Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
li
1917.
No. 8.
Verscnijnt Donderdags en Zondags.
56ste Jaargang.
Donderdag 25 Januari.
I
I
VOOR
Vereeniging voor
Vrouwenkiesrecht.
I
J'
BINNENLAND.
Bolsvardsche Courant.
Afzonderlijke
Noord-
I
4
een zwerver dood-
schuurtje, staande
hij in den laatsten
land nu
gekozen
s van een
vat pekel rijker was
en daar wat princesseboonen rond
blusschen, maar de vrouw was reeds- met
brandwonden overdekt. De onmiddellijk ont
boden geneesheer kon slechts den dood
constateeren. (L. Ct.)
Regeerings pekel.
Toen dezer dagen een groentenbandelaar
in Den Haag een door hem, van het ge
meentelijk distributiebureau betrokken, vat
regeerings-dubbelepriucesseboonen open maakte,
kwam bij tot de minder aangename ontdek
king, dat hij in plaats van een vat princesse
boonen een vat pekel rijker was geworden,
waarin bier
zwommen.
De
maar
man had vooruit betaald en moet nu
zien dat hij de schade vergoed krijgt!
Vad.
Doodgevroren.
Zondag is te Almelo
gevroren gevonden in een
op den Hofkamp, waar
tijd verblijf hield. (N. R. Ct.)
Friesche elfstedentocht.
De elfstedentocht is vastgesteld op Zaterdag
27 Januari. De inschrijving sluit Donderdag
avond 7 uur bij Mr. Hepkema te Leeuwarden.
Eene vergissing.
Gistermorgen waren de vroege wandelaars
aan de haven te IJmuiden van meening, dat
ons land eene andere regeering had gekregen,
omdat de Duitscbe vlag boven het fort woei.
Later werd echter ontdekt dat er eene ver
gissing in het spel was en bleek slechts de
Nederlandscbe vlag verkeerd tezijnopgeheschen.
Alg. H.
Geen meel of bloem voor particulieren.
De Minister van Landbouw heeft bij cir
culaire aan de burgemeesters mededeeling ge
daan van eene door hem omdat de
omstandigheden daartoe drongen genomen
beschikking, volgens welke tijdelijk geheel
uitgesloten wordt de mogelijkheid, dat parti
culieren zich nog verder van meel of bloem
voorzien.
De Minister wijst er op, dat deze maat
regel slechts van kracht behoeft te blijven,
totdat de brooddistributïeregeling in werking
treedt. Na dat tijdstip zal de inkoop weer
worden toegelaten, omdat deze dan vanzelf
binnen toelaatbare perken worden gehouden
door het bepaalde bij genoemde regeling.
Gevolgen van sneeuwbalgooien.
Een zekere R. te Twekkelerveld, werd achter
op de electrische tram staande, door een
sneeuwbal getroffen, geworpen door een hoop
opgeschoten jongens, nabij het Volkspark
onder Enschedé. De man maakte zich daar
over zoo kwaad, dat hij de jongens naliep,
met de bedoeling hun een pak slaag te geven.
Op het Volkspark, waar bij ze inhaalde,
verzetten de jongens zich danig en ontstond
er een hevige vechtpartij. In deze worsteling
kreeg R. een ernstige steekwonde in den
schouder. Hij moest oogenblikkelijk naar een
ziekeninrichting worden overgebracht. Het
mocht de politie gelukken, den dader, den
19-jarigen M. uit Glanerbrug, op te sporen.
Arnh. Ct.
Heerenvsen, 23 Jan. Regeeringszeep voor
Schoterland en aangrenzende gemeenten, uit
Meppel onderweg, kan niet komen, daar bet
schip te 0<senzijl is ingevroren. Een nieuwe
partij is besteld, die per spoor wordt ver
wacht en waarschijnlijk in het laatst dezer
week kan worden gedistribueerd.
Wonsaratlaal, 22 Jan. Loop der bevolking.
Op 1 Jan. 1916: 6576 m., 6444 vr., totaal
13020. Gevestigd364 m., 385 vr., ver
trokken: 348 m., 390 vr., geboren144 m.,
153 vr., overleden: 70, m., 72 vr. 1 Jan.
19176666 m., 6520 vr., totaal 13186.
Lemmer, 22 Jan. Zoo ver het oog reikt
is de zee alhier met ijs bedekt. De haven
is door het ijs gesloten en de havenvuren zijn
gebluscbt.
Wonseradeel, 21 Jan. Ook in deze om
geving worden door dienstboden en boeren
knechten hooge loonen bedongen. 16-jarige
meisjes bestellen zich bij den boer voor f 170
tot f 200, meer gevorderden bedingen f 300
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Rel bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar A 5 Cent.
Te veel broodkaarten.
Te Dinxperlo hebben verschillende inge
zetenen een grooter aantal leden van hun
gezin opgegeven dan het bevolkingsregister
aanwijst, teneinde meer broodkaarten te be
komen.
Bedoelde personen zijn ten gemeentehuize
genoodigd om hun opgave toe te lichten daar
het getal broodkaarten naar de opgave in het
bevolkingsregister wordt geregeld.
Arnh. Ct.
Gasontploffing
Gistermiddag ten een uur is te Bergen-
op-Zoom een ernstige gasontploffing ontstaan
bij de firma Peek Cloppenburg. Door on
voorzichtigheid van een gasfitter, die in zijn
schafttijd de gasleiding niet had afgesloten,
stroomde het gas in het magazijn en kwam
in aanraking met het vuur van een kachel.
Het groote pand vertoonde een chaos alsof
het door een bom was getroffen.
Een bediende werd in den winkel neer
geslagen en werd, hoewel niet ernstig, gewond.
Het jongste kindje van den eigenaar bleef
bij toeval gespaard, doordat de eenige ruit in
de waranda waar het lag, niet brak. In het
wiegje lagen maar enkele glasscherven. Aan
vankelijk ontstond brand, die echter spoedig
gebluscbt werd. De schade beloopt eenige
duizenden. De ontploffing werd in wijden
kring gehoord. N. v. d. D.
Abonnementskaarten en handelsreizigers.
Aan de spoorweg-maatschappijen is door de
verschillende vereenigingen van handels
reizigers het verzoek gericht, voor hen de
verhooging van tarieven, vooral Wat abon
nementskaarten en bagage betreft, niet door
te voeren doch onder bepaalde,voorwaarden
de oude tarieven te handhaven, terwijl de
handelsreizigersvereenigingen zich bereid ver
klaren, indien eene uitzondering zal worden
gemaakt voor hen, die werkzaam zijn als
handelsreiziger of agent, alsdan haar volle
medewerking te verleénen, ten einde de richtige
naleving der te stellen voorwaarden zooveel
mogelijk te waarborgen.
Een vrouw verbrand.
Zondagmorgen bemerkten eenige buren, dat
er nit perceel Emmastraat 4 te Leiden rook
opsteeg. Zij gingen naar binnen en vonden
daar de alleen wonende 66-jarige weduwe
Cathrina Laterveer op den grond liggen naast
de kachel en een brandende stoof. Haar
kleeren stonden nog in brand. Ijlings waar
schuwde men een zoon, die eenige huizen
verder vertoefde. Deze wist de kleederen te
Smokkelen.
Men meldt uit Zevenaar aan het Ildbld:
Om een overzicht te krijgen van den om
vang der smokkelarij in deze buurt zij ver
meld, dat in de naburige plaatsjes Didam,
Beek, Bergh, Wehl en onze gemeente, sedert
begin dezer week meer dan 10.000 pond zeep
en vet/aan smokkelaars werd ontnomen. Er
werd iederen nacht aan de grens geweldig
gevuurd en ongetwijfeld zijn ook veel meer
personen, dan men gewaar wordt, aangeschoten
en de grens over gevlucht, want honderden
kogels floten over de velden. Het aantal per
sonen, onder wie er zijn uit groote steden,
o.a. Amsterdam, dat bekeurd werd, beloopt
een paar honderd. Er wordt nu door de
grensambtenaren nog strenger opgetreden dan
voorheen.
per jaar. Loonen van smids-, bakkers- en
verversknechten rijzen nog gedurig, omdat er
meer vraag dan aanbod van werkkrachten is.
Vaste en losse boerenarbeiders profiteeren er
ook door, evenals de losse werklieden te
plattenlande, 20 a 25 cent per uur wordt
reeds zeer gewoon. Voor de kleine nering
doenden en ambtenaren is het echter een
harde tijd.
Wonseradeel, 22 Jan. De konijnen zijn
ook aanmerkelijk duurder geworden. Ver
leden herfst werd er 15 a 18 Cent per pond
voor betaald, thans biedt men reeds 35 a 40
per pond. Zwarte katten worden veel gevraagd
en... verdwijnen nog meer ongevraagd. ,En
bijna nooit wordt een kattendief gepakt.
De verkiezingen van Stalen.
Leeuwarden, 20 Jan. Naar alle waar
schijnlijkheid zal in de drie buitengewone
vacatures, die dezen zomer te vervullen zijn
voor de Prov. Staten niet worden gestemd.
De rechtsche kiesvereenigingen in het district
Dokkum hebben zich voor een accoord uitge
sproken, de vrijz. kiesvereeniging in Leeu
warden deed evenzoo, en de S.D A.P. in de
drie betreffende districten, Leeuwarden, Dok
kum en Franeker is ook voor vervulling der
vacatures bij eenvoudige candidaatstelling.
Heffk. Nieuwsbl. v. Fr.
Huizum. Voor de machine nog geheel stil
stond klom de machinist van de stoomwas-
scherij alhier, directeur v. d. Linden, bij de
ladder op naar boven. De draaiende as greep
daarbij zijn kleeren, die hem, nadat hij een
drietal slagen was rondgeslingerd, van het
lijf scheurden, waaraan de man zijn leven
heeft te danken. Niettemin heeft hij zich
ook nog al lichamelijk bezeerd. O. N.
Tjerkwerd. Gisteren waren de jongemannen
druk aan het schaatsenrijden en hadden veel
pret. Eensklaps echter geraakte een jongen
door het ijs en zonk weg in de diepe Workumer
vaart. Gelukkig konden zijn makkers hem er
met aaneengebonden kleeren weer uittrekken,
zoodat hij er met een nat pak afkwam.
O. N.
Stahdje met noodlottigen afloop.
Zondagnacht pleegden schippersknechts bal
dadigheden op den Schiedamschendijk te Rot
terdam. Door de politie vervolgd liep de
19-jarige schipper van der W. in de Leuvehaven
en verdronk.
Een leuk avondje gisteren in de voorzaal
van „de Doele”, echt leuk. De tafeltjes alle
voorzien van een bloementros, of een bouquet
bloeiende tulpen, alsof het geen winter was.
Een uoed gevulde zaal, vele dames en ook
eenige heeren waren present.
Mevrouw Beekhuis sprak bij de opening
der vergadering dan ook haar dank uit voor
de goede opkomst, wijl dit voor ’t Bestuur
en ook voor de Spreekster een voldoening was.
Mej. GROOT van Rotterdam begon met
de opmerking dat de presidente die haar
vooraf in de krant en ook in haar openings
woord zoo hoog bad opgehaald, hier door
een zware verantwoordelijkheid op haar geladen
had. Nu, zij zou trachten de aanwezigen een
en ander mee te deelen over den tijd, die
thans voor de vrouwen van buitengewoon
belang is. Grondwetsherziening was noodig
om de vrouw het kiesrecht te geven, want
art. 80 verbiedt, dat een vrouw kan kiezen
of gekozen worden. Een sterke drang moet
er zijn om tot een grondwetsherziening over
te gaan, en voor ’t vrouwenkiesrecht alleen
was er dan ook geen denken aan, doch er
waren meer zaken, die veranderd moesten
worden, zooals het onderwijs, het kiesrecht
voor de mannen, de regeling van buitenlandsche
betrekkingen, de troonopvolging en dat alles
samen woog zoo zwaar, dat men er toe is over-»
gegaan.
Over algemeen kiesrecht voor mannen, waar
over reeds jarenlang strijd is gevoerd, is nu
verandering in zicht, doch omtrent het
vrouwenkiesrecht zijn we weinig gevorderd,
zegt Spreekster. De tegenstand was nog te
groot, zoodat de goede verwachtingen teleur
gesteld zijn.
De oorlog heeft de herziening nog al eenigen
tijd doen uitstellen, doch eindelijk is het in
de 2e Kamer behandeld geworden. Er wordt
wel vaak beweerd dat de beweging der
vrouwen niet zooveel beteekent, enkele voor
standsters zijn er wel, doch de groote massa
is er nog ongevoelig voor, en noodig is het
ook niet dat de vrouwen een stembiljet word*
gegeven. Spreekster gaat uitvoerig na, dat er
wel belangen zijn, waarin de vrouw betrokken
is, dat de Staat er belang bij heeft wordt ook
aangestipt en gewezen op de landen waar bet
vrouwenkiesrecht is.
Het passjeve kiesrecht zal in ons
ook komen, dat is, dat 'de vrouw
kan worden in Gemeenteraad, Staten en de
Kamer, doch het actieve kiesrecht, waardoor
zij zelf ook mee mag kiezen of stemmen,
zoover is het niet.
Spreekster behandelt daarop de houding van
den Minister Cort van der Linden, wijst er
op hoe in diens memorie van toelichting nog
al inconsequentie heerscht, wijl bij aan den
eenen kant wel toestemde dat de vrouw er
eigenlijk recht op bad, maar dat de tegen
standers er een verkeerden invloed van voor
zien, de zedelfjke roeping der vrouw zou er
door in gevaar komen, en de natuurlijke
functie der vrouw zou er onder lijden, terwijl
ook nog niet het kiesrecht begeerd wordt door
de groote massa. Deze argumenten werden op
critische soms sarcastische wijze door Spreekster
onder handen genomen, zij wijst op- het ver
schil dat 43.000 vrouwen geteekend hebben
op het' adres tegen, doch 165.000 op dat
vóór het kiesrecht.
Door het voorloopig verslag waren ook
eenige bedenkingen publiek gewórden, waarop
de memorje van antwoord van den Minister
nog door haar ter sprake werd gebracht.
Nadat een en ander weer op duidelijke wijze
door Spreekster was uiteengezet en bestreden,
werd een korte bespreking gehouden over de
behandeling van de zaak omtrent het Vrouwen
kiesrecht in de 2e Kamer. Wat de heeren
Van Idsinga, Lohman, Beumer, de Katholieken
Mr. Loeff en Nolens, alsook de socialisten
Troelstra en Marchant bij die behandeling te
berde brachten, werd in hoofdlrekken aange
stipt, en meestal op geestige wijze aan de
kaak gesteld. Vooral wees de Spreekster er
op dat zij van de socialisten meer medewerking
had verwacht, doch het slot van de Kamer
behandeling is geweest, dat, nadat de Minister
had verklaard, dat hij het vastleggen van ’tactieve
vrouwenkiesrecht in de grondwet als een
politieke onmogelijkheid beschouwde, en hij
er dus een Kabinets-kwestie van maakte, de
zaak is gewezen van de hand, alleen de ver
kiesbaarheid der vrouw is nu mogelijk geworden.
Spreekster leidt daaruit dan ook af dat de
warmte voor de handhaving van de rechten
der vrouwen in ons land nog niet op een
hoog peil staat. Zij hoopt echter, dat de
vrouwen het passieve kiesrecht zoo zullen
behartigen, dat zij daardopr op den duur het
actieve kiesrecht zullen bekomen. Dat de
vrouwen hun invloed zullen gebruiken om
gekozen te worden en zitting te nemen in
Gemeenteraden, Staten en Kamer, en zulks
ten bate van ’t goed recht der vrouwen, doch
ook ten bate van vaderland en maatschappij.
Een warm applaus brak los na de plechtige
stilte die onder deze rede had gebeerscht. De
begaafde Spreekster weet haar gehoor te
boeien, de zaken die zij behandelt met
vrouwelijke slagvaardigheid in een helderlicht
te plaatsen, waarbij bare zienswijze op een
leuke wijze aan den dag komt. Het spijt ons
dat gebrek aan tijd en plaatsruimte óns
dwingen van het gesprokene slechts een dorre
schets te kunnen geven. Er zaten in haar
betoog fijne en rake opmerkingen, die soms
op humoristische wijze werden geuit.
Na de pauze verscheen ze in
Hollandsch costuum, en als „Marijke” uit
Broek in Waterland gaf ze in het dialect dat
daar gesproken wordt een aardige causerie,
die niet minder in den smaak viel dan hare
rede, die natuurlijk de hoofdschotel vormde.
Ook hierin deed de Spreekster zich kennen
als een zeer begaafde en ontwikkelde vrouw.
Zij behandelde eerst hoe ze als boerin op
audiëntie bij den minister was geweest, om
het petitionnement, mee te bezorgen op het
Binnenhof. Vooraf ging de leuke omschrijving
hoe zij politiek als ze schijnt aangelegd
te zijn van haar man toestemming wist
te krijgen om naar den Haag te mogen gaan,
vervolgens wat zij alzoo opmerkte en zag bij
het onderhoud met den Minister en tijdens
haar verblijf in de Residentiestad.
Aardig en critisch wist zij verschillende
soms frappante opmerkingen te maken.
Hieraan verbond zij het verhaal van een
gehouden vergadering van Vrouwenkiesrecht
in haar dorp. Wat de Spreekster daar zooal
te vertellen had en wat er bij het gevolgde-
debat tegen aangevoerd werd was weer een
onderhoudend geheel, dat allen boeide, en
waarin op railleerende wijze toch heel ernstige
en ware opmerkingen gemaakt werden, waar
door zij aantoonde hoe ook in de huishouding
van gemeente, en Staat de vrouw evenzeer
zeggenschap dient te hebben als in het
burgerlijk huisgezin, waarin man en vrouw
samen en vereenigd het bestuur en de regeling
bebooren te hebben. Er zijn ook in de zaken
van lands- en stadsbestuur zaken waarvan de
vrouw evengoed soms zelfs meer kennis heeft
dan de man. Op economisch, huishoudelijk,
finantieel en zedelijk gebied zijn er vele vraag
stukken waarbij niet alleen de vrouw evenveel
belang beefi als de man, maar er dikwijls
zelfs beter over kan oordeelen, wat Spreekster
met tal van voorbeelden toelichtte.
Een warm applaus getuigde ook bier, dat
men genoten bad door naar haar betoog te
luisteren.
Mevrouw Beekhuis bracht Spreekster dank,
stemde in met haar woorden en hoopte dat
meerderen zich zouden aansluiten bij de afd.
voor Vrouwenkiesrecht.
