Nieuws- en Adv0rt0nti0blad
Bols ward en Wonseradeel.
No. 34.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
1917.
ö6ste Jaargang.
Ui
Donderdag 26 April.
EEN KUNSTIGE MACHINE.
BINNENLAND.
Sneek, 24 April,
velen in de laatste dagen voorzit, dat ook
onze gasfabriek met
uitverkocht, schijnt niet gegrond te zijn.
Wonseradeel, 23
stukje wintergranen
velden alhier omgeploegd
gezaaid met haver, garst, erwten, boonen of
aardappelen.
VOOR
Afzonderlijke
E
men
De vrees, die hier bij
een aan voer
En dat
voeren
dank aan
Uit de
een goeie 14 dagen is
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
Bolswardsche Couran*
Wat doet het er toe de regeling is toe
gepast.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
v. Fr.
Lezer, U was toegezegd de beschrijving
eener kunstige machine.
Is het nog noodig, dat wij onze belofte
houden Is het voor den ter dood ver
oordeelde wel zoo heel belangrijk te weten
hoe de guillotine werkt?
Maar iets mogen wij U niet onthouden.
Het is het getuigenis van het leed, dat wij
gevoelen over het feit, dat het noodlot ons
heeft gemaakt tot een deel van het werkzame
Den Haag, dat het ons heeft geplaatst bij een
dergelijke machine en dat het onze plicht is
het handel over te halen.
Och, ware het ons in dezen tijd gegeven
enkel redacteur te "zijn
De Zuivelcourant.
Sneek, 24 April. Langs ’s heeren straten
zien we hier dag in dag uit en dikwijle ook
in den laten avond een schepsel slieren, dat,
zonder overdrijving een schandaal voor onze
stad is. In gezelschap van haar moeder
en haar kind (tot overmaat van ellende
is ’t nog een ongetrouwde moeder) bewoont
ze een kamer van de stad, een vertrek, dat
zoo langzamerhand tot een beestenstal is
herschapen.
Hedenmorgen werd Lamme Rieke, (onder
een anderen naam kennen we baar niet, wijl
haar lichaam voor ’t grootste deel is verlamd),
met een verbrand lichaam naar ’t ziekenhuis
getransporteerd.
In baar schamele onderkleeding op een
heete stoof zittende, moet zij in brand zijn
geraakt.
Toen de buren op ’t hulpgeroep kwamen
toeschieten, was ’t gansche lichaam van de
ongelukkige reeds met brandwonden overdekt.
Toch moet de geneesheer, Dr. B. hebben
verklaard, dat haar toestand niet levens
gevaarlijk is.
Sneek. 24- April. Van de gemeentelijke
turf, 500000, werden jl. Zaterdag de laatste
50000 onder de turfhandelaars verdeeld.
Aangezien dezen bij den verkoop hun
klanten den voorrang doen genieten, was het
geheele zaakje spoedig aan den man gebracht
en konden zeer velen met een nul op het
request bij 't vertoonen van hun bon huiswaarts
keeren.
Wel is de hoeveelheid steenkolen haast
gereduceerd tot nul, maar eerstdaags arriveert
er weer een vracht van 4000 H.L., waarvan
wel zoo lang van zal kunnen worden gebruikt,
totdat er nieuwe voorraad komt opdagen.
Sneek, 24 April. De geheele aanvoer van
kievitseieren, vanaf 3 April tot en met heden
bleef verre beneden de 20000.
’t Vorig jaar bedroeg de aanvoer vanaf
28 Maart tot en met 25 April ruim 39700.
De hoogste prijs was toen f 1.50, de
laagste 12 ct. per stuk.
Van dit jaar golden de duurste eieren 60 ct.,
de laagste, vandaag, 15 ct. bij
van ongeveer 12000.
Tjerkwerd. Gistermorgen
de Controlever.
was er verga
dering van de Controlever. wUs belang” te
Tjerkwerd. Na opening door den voorz. Joh.
Bruinsma, te Bolsward, werden de notulen
voorgelezen en met een woord van
den seer., T. Popma, goedgekeurd,
iugekomen stukken bleek, dat benoemd is
als controleur, ingaande Mei a.s. de heer
T. Bijlsma te Cornjum. 't Verslag van den
penningmeester, Sj. Dijkstra, alhier, sloot
met een batig saldo van f 47.32 waarbij
opgemerkt werd, dat er nog uitgaven waren
voor dit jaar. Hierop volgde verslag van
den controleur, waaruit we vernamen, dat
over het geheel de opbrengsten lager waren,
dan verleden jaar. Hoogste melkopbrengst
had Joh. Galama, alhier met 4900 K.G.
en 3.12 vet per koe. Hoogste boteropbrengst
en gem. vet W. de Jong alhier met 4696
K.G. en 3.40 vet. Op voorstel van bet
bestuur werd de ver. weder 3 jaren verlengd
en tevens een andere regeling van betaling
der onkosten- aangenomen. Ook werd ’t
bestuur, dat aftrad, weder herkozen. Na nog
eenige besprekingen
gadering.
Heerenveen, 24 April. Een zeker individu
tracht in verschillende winkels zijn slag te
slaan. Zoo is een manufacturier alhier voor
verschillende goederen opgelicht, terwijl een
goudsmid te Wolvega tevergeefs uitziet naar
bet terugbezorgen van twee gouden horloges.
Naar den dader, wiens signalement bekend
is, wordt gezocht.
Workum, 23 April, De brandstoffennood
is hier wel zeer hoog gestegen, wat blijkt
uit de bestorming van enkele turfschippers,
die hier met eene lading aangekomen zijn.
Met karren, kinderwagens en kruiwagens gaat
de bevolking er op los om wat van die
dure turf machtig te worden. De gelukkige
schippers behoeven er niet aan te denken
zelf de turf te moeten bezorgen.
Hepk. Nieuwsbl.
De moord te Paterswolde.
De justitie heeft heden opnieuw door een
toeval een draad in banden gekregen, die
leiden kan tot de ontdekking van de dader(s)
van den afschuwelijken moord op juffrouw
Jansen. Met de bedoeling om ook eenig geld
te verdienen, dat indertijd was uitgeloofd voor
het vinden van de vermiste of baar rijwiel,
had de arbeider Bonder, dezelfde wiens jongste
kinderen een week ha de vermissing kwamen
vertellen, dat zij hulpgeroep hadden gehoord,
tot zijn oudsten zoon gezegd «laat ons ook
eens probeeren of wij wat kunnen verdienen”.
En ze waren Zondagmiddag met hun beiden
gaan dreggen, niet in den omtrek der plek
waar het lijk begraven had gelegen, maar in
het meer aan de andere zijde van den weg.
De plassen worden namelijk door den weg in
twee deelen gescheiden. Aan den rand van
bet meer, op meer dan 1000 Meter afstand
van het boschje waar Donderdag het lijk werd
opgedolven, kreeg de jonge Bonder het rijwiel
aan den haa'k. De toestand, waarin het ver
keerde, vestigde niet het vermoeden, dat het
daar reeds bijna 7 maanden zou hebben ge
legen, zoodat men denkt dat de fiets er eerst
later moet zijn ingeworpen.
Welk een geweldigen indruk deze misdaad
op het Groningsch publiek heeft gemaakt, bleek
uit de ziekelijke nieuwsgierigheid van hon
derden, die het dichte bosch binnendrongen
om te komen bij de plek waar het arme meisje
werd gevonden.
Ingezetenen van Groningen en Paterswolde
hebben f 1000 ter beschikking van den officier
van justitie gesteld, om uit te reiken aan hem
of baar die de(n)-daders kan aanwijzen.
Alg. H.
Te Leeuwarden zijn door de huis
moeders zooveel kookkachels aangeschaft en
gascomforen afgeschaft, dat de directie der
gasfabriek het noodig heeft geoordeeld er op
te wijzen, dat dit wel eens een verkeerde
zuinigheid kon zijn, omdat de vraag naar
brandstof thans zooveel grooter is geworden,
terwijl de moeilijkheden om er aan te komen
steeds groeien.
De wegneming van den meter zal alleen
plaats hebben bij gebleken onwil om te be
zuinigen, zoodat de huismoeders zich niet al
te angstvallig aan het maximum van 65 pCt.
behoeven vast te houden.
De N. R. Ct. meldt, dat de American
Petroleum Company en de Automaat, Mij.
tot détailverkoop van petroleum, eenige hon
derden werklieden, als koetsiers, wagenrijders
enz., ontslag hebben aangezegd met een op
zeggingstermijn van drie en vier weken. Deze
maatregel is genomen in verband met arbeids
contracten en overeenkomsten.
Maatregelen om deze menschen te steunen,
zijn in voorbereidirg.
Aardappelen.
In Friesland zitten nog zooveel aardappelen
opgeslagen in de hoopen, dat de eigenaren bij
eenigszins zachtere weersgesteldheid zich onge
rust beginnen te maken over de qualiteit,
die door broeien geheel bedorven kan worden.
Hoewel de voorraden ter beschikking van
de regeering zijn, hooren de eigenaren niets
van een aflevering, terwijl de aardappels noodig
uit den grond moeten.
sloot de voorz. de ver-
O. N.
April. Op een enkel
na, worden alle graan-
en weder opnieuw
Er is een kunstige machine uitgedacht
de »groote” tijd, waarin wij het genoegen
hebben te leven, kenmerkt zich door allerlei
inventies en van die machine en hare
werking willen wij iets zeggen.
De lezer begrijpt al vooruit, dat hij hier
aan het begin is van eene technische uit
eenzetting en aangezien verhandelingen over
technische onderwerpen uit den aard der zaak
dor zijn, denkt hij er over, om dit opstel
ongelezen te laten. Wij kunnen hem deze
gedachte niet kwalijk nemen en wij zullen
niet verstoord op hem zijn, wanneer hij de
courant terzijde legt, omdat het zijn zaak is.
Maar onze zaak is het te schrijven wat wij
te zeggen heöben en daarom doen wij het.
De tijden, die aan den oorlog voorafgingen,
hebben ons heel wat te zien en te genieten
gegeven. Wat al uitvindingen werden er gedaan
Eerst de aanwending van den stoom, daarna
de electriciteit, bet was of het nooit stil zou
staan. Het is niet noodig te herinneren aan
al de kunstige werktuigen, waarmee geuiaie
geesten het menschdom begiftigden en waar
door het mogelijk is geworden in razende
vaart van de eene plaats van den aardbodem
naar de andere te snellen, al naar men wil
langs den grond of door de lucht of over of
door het water. En dat men van uit zijn
huis een gesprek kan voeren met zijn vriend,
die midden op den oceaan dobbert en dal
nog allerlei andere gelegenheden heeft
tot het doen van dingen, waarover onze groot
ouders versteld zouden staan als zij ze zagen,
nu, dat behoeft hier niet te worden verteld,
omdat iedereen het weet.
Het gebeurt wel eens, dat iemand een roes
heeft en als dat het geval is, moet de oorzaak
soms niet altijd gezocht worden in
spiritusgebruik. Maar het geval doet zich
ook voor, dat een massa menschen tegelijk,
soms heele geslachten, in een roes verkeeren.
Schiedam en de overige branderijen in de
wereld leveren niet genoeg spiritus om daarmee
bij een heel geslacht een aanhoudenden roes
te veroorzaken, fn zoo’n geval moet er dus
een andere oorzaak van vergiftiging zijn.
Welke die oorzaak is of die oorzaken,
want mogelijk zijn er meer is niet ge
makkelijk te zeggen, omdat ze tot dusver
nog niet voldoende bestudeerd zijn. Het is
een mooi onderwerp van studie voor eenige
der vele geniale geesten van onzen lijd.
Waarom wij hier dit punt van massale
bedwelming aanroeren, ligt voor de hand:
omdat bet een verschijnsel is, hetwelk zich
in onzen tijd in zulk een mate voordoet, dat
het er veel van begint te krijgen dat het de
normale toestand is. Wij achten dit een zeer
bedenkelijk verschijnsel, want wij vragen ons
af, waar het met de wereld heen moet, wanneer
dronkenschap, al is ze dan niet veroorzaakt
door oude klare of iets dergelijks, de normale
toestand wordt? Ons dunkt, dat het een on
houdbare toestand wordt,-als de heele wereld
tipsy is.
Vóór den 1 oorlog deden er zich ook al
verschijnselen voor, dieop bedwelming duidden.
Wij hebben wel eens gedacht, dat sommige
menschen de uitvindingen in het hoofd waren
geslagen.
Het ingewikkelde van de maatschappelijke
verhoudingen,, die met elke uitvinding nog
ingewikkelder worden, heeft tot natuurlijk
gevolg, dat de menschen meer en meer af
hankelijk van elkaar worden. Onderlinge af
hankelijkheid houdt de menschen bij elkaar
en maakt van het menschdom een éénheid.
Die éénheidsidee, die op zich zelf prachtig
is, schijnt de menschen in de war te brengen;
zij werkt ongeveer als het zooveelste bittertje,
dat het denkvermogen uit deo band doet
springen. Men begint zich aan allerlei intel
lectualistische buitensporigheden over te geven
men gaat zoogenaamd de economie bestudeeren
en bouwt staathuishoudkundige luchtkasteelen.
De bedoeling is niet altijd slecht, soms zelfs
heel goed; maar dat we hier met een ziekte
verschijnsel te doen hebben, zien de patiënten
zelf niet in.
De oorlog van onze buren heeft de onder
linge afhankelijkheid bij ons volk vergroot.
We zitten met ons allen in ons Nederlandsch
schuitje en dobberen op de zeer woelige zee.
De voorraad proviand en andere benoodigd-
heden is uiterst klein. Dat maatregelen ge
troffen zijn om dien voorraad aan alle opva
renden in gelijke male ten goede te doen
komen en zoo lang mogelijk te doen strekken,
spreekt van zelf. Maar dat we in het schuitje
moeten blijven, dat de zee zoo woelig is en
de voorraad zoo beperkt, dat is een nood
toestand en nood breekt wetten.
De wet, die in dezen tijd noodgedrongen
wordt gebroken, is deze, dat bet hoogste
goed, hetwelk de mensch bezit, het meest
gerespecteerd behoort te worden. Dat hoogste
goed is des menschen individualiteit.
Er is veel moois in het begripsaarn-
hoorigh’eid der menschen, men spreekt met
ophef van altruïsme. Wij erkennen de booge
beteekenis er van, maar wij zien ook, dat
die saamboorigheid niet het resultaat is van
altruïstische neigingen, maar enkel een gevolg
van de noodzakelijkheid, waarin het mensch-
dom zich bevindt. Het is niet de naasten
liefde, die de menschen tot elkander brengt,
het is de honger. Het menschdom ziet geen
kans meer zijn bestaan te rekken, wanneer
het niet bijeen blijft. De beschaving, de
cultuur of hoe men het wil noemen, heeft
den mensch niet veredeld; zij heeft hem in
een toestand gebracht, dat de een niet zonder
den ander kan.
Nu wjj in ons dobberend schuitje zitten
en er niet uit kunnen, nu trachten wij den
kleinen voorraad te rekken; nu zijn wij gaan
regelen.
Wij Nederlanders hebben nooit veel werk
van regelen gemaakt, wij zijn als de straat
jongens, die eik bun eigen gang gaan, zonder
zich te bekommeren over stelsels. Ons stelsel
is altijd geweest te doen wat we wilden en
op de wijze, waarop wij dat wenscben. Nie
mand kenden wij bet recht toe zich met
onze zaken in te laten. Maar zooals eenzelfde
impuls de straatjongens soms bijeen brengt
en tot eendrachtig handelen noopt, zoo nood
zaakt ons, Nederlanders, de oorlogsnood om
onze economische verhoudingen te regelen.
Zoo zijn we in ons landje na veel pogingen
eindelijk zóó ver gekomen, dat we ons thans
kunnen verlustigen in het smaken van de zoete
geneugten, die hel Staatssocialisme meebrengt.
Geheel zuiver wordt deze leer nog niet toe
gepast, maar we zijn al veel vérder dan den
voorhof van het socialistjsche gebouw en
slechts een enkele schrede hebben we nog af
te leggen om ’t allerheiligste binnen te treden.
Deze week zijn we begonnen onze boter-
affaire naar socialistiscben trant in te richten.
Onze leden, d. w. z. de leden van de V. v. Z.,
hebben we behoorlijk geketend. Dat is het
middel tegenwoordig om de menschen precies
te laten doen wat men wil. Van uit Den Haag
leggen we nu verplichtingen op. We zijn
daarbij zeer voorkomendwe hebben eerst
gevraagd: naar welken kant wil jelui het
liefst geduwd worden En zooals ze nu het
liefst willen, zoo worden ze geduwd. D. w. z.
zoolang het onze Haagsche regeling niet in
de war brengt, zoolang mag A ’t zich laten
welgevallen, dat wij hem verplichten zijn boter
aan bet binnenland af te staan, B om naar
Engeland te leveren en C naar Duitschland.
Zoolang het onze regeling niet in de war
brengt
Want dat is de eigenlijke economische
verhouding geworden, dat alle belangen aan
de vastgestelde regeling ondergeschikt zijn
gemaakt. Den Haag schrijft voor, het land
gehoorzaamt.
Den Haag is een en al welwillendheid, het
wil gaarne ieders belangen in het oog houden.
Maar och, er zijn honderden belangen, die
Den Haag niet kent en dus niet kan be
hartigen. En er zijn honderden andere belangen
die met elkaar in strijd zijn en dus ook niet
behartigd kunnen worden.
En er zijn bovendien weer honderden
belangen, die zich niet verstaan met bet eene
en allerhoogste belang van Den Haag zelf,
n.l. zijne regeling toe te passen.
Al die belangen werken verwarrend.
Daar zit Den Haag in zijne bureaux en in
zijne welwillendheid peinst het hoe te doen,
opdat van de tal van belangen, die misschien
levensbelangen zijn, zoo weinig mogelijk ver
waarloosd worden.
En met ontzettende helderheid staat het
voor zijn geestesoog geschreven, dat het niet
kan, en hoe langer het peinst, des te duidelijker
wordt deze waarheid.
Totdat het ten slotte, wanhopig, het handel
van de machine grijpt en met een forschen
slag overhaalt. Het weet, dat het met dien
greep hier en daar een rib bij zijne slacht
offers breekt.
