ïïieuws- on Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
w
$1
J> I
Verscnijnt Donderdags en Zondags.
1916.
55ste Jaargang.
No. 71.
Klokluiden hinderlijk voor zieken.
1
I
I
<1
i
VOOR
3 maanden.
Zondag 3 September.
afzonderlijke
KLOKLUIDEN.
geen
zijne
Het Volk:
over
J. F. de B.
BINNENLAND.
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
stem in
uur concert op de
aannemen
Geen enkele stem liet zich hooren voor
vond
het aanhoudend luiden zeer hinderlijk vindt,
zullen zeker succes bekomen bij het Hoofd
der Politie, (den Burgemeester), als zij zich,
met overlegging van eene geneeskundige ver
klaring, tot dezen wenden, met verzoek om
in dat geval het klokluiden tegen te gaan.
De weg is dus aangewezen, ook daarom
en daardoor kunnen we gevoegelijk ophouden.
Ws.
1
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per
Franco per post 50 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
in ons pakjes thans 22 ct., in
vierdel pakjes 27’/2 ct. Gebro
ken Thee ook per ons.
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Lemstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
en 6 pond zwaar. Het beest, dat iemand met
een groote hand niet omklemmen kan, trekt
heel wat bekijks. Het zal zeker reeds ver
scheidene jaren oud zijn.
Sneek, 31 Aug. De verjaardag van H.M.
de Koningin is hier heden recht feestelijk
herdacht. Uit tal van particuliere woningen
woei de driekleur.
Woudvaartbrug en Oppenhuizerweg hielden
met de jeugd aldaar keurige optochten, waarna
de eersten in Amicitia, laatstgenoemden in
het land, feestvierden.
Vanwege de Oranjevereeniging werd in den
voormiddag op onderscheidene punten in de
stad muziek gegeven en van 3 tot 5 een
concert op ’t Grootzand.
’s Avonds van 6 tot 7x/2
Marktstraat.
Met een schitterend vuurwerk op de Kolk,
werd de dag besloten.
Arum, 31 Aug. Aan het verslag van de
Spaarbank «Arum c.a.” en «Witmarsum c.a.”
ontleenen we het volgendebezittingen
f 550.616.76 kapitaal verschuldigd aan in
leggers f 494.233.34. Res.-fonds f 46.593.59.
Koersreserve f 1.428.90.
Inlagen: bedrag f 134.939.76 lantal 1209.
Uitnamen: bedrag f 76.836.07 aantal 290.
Toegekende rente aan inleggers f 15.633.39.
Ontv. f 250.663.46, uitg. f 250.920.44.
Netto winst, zonder koerswinst op effecten
f 4284.43.
Stavoren, 31 Aug. Als een zeldzaam
voorkomend geval kunnen we meedeelen, dat
onze stadgenoot Tjerk Bleeker, in een zijner
fuiken een aal ving van ruim een M. lang,
De meelnood.
De Bak.bondct. schrijft over het tekort aan
bloem en meel voor grutters en winkeliers
ten plattenlande:
Reeds tijdens de bruinbroodperiode hebben
wij er herhaaldelijk op gewezen, dat winkeliers
en grutters konden doen wat zij niet laten
wilden, terwijl de bakkers aan banden werden
gelegd. Zoo ook thans. De bakkers mogen
dit niet en mogen dat niet. Zij kunnen slechts
zoo en zooveel meel krijgen, althans theore
tisch. En dat is allemaal, omdat er te veel
meel en bloem als veevoeder verdwijnt. Wie
werken daar echter sterk aan mee? De dorps-
winkeliers, grutters, enz., die met hun wagens
met winkelwaar den boer opgaan en tusschen
de pondjes suiker, zout en soda, halve baaltjes
meel naar de boeren brengen. Dacht gij soms
dat het allemaal was om oliebollen of panne-
koeken te bakken? En wat is de deugdelijke
controle, die daarop wordt uitgeoefend? Er
is nog nooit één enkele winkelier, grutter of
grossier gestraft, omdat bij deed wat hij niet
doen mocht in dezen. De minister vaardigt
een circulaire uit, waarbij de burgemeesters
worden uitgenoodigd streng toe te zien, dat
geen meel en bloem tot varkensvoer wordt
bestemd, en 90 pCt. van deze circulaire wordt
natuurlijk met een edelen zwier door de burge
meesters naast zich neergelegd. Zij hebben
in deze troebele tijden genoeg werk. Het aan
leggen van een zwarte lijst, waarop allen, die
overtredingen plegen, worden geplaatst, evenals
dit geschiedt door de Engelsche regeering en
de N. O. T., zou tenminste vrees voor deze
straf medebrengen. Nu bestaat deze vrees
bij gebrek aan straf heelemaal niet en
niemand stoort zich aan hetgeen de minister
ordonneert.
Een middel tegen smokkelarij.
Hoewel met de bestrijding van het smok
kelen niet de hand gelicht wordt, zooals o.m.
blijkt uit het feit, dat op 20, 27 en 29 Juni
te Roermond ruim 330 personen veroordeeld
werden wegens verboden uitvoer, is het natuur
lijk onmogelijk de smokkelarij te fnuiken.
Een grensbewoner geeft echter aan de N. Ct.
een middel aan om de verboden uitvoer zoo
doelmatig mogelijk tegen te gaan. Hij schrijft:
«Het éénige middel is, den soldaten en
commiezen 25 pCt. te geven van alles wat
zij aanhalen. Dan zou er al dadelijk geen
omkooperij meer bestaan, omdat een smokke
laar zoo veel niet geeft.
Ik spreek hier dikwijls smokkelaars, die
volstrekt geen geheim van hun bedrijf maken
eu zelf verklaren, dat er geen kans zou bestaan
er door te komen als de soldaten en com
miezen 25 pCt. kregen.
Principieel moge het misschien geen aan
beveling verdienen bijzondere belooningen uit
te loven voor gewone plichtsbetrachting: m.i.
toonen degenen, die zich op dien grond tegen
een verscherping van de persoonlijke waak
zaamheid der talrijke betrokkenen verzetten,
eenvoudig gebrek aan menschenkennis.”
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Een weinig bevolkte school.
Het hoofd der O. L. school te Etersheim,
gemeente Oosthuizen, heeft eervol ontslag
gevraagd. Die inrichting wordt bezocht door
11 kinderen: 5 uit Beets en 6 uit Eters
heim. Met ingang van 1 Jan. 1917 echter
heeft Beets het contract opgezegd, zoodat dan
niet meer dan 6 kinderen (over 6 klassen
verdeeld) ter school zullen gaan I Het ge
meentebestuur heeft Ged. Staten in kennis
gesteld met het geval. Alg. H.
De Kruisberg.
Het Rijksopvoedingsgesticht «De Kruisberg”
zal 1 October 50 jaar bestaan.
Door de Vereeniging voor verbreiding van
kennis over Nederland in den vreemde wordt
binnenkort te Stockholm een propaganda-
week gehouden. Vreemdelingenverkeer.
Oor log spudding.
Men schrijft uit Schiedam aan
Ook hier ter stede is de firma Van Dantzig
bezig haar heerlijke winstjes uit de bedwel
mende poedertjes te fabriceeren. Het statige
gebouw der voormalige officierenvereeniging
is herschapen in een pudding-poederfabriek,
alwaar op het oogenblik een kleine driehonderd
meisjes werkzaam zijn. Ook hier precies
dezelfde gevolgen: vier, vijf meisjes vallen
tegelijk flauw en eiken dag dezelfde voor
vallen. Moge men nu in Amsterdam als een
der oorzaken de te kleine localiteit aanwijzen,
dit is te Schiedam zeker niet het geval. De
zaal biedt ruim duizend zitplaatsen, heeft flinke
ventilatie, is zeer hoog van verdieping laat
dus wat licht en lucht en ruimte betreft
haast niet te wenschen over.
Vandaar dat ’t ongetwijfeld wel de moeite
waard is, eens grondig te onderzoeken, welke
stoffen alzoo voor «pudding” worden verwerkt.
Dure visch.
Naar de N. Gron. Ct. verneemt, zullen de
vischhandelaren te Groningen hun zaken de
volgende week vermoedelijk moeten sluiten,
tengevolge van de ongekende hooge visch-
prijzen te IJmuiden en de totale uitsluiting
van de distributie van regeeringsvisch in deze
gemeente.
Gebrek aan grondstoffen.
De N.V. de Goudsche Machinale Garen
spinnerij te Gouda, zal wegens gebrek aan
grondstoffen, hennep enz. het bedrijf geheel
staken.
De grondstoffen uit het buitenland komen
door uitvoerverbod in productielanden al
sedert Januari 1.1. niet door.
Den laatsten tijd werd dan ook reeds veel
minder gewerkt.
Proeven genomen met Nederlandsch vlas
tegen marktprijs gekocht, slaagden niet.
De hooge prijzen die berekend moesten
worden voor bind- en paktouw, vervaardigd
van anderen nu
hl. de Redacteur!
«De smaken verschillen” in die spreuk
ligt waarheid opgesloten. In het doen en
laten der menschen vindt men vaak heel veel
verschil, en ook in de meeningen, zelfs om
trent goede zaken, heerscht vaak weinig een
stemmigheid. Dit zal voortkomen uit het
verschillend inzicht dat men omtrent de zaken
heeft, waartoe opvoeding, omgeving, de mate
van ontwikkeling, de aard en het karakter
van elk individu meewerken. Over het verschil
in smaak zegt men dan ook, valt niet te
twisten. Dat er echter niet over getwist wordt,
kan niet ontkend worden. Ook blijft het zeer
de vraag of het wel wenschelijk zou zijn, dat
ieder een geheel gelijke meening ware toe
gedaan, ’k meen dat daaruit wel eens kon
voortvloeien, dat onze samenleving zeer een
tonig zou zijn, eentonig als ja, als lang
durig klokluiden.
Over dit onderwerp is in dit blad al heel
wat geschreven, en ook daardoor bleek al
weer duidelijk dat men daarover niet gelijk
denkt. Men vergunne mij de vrijheid, ook in
dezen mijne meening kenbaar te maken.
Wat mij betreft, ik vind het langdurig
luiden der klokken eentonig en vervelend, in
één woord: ik vind er iets onbehaaglijks in,
dat de gedachten tot het goede niet kan
streelen en zelfs een onbehaaglijk gevoel moet
wekken. Het bespelen van een muziekinstru
ment, het moge nog zoo schoon zijn, met
altoos dezelfde melodie, zal niemand bekoren;
ik althans kan het er niet bij uithouden.
Het aldoor luiden van een klok, altijd dat
bom, bam, bom, bam, op denzelfden toon, heeft
op mij dezelfde uitwerking.
Met den eersten inzender der artikelen over
het klokluiden, den heer H. stem ik dus
geheel in. Ik zie ook het nut van het lang
durig klokluiden niet in, maar heb wel het
hinderlijke daarvan bij ervaring. Waar de
heer H. spreekt van een grooten last voor de
zieken, ben ik het geheel met hem eens.
Schrijver dezes heeft de ervaring opgedaan,
tijdens hij een zieke aan huis bad, dat het
niet alleen lastig was maar ook dat het lang
durig gelui verontrustend op de zieken kan
werken. Dat doordringende klokgebrom wordt
op den duur voor zwakken, die in de nabij
heid der klok aan het ziekbed gekluisterd
zijn, onuitstaanbaar.
Daar ik evenwel niet wil ontkennen, dat
aan den anderen kant ook iets plechtigs kan
gelegen zijn in ’t aanslaan der klokken, wil
ik het, met de overige inzenders over deze
zaak, niet hebben afgeschaft, maar zie den
duur van het luiden graag beperkt. Ik begrijp
toch dat er een zekere bekoring kan uitgaan,
wanneer door 't statig klokgeluid eenige ge
beurtenis wordt aangekondigd, 't zij dat men
’t als een feestjuichtoon, als een treurmare,
ja zelfs als een noodkreet opvangt. Inderdaad,
er wordt dan een zekere stemming in het
menschenhart gebracht, wanneer die tonen
over buizen en daken klinken. Maar. men
kan ook van het goede te veel krijgen.
Ik geef hierbij de verzekering dat ernst,
diepe ernst mij de pen deed ter hand nemen
om ook mijn meening te zeggen. Ik vraag
een weinig plaatsruimte in dit blad, in de
hoop dat dit zal kunnen bijdragen om de
autoriteiten er toe te bewegen, een weg te
zoeken, waardoor het hinderlijke van ’t klok
luiden wordt weggenomen, door voor te schrij
ven, dat nooit meer zoo lang aaneen wordt
geluid.
B.
ra
Von dem Dome, schwer und bang,
Tónt die Glocke Grabgesang.
Ernst begleiten ihre Trauerschliige
Einen IVand'rer auf dem lelzten IVege.
Dat de zaak «klokluiden bij begrafenissen,
hinderlijk voor zieken”, zoo de attentie zou
trekken van niet-ingezetenen, had wel niemand
kunnen denken. Den Bolswarders schijnt ze
betrekkelijk koild te laten, de heer Hiddema
ontving tenminste geen antwoord op zijn
vraag «noodzakelijk of wenschelijk”, van
iemand in de stad, terwijl meerdere uitwonenden
hun idee in dezen te kennen gaven.
Ik ontving van zeer geachte zijde een
schrijven, waarin, behalve een persoonlijk
inzicht, ook vermeld staat, wat onze Neder-
landsche wet zegt van «klokluiden”. Dit
schrijven is aan mij persoonlijk gericht, de
auteur wenscht niet mee te doen aan de open
lijke behandeling der affaire.
't Is mijn gevoelen, dat het tijd wordt, de
besprekingen te staken. Wij komen zoo niet
verder.
We kunnen, gelezen de verschillende artt.
nu het volgende gerust
a.
geheele afschaffing, volledige steun
de heer H. niet;
b. er kwamen
klachten in
slechts één stadgenoot mengde
het 'kwartet der schrijvers, terwijl
meerdere buitenlieden te kennen gaven, hoe
het klokluiden bij begrafenissen
van vlas, worden door de verbruikers slechts
in het alleruiterste geval betaald.
Onderhandelingen in begin Juli met de
regeering aangeknoopt om te komen tot een
regeeringsregeling voor den verkoop, waarbij
Nederlandsch vlas, dat in dubbele hoeveelheid
is verbouwd, tegen redelijke prijzen beschik
baar zou worden gesteld, mochten nog niet
tot een resultaat leiden.
Indien niet spoedig een regeeringsregeling
tot stand komt, zullen in Gouda weer c.a.
250 werklieden zonder werk komen.
N. v. d. D.
Staatsfinanciën.
In stijgende mate gaat de Regeering voort
met het plaatsen van schatkistpapier bij de
Nederlandsche Bank. In de afgeloopen week
opnieuw f 6 millioen. Het totale bedrag aan
schatkistpromessen, met inbegrip van hetgeen
elders is geplaatst, is nu tot f92.78 millioen
opgeloopen. Daar voorts f 43.70 millioen
schatkistbiljetten uitstaan, f 14.13 millioen
zilverbons in omloop zijn en volgens de op
gaven omtrent den stand der schatkist op 26
dezer f 14.08 millioen renteloos bij de Bank
was opgenomen, bedraagt de vlottende schuld
des Rijks weder bijna f 165 millioen. Ondanks
de baten, die uit de oorlogswinstbelasting en
de verdere nieuwe heffingen te wachten zijn,
zal men er dan ook op den duur wel niet
zonder een nieuwe staatsleening kunnen komen.
O. N.
zij over
dachten.
Zou er dau te Bolsward geen belangstelling
in dezen bestaan Of zijn er nog velen, die
niet kunnen of willen tornen aan een eeuwen
oude, goede traditie?
Ik weet het niet, begin er echter aan te
gelooven.
En waar de heer H., en terecht, zegt, dat
drie van de vier inzenders niet te Bolsward
wonen, is het zaak, dunkt mij, de verdere
behandeling aan stadgenooten over te laten.
Mocht er dus nog een Bolswarder zijn, die
roeping gevoelt nog iets in dezen te berde
te brengen, zoo zal de Redactie dat nog op
nemen, zoo niet, dan worden de debatten
«het klokluiden bij begrafenissen”
gesloten.
Nog even terugkomende op het door mij
ontvangen schrijven, wil ik, «poëzie, traditie
en stemming” varen latende, besluiten met
het koude proza: «wat de wet zegt”.
De bevoegde schrijver verwijst me naar de
wet tot regeling van het toezicht op de onder
scheidene kerkgenootschappen, van 10 Sept.
1853, Staatsblad, no. 102.
Artikel 8 zegt
«het klokkengeluid tot viering van
kerkeiijke plechtigheden, of om de inge
zetenen tot de Godsdienstoefeningen op
te roepen, kan in Gemeenten, waar kerken
van meer dan één kerkgenootschap zijn,
in het belang der openbare rust en orde
door Onzen Commissaris in de provincie
worden verboden.
Klokkengelui tot andere doeleinden
heeft geen plaats, dan met toestemming
der plaatselijke politie.”
Onder de laatste alinea valt het luiden bij
begrafenissen.
Enf (nu doe ik een aanhaling uit gezegd
schrijven,) de naaste verwanten van een
ernstige zieke, voor wien de geneeskundige
Bolsvardsche Courant
i
c.
Klein s Thee.
I
Kennis van Nederland in den vreemde.
11
