ïïieuws-
en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
No. 33.
Verscmjnt Donderdags en Zondags.
1917.
56sta Jaargang.
lllöEKCULUStBLütM 1917.
IS THANS
Tuinbouw.
VOOR
Zondag 22 April.
k
BINNENLAND.
April 1917.
in.
INGEZONDEN.
27 ct. p. ons, 34 ct. p. vierdel.
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Theehandel Focke S Klein,
HARLINGEN.
Bolswardsche Courant
Afzonderlijke
KLEIN’S THEE
l
zeer
zoo-
(Buiten verantwoordelijkheid der^Redactie.)^
bouwd zal worden,
men niet uit het
bleek slechts met wei-
Er zijn
een hond bet lijk moet
Vermoedelijk reeds eeni-
Van de bovenkleeding
de schoenen en kousen
van het graf lag
Geachte Medeburgers
De dag, waarop de tuberculosebloem jaar
lijks wordt verkocht, nadert weer.
Het is de dag, waarop heel Nederland
staat in het teeken der tuberculosebestrijding.
Dien dag geen verschil in partij, richting,
rang of stand, allen dragende het symbool
van naastenliefde en christenplicht.
Onnoodig, U op te wekken, uwe gave voor
een bloempje te offeren; minimum prijs 10
cents.
De besturen der Groene Kruisverenigingen
kunnen weer rekenen op de welwillende hulp
der dames, die jaarlijks hare zeer gewaardeerde
diensten bewijzen bij den verkoop der
bloempjes.
Namens de Besturen der Groene Kruis-
vereenigingen
Bolsward”
D. TERHENNE, Voorzitter.
N. HAIMA, Secretaresse.
„Hennaarderadeel”
Ds. J. P. KLAARHAMER, Voorz.
P. de VRIES Jzn., Secretaris.
Bolsward,
Wommels,
kwaliteit aan te schaffen, en zulks kan men
doen, door bij vertrouwde firma’s te koopen.
In onze stad zijn mij twee zaadhandelaren
bekend, die hunne zaden van zeer vertrouw
bare firma’s betrekken, n.l.: Van der Zee en
Van der Weide, bloemisten, die het hebben
de firma Sluis en Groot te Enkhuizen
van de firma Turkenburg
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Groningen. Men zal zich herinneren dat
de 28-jarige mej. Janssen op den 21en Sept,
van het vorige jaar op klaarlichten dag plot
seling verdwenen is. Zij was zooals men weet
op haar rijwiel naar Paterswolde gereden en
werd sindsdien niet weer gezien. Ondanks
al de pogingen ingesteld door de politie om
eenig spoor van mej. Janssen te ontdekken,
bleef haar verdwijnen een geheimzinnig raadsel.
Gisteren ontdekte een werkman, die bezig
was enkele denneboomeu om te hakken in
het boscbje voorbij de plas, even vóór het
Familiehotel, op een afstand van ongeveer
25 meter' van den weg het bovengedeelte van
een ontbloot vrouwenlichaam, dat in verre-
gaanden staat van ontbinding verkeerde.
Bedoeld boscbje is dicht begroeid met lage
dennen en wordt ’s winters slechts bij uit
zondering bezocht.
De man, die deze afschuwelijke vondst
deed, gaf onmiddellijk kennis aan de politie,
waarna de commissaris en de inspecteur
van de recherche en naar wij vernemen ook
het parket zich derwaarts begaven. Het lijk
werd opgegraven en
nig onderkleeding te zijn bedekt,
aanwijzingen, dat
hebben losgewoeld,
geu tijd geleden,
waren alleen nog
aanwezig. In de nabijheid
een opgerolde blauwe werkmanskiel.
De gedachte aan een afschuwehjken lust
moord rijst reeds uit bovenstaande gegevens.
In deze gedachte wordt men versterkt, omdat
bet bij dit boschje is geweest, dat indertijd
een paar kinderen hebben gemeend hulpge
schreeuw te hebben gehoord. De politie uit
Groningen heeft toen met de grootste nauw
gezetheid het bosch afgezocht en ook de
Rijksveld wacht te Eelde deed dit met behulp
van politiehonden echter zonder resultaat.
Thans is door toevallige omstandigheden
het moeilijk herkenbare lijk ‘gevonden. Uit
de schoenen en kousen kon de identiteit
worden vastgesteld. In de nabijheid van
het lijk heeft uien niets kunnen vinden van
de vermiste kleedingstukken. Het lijk is ter
schouwing vervoerd naar het lijkenhuisje te
Eelde, terwijl het parket uit Assen het onder
zoek voortzet.
De deelneming in dit tragische geval wordt
te grooter, naarmate men de bijzonderheden
weet van den toestand waarin eindelijk het
lijk is gevonden. O. N.
Een gewild artikel.
Men deelt mede, dat gisterochtend} een
waggon met petroleum uit Duitschland aan het
stationnetje Laan van Meerdervoort in Den
Haag gerangeerd werd. De wagen trok enorm
de belangstelling van het publiek, dat het
geval bleef bekijken en bepraten, alsof het
iets heel bijzonders ware. Men had er wel
op willen aanvallen. Vad.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgtns
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
van
en J. Lemstra, die
te Bodegraven bestelt.
Van het zaaien zelf is veel te zeggen, doch
om niet te wijdloopig te worden, zal ik slechts
aangeven hoe diep het zaad ongeveer onder
den grond moet. Deze diepte is in ’t algemeen
2 of 3 maal zoo groot als de dikte van de
korrel bedraagt. De hoeveelheid zaad, welke
men noodig heeft, zal ik voor enkele gewassen
aangeven.
Per 10 M2. is noodig:
van koolsoorten gram, wortelen 20 gram,
winterwortelen 10 gram, uien 15 gram, prei
15 gram, snijselderij 10 gram, peterselie 10
gram, radijs 50 gram, kropsla 15 gram, sla-
stamboonen (dubbele witte) 1 H.Gr. idem
enkele witte ^2 H.Gr., snijstamboonen 1 H.Gr.
bruine boonen 1 H.Gr., groote boonen U/2
H.Gr., erwten 1 H.Gr., aardappelen 1 K.G.
JOH. JONKER, Stadstuinier.
Wordt vervolgd.
Westergo, 17 April. Namens den Bond
van Zuivelfabrieken is onder de werkgevers
een circulaire verspreid, om als maximum loon
voor den a.s. hooioogst f 25 per week plus
den kost te bepalen.
Stavoren, 19 April. Het mosselpellen,
dat hier reeds een grooten om vang had aan
genomen, zoodat werkkrachten uit andere
plaatsen naar hier kwamen, is thans plotse
ling gestaakt. Naar we vernemen is hiervan
de oorzaak, dat Duitschland geen mosselen
meer betrekt.
Voor wij van de grondbewerking afstappen,
dient eerst nog iets gezegd te worden van
de bemesting, daar deze in nauw verband
staat met de verbetering van den grond.
Door bemesting tracht men den bodem terug
te geven wat er door de voorgaande gewassen
aan onttrokken is. Wie te weinig mest, kan
geen goeden oogst verwachten. Wie te veel
mest, doet eveneens verkeerd, omdat op de
lichte gronden bet overtollige plantenvoedeel
wordt weggespoeld, terwijl op de zware gronden,
die niets verloren laten gaan, de gewassen te
geil worden. Daarbij komt nog, dat het geld
aan te veel mest besteed, renteloos ligt of
weggegooid is.
Wanneer men met voordeel wil bemesten,
moet men eerst weten waaruit onze planten
zijn opgebouwd en welke voedingsstoffen in
den bodem ontbreken. Alle planten zijn
opgebouwd uit koolstof, waterstof, zuurstof,
kiezel, chloornatrium, zwavel, ijzer, magne
sium, kalium, kalk, phosphor en stikstof.
Voor de eerste drie grondstoffen behoeft
niet gezorgd te wordende planten onttrekken
de koolstof aan het koolzuur uit de damp
kringslucht, de waterstof eq de zuurstof aan
het water. Verder komen in alle gronden
kiezel, chloornatrium, zwavel en ijzer in
genoegzame hoeveelheid voor, met deze stoffen
behoeft bij de bemesting dus geen rekening
te worden gehouden.
Magnesium behoeft maar hoogst zelden te
worden aangevuld, kalium, kalk, phosphor
en stikstof zijn de vier stoffen, die geregeld
door bemesting in den bodem gebracht moeten
worden. Men kan dit doen door middel van
kunstmest of natuurmest. In Bolsward,
waar men zeer gemakkelijk aan natuurmest
kan komen, nl. de koemest, en waar we ook
weten dat de koeien goed gevoerd worden,
immers bet hooi uit onzen omtrek is van
Joure De veehouders in wijden omtrek
hebben den Zomertijd in hun bedrijf niet
geaccepteerd, ze melken op de oude gewone
tijden. De nieuwe tijd aldus redeneeren ze
is een verkrachting van de natuurlijke
tijdaanwijzing ten behoeve van die klasse
van menschen, die den gouden morgen
stond in bed doorbren^en en 's avonds tot
diep in den nacht op zijn. Wij zeggen ze
verder gebruiken den dag in zijn geheel,
staan ’s morgens met of even voor de zon op
en beëindigen onze dagtaak als de zon ter
kimme gaat. Maar nu ons voegende naar
den nieuwen tijd zouden we vóór zons
opgang moeten beginnen en ver voor zons
ondergang moeten eindigen. En dat zou nog
zoo erg niet zijn we willen ons wel graag
ook schikken naar omstandigheden maar
het is beslist een nadeel voor ’t bedrijf. Het
vee is aan den ouden natuurlijken zomertijd
gewend en geeft op de oude melkuren ’t best.
Komen we een uur vroeger, dan worden ze in
hun rust gestoord en kunnen voor melktijd
zooals anders niet eerst een grasje
pikken en wat bijkomen. Een koe is geen
machine, dat vergeten de menschen die buiten
het boerenvak staan te veel.
En dan een uur in den zomer vroeger
naar ’t hooiland, als alles nog koud en vochtig
is en een uur vroeger er uit als er nog veel
te doen is te gek om van te praten.
Daarom zoo zeggen ze hebben we
maling aan den z.g. nieuwen of zomertijd.
De boeren konden wel eens gelijk hebben.
Jouster Ct.
nog een wenk voor de huurders
nieuwe perceelen.
Dit jaar is daarop geen mest noodig. Nieuwe
grond of „greide” bevat in deze streken voedsel
genoeg voor twee jaar cultuur.
In nauw verband met de bemesting staat
de wisselbouw. De verschillende groente
soorten nemen.niet alle in dezelfde mate de
voedingsstoffen uit den grond. Daarom is het
van belang dat dezelfde gewassen niet direct
weer op dezelfde plaats verbouwd worden.
De verandering van gewassen noemt men
wisselbouw.
In den landbouw kan men dit vollediger
toepassen dan in den tuinbouw. In de laatste
worden meermalen gewassen tijdeljjk op dezelfde
plaats verbouwd, terwijl toch de planten zeer
uiteenloopende eischen aan den bodem stellen.
Bij de bemesting dient er rekening mee te
worden gehouden, wat er op den akker ge
en bij de beplanting mag
oog verliezen wat er het
vorig jaar op die plaatsen is verbouwd geworden.
Voor bladgroenten bijvoorbeeld moet men
sterk bemesten, aangezien deze groenten hooge
eischen stellen, vooral wat betreft het stikstof-
gehalte van den grond. Peulvruchten stellen
daarentegen minder hooge eischen, zij bezitten
het vermogen om zelf in hun behoefte aan
stikstof te voorzien.
Op de plaats waar het eene jaar bladgroente
(salade, andijvie, kool, spinazie enz.) als hoofd-
gewas is verbouwd, kan men het volgende
jaar met succes peulvruchten (boonen, erwten,
capusyners) verbouwen. Zoo kunnen we door
gaan met voorbeelden, doch hierom denke
men steeds, men moet de tijdruimte die er
verloopt tusschen de kweeking van een gelijk
gewas op hetzelfde perceel zoo groot mogelijk
nemen. Verder is de wisselbouw nog van zeer
veel belang met het oog op verschillende
plantenziekten.
Wanneer men enkele groentesoorten lang
achtereen op dezelfde plaats verbouwt, treden
er vaak ziekten op, die de verdere verbouwing
er van onmogelijk maken. Men noemt dit
dan de „moeheid” van den grond.
Direct hierbijkunnen we ook de tusschen-
cultuur behandelen. Hieronder verstaat men
het benutten van den grond, die een zeker
gewas, terwijl het nog jong is, open laat.
Om dit met voordeel te doen, moet men den
aard der gewassen, die men tegelijker tijd en
bij elkaar kweeken wil, nauwkeurig kennen.
Ook moet men rekening houden met den
tijd dien ze noodig hebben om tot volle ont
wikkeling te komen, en de keuze zoodanig
doen, dat de tusschenplanting het veld heeft
verlaten, voor het hoofdgewas er hinder van
krijgt. Men past ze zoowel toe bij de tusschen
planting als bij het dooreenzaaien van ver
schillende gewassen.
Men mag dit echter niet overdrijven, want
wat men dan aan de eene zijde wint, verliest
men aan den anderen kant. Men plant bijv,
kool op grond, waar reeds spinazie gezaaid is,
kropsla en bloemkool kan men tusschen stok-
boonen zetten, pootuien tusschen kool of selderij,
aardappelen op een bed of akker en om den
kant groote boonen. Sjalotten kan men gebrui
ken voor tusschenplanting of als rand om een
bed; ze maken weinig loof en zijn vroegrijp.
Wortelen, kropsla en radijs kan men dooreen
zaaien, de radijs is dan geoogst, eer de wortelen
er door gehinderd worden, en de kropsla moet
verplant worden.
Zoo kunnen we ook hebben boonen en
erwten als voorgewas en daarna bijv, boerekool.
Vele dergelijke combinaties zouden nog te
noemen zijn, doch men leert dit wel zelf bij
het bouwen der gewassen, vooral indien men
goed op hunne ontwikkeling let.
Voor wij overgaan tot de beschrijving der
cultures van enkele noodige gewassen, moeten
we eerst nog spreken over de onderhoudszorgen
en over het zaad. Het- laatste willen wij
evenwel het eerst nemen met het oog op den
tijd. Wenscht men een goeden oogst, dan is
in de allereerste plaats noodig: goed zaad.
Men doet dan ook het beste door zich eerste
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 20 April. De werkman B. alhier,
die vanmorgen voor een firma aan de loods
van het Spoorstation hout loste, kwam
danig op zijn achterhoofd te vallen, dat bij
door de politie, wijl hij bewusteloos was, per
brancard naar het Ziekenhuis moest worden
vervoerd.
Sneek, 20 April. Hoe treurig ’t er met
de levensmiddelen begint uit te zien, over
quantiteit en qualiteit van de aardappelen
hebben we hier in de laatste dagen aller
minst te klagen.
14 pond per hoofd in de week, 61/2 ct.
per kilo en daarbij een vrucht, die boege-»
naamd niets laat te wenschen, mein lieb-
chen enz.
Sneek, 20 April.
’t Is hard te wenschen
dat de zoele dagen zoodra mogelijk ’t barre,
weer van ’t laatste halfjaar gaan vervangen.
Want we zijn hier op moment zoover, dat
velen geen anthraciet, geen cokes, geen hout,
geen turf, ja geen sikkepit brandstof meer
bezitten.
En nu ook de petroleum tot ’t verleden
behoort, wordt 't potje bij menigen arme
nog enkel gestookt op wat hout, dat men
hier en ginder gesprokkeld heeft.
Voor geld en goeie woorden is ook niets
meer te krijgen: Overal leest men: „Uitver
kocht”.
Sneek, 20 April. Treffende sterfgevallen
hadden hier in de vorige week plaats.
Bij de familie P. n.l. stierven een paar
dagen na elkander 2 zusters en een broer.
De eenig overgeblevene van de familie is
ook ernstig ziek, hoewel de geneesheer hoopt
dezen nog te behouden.
Sneek, 21 April. De bijna 75 jarige Marten
R. alhier, van beroep veehouder, die eenige
maanden geleden door de rechtbank te Leeu
warden werd veroordeeld tot 14 dagen ge
vangenisstraf wegens melkvervalsching, is
thans, na zich met een request tot H.M. de
Koningin te hebben gewend, een boete opge
legd van f 200.
Joure. Aan de veemarkt op heden Don
derdag 19 April waren aangevoerd 123 stuks
vee en paarden en 50 varkens, biggen etc.
Handel, tenminste in vee, niet vlug, prijzen
hoog, doch niet zoo hoog als in dezer dagen
gehouden boelgoeden besteed werden, n.l. met
de kosten tegen de f 400 voor een goed beest.
Jouster Ct.
uitstekende kwaliteit, zou ik in hoofdzaak
deze mest aauraden. Zij bevat alle vier
grondstoffen in voldoende hoeveelheid. Ver
mengen we deze mest nog met wat turf-
strooisel of strooi, dan bevordert men tevens
de poreusheid van den grond, dat wil zeggen,
men maakt den grond losser.
Over dit bemfstingsvraagstuk is nog
veel te zeggen, doch wij willen niet te uit
voerig worden. De hoeveelheid, welke men
noodig heeft, is een kruiwagen per 10 M2.
Nu nog een wenk voor de huurders van
