Bieuws- en Advertentieblad
Bolsward. en Wonseradeel.
Donderdag 5 October.
1916.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
55ste Jaargang.
No. 80.
VOOR
3 maanden.
afzonderlijke
Artikel 192 in het land.
een
BINNENLAND.
van
dat onze varkensstapel, wat het aantal
aangaat, intact blijft;
Er wordt vooral
druk gebruik gemaakt van de
om per lift in de Oldehove op te
vanaf de trans van den toren van
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per
Franco per post &0 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
aan.
geroepen -
verbazing en
leeraar ziet.
dan
mee
naar
Oorlogstijd.
Mr. M. W. F. Treub heeft de laatste
hand gelegd aan een werk, Oorlogstijd, waarin
de oud-minister zijn herinneringen en indruk
ken gedurende den crisis, die in Augustus
1914 zoo plotseling over ons land kwam,
weergeeft.
Frieslands Greidhoek, 2 Oct. De laatste
weken hebben dan eens ruimschoots het tekort
van den zomer vergoed. Van het mooie weer
in de tweede helft van September is in den
greidhoek zeer geprofiteerd met velerlei werk
zaamheden. Vooral in de lagere streken kwam
het uitmuntend te stade met den enormen
hooioogst, ditmaal van de tweede snede, welke
nu pas binnen is. Ook de overige werkzaam
heden konden ongestoord voortgang hebben
en ’t laat zich aanzien, dat er vooreerst van
werkeloosheid nog geen sprake zal zijn. Een
arbeider op reeds gevorderden leeftijd ver
klaarde nog nooit zooveel pondematen gemaaid
te hebben als dezen zomer, en dat trots de
vele machines, die gebezigd worden.
Bijna zonder uitzondering staan alle wei
landen er nu nog tamelijk goed voor, en van
stuk trappen is tot nog toe geen sprake; het
land is nard en droog. Dit heeft op de melk-
opbrengst tot dusver zoo gunstig gewerkt,
dat de totale hoeveelheid nog niet meer dan
met een derde gedeelte is verminderd naar
globale schatting.
Joure, 2 Oct. De bouw van een badhuis
alhier is wegens de duurte der materialen
voorloopig uitgesteld.
Leeuwarden, 2 Oct.
Zondags een
gelegenheid
stijgen en
het schoone tafereel te genieten, dat de stad
met omstreken in vogelvlucht biedt.
De bezoekers van gisterenmiddag hadden
nog het bijzondere buitenkansje, dat niet
minder dan 8 Zeppelins aan den verren
horizon duidelijk zichtbaar zich van het Oosten
naar het Westen bewogen. Er waren 7 met
een donker en 1 met een wit omhulsel.
Wolvega, 2 Oct. Nu het mesten van var
kens niet meer winstgevend is voor dengene,
die uitsluitend met meel moet voederen, wordt
dit onderdeel van het boerenbedrijf weinig
meer uitgeoefend. Niet alleen tengevolge van
de duurte der mais is het mesten onvoordeelig,
naar men ons verzekerde, maar waar de aan
voer van mais ongeregeld- en onvoldoende is,
moet telkens de voedering met dit varkens-
voedsel onderbroken en door de eene of
andere meelsoort vervangen worden, wat na-
deelig werkt op den groei der varkens.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 3 Oct. Een week of drie geleden
werd hier een winkelhuis met pakhuis en
bovenwoning verkocht voor ruim f 9000.
Aan den betrokken notaris werd als koopster
opgegeven mej. N. N. Maar toen de last
gever? haar den z.i. gelukkigen koop kwnm
meedeelen, klonk ’t: Maar ik wil die woning
niet hebben, daartoe heb ik nooit last gegeven.
En zoo was ’t. De heer D. een goed vriend
van genoemde mejuffrouw, had geoordeeld:
dat pand is een goede geldbelegging voor L.
Maar L. zoo we zeiden, was er niet mee
gediend en de lasthebber, gelukkig niet van
middelen ontbloot, zit er thans mee in zijn
maag.
Sneek. 3 Oct. Voor den cursus 1916-’17
aan de Middelbare Technische School voor
Bouwkunde zijn ingeschreven 38 leerlingen.
Een groot getal reeds vroeger ingeschreven
leerlingen kan wegens dienstplicht niet aan
de lessen deelnemen.
Sneek. 3 Oct. Aan de gisteren hier gehou
den stemming voor 9 gemachtigden in het
kiescollege der Ned. Herv. Gemeente, werden
de 7 candidaten der Vrijzinnigen met een
meerderheid van vijftig stemmen weer gekozen.
Voor de 2 plaatsen die de modernen aan de
rechtzinnigen hadden gelaten, komen 5 lui
van de tegenpartij thans in herstemming.
Woudsend. Zaterdagavond laat heeft zich
hier een relletje voorgedaan met een soldaat
alhier tijdelijk gedetacheerd. Eenigszins onder
den invloed van sterken drank, maakte hij
in het bijzijn der politie eenig lawaai, waarom
deze hem verzocht naar zijn kwartier te
gaan, waaraan hij niet wenschte te voldoen,
zoodat hij dan met geweld moest worden ver
wijderd. Bij deze worsteling werden de Rijke
en Gemeentepolitie eenige malen tegen den
grond geslingerd. Een en ander veroorzaakte
een heele volksoploop. Later op den avond
zijn een ander soldaat, die op post stond, zijn
scherpe patronen ontnomen, daar hij dreigde
de politie te zullen doodschieten. De heeren
zullen zeer zeker hun welverdiende straf niet
ontgaan. O. N.
Komt de varkenshouderij in verdrukking
Langzamerhand, zoo schrijft het Maandblad
van den Bond voor Kaasproducenten, komt de
varkenshouderij in moeilijkheden.
Hoog, enorm hoog, zijn de productiekosten,
en groot zijn de kwantums, die de eerste
weken ten verkoop zullen worden aangeboden,
èn door voedergebrek, èn voor stallingsruimte,
voor bet vee, terwijl daartegenover de markt
prijs een dalende neiging vertoont.
Eenerzijds de vrees voor het hebben van
voldoende voeder, anderdeels de vrees van
nieuwe verliezen te lijden, als de verkoopprijs
der vette varkens zich niet evenredig hand
haaft met de productiekosten, doet afzien van
nieuwe aankoopen door varkensmesters.
Dit is het begin van het einde.
De fokkers komen dan geducht in de knel.
Zij toch kunnen hun product alleen afzetten
aan de mesters. Slachtwaarde heeft bet niet
voldoende.
De markten van biggen en overloopers
worden langzamerhand een beeld van die ont
reddering. Het eindgevolg is een stopzetten
van de productie door het voor de slachtbank
bestemmen der zeugeniets wat op heden
reeds zeer groote afmetingen aanneemt. De
gevolgen laten zich verder denken. Is hier nu
niets aan te veranderen
Ons inziens wel zegt het blad
Ten eerste zal er uitgezien moeten worden
naar middelen, de prijzen loonend te doen
blijven. Dat hiervoor wegen zijn, is ter be-
voegder plaatse reeds meermalen kenbaar
gemaakt. Zonder de gebruikers verhoogde
prijzen te laten betalen, zal toch opgehouden
moeten worden met het stelsel een zoo groot
percentage voor het binnenland voor een prijs
zoo ver beneden den productieprijs op te
eischen.
Ten tweede zou een zeer groote verbetering
zijn, als het gewicht van de voor binnenland
bestemde varkens flink werd verlaagd. Immers,
als varkens van lichter gewicht toelaatbaar
waren, kreeg men dit voordeel, dat er veel
meer noodig zijn voor hetzelfde aantal K.G.
Een drukkere, vluggere omzetting had plaats,
waaraan dit voordeel is verbonden
a. dat de fokkerij beter door kon blij ven gaan
en mindere verliezen aan haar zullen worden
toegebracht
b. dat onze varkensstapel, wat het aantal
Deze
gesteld naar aanleiding
van een inzender.
Stoomende in den Atlantischen Oceaan op
10 gr. 54’ N.br. en 56 gr. 25’ W.I., nam
ik den 22en Juli'16 het volgende verschijnsel
waar
Te 3 N.M. (W. T. a.b.) vertoonde zich
plotseling iets voorlijker dan dwars een lang,
schijnbaar drijvend voorwerp, ongeveer 50 M.
aan 8.B. van het schip. Het vertoonde zich
als een lange boom; aan ’t eene eind dik en
naar het andere eind steeds dunner wordend.
De uiteinden gingen in het water over.
De kleur was lichtgrijs.
De doorsnede kan misschien op z’n grootste
dikte ongeveer 2 voet geweest zijn en de
lengte (die moeilijk te schatten valt) tusschen
20 en 25 M.
Toen het iets achterlijker was dan dwars,
kwam er plotseling een verticale beweging in
en verdween ’t onder de oppervlakte van ’t
water. Met den kijker werd nog getracht, iets
meer te zien, maar zonder resultaat. Alleen
de plaats was te zien, waar bet dier onder
dompelde.
Boven op het dikste gedeelte, wat men den
kop zou kunnen noemen, waren een paar
verdikkingen, wat eenigszins den indruk van
ooren maakte.
De lucht was helder bewolkt; golvende zee
en deining.
Van het oogenblik af, dat ik het dier voor
’t eerst zag, totdat het onder water verdween,
verliepen waarschijnlijk ongeveer 2 minuten.
van Zwolle, vertelt
v. Dr. en Ov., wat
onzer groote steden
der weduwen volgt vanzelf uit het kiesrecht
der gezinshoofden.”
In het artikel betreffende het onderwijs
wordt in het ontwerp bijgevoegd:
Haar (de anti-rev. partij) devies blijft, dat
de Vrije School regel moet zijn, en dat de
openbare school niet anders mag zijn dan
aanvulling.
De druk der Einkaufcentrale.
Uit Loosduinen meldt men aan de Tel.
Duitschland wil onze kooplieden en warmoeziers
„massreglen”.- Het heeft, zooals men weet,
bepaald, dat de in Holland gekochte groenten
slechts aan enkele firma’s in hun land ge
leverd mogen worden. Daardoor wordt de vrije
concurrentie onmogelijk gemaakt, tot nadeel
van exporteurs en warmoeziers. Daarom heeft
de Loosduinsche Vereeniging van Groenten
exporteurs besloten, in samenwerking met alle
zustervereenigingen in ons land, een protest-
schrijven te zenden aan de Einkauf-Centrale
te Berlijn, met de mededeeling, dat men aan
Duitschland alleen wil leveren op de oude,
bestaande voorwaarden en aan de eigen
afnemers.
De tuinders gaan hiermede accoord, want
deze vreézen, dat nu spoedig op elke veiling
slechts één kooper voor Duitschland zal
komen, die natuurlijk geeft wat hij kwijt
wil zijn.
De tuinders zetten dan liever een week
lang alle veilingen stop, dan zal Duitschland
wel inbinden.
Het ongeval met de muziektent.
Het bestuur der Gem. Zangvereeniging
„De Stem des Volks” deelt mede dat vijf
personen bij het ongeval met de muziektent
op ’t Newtonplein te 's-Gravenhage noemens-
waardige kwetsuren opliepen, w.o. zware enkel-
kneuzingen, twee polsbreuken, ribkneuzingen,
zwaar lichamelijk letsel aan borst en rug.
Voorts dertien personen die lichtere kwetsuren
opliepen en vrijwel weer instaat zijn hun
bezigheden te verrichten.
Een dief.
Te Scheveningen is aangehouden een Neder
lander van aanzienlijke geboorte, te Brussel
woonachtig geweest, maar sedert den oorlog
te ’s Gravenhage verblijvende. De gearresteerde
stond onder verdenking van verschillende dief
stallen van portefeuilles met geldswaardigen
inhoud uit strandkoetsen. Alg. H.
Is dit de zeeslang?
vraag wordt in Het Ned. Zeewezen
van het volgende verhaal
Het land heeft niet zoo spoedige behandeling
van de Grondwetsherziening in de Kamer
verwacht. De onderwijs organisaties, de ver-
eenigingen die in de openbare school belang
stellen, zij alle dachten althans tot Januari 1917
den tijd te hebben. De „Vereeniging voor
Volksonderwijs”, die oude kampioen voor de
openbare school, had eerst in December willen
vergaderen, en moet nu hals over kop de
bijeenkomst vervroegen.
Toch blijkt, ondanks den korten tijd, reeds
nu van toenemend verzet tegen het artikel
*192, zooals het door de Regeering wordt
voorgesteld.
Van de groote pers is het alléén Het
Vaderland dat voor meegaan pleit.
De andere bladen verzetten zich tegen on
gewijzigde aanneming. En alle (niet-rechtsche)
organisaties van bij het onderwijs belang
hebbenden komen eveneens met bezwaren.
Er is daarbij een opvallende gelijkluidend
heid merkbaar. De flnancieele gelijkstelling
wordt, meer of minder schoorvoetend, aanvaard.
Maar haast ieder wil grondwettelijke waar
borgen voor het niet onbezorgd ten prooi
werpen van de openbare school, en eischen
voor gelijkwaardigheid van openbaar en bij
zonder onderwijs.
Ook in de politieke partijen gist bet. Ter
linkerzijde natuurlijk; rechts houdt zich meeren-
deels stil. De vrije liberalen blijven vrijwel
eensgezind. Maar tegen het drijven der be
sturen van de Liberale Unie, den Vrijzinnig-
Democratischen Bond en de Sociaal-Democra-
tische Arbeiderspartij naar ongewijzigde aan
neming van het Regeeringsvoorstel ontstaat
overal verzet. Zeer belangrijke Kiesvereeni-
gingen der Unie (wij noemen Amsterdam en
Rotterdam) willen 192 slechts in den ook
door ons begeerden vorm. In Vrijzinnig-
Democratischen kring is het verzet meer
sporadisch, meer bereid als men daar is voor
art. 80 offers te brengen, maar ontbreken
doet het toch niet. En onder de sociaal
democraten gaan stemmen op voor een buiten
gewoon congres, binnen kort te houden, tot
behandeling van art. 192.
Wij gelooven dat hoe meer tijd er zou zijn,
hoe grooter om vang dit verzet zou nemen.
Willen de vrijzinnige partijen straks niet al
te ver van een deel der vrijzinnige kiezers
komen te staan, dan zullen zij voor deze
stroomingen niet de oogen kunnen sluiten.
Nu de tijd ontbreekt om de kiezers vooraf
te raadplegen, nu is het meer dan ooit plicht
te vragen wat hun antwoord geweest zou zijn
als men hunne meening wél had gevraagd.
Wij, voor ons, gelooven niet dat links in
1913 met dit artikel 192 op het program de
overwinning behaald zou hebben. Die over
tuiging kan aan menig Kamerlid straks steun
geven als hij dien zou behoeven.
De Fakkel.
dat met minder voeder kon worden
gewerkt, waar juist de zwaardere dieren het
meeste voeder vragen van één soort.
Mag hier de overweging, dat het Neder-
landsch publiek geen lichte varkens vraagt,
gelden, als er anderzijds zulke groote belangen
op het spel staan
Dominéé van inbraak verdacht.
Ds. W. H. Gispen,
in het Geref. Kerkbl.
een predikant in
overkwam.
Z. Eerwaarde, die tevens
is, genoot zijn vacantie,
een Zeergeleerde
maar moest toch
nog één Zondag zijn beurten waarnemen in
eigen gemeente. Zijn familie vertoefde elders
en in het ledige huis zou hij dus alleen
verblijf houden. Des morgens komt hij na
volbrachten arbeid voor zijn huisdeur te staan,
maar bemerkt daar tot zijn grooten schrik,
dat bij dat kleine onmisbare voorwerp dat
hem de deur moet openen niet bij zich heeft.
De sleutel ligt binnenshuis, en de dominéé
staat buitenshuis, niet in staat om zijn eigen
huisdeur te openen. Maar dominéé weet
raad hij verbrijzelt zonder aarzelen het
kleine raampje, dat zich in het midden van
de deur bevindt steekt zijn hand er door
en opent de deur. Vermoeid gaat de prediker
rusten in het stille, verlaten huis.
Maar wat geschiedt? Een gemeentelid,
dat weet, dat de familie uit is, komt voorbij,
ziet het stukgeslagen raampje, denkt terstond
aan inbraak, neemt den meest afdoenden maat
regel, telefoneert de politie, en verwijdert zich.
De politie is er spoedig bij; opent voor
zichtig de deur, doet met alle behoedzaamheid
onderzoek naar den inbreker en vindt den
heer des huizes, dien ze natuurlijk niet kent.
En of de eerwaarde huisheer al verklaart, dat
hij de dominéé zelf is, het baat niet, bij
moet mede naar het politiebureau. Hij heeft
gemakkelijk zeggen, dat hij de bewoner zelf
is dat kan ieder inbreker wel vertellen.
Het is een pijnlijke positie voor den dominéé.
Maar ten einde raad stelt hij voor om het
gemeente-lid „uit de buurt” te laten roepen
en van hem te hooren of bij de dominéé zelf
is. En jawel de politie neemt gelukkig
dien voorslag aan. De broeder uit de buurt
wordt geroepen en uit een kreet van
blijde verrassing als hij zijn
Hij kan niet anders zeggen
„Hij is het, hij is het” en redt daar-
zijn leeraar van den smartelijken gang
het bureau en van de verdenking een
inbreker te zijn.
Deputaten-vergadering
De Standaard bevat den beschrijvingsbrief
van het Centraal Comité der Anti-revolutio-
naire partij aan de besturen der kiesvereni
gingen, terwijl tevens is opgenomen de concept-
wijziging van „Ons Program.”
Daarin staat, dat het kiesrechtartikel
het Program aldus wordt voorgesteld:
„Opdat de Staten-Generaal in de natie
wortelen en het volk niet slechts in naam
vertegenwoordigen, zal het kiesrecht organisch
moeten worden geregeld en wel met erkenning
van het gezinshoofdenkiesrecht en van het
recht der verschillende maatschappelijke groe
pen, om zich door eigen gemachtigden te doen
vertegenwoordigen. Krachtens beginsel ver
werpt de partij stemplicht en wraakt zij een
staatkundig vrouwenkiesrecht. Het kiesrecht
Bolswardselie Courant
i
C. I... - - -
