lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 19 October.
3
11
I III
1916.
No. 84.
Verscnijnt Donderdags en Zondags.
ööste Jaargang.
I
11 I
RAAÜSOVERZICHT.
I
J
Welvaart in Nederland.
VOOR
0. N.
L
De
I
4361
1298
3207
1345
1074
1160
1298
426
20337
997
373
42813
1
BINNENLAND.
Bolswardsclie Courant
afzonderlijke
ons volk;
i
met tact de raadsver-
i
i
n
n
D
en de kogel den vrij dikken
der wachtkamer doorboorde, gelukkig
I
had
voor
Was dat gebeurd, dan
klachten voorkomen, terwijl
mannetjes voor
moesten boeten.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgen»
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
dat zijn hand uitgleed, trof deze den haan,
welke niet in de rust stond, waardoor het
schot afging,
muur
zonder iemand der aanwezigen te kwetsen.
Ware de loop omhoog gericht geweest, wie
weet, waren de gevolgen niet ernstiger ge
weest, als men namelijk weet, dat boven het
wachtlokaal de strafcel is, waar juist zeven
verschillende overtredingen
van ons
gende cijfers
banken.
Amsterdam,
Arnhem,
Dordrecht,
’s Gravenhage,
Groningen,
Haarlem,
Leeuwarden,
Leiden,
Maastricht,
Rotterdam,
Schiedam,
Zutphen,
Samen
Bij alle deze banken
verre den uithaal; samen bedroeg de meer
dere inleg dezer twaalf spaarbanken ruim
840 duizend gulden.
Zoo ging het niet slechts over de maand
September, maar ook over een reeks van
voorafgaande maanden.
Nog eens, de cijfers bewijzen volstrekt niet
dat er algemeen welvaart zou heerschen, maar
zij toonen toch onmiskenbaar aan, dat in
alle deelen van ons land veel geld bespaard
kan worden, zoodat er buiten de oorlogs-
winstmakers in elk geval nog velen zijn,
die over de toestanden nog niet zooveel te
klagen hebben,.ondanks de duurte der levens
middelen.
volstrekt niet op verarming van
eer het tegendeel.
Zoo vonden wij in de gegevens die van
den bond der particuliere spaarbanken uit
gaan, dat over de afgeloopen maand (Sept.
1916) bij de 50 aangesloten banken door
48661 inleggers f 3.206.563,is ingelegd.
Dit zijn niet de stortingen der oorlogswinst-
makers (het gemiddelde cijfer is f 65,per
inlage) maar wijst op tal van- inleggers uit
den z.g. minderen stand. Tegenover dezen
inleg stond een aantal van 22415 uithalen
met een kapitaal van f 2.320.077,
Dat <fe meerdere inleg niet slechts een
plaatselijk verschijnsel is, maar in alle oorden
land plaats heeft, bewijzen de vol-
van de twaalf grootste spaar-
6937 inleggers f 433 310,
- 284.334,—
- 105 441,—
- 376 818,—
- 186.995,—
- 92.365,—
- 179.107,—
- 174 395,
- 55.219,—
- 701.215,—
- 69.942,—
- 49.072,—
f 2.708.283,—
overtrof de inleg
De dagbladen hebben ons voor eeni'gen
tijd cijfers genoemd, waarop sommigen de
oorlogswinst hebben geschat, die er in ons
land is gemaakt.
Veel waarde kan vooralsnog aan dergelijke
schattingen niet toegekend worden, omdat
feitelijke gegevens ten eenenmale ontbreken.
Zeer terecht heeft Minister van Gijn dan
ook gewaarschuwd tegen optimisme en zelfs
ging deze bewindsman zoo ver, dat hij het
gevaarlijk noemde om met al te groote
cijfers te schermen, wijl daardoor bij het
publiek allicht deze zeer onjuiste gedachte
zou ontstaan, dat de oorlogswinstbelasting
alleen wel voldoende zou zijn, om de be
langrijke mobilisatiekosten te dekken.
Doch dat er groote winsten gemaakt zijn,
weet ieder. Er zijn verscheidene burgers in
ons land, die enorm verdiend hebben.
Maar de groote massa?
Zeker ondervindt ons volk in de breede
lagen niets dan nadeel wan de oorlogstoe
standen. Velen hebben het zeer zwaar. Al
■wat moet leven van vaste inkomsten kent
moeilijke tijden.
Toch zou het verkeerd zijn te meenen,
dat behalve enkele oorlogswinstgenieters,
zoowat geheel het volk schade lijdt. De
loonen der landarbeiders zijn niet onaan
zienlijk gestegen. De groote winsten van de
boeren en anderen hebben veel geld doen
rollen en ongetwijfeld zijn er in tal van
kringen voordeelen gekomen.
Wij vinden hiervoor een bevestiging in
de spaarbankcijfers. Het heeft onze aandacht
getrokken, dat bij een 50-tal particuliere
spaarbanken, die zich tot een Spaarbankbond
vereenigd hebben, in den laatsten tijd ge
regeld elke maand ongeveer .een millioen
meer wordt ingelegd dan uitgehaald. De
spaarbankinleggers behooren over ’t alge
meen niet tot de groote kapitalisten; dat
wijzen trouwens de inlegcijfers wel uit.
Hoe het bij de Rijkspostspaarbank gaat,
weten wij niet. Het zou wel eens interessant
zijn, kennis te nemen van wat daar maan
delijks wordt ingelegd en uitgehaald.
Maar de particuliere spaarbanken wijzen
maar over eene verlaging is niet gesproken.
De Raad is daarin niet gekend, terwijl de
gevolgen van beteekenis zijn.
In de eerste plaats zullen onze markt
schippers, die Donderdags bun ligplaats aan
de Markten hebben, bij hoogen waterstand
hun plaats niet kunnen bereiken, wat voor
den handel
een ongerief zal geven. Verder
moeten als natuurlijk gevolg der verlaging
de rollaag en de bestratingen van het Markt
plein, voor „de Wijnberg” en het Grootzand
zich bij de verlaging aansluiten en is eene
herbestrating daar noodig. Of dat alles slechts
f 50 f 60 zal kosten, daar achter plaatsen
wij een vraagteeken.
Met de plannen van nieuwe bestratingen
is het onweer tegenwoordig niet van de lucht.
Het eene plan is nog lang niet uitgevoerd,
en we zitten nog midden in de misère, of
nieuwe plannen komen weer ter tafel. De
Appelmarkt komt nu ’t volgend jaar aan de
beurt, terwijl eveneens werd aangenomen om
van de Broerestraat langs den Dijk een nieuwe
bestrating te leggen. Slechts met eene kleine
meerderheid besloot de Raad tot vernieuwing
der Appelmarkt, er komen dus meer raads
leden, die huiverig beginnen te worden voor
de vele kosten, welke in dezen abnormalen
tijd gemaakt worden. Onze hoofdelijke omslag
blijft steeds stijgende en het zal ons be
nieuwen hoeveel er wel aan gemeentebelasting
in 1917 zal noodig zijn wanneer de behan
deling der begrooting is afgeloopen, want er
staan nog meer extra uitgaven te wachten,
waarvan de reorganisatie der politie de meest
kostbare zal zijn. Dit voorstel is ingediend,
maar niet wereldkundig gemaakt, eene com
missie zal hierover rapporteeren. Alleen weten
we van eene vorige vergadering, dat de jaar-
lijksche meerdere kosten f 2000 a f 3000
zuilen bedragen. Zeker een knap bedrag.
Toen in 1909 eene reorganisatie der politie,
ingediend door den vorigen burgemeester, aan
de orde kwam, diende eveneens eene com
missie uit den raad van rapport en leed het
voorstel toen in hoofdzaak schipbreuk wegens
de finantiën. Het maximum voor den hoofdel.
omslag was toen verhoogd tot f 30.000, terwijl
in dit jaar het maximum is bepaald op
f 60.000, dus het dubbele bedrag.
In 1909 viel het voorstel om meerdere
kosten voor de politie uit te trekken met
12 tegen 1 stem.
Welk lot is dit ontwerp beschoren?
Twaalf van de dertien raadsleden woonden
Donderdagavond de raadsvergadering bij.
Jammer dat het ontbrekende lid verhinderd
was, daar wij zijne adviezen inzake bouw
kunde, steeds met belangstelling lazen.
De vergadering begon op het gewone uur
’s avonds 7 uur en eindigde diep in den
nacht omstreeks half twee. Tot 10 uur duurde
de openbare vergadering, waarna de heeren
nog een aardig kluifje hadden aan de be
handeling van de reclames tegen den hoofde-
lijken omslag. Ontegenzeggelijk duurt zoo’n
vergadering te lang en wij hoorden dan ook
van enkele raadsleden, dat hun zulk eene
lange zitting te machtig was. Onder den
vroegeren voorzitter kwamen ook enkele
keeren nachtvergaderingen voor, maar toen
daartegen verzet kwam, werden de agenda’s
verkleind en werd meestal voor de behandeling
van het kohier van omslag en de reclames
een afzonderlijke vergadering gehouden, wat
zeker een rustige behandeling der aanslagen
en reclames bevordert.
Bij den aan vang der zitting werd de voor
zitter met zijn herbenoeming gecomplimenteerd.
Van de zijde van den oudsten wethouder en
het oudste lid werden waardeerende woorden
gesproken. Wij willen ook gaarne erkennen,
dat onze burgemeester zich flink in de zaken
heeft ingewerkt en
gaderingen leidt.
Niettemin kunnen verschillende voorstellen
in den laatsten tijd ons minder bevredigen,
waarover wij dan ook openlijk onze meening
verkondigden.
Dat over de wijze waarop de nieuwe be
strating in eigen beheer wordt uitgevoerd,
harde noten in den Raad zouden worden ge
kraakt, hadden wij verwacht en is dan ook
uitgekomen. Wie tegenwoordig de hoofdstraten
onzer stad passeert, zal het dan ook duidelijk
zijn, dat we geleerd hebben hoe een nieuwe
bestrating niet moet worden uitgevoerd. Reeds
weken lang zijn de keien uitgebroken, enkele
gedeelten zijn voor en na gedicht, maar het
werk schiet niet op. Het uitbreken der straten
gaat voorbeeldig snel, maar dan begint de
ellende. Menig handelaar kan zijne waren
slechts met de grootste moeite en tijdverlies
ontvangen en aflevereu en de communicatie
per as is nog steeds over een groot gedeelte
gestremd. Aan het begin van de Groote
Markt prijkt een bord met het opschrift:
„afgesloten voetpad”. Ingezetenen weten wel,
dat ze de Groote Markt nog wel kunnen
passeeren, maar vreemdelingen nemen de
Appelmarkt, wat zeker geen voordeel is voor
de Groote Markt-bewoners.
In ons Blad van 5 October hebben we
reeds op dezen ouhoudbaren toestand gewezen
en er op aangedrongen om onze straten met
den meesten spoed weer begaanbaar te maken.
Het bestuur der „Hanze” noemde den toestand
ellendig en drong eveneens aan op eene snelle
afwerking der nieuwe bestrating. Sedert dien
zijn weer veertien dagen verloopen en het
werk schiet nog niet op.
Of dit nu ligt aan het wegblijven der
straatmakers, of aan het ontbreken van steen,
dat doet minder ter zake, de burgerij zit er
mede. Toen reeds bij den aanvang van het
werk was gebleken, welke stagnatie er kwam,
men geen keien meer moeten uitbreken
en aleer het opgebrokene bestraat was.
waren vele rechtmatige
nu het getal
mopperaars met den dag toeneemt.
Volgens den voorzitter had niemand het
college van B. en W. aangevallen over dezen
toestand, welke stelling na de officieele klacht
der „Hanze” onhoudbaar is. Het loopt echter
de spuigaten uit, wanneer een der leden zich
er over verbaasde, dat eenige raadsleden hunne
meening hierover zeiden in den Raad. Daar
is het juist de plaats om voor de belangen
der ingezetenen op te komen.
Toen het voorstel der nieuwe bestrating in
de vergadering van 20 Juli j.l. door den
Raad is aangenomen, heeft de voorzitter volgens
het officieele verslag gezegd, dat het de be
doeling was om de verandering spoedig uit
te voeren, echter niet zoo, dat wij een tijdje
zonder bestrating zouden moeten zitten. Men
kan hier uit leeren, dat tusschen theorie en
practijk een groot verschil is.
Over de verlaging der Zwaantjesbrug werd,
ook nog een dispuut gehouden. Wel is de
Raad over de herstelling van die brug geboord,
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Workum, 17 Oct. In het voorjaar werd
door de afd. „Workum” van de Christ. Nat.
Werkmansbond besloten een Spaarkas op te
richten, ten dienste van de leden der afdeeling.
Het doel was om in het najaar voor de ver
zamelde gelden eenige winterprovisie aan te
schaffen. Door 15 leden werd geregeld, meest
eiken Zaterdag, een bedrag aan genoemde kas
bezorgd, hetgeen door een commissie in ont
vangst werd genomen, die het later op de
Spaarbank deponeerde. Gisteravond werd nu
door die leden een gezellige vergadering ge
houden in de- zaal „Rehobóth”, waarin eenige
mededeelingen werden gedaan. In het geheel
werd f 250 bijeengebracht, waarvan de een
meer de ander minder toekwam. Aangezien
de tijden minder geschikt waren voor ge-
zamenlijken inkoop, daar de regeering in vele
producten de hand had, werd besloten ieder
zijn eigen bedrag ter hand te stellen, om
voor dit jaar naar eigen goedvinden te bandelen.
Uit een en ander kan men zien, dat, in
dien er een wil is, men tezamen heel wat
kan doen. De Banier.
Opsterland. In de raadszitting van Vrijdag
werd aan het Hoofd der Schqol te Tijnje
toegestaan het mandaat, als lid der Prov.
Staten te vervullen, op voorwaarde echter,
dat hij op zijne kosten een plaatsvervanger
moet stellen op de dagen dat hij de ver
gaderingen bijwoont, opdat het onderwijs
daarvan geen schade zal hebben Hoe dat
gebeuren moet en waar een plaatsvervanger
te vinden zal wezen, zal wel een moeilijk op
te lossen vraagstuk worden.
Distributie-ellende.
Van bevoegde zijde wordt aan Het Volk
geschreven
Reeds een paar weken wordt te Groningen
voor de regeering geen graan meer van land
bouwers in ontvangst genomen, omdat de
pakhuizen vol zijn. Groningen zit opgepropt
met brood en voerkoren, doch tallooze houders
van paarden, vee, varkens en pluimvee zien
zich genoodzaakt, hun dieren bijna te laten
verhongeren. Vandaar ook, dat massa’s dra
gende varkens maar aan de markt worden
gebracht; de bezitter is niet in staat ze voedsel
te verschaffen. De graanzolders bij de boeren
liggen vol, de naast hem wonende kleine
veehouder is radeloos, omdat de boer hem
niet mag leveren en de regeering, zoo ’t lijkt,
nog niet kan. En dat duurt zoo reeds weken
en weken.
Ten einde raad, gaan de menschen bij de
handelaars „oude” garst of haver of tarwe
koopen tegen schandelijk hooge prijzen. De
handel verdient schatten daarop, en die „oude”
partijen (van vorigen oogst) schijnen onuit
puttelijk...
Intusschen lacht de handel in z’n vuistje.
Elke dag dat het langer duurt vóór de distri
butie voor elkaar is, bezorgt hem flinke
handelswinst aan „oud” koren!
Wet tegen opdrijving huurprijzen.
Ingediend is een wetsontwerp tot voorko
ming van onredelijke opdrijving van huur
prijzen van woningen van lagere huurwaarde,
waarbij door Burgemeester en Wethouders
desnoodig huurcommissies ingesteld kunnen
worden, wier tusschenkomst de verhuurders
moeten inroepen, alvorens zij den huurprijs
hooger kunnen stellen dan die geldende voor
het jaar 1916. Inmiddels ingetreden ver-
hoogingen zullen volgens terug werkende
kracht verlaagd kunnen worden.
Op overtreding staat f 1000 boete. Het
wetsontwerp zal gelden voor de woningen
met wekelijkschen huurprijs van ten hoogste
f 10 te Amsterdam, f 9 voor Den Haag, f 8
voor Groningen enz.
Mazelen.
Te Wolvega heerscht een mazelen-epidemie
als nog nooit te voren. In alle gezinnen met
kinderen heerscht de ziekte. Op de bewaar
school komt nog geen 10 pCt. der leerlingen
school.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Vrij Friesland.
Sneek, 16 Oct. Het comité van actie der
S. D. A. P. alhier heeft B. en W. met
den meesten aandrang uitgenoodigd, zijn
invdoed aan te wenden bij den Minister tot
verlaging van de maximumprijzen en tot opname
onder de distributie van voorloopig tal van
artikelen tegen de daarachter gevoegde prijzen.
Klompen o.a. wil men verkrijgbaar zien gesteld
voor f 0.55 per paar; schoenen f 5.50;
runderlappen 40 ct. per pond; levertraan 60
ct. per flesch, raapolie f 0.40 per L.; Sun-
lichtzeep 6 ct. per stuk; naaigaren per klos
van 500 yards f 0.11; petroleum 8 ct.;
anthraciet no. 1 f 1.70, no. 2 f 1.50 per
H.L.; Engelsche cokes 75 ct., gascokes 60 ct.
per H.L. enz.
’t Comité voegt nog aan het adres toe, dat,
bijaldien de tusschenkomst van ’t D. B. bij
den Minister niet tot een resultaat leidt, men
zelfstandig gaat optreden of in samenwerking
met aangrenzende gemeenten, om degewenscbte
maatregelen te treffen.
Moeder en kind verdronken.
Drachten, 16 Oct. Op de Wijde Ee, nabij
de Hooidammen, heeft hedenmiddag een treurig
ongeluk plaats gehad. Het vrachtschip van
den te Beets gedomicilieerden schipper T. de
Grouw werd over dit wijde water gesleept
door een stoomboot. Tijdens een stortbui is
door een rukwind het roer omgeslagen, met
het gevolg, dat de echtgenoote van den schipper
en diens zoontje over boord sloegen. Aange
wende pogingen om de drenkelingen te redden
mochten niet baten, beiden verdwenen terstond
in de diepte. Direct is met dreggen begonnen.
De lijken zijn nog niet gevonden.
Van andere zijde meldt men
Nieuw-Beets, 16 Oct. De kleine vervener
P. de Grouw, alhier, terugkeerende van
Drachten met zijn turfschip, overkwam een
treurig ongeluk. Om spoedig thuis te komen,
had hij zich door een stoomboot op sleeptouw
laten nemen. Zijn vrouw, nog eenige werk
zaamheden verrichtende in de waring van het
schip, geraakte door een rukwind op de Wijde
Ee buiten boord. Direct werd alle moeite
aangewend met een schouw, om de drenkelinge
te redden, doch het heeft niet mogen gelukken.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Balk, 16 Oct. Ook hier is weer eens ge
bleken, dat men nimmer te voorzichtig met een
geladen geweer kan omgaan. Toen een onzer
militairen zich Zaterdagavond op wacht zoude
begeven, wilde hij zijn geweer opnemen. Door-
