ïïïeuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
„Herema-State” te Joure.
\l
p
1916.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
No. 58.
55ste Jaargang.
Donderdag 20 Juli.
VOOR
afzonderlijke
BINNENLAND.
inspecteur
Fr.
Ik zag een starre schitt’ren
Maar ’t was niet aan den trans;
’t Was in twee dierbare oogen
Een starretje vol glans.
Het blonk van heil’ge liefde
Voor zooveel goeds en groots;
Het scheen een licht des levens,
Maar ’t bleek een boö des doods
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
De eenden uit Waterland.
De eenden uit het overstroomde gebied
worden nog steeds te Amersfoort verzorgd en
met goed resultaat. De eenden welke niet
meer voor de leggerij geschikt zijn, zal men
Dat was het Teringstarretje
Beware U Gods genaê,
Dat gij het ooit ziet schitteren
In ’t oog van kind of gaê!
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
u mij zeggen, waar ik
geven? Ik moet naar
Mr. dr. C. J. Schokking.
Men meldt aan de N. R. Ct. dat mr. dr.
J. C. Schokking, oud-lid van de Tweede
Kamer, predikant bij de Ned. Herv. gemeente
te Leiden, ernstig ziek is.
Vergadering door de politie ontbonden.
Men seint uit Kerkrade aan De Tijd:
De R.-K. Kiesvereeniging alhier had Zon
dag een vergadering met debat belegd te
Bleijerheide en te Chèvremont. Ten gevolge
van het rumoerige optreden der te Kerkrade
bestaande oppositiepartij, onder leiding van
L. Ackens, werd de eerste vergadering door
veldwachters, bijgestaan door marechaussee,
ontbonden.
Poging tot diefstal met geweldpleging.
Gisteren vervoegden zich een tweetal Rotter
dammers bij den zaakwaarnemer J. A. J.
Mastink, wonende Piersonweg te Gouda, om
zoogenaamd over zaken te spreken. Onder
voorwendsel een manchetknoop in zijn woning
verloren te hebben, wisten zij ’s avonds in
de woning van den heer M. binnen te dringen.
Den bewoner onverwacht thuis treffende en
daardoor hun diefstalplan verijdeld ziende,
trok één hunner een dolkmes en bracht den
heer Masting een diepe borstwonde toe.
Op het geroep van moord door de echt-
genoote van den getroffene, kozen de kerels
het hazenpad over weilanden, achterna ge
zeten door een menigte menschen. Door het
bezigen van politiehonden gelukte het beide
individuen in handen der politie over te
leveren en in verzekerde bewaring te stellen.
Alg. H.
nu trachten uit te voeren naar Duitschland.
Met 10.000 stuks zal een proef worden
genomen.
Een aantal vaklieden uit Oostzaan zijn deze
week naar Amersfoort vertrokken om de
Hepk. Hieuwsbl. v.
Teleurgestelde verwachting.
Bewoners der Pruisisch Geldersche grens
plaatsen welke nog altijd de hoop koesterden
dat een goede oogst voor de deur stond, zijn
in de laatste dagen bijzonder door de zware
regens teleurgesteld. De IJsel heeft de vele
weilanden en aardappel- en korenvelden ge
heel overstroomd, en men gelooft niet, dat
van dit alles iets terecht zal komen, daar
reeds veel, vooral de aardappelen bedorven zijn.
Arnh. Ct,
En daarom, laten wij niet doof blijven,
als tot ons het verzoek komt, om ook iets
bij te dragen naar de mate onzer krachten.
Men kan een gift ineens verstrekken, doch
ook een jaarlijksche bijdrage toezeggen. De
algemeene penningm. de heer T. C. Marcus
te Leeuwarden, zal gaarne elke bijdrage in
ontvangst nemen. Ook beveelt het hoofd
bestuur de stichting ten zeerste aan voor
een testamentaire beschikking.
Men kan 1 i d worden voor een minimum
contributie vap 50 cents per j aar; b e gun
st i g e r voor minstens f 3 per jaar d o n a-
t e u r voor een gift van minstens f 5 ineens.
De leden van „Herema State” worden
ingedeeld in kringen, die een eigen regle
ment en eigen beheer hebben. In 1915 waren
er 14 zulke kringen, te weten: Leeuwarden,
Baarderadeel, Sexbierum, Morra, Bergum,
Joure, Dokkum, Warga, West-Dongeradeel,
Kollumerland, Wonseradeel, Franeker, Ber-
likum en.... Amsterdam. Men ziet dus, dat
het sanatorium niet uitsluitend voor Fries
land werkt.
Aan het jaarverslag over 1915, hetwelk
van de stichting is uitgegaan, is ook het
verslag van één der 14 kringen toegevoegd
en wel dat van den kring Wonseradeel. Dit
verslag, opgesteld door den ijverigen secre
taris J. H. H. Piccardt burgemeester der
gemeente Wonseradeel, kenmerkt zich door
een bijzonder opgewekter: toon. Geen wonder
want de kring Wonseradeel telt niet minder
dan 952 leden, die samen f 758 contributie
betalen.
Wonseradeel wijst den goeden weg aan.
Want de gemeenteraad besloot aldaar, om
voor eiken on- of minvermogenden patiënt
f 75 beschikbaar te stellen als tegemoet
koming in de kosten der verpleging ge
durende het eerste 3-maandelijksche tijdvak.
Waar zoo wordt samengewerkt door gemeente
en gemeentenaren, kan men met recht
zeggen, dat er op energieke wijze wordt ge
streden tegen het monster der tuberculose
en daar zal en moet dat monster op den
duur verslagen worden.
Wij eindigen dit artikel dan ook met de
volgende woorden, ontleend aan het verslag
van den heer Piccardt:
Men ga zich persoonlijk op „Herema
State” eens overtuigen!
Dat vereend werken ook in dezen strijd
veel vermag, blijkt voldoende uit dit verslag.
Men vorme alzoo elders in Friesland,
krachtig werkende kringen als de onze!
Vrij Friesland.
daarvoor een lamp aan te schaffen. Het toe
stel werd eerst in Juli geleverd. De stichting
is daardoor een belangrijk therapeutisch
whpen rijker worden. Kon de bestraling
met zonlicht door de veelvuldige wolkbe-
dekking der lucht zelden goed worden toe
gepast, thans is men van het wispelturige
weer voor een goed deel onafhankelijk en
kan.de bestraling ieder gewenscht upraan
gewend worden.
Maar nu iets over de mooie resultaten.
Want mooi zijn ze! Dit blijkt vooral uit
hetgeen de directeur zegt van de oud-patiën-
ten. Daarvan hebben zich 44 nog eens laten
onderzoeken. Op één na maakten allen het
best. Maar die ééne was ook slechts 2 maan
den in het sanatorium geweest. Maar alle
anderen bleken goed te zijn. De meerder
heid arbeidde den geheelen dag, zonder dat
abnormale vermoeienis optrad.
Er werden in 1915 te zamen 131 patiënten
verpleegd. Daarvoor zijn er een hoofdver
pleegster en vijf verpleegsters in dienst.
Het aantal verpleegdagen bedroeg 20178,
terwijl het gemiddeld aantal verpleegdagen
per patiënt 154 bedroeg.
Van de 131 behandelde patiënte^ hadden
er 128 longtuberculoseslechts 3 patiënten
hadden andere tuberculeuze aandoening.
Gedurende het jaar 1915 hebben 62 pa
tiënten de inrichting verlaten. Het lichaams
gewicht was gemiddeld met 7.2 kilogram
gestegen. Van die 62 patiënten zijn er drie
die minder dan drie maanden bleven, wat
eigenlijk te kort is. De overige 59 bleven
langer en het resultaat van' hunne, behan
deling is, dat er 51 hersteld of flink op
weg naar beterschap konden vertrekken.
Slechts bij 8 patiënten was het resultaat
negatief; deze bleven gelijk of gingen achter
uit. Men mag dus wel spreken van een
schitterend resultaat. Een stichting is
„Herema State” om voor ons Friezen trotsch
op te zijn. Het meerendeel der patiënten
komt uiteraard uit onze provincie en wel
104 van de 131. Verscheidene ontslagen
patiënten konden, nadat ze zich aan de ver
anderde omstandigheden aangepast hadden,
hun arbeid weer hervatten, terwijl toch
niemand ten tijde van de opneming in
„Herema State” tot werken in staat was.
Op de mooie resultaten wordt dan ook
terecht in het jaarverslag gewezen. Met
groote waardeering wordt er ook gesproken
over de nagedachtenis van Dr. P. de Jager
te Ternaard, die in het afgeloopen jaar aan
de stichting ontviel. Aan hem heeft het
sanatorium zeer veel te danken gehad.
Er zijn bij de oprichting van „Herema
State” heel wat waarschuwende stemmen
gehoord. Zulk een sanatorium, heette het,
was in Joure niet op zijn plaats. Er zouden
geen patiënten komen. Alleen hooge lucht
streken waren geschikt voor sanatoria. Zand
grond en dennebosschen waren onmisbaar.
Wat zou het worden op een plaatsje in
Friesland, dat des winters schier omringd
wordt door waterplassen Doch de optimisten
zij die meenden, dat het wèl ging, hebben
gelijk gekregen. Zóó zelfs, dat „Herema
State” thans veel te klein blijkt te zijn.
Het is hard, om aanvragers terug te moe
ten wijzen en hun zoo de kans op herstel
te benemen. Daarom is uitbreiding een
dringende eisch.
Maar.... ’t geld
Eigenlijk is het bedroevend, dat zulk een
prachtige instelling zich niet kan uitbreiden
uit geldnood. Moesten wij Friezen niet zóó
doordrongen zijn van het groote nut van ons
volkssanatorium, dat wij er een eer in stel
den om het bestuur gelegenheid tot uit
breiding te geven
Van de verpleeggelden kan de inrichting
niet bestaan vooral in deze dure tijden niet.
Ieder kan wel nagaan dat er voor f 1.25
per dag niet alles kan gedaan worden.
Daarvoor krijgen de patiënten volledige,
soms extra voeding, ligging, verpleging, ver
warming, geneeskundige behandeling. En
toch wordt, in het belang der minvermogende
lijders, de prijs niet verhoogd, iets wat zeer
te waardeeren valt. Maar ’t is dan voor het
bestuur ook zwaar bolwerken, want er is
boven de verpleeggelden nog jaarlijks f 8000
noodig. Daarvan geeft het Rijk ongeveer
de helft. Maar die andere helft is niet zoo
gemakkelijk te vinden. Deze moet komen
van giften en bijdragen. Doch daarmee vlot
het niet zoo hard en daardoor is het dan
ook gekomen, dat het jaar 1915 een verlies
bracht van ruim f 1800.
Moet het dien kant uit? Moet „Herema
State” met verlies werken? Wij inwoners
van Friesland zouden allerwege de voortref
felijke resultaten van het volkssanatorium
te Joure willen zien, in den vorm van
menschen, die men als verloren beschouwde
en thans weer in staat zijn, hun dagelijksch
brood te verdienen, terwijl wij de stichting,
waarin dat mooie werk der genezing wordt
verricht, laten tobben met financieele zorgen
Dat mag toch zeker niet!
Barradeel, 17 Juli. De haltechef B.
Keizer te Wijnaldum deed heden aan het
bureau van den burgerlijken stand dezer
gemeente aangifte van eene drieling-geboorte.
De kinderen werden genaamd Wilhelmina,
Juliana en Hendrik.
Drachten, 17 Juli. Toen het rijtuig,
bespannen met een paard van I. K. te Ure-
terpvallaat, in de Noorderbuurt de tramlijn
naar het marktterrein zoo passeeren, werd
een der achterwielen zoodanig bekneld tusschen
de rails, dat het rijtuig kantelde. Behoudens
enkele snijwonden, veroorzaakt door de ge
broken ruiten van den wagen, kwamen de
inzittenden (zes personen) met den schrik
vrij.
Wonseradeel, 16 Juli. De bewering, dat
eene mededeeling in dit blad omtrent ziekte
onder de konijnen een ongunstigen invloed
op de prijzen zou hebben uitgeoefend,, is
volkomen bezijden de waarheid. De eenige
oorzaak van de prijsdaling is geweest het feit,
dat de konijnen niet mogen worden uitgevoerd.
Ze werden hier alreeds per pond met 40 ct.
betaald om naar Duitschland te worden uit
gevoerd. Konijnen van 9 a 10 pond brachten
f 3 f 4 op.
Ook in onze dagen is dat teringstarretje
nog onheilspellend, maar ’t maakt ons niet
meer wanhopend. Men heeft er zich krachtg
tegen ge_wapend en er met klimmend succes
den strijd tegen aangebonden.
Wie daarvan overtuigd wil worden, wie
eens wil zien, hoevelen genezen worden van
de gevreesde tuberculose, die leze eens het
jaarlijksche verslag, hetwelk door het bestuur
van „Herema State” wordt uitgegeven.
Het verslag dezer stichting over 1915 ligt
voor ons en wij willen er eens het een en
ander uit aanbalen, in de hoop dat de goede
werking van dit sanatorium in ruimer kring
bekend worde.
De heer J. Geers, geneesheer-directeur
geeft in dat verslag zeer interessante mede-
deelingen. Na het uitbreken van den oor
log was het aantal aanvragen voor opname
van nieuwe patiënten zeer gering; in het
begin van dit jaar (1915) beterde zich dit
echter aanmerkelijk; het getal opgenomen
patiënten werd steeds grooter, zoodat midden
Mei alle bedden bezet waren. Daar er nog
steeds nieuwe aanvragen komen, is het aan
tal bedden van 50 op 63 gebracht, zijnde
het maximum aantal waarvoor in het
gebouw ruimte is. Nochtans waren er begin
1916 nog 14 aanvragen, waaraan wegens
plaatsgebrek voorloopig niet voldaan kon
worden.
De voortdurende prijsstijging van levens
middelen en medicamenten geeft een bron
van zorg. Enkele medicamenten waren ge
durende eenige maanden in ’t geheel niet
te krijgen. Toch wordt de verpleegprijs nog
steeds op f 1.25 per dag gelaten, wat eigen
lijk te laag is. Want hierdoor worden aan
de geldmiddelen zeer zware eischen gesteld
en het gevolg is, dat de stichting een ernstige
financieele crisis doormaakt.
Gezien de gunstige resultaten, die bij
sommige vormen van tuberculose door be
straling met ultra-violetlicht verkregen
werden, besloot het Hoofdbestuur begin 1915
Wij leven in een tijd van gruwbare ver
spilling van menschenlevens. Alle vleesch
is duur, zoo wordt er reeds gezegd, alleen
menschenvleesch is goedkoop. Want het
wordt verkwist, als ware het waardeloos.
Geen dag gaat er voorbij, of er vallen hon
derden, somtijds duizenden, door het moor
dende lood. Dat komt door den roes en den
waanzin, die Europa nu haast al tweejaren
bevangen hoijden.
Het doet daarom weldadig aan, om ook
eens een tegenhanger te zien, waarmee
wij bedoelen het werk van menschen, om
levens te behouden.
Er zullen weinigen in Friesland zijn, die
nog nimmer hoorden van het Friesche Volks-
sanatorium „Herema State” te Joure, een
van de nuttigste instellingen die in onze
provincie te vinden zijn.
Als ge met de stoomtram van Sneek
komt en ge nadert Joure, dan ziet ge reeds
van verre het bosschage, hetwelk tot het
sanatorium behoort. Bij het binnenrijden
van Joure ziet men aan z’n linkerhand,
even het groote ingangshek, hetwelk toegang
geeft tot het terrein en het gebouw, waar
tal van patiënten zoo hoopvol verblijven,
wachtend op herstel van de vreeselijke
ziekte die hen aantastte. Menigeen keerde
reeds uit die inrichting hersteld terug en
velen, die anders vroegtijdig ten grave zouden
zijn gedaald, konden weer in de menschen-
maatschappij werkzaam zijn, hun leven
dankend aan het bestaan van „Herema
State”.
Er zijn daar patiënten genezen, die reeds
„opgegeven” waren. Zwak en lusteloos kwa
men ze aan. Maar wonderdadig werkten
daar de rust, de goede behandeling, de
liefderijke verpleging. Inderdaad, „Herema
State” verdient wel den steun en de waar
deering van alle Friezen.
Toen de sanatoria voor longlijders er nog
niet waren, toen beteekende de tuberculose
haast altijd de dood. Duizenden en nog eens
duizenden zijn er weggekwijnd en er was
geen 'baat te vinden. De Genestet dichtte
dan ook ruim een halve eeuw geleden
vogels te slachten en te plukken.
Oorlogspaarden.
De laatste monstering van paarden voor
Duitschland is Zaterdag in de provincie Gro
ningen op 45 plaatsen gehouden.
Een groot aantal merries en ruinen van
4 13 jaar zijn door de handelaars M. von
Zegering en Bolt tegen hooge prijzen gekocht.
Terwijl op gang, vleesch en kleine gebreken
meer dan anders is toegegeven en zelfs lithauers
aangenomen zijn, geschiedde de levering direct.
N. v. d. D.
Aanrijding van den prinselijken auto.
De 34-jarige koopman J. Z. te Leeuwarden
is veroordeeld tot f 75 boete of 15 dagen
hechtenis, met onthouding van het recht om
gedurende 8 maanden een auto of motor
rijtuig te besturen, wegens het aanrijden van
den auto van Prins Hendrik.
Het gevolg van bureaucratie.
Men schrijft uit Utrecht aan Het Volk:
’t Is Zaterdagmorgen ruim half negen.
Aan den Leidschenweg nabij ’t Centraal
station komt plots op den daar surveilleeren-
den agent van politie aanstormen een zeer
haastige fietser.
/Mijnbeer, kunt
mijn rijwiel kan aan
Den Haag.”
Z/Wat is u erg gehaast, mijnheer”, zegt de
agent.
//Dat gaat u toch niet aan”, antwoordt de
fietser, sprekende met een Fransch accent.
De agent wijst de plaats van aangifte, doch
is achterdochtig geworden èn om de haast
èn om het accent en vermoedt fietsdiefstal.
Hij wendt zich tot den militairen stations-
commandant, vertelt de zaak, doch deze zegt:
z/Wend u tot uwen commissaris van politie”.
Deze wordt opgebeld, doch de commissaris
verwijst den agent naar den etationscom-
mandant.
Terzelfdertijd arriveeren een inspecteur en
agent van politie van Amersfoort met het
portret van den gedrosten vliegenier-officier
van Urk.
De agent ziet het in: ft Is hem4’.
De trein is nog niet weg naar Den Haag,
en daar ’t commissariaat van politie te Utrecht
ook inmiddels kennis had bekomen van deze
ontvluchting, verscheen er recherche mede aan
’t station.
Trein afgezocht, rijwielen nagezien, de eige
naars te voorschijn geroepen... echter de vlie
genier en ’t rijwiel waren niet te vinden.
Bolswardsche Courant
1-
