Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
No. 37.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1917.
56ste Jaargang.
IS THANS
Centrale Keukens.
BEI
HmBI
y
VOOR
Zondag 6 Mei.
BINNENLAND.
men
de regeering
GASLICHT BESPARING.
1
I overgenomen een
over gasbesparing,
met geen ander
ten slotte nog boe moet het bewuste
uitzien. Het oorspronkelijk recept
blikje met 5 gaatjes van
:n en dan de
27 ct. p. ons, 34 ct. p. vierdel.
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
Aan de Delftsche Courant van 23 dezer
ontleenen wij het volgende ingezonden stuk
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Toen door uw blad werd
stukje uit de Fabrieksbode
geschiedde zulks door u
commentaar dan dat bet aangegeven middel
(een blikje) door o zelf zonder resultaat was
beproefd of liever met het negatieve
resultaat van slecht licht.
Hoewel hiertegen op zichzelf niets in te
brengen is, wensch ik toch in bet algemeen
belang nog even op dat blikje en de toepassing
daarvan de aandacht te vestigen.
Toen een paar weken geleden een werkman
mij een zoodanig blikje vertoonde en vertelde
met welk succes het door enkelen reeds aan
gewend werd, zei ik direct daarin veel ver
trouwen te hebben en dat men hier weer eens
scheen te doen te hebben met een ei van
Columbus. Hoe is het mogelijk dacht ik,dat
niet iemand daarvan veel vroeger op het idee
is gekomen.
Ik heb direct groot belang gesteld in dat
blikje ’k heb het, met goedvinden van
de directie der N. G. S. F. die het
ook direct van hoog belang achtte, zijn weg
onder arbeiders en anderen vergemakkelijkt,
’k heb het gevolgd tot in de woningen van
gebruikers.
Leeuwarden, 4 Mei. Met ingang van 12
Mei heeft de beer P. Peereboom ontslag
genomen als lid der Prov. Staten, in welk
college hij sedert 1894 zitting beeft voor het
kiesdistrict Franeker. Tevens zal hierdoor
een vacature ontstaan in het college van
Ged. Staten, waarvan de heer Peereboom
sedert 1898 deel uitmaakt.
Ged. Staten hebben bepaald, dat de ver
kiezing voor lid der Prov. Staten in het
district Franeker, in de vacature-Peereboom,
zal plaats hebben Dinsdag 5 Juni a.s., de
stemming en de herstemming, zoo noodig,
op Donderdag 14 en Woensdag 27 Juni.
De hooge melkprijs.
Heerenveen, 3 Mei. De melkverkoopers
in Schoterland hebben gevolg gegeven aan
het voorstel van het gemeentebestuur, om,
in afwachting van een definitieve regeling,
den melkklanten 10 ct. per liter melk af te
vragen, waarbij dan nog een toeslag komt
van21/2cts. Een melkkarretje uit 2Engwirden,
dat tot dusverre ook in Schoterland bestormd
werd, want men is bij de Schoterlandsche
melkverkoopers aan beperkte maat gebonden,
stelde den prijs op 1 Mei op 13 cts. Nu is
de toeloop lang zoo groot niet meer.
In tal van andere gemeenten moet
ook 12 a 13 cts. betalen, een melkprijs
zooals we in onze provincie nog nooit hebben
gekend.
Schoterland, 4 Mei. Van al de dagen in
’t jaar oefent bovenal de Hemelvaartsdag
blijkbaar een groote aantrekkelijkheid uit op
trouwlustige paartjes, die niet zelden dien dag
bij uitstek geschikt oordeelen als trouwdag.
Zij vergaten in hunne teedere gemoedsstemming
gewoonlijk, dat er ook een prozaïsche kant
aan een drukken trouwdag verbonden is, nl.
dat zoo’n dag voor den ambtenaar van den
Burgerlijken Stand veel werk meebrengt.
Aangezien nu onze feestdagen voor de heele
menschheid zijn ingesteld, niet alleen voor
trouwlustigen, maar ook voor den ambtenaar
van den Burgerlijken Stand, is er in deze
gemeente besloten voortaan op Hemelvaartsdag
niet meer te trouwen. De paartjes, die anders
daarvoor in de termen vielen, zullen nu tot
den Vrijdag daaropvolgend moeten wachten.
Zij zullen er, waar immers de bruids- en
bruidegomstijd de schoonste des levens is,
wel niets op tegen hebben, dat die tijd nog
met één dag wordt verlengd.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Snesk. Ook hier kwamen op 1 Mei eenige
socialisten voor het paleis van justitie bijeen
met het doel eene tocht door de stad te
doen. De heer L. Bakker vróeg daartoe verlof,
maar kreeg een weigerend antwoord. En toen
die beer toch daarop bleef aandringen, wijl
bet volk zulks begeerde, nam de burgemeester
maatregelen, om die demonstratie tegen te
gaan, waarop de betoogers afzakten. O. N.
Mappel. De burgemeester heeft met begin
van gisteren den melkprijs van 10 op 9 cts.
gesteld met bericht aan de boeren, dat ze
niet boven dezen maximumprijs mogen gaan.
De boeren willen tegen dien prijs geen melk
leveren en de huismoedertjes betaalden nood
gedwongen dan maar 10 cent. De burgemeester
heeft echter door het duurte-comité per om
roeper heden laten bekend maken, dat niet
meer dan 9 cent per liter mag gevraagd
worden. Dus bestaat hier strijd tusschen den
burgemeester, als hoofd van het duurte-comité,
en de boeren. O. N.-
Harlingen. Het batig saldo van de Lief
dadigheids- Voorstelling, Zondagavond j.l. alhier
gehouden ten voordeele van het R. K. Zieken
huis met inbegrip van de opbrengst van den
verkoop van loten, die met ijver door eenige
jonge dames werden aangeboden tijdens de
pauze, bedroeg, na aftrek van de noodzakelijke
onkosten, f 207.49.
Gisteren had de overgang naar de ver
schillende klassen, en de uitreiking der
diploma’s aan de Ambachtsschool plaats. De
voorzitter herdacht het treurig afsterven van
den heer Brouwer en verheugde zich er over,
dat in de school een grafhek voor zijn laatste
rustplaats was vervaardigd en bracht den waar-
nemenden directeur hulde voor de uitnemende
wijze, waarop deze zijn moeilijke taak heeft
volbracht.
De nieuwe cursus telt 15 leerlingen.
O. N,
voor
dankbaar werk zal zijn voor
om het publiek eens een beetje
te gaan voorlichten, hetgeen nog veel mooier
zijn zal dan toepassing van straftarieven en
bedreiging met afsnijding van leidingen. De
oorlog zal ons voor nu en voor komende
dagen zuiniger gemaakt hebben, deze tijd vol
ellende zal ons helderder dan anders 't geval
zou zijn, een afschrik van verkwisting hebben
ingeprent.
En nu
blikje er
was: een blikje met 5 gaatjes van 6 a 7 m.m.
diameter op het glas leggen en dan de gas
kraan (van den brander) zoolang knijpen (dicht
draaien) tol het kousje het helderst gloeit.
Het ligt echter wel voor de hand dat, waar
er zooveel verschil van branders is, een zelfde
model blikje niet overal dezelfde diensten
bewijst. Uit veel proefnemingen is het mij
gebleken, dat het in de meeste gevallen succes
gevende blikje een zoodanig is waar 9 gaatjes
van 5 h 6 m.m. in geslagen zijn, één in het
midden en 8 langs den rand van het blikje.
Een blikje met een trechtervormige opening
aan een kant komt mij minder gewenscht voor
omdat ik vrees dat dan de temperatuur in
bet glas minder gelijk zal zijn naar alle kanten,
waardoor ik springen van het glas zou vreezen.
Zoovelen reeds heb ik blij gemaakt met een
blikje, dat ik wel gelooven kan dat het ook
zonder mij en den onbekenden uitvinder ter
eere zijn weg vinden zal.
Hoogachtend,
UE. dw. dn.,
(w. g.) P. J. HUIJER.
en
we nog niet
verbruikt gas.
eenige opnemingen van
bijv, bevonden dat een
op het glas 114 L. gas per uur verbruikte
en met een blikje 66 L., d. i. een gasbesparing
van 42 pCt. en in dit geval was het licht
zelfs nog als zeer goed te beschouwen.
In een ander geval verslond de brander
zonder blikje op het glas 120 L. per uur en
met het blikje 78 L. per uur, hier was de
besparing dus 35 pCt. en was het licht nog
heel voldoende gebleven.
Ook bij gebruikers van natte gasmeters heb
ik een paar opnemingen verricht. In beide
gevallen had ik met z.g. Olsokousjes te doen,
in het eene geval kon ik bij heel goed ge
bleven licht een besparing van 32 pCt. con-
stateeren, in het andere geval echter kon ik
in den mij ten dienste staanden tijd geen goed
resultaat verkrijgen. Ik kon welgasbesparing
krijgen, maar dan altijd te veel ten koste van
de lichtsterkte.
Nog ben ik met mijn onderzoekingen lang
niet aan een eind, hierbij zou ik zelf wel de
hulp willen inroepen van goede waarnemers
om eerst eens uit te maken hoeveel Liter gas
per uur een goed ingerichte brander voor een
bepaalde lichtsterkte tot dusver geacht werd
noodig te hebben; Dit zijn cijfers die bijv,
een laboratorium van een gasfabriek misschien
wel reeds lang ter beschikking heeft.
Zeker is het in ieder geval, dat het
het vervolg een
de gasfabrieken
De Arnhemsche Courant schrijft:
Wanneer er aan het dolzinnige gedoe, dat
nu reeds bijna gedurende drie jaren de wereld
en de bestaande orde van zaken uit haar
voegen rukt, niet spoedig een einde komt
en wie durft dat, hoezeer het ook aan allen
kant gewenscht wordt, met eenige zekerheid
voorspellen dan zullen de maatregelen, die
genomen moesten worden als gevolg van den
oorlog, op verschillend gebied nog een belangrijke
uitbreiding dienen te ondergaan. Dat auto
riteiten van land, provincie en gemeente
daarvan overtuigd zijn, verschillende bepalingen
en voorschriften zijn er de bewijzen van. Het
rantsoeneeringssysteem zal ongetwijfeld nog
aanmerkelijk uitbreiding ondergaan, het ge-
heele maatschappelijke samenstel zal moeten
worden gewijzigd, -omdat de oeconomische toe
standen en verhoudingen veranderd zijn. Hoe
ver dat alles zal moeten gaan, is ook alweer
met geen enkelen schijn van zekerheid te
zeggende factoren, die daartoe medewerken,
kent men niet, de invloed van het meedoen
van de groote republiek in het Westen ten
opzichte van de voedselvoorziening van de
neutrale Staten van Europa is met geen
mogelijkheid nog na te gaan, al mag nu al
wel gezegd worden, dat dat meedoen van
A merika onze voedselvoorziening nog moeilijker
zal maken, dan zij reeds is.
Zoolang de duikbootoorlog voor Engeland
een bedreiging bleek, was de kans dat Engeland
de neutralen op nog sterker rantsoen zou
stellen niet zoo heel groot, maar nu ’t blijkt, dat
die bedreiging inderdaad een gevaar begint
te worden, is de waarschijnlijkheid van krassere
maatregelen in de naaste toekomst volstrekt
niet denkbeeldig. En wanneer de aanvoeren
minder worden, dan zullen we ons met dat
mindere moeten behelpen. Daaraan is natuurlijk
niets te veranderen. Het systeem van /zsluit
de grenzen”, met andere woordenlaten we
allen uitvoer naar de centrale rijken verbieden,
is een argument dat natuurlijk geen argument
iswij hebben grondstoffen voor onze in
dustrieën, kolen voor onze spoorwegen en
lichtfabrieken uit Duitscbland noodig, en de
aanvoer daarvan zou dadelijk stop gezet worden,
wanneer Nederland van zijn kant de grenzen
sloot. Trouwens: dit middel, dat van sommige
zijden wel eens is aangeraden als het beste
om aan economische moeilijkheden te ont
komen, is van deskundige zijde zóó absoluut
en afdoende verworpen, dat men er verder
niet over behoeft te praten, omdat men daartoe
toch wel nooit zal overgaan. Maar daarmee
wordt de aanvoer niet grooter: Engeland
moet zelf maatregelen nemen, die e^n grootere
voedselproductie in het land voor de eigen
bevolking mogelijk zullen maken en zooals
men heeft kunnen lezen, zullen in Amerika
maatregelen getroffen worden, waardoor de
voedseltoevoer naar .neutrale landen beperkt
zal worden. Voeg daar nu nog bij dat schepen
met levensmiddelen voor ons bestemd, bf vaak
zoolang worden opgehouden, dat we het niet-
aankomen van die toevoeren ernstig beginnen
te gevoelen bf dat zij door duikbootcomman-
danten in den grond worden geboord en dus
radicaal verloren gaan, dan behoeft het geen
uitvoerig betoog, dat bij een voortduren van
dezen toestand en voortduren beteekent
hier feitelijk verergeren in de toekomst
andere maatregelen zullen moeten worden ge
nomen om aan d$, dreigende gevaren het
hoofd te bieden.
Dit alles wil de toekomst niet somberder
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 Cent.
En met welke resultaten ’k Durf te zeggen
schitterende.
Reeds het artikeltje in de Fabrieksbode
vermeldt dat het het blikje niet gelukt bij
alle branders flinke besparing te geven met
behoud van goed licht. Dit was mij bekend
en onderschrijf ik dus, maar de rapporten die
ik van de uitgegeven blikjes kreeg waren dan
toch zeker in 9 van de 10 gevallen zeer
gunstig.
Als we ons even bepalen tot de gebruikers
van muntgasmeters, zoo luiden in al die ge
vallen, de berichten o. a.:
Waar wij anders even 2 uren van ons
2i/2 centstuk brandden, konden wij nu 4 uren
daarover doen, of we hadden ’s avonds voor
het zelfde geld een uur langer licht en de
vrouw kon er nog een ketel water van koken
en allen verklaardenons licht hoewel iets
verminderd was nog zeer voldoende, ik kon
er met gemak de krant bij lezen en de vrouw
haar naaiwerk verrichten.
Dat de lichtsterkte een beetje afneemt is
heelemaal. geen bezwaar als men nog tevreden
kan zijn over de verlichting die men overhoudt.
Bij beweerde besparing moeten we natuurlijk
cijfers kunnen overleggen. Dergelijke gegevens
zijn van gebruikers van muntgasmeters vrij
gemakkelijk te verkrijgen door opgave van
bet aantal uren waarin het 2r/2 ct. stuk nu
vroeger werd verbruikt, maar dan weten
nog niet zoo precies de hoeveelheid
Welnu ik heb daarom zelf
gasmeters verricht en
brander zonder blikje
afscbilderen dan noodig is, alleen er nog eens
weer de aandacht op vestigen, dat men er
aan zal moeten wennen vele van onze be
staande gewoonten af te schaffen, zich te
schikken naar omstandigheden, die velen voor
bet oogenblik misschien nog onwaarschijnlijk
zullen toescbijnen, maar die toch wel eens
harde werkelijkheid zouden kunnen worden.
En dan moet er in de eerste plaats ge
dacht worden aan de quaestie van onze voeding.
^Panera et circenses” riepen de Romeinen.
En er is sinds dien nog niets veranderd.
Brood en spelen” en we zouden misschien
de ^spelen”, de ontspanning, de onttrekking
aan het dagelijks weer opnieuw drukkende
van de omstandigheden, waarin we leven, nog
kunnen missen het »brood” en dit woord
dan genomen als collectief voor onze ,voe-
ding” kunnen we niet missen. ffEr moet
gegeten worden” dat is tenslotte de alpha
en omega van ons bestaan en de vraag die
bij een bezien van den toestand in de aller
eerste plaats naar voren komt is deze zzwelke
■maatregelen zijn er te nemen om de voeding
van allen zoo goed mogelijk te waarborgen,
om de beschikbare middelen zoo gelijkmatig
mogelijk te verdeelen, om er voor te waken,
dat zoo min mogelijk ondervoeding de volks
kracht aantast”.
De beantwoording van die vraag ,zal een
heel moeilijke zijn voor autoriteiten, aan wie
de zorg voor het algemeen welzijn is opge
dragen, maar zij is tevens, om het groote en
hooge doel, dat zij in zich sluit, een uiterst
dankbaar terrein.
De bemoeiing van de regeering van stad
en land heeft zich thans reeds'uitgestrekt
over velerlei gebied, dat vroeger uitsluitend
particulier domein was en er zal zeer waar
schijnlijk in die richting nog veel verder
moeten worden gegaan. En dan zal de quaestie
van de ^Centrale Keuken” een groote rol
moeten gaan spelen, want, dit instituut, dat
ontegeuzeggelijk ook bezwaren heeft, biedt
toch zoo veel en zoo groot voordeel, dat de
bezwaren daarbij voor het overgroote gedeelte
wegvallen.
In verschillende plaatsen van ons land heeft
men met dit als gevolg van, den oorlogstoe
stand in het leven geroepen instituut reeds
kennis kunnen maken; in enkele steden zijn
de resultaten gunstig, in andere minder groot.
En waar de mogelijkheid bestaat, dat ook
hier ter stede om practische redenen tot de
instelling van een centrale keuken zal moeten
worden overgegaan, willen we de voordeelen
daarvan trachten na te gaan. Deafkeervan
het ongewone is in ons land nu eenmaal vrij
sterk ontwikkeld; een uiteenzetting van de
voordeelen die aan het een of andere novum
verbonden zijn, kan daarom wellicht mede
werken bet verzet tegen invoering daarvan
te verkleinen. We zouden de aan het insti
tuut verbonden voordeelen willen verdeelen
in twee groepen; de sociale beteekenis en het
practische nut. Over beide in een volgend
artikel een enkel woord.
MM
^^MMI
Bolswardsche Courant
4
KLEIN S THEE
