ïïieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
w
No. 42.
1917.
ö6ste Jaargang.
A
Verschijnt Donderdags en Zondags.
Donderdag 24 Mei.
VOOR
Afzonderlijke
DE ZOMERTIJD IN DUITSCHLAND.
BINNENLAND.
r
Het laatste kwartaal van het
derde oorlogsjaar.
ons
artikelen
nader bij
veel
aan opwindende wedden-
lets bovenmenschelijks,
Hepk. Nieuwsbl.
Te Valthernoond zijn in een
schip, bevaren door Al berd Brans,
ningen, de restjes van
te denken, te trachten
en oprechtheid te
te trachten, hem die
naar de tegenwoordige
en huichelaar in dis-
Alg. H.
Uit Valthermond
Naar, schatting zijn 80 woningen afgebrand,
terwijl vermoedelijk 15 tot 20 personen gedood
en velen zwaar gewond zijn. Een huisgezin
bestaande uit man, vrouw en zes kinderen,
dat een schip bewoonde, kwam geheel in de
vlammen om. Vlak in de nabijheid werden
nog drie slachtoffers gevonden. Van een gezin,
bestaande uit vijf personen, werden twee
kinderen gedood, terwijl de man en vrouw
beiden zware brandwonden opliepen.
Hedenmiddag kwam de commissaris der
Koningen in Drenthe met den griffier der
overwinning predikt, die het pacifisme als
grondslag voor de toekomstige wereld eischt.
Zijn de menschen en de milliarden, die be
spaard zouden worden, het niet waard, nog
eens over deze rede na
haar in haar grootschheid
beseffen, in plaats van
haar beeft uitgesproken,
oorlogstaal als bedrieger
crediet te brengen.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
land is er
dezen tijd
uurwerken
dan bet volgens den
bij de werkzaamheden tegemoet te komen, was
het in die streken vroeger op het land reeds
de gewoonte, de klok een uur vooruit te
zetten. Door de invoering van den zomertijd
zal dus de klok een half uur voorgaan in
vergelijking met den zonnetijd. Vandaar dat
men zich in Oost-Duitschland ook het best
met de nieuwe tijdsindeeling kon vereenigen.
De Zuivelcourant.
een half uur verschil tusschen
en den zonnetijd, waardoor de
een half uur vroeger aanwijzen,
zonnetijd is. Om hierin
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
v. Fr.
brandend
van Gro-
kinderlijken gevonden.
Waarschijnlijk zijn in dat schip negen men
schen omgekomen.
Frieslands greidhoek, 21 Mei. Trots de
veel veranderde weergesteldheid is er nog
niet overal volop gras. In de middelmatige
greidlanden heeft de sterke droogte de bovenste
greidlaag te snel uitgedroogd, waardoor de
groei is belemmerd.
We vernemen, dat nog niet eens alle
melkvee is buiten gelaten in die streken;
men wil aldaar liefst eenige zekerheid hebben
dat de weilanden zooveel voedsel opleveren,
dat men op een gunstige eerste snede hooi
kan rekenen. Anderen hebben het er op
gewaagd, vroegtijdig het vee in ’t land te
laten, doch deze zullen, als de weergesteldheid
tegenwerkt, de kwade kans loopen, dat ze
den volgenden winter weer voor een tekort
van hooi komen te staan.
Over ’t geheel is te constateeren, dat zeer
vee geen besten staltijd heeft gehad,
van enormen invloed, vooral in April,
is geweest op de melkopbrengst.
Groote Veenbrand.
Ce le huizen verbrand, menschen omgekomen.
Uit Emmen wordt aan de N. R. Ct.
gemeld
In de omgeving van Emmercompascuum
woedt een geweldige veenbrand, die zich uit
strekt over Valthermond, Weerdingermond,
Emmercompascuum en Emmererfscheidenveen.
Meer dan vijftig huizen zijn door den brand
vernield te Valthermond 24 woningen. Groote
hoeveelheden turf gaan verloren, de verbin
dingswegen zijn onbegaanbaar. Schoolkinderen
'uit Valthermond, die in een naburig dorp
school gaan, konden niet naar hun woonplaats
terugkeeren.
De brand is op twee plaatsen in het veen
ontstaan, op één plaats zeker, op een andere
plaats waarschijnlijk door vonken uit een
baggermachine. Door den krachtigen drogen
Oostenwind breidde het vuur zich snel uit.
Naar schatting hebben 2 a 300 gezinnen in
Emmercompascuum hun huisraad uit de wonin
gen gehaald en op schepen en gedeeltelijk
ook in den grond in veiligheid gebracht.
Wildervank
afstand van
gehuld.
Valthermond, 22 Mei. Bij den grooten
veenbrand zijn te Valthermond 70 huizen
vernield, terwijl vijf personen in de vlammen
zijn omgekomen en een vrouw levensgevaarlijk
is gewond. Een schippersjongen is waarschijn
lijk verdronken.
De bekende pacifist, dr. Alfred H. Fried,
schrijft in de Friedenswarte van 15 Mei het
volgende artikel, gedagteekend 1 Mei, over
z/het laatste kwartaal van het derde oorlogs
jaar.”
Vandaag treedt de oorlog het laatste kwar
taal van het derde jaar in. Nog 13 weken
en het derde oorlogsjaar is voorbij. Vurig
wordt gehoopt, dat in den loop van de volgende
weken het eind van de verwarring gevonden
zal worden. Ik zie het niet komen; hoezeer
ik ook wenschen zou mij te vergissen. Er
worden al te groote fouten gemaakt. De aan
sluiting van Amerika bij de Entente, wat
door onze militairen in hun aangeboren kort
zichtigheid als een niet in aanmerking komende
omstandigheid beschouwd werd, is daar in
staat geweest de grootste oorlogsbelemmering,
de moeheid van het volk, te overwinnen. En
bij de Centralen heeft men nog steeds niet
ingezien, hoe deze groote zedelijke factor te
overwinnen zou zijn en dienstbaar gemaakt
zou kunnen worden, om den oorlog tot een
eind te brengen. Niet in de eerste plaats is
van belang annexatie, of, wat in Oostenrijk-
Hongarije tamelijk duidelijk uitgesproken en
in Duitschland als mogelijkheid aangeduid
werd, een afzien daarvan. De donderslag die
de rotsen wegslingeren .zal, die den weg tot
den vrede versperren, kan slechts opgewekt
worden, wanneer de Middenstaten een pacifis
tisch toekomstprogramma samenstellen, en
wanneer de binnenlandscbe toestanden bijtijds
zoo worden hervormd, dat zij de mogelijkheid
van navolging van dit programma waarborgen.
Wanneer men het pacifistische programma
van Wilson’s rede van 22 Januari zou willen
overnemen, konden wij Amerika ontwapenen
en binnen eenige weken vrede sluiten. Echter
schijnt men daarvan nog zeer ver verwijderd.
Voor de verantwoordelijke personen van de
Middenstaten is pacifisme altijd nog humbug.
Aan deze verkeerde opvatting hebben wij den
oorlog te wijten, hieraan hebben wij te wijten
ook zijn vernietigende eindeloosheid. Gelooft
ons! En wij kunnen u redden.
Maar nog steeds gelooft men aan het geweld,
nog steeds bidt men dezen valschen afgod
aan. Men jubelt ook heden nog over de
onfeilbaarheid van den verscherpten duikboot-
oorlog, die alle gestelde verwachtingen over
treft, en men vergeet dat deze onderneming
morgen 3 maanden oud is. Heeft men
niet in duizend redevoeringen en
gezegd, dat de duikbootoorlog ons
den vrede zou brengen, dat binnen drie maanden
Engeland op de knieën zou liggen? De drie
maanden zijn voorbij!
Radoslawof, onze bondgenoot, heeft kort
geleden de waarheid gezegd, toen hij in een
interview verklaarde, dat het toetreden van
Amerika den oorlog verlengt. Het toetreden
van Amerika is echter het gevolg van den
duikbootoorlog. Waarlijk, het wordt tijd, dat
men de afgoden van het geweld eindelijk leert
kennen
Gisteren werd in twee redevoeringen over
den duikbootoorlog en zijn uitwerkingen ge
sproken. In de centrale commissie van den
Rijksdag sprak Minister HelfferichDe ver
wachtingen zijn overtroffen, de voorbereidingen
van Engeland kwamen te laat. En op een
feestmaal in de City sprak Lord George van
de maatregelen, die hij genomen heeft, en de
uitwerkingen, die hij ervan verwacht. Daarbij
sprak hij van het jaar 1918, alsof het een
feit was, dat de oorlog ook in het vierde jaar
doorgezet zou worden. De eene staatsman
sprak optimistisch over het succes van den
duikbootoorlog, de andere optimistisch over
de mislukking ervan. Het zal zeker interes
sant zijn te zien, wie van hen gelijk krijgt;
maar de bloedende volkeren hebben waarlijk
geen tijd meer, zich
schappen te wagen.
iets dat buiten hot geweld ligt, moet het
einde brengen, niet in 1918 of 1919, maar
nu. Voor de eerste maal duikt in de be
sprekingen de gedachte aan een nieuwen, aan
den vierden oorlogswinter op. Eerst heel
aarzelend, terwijl de mogelijkheid ervan nog
als iets krankzinnigs beschouwd wordt. Deze
waanzinnige gedachte krijgt echter steeds meer
vorm en kan in October zekerheid, en daarna
werkelijkheid zijn. Een vierde oorlogsjaar in
’t zicht! Laat ons nog eens de Januarirede
van Wilson beschouwen, die vrede zonder
Den 6en April 1916 werd in het Duitsche
Rijk besloten tot de invoering van den zomer
tijd; ook dit jaar is men hiertoe weer over
gegaan. Waar in Duitschland gedurende het
winterhalfjaar de Midden-Europeesehe tijd geldt,
neemt men in het zomerhalfjaar aan, dat het
een uur later is. Dit uur beteekent dus een
winst aan zonlicht en zomerwarmte en eene
besparing aan kunstlicht. Daar men in Duitsch
land in het loopende jaar zuiniger zal dienen
te zijn met de grondstoffen voor kunstlicht
dan in 1916, is het van dit standpunt be
schouwd vanzelfsprekend, dat men den zomertijd
opnieuw heeft ingevoerd.
De invloed van den zomertijd op het licht-
verbruik was in 1916 duidelijk waar te nemen.
Vergeleken bij de overeenkomstige maanden
van de vorige jaren nam het gas-én electrici-
teitsverbruik met 15 tot 20 procent af. In
dit jaar zal echter de besparing grooter zijn
door de verschuiving van den zomertijd. De
tweede helft van April met hare vroege zons
opkomst zal in den zomertijd vallen; de tweede
helft van September, waarin de besparing in
den avond weer verloren gaat door het meerdere
verbruik in den morgen, valt er dit jaar buiten.
Voor de groote massa der stedelijke be
volking heeft de zomertijd, nog afgezien van
de lichtbesparing, zeer belangrijke voordeelen
gebracht. Van het meeste belang is wel dit,
dat er na den arbeidsdag nog uren voor ont
spanning overblijven, welke nog in den tijd
van’ het daglicht vallen, waardoor deze uren
meer aan hun doel beantwoorden kunnen dan
vroeger het geval was. Met het oog op ont
spanning in de natuur, waartoe verschillende
soorten van sport en werkzaamheden in stads
tuintjes enz. aanleiding geven, heeft men zonder
twijfel veel gewonnen.
Als een nadeel heeft men eigenlijk slechts
kunnen aanvoeren, dat ondanks de verschuiving
der uren, de nachtrust veelal niet eerder aan
vangen kan dan vroeger, omdat de langere
duur van den dag, het straatrumoer en stedelijke
gebruiken te dezen opzichte belemmeringen zijn.
Daardoor zou de nachtrust met een uur ver
kort zijn, wat zoowel voor volwassenen als
voor kinderen nadeelig moet werken. Het ge
wicht van deze tegenwerping wordt evenwel
verkleind door maatregelen voor kort genomen,
welke zoowel besparing van kracht als van
licht ten doel hebben.
Deze maatregelen betreffen het beperken
van bet verkeer in den avond: het vervroegen
der sluitingsuren, het vroeger eindigen der
openbare bedrijven enz.
Grooter oppositie tegen den zomertijd is er
echter uit landbouwkringen gekomen. In het
bijzonder heeft men er op gewezen, dat men
in bedrijven, welke melk in de steden leveren,
thans een uur vroeger moet beginnen met
melken. Daarbij moet men in de stallen, in
weerwil van den zomertijd, van kunstlicht
gebruik maken. Bovendien leveren de koeien
door het vervroegde melkingsuur minder melk
en wordt de gansche dagindeeling, welke ge
heel van den zonnetijd afhangt, verstoord.
Een hulpmiddel kan aan dezen misstand een
einde maken, door n.l. het verzenden der melk
later te doen plaats hebben. De tegenwerping,
dat de melk dan te laat in de steden zou
aankomen is ongegrond, daar zij ook heden
niet zoo vroeg wordt bezorgd, dat zij bij het
ontbijt gebruikt kan worden.
Het is ongetwijfeld, dat men in het boeren
bedrijf meer rekening met den zonnetijd moet
houden dan bij de werkzaamheden in de
steden, daar men op het platteland meer van
de natuur afhankelijk is. In het bijzonder
geldt dit voor den nazomer, wanneer de
sterke dauw het vroege werken op de velden
onmogelijk maakt.
In menig opzicht komt de zomertijd de
werkzaamheden op het platteland tegemoet,
in bet bijzonder in 't Oosten van Duitschland.
In het Duitsche Rijk geldt de Midden-
Euiopeesche tjjd. In het Oosten van Duitsch-
De N Veend. Ct. meldt, dat naar schatting
200 huizen zijn aangetast.
Er heerscht een onbeschrijfelijke verwarring.
Langs alle wegen ziet men de uit hun wonin
gen verjaagde gezinnen hun have en goed
in veiligheid brengen.
Alle toegangswegen zijn afgezet.
Den geheelen namiddag zijn de plaatsen
en Veendam, dus op drie uren
den brand, in een dichten rook
Staten op het tooneel van de ramp aan. De
kans bestaat dat de woningen tusschen Weer-
dingerveen en de spoorlijn naar Valthen ook
gevaar loopen. Verschillende schepen zijn
verbrand. De wind is op het oogenblik nog
zoo krachtig, dat aan blusschen niet valt te
denken. Alg. H.
Sneek. De heer L. Bakker Wzn. heeft
zijn mandaat als lid van den Raad ter be
schikking gesteld van de afdeeling Sneek der
S. D. A. P., op grond van principieele ver
schillen.
We staan hier dus voor een nieuwe ver
kiezing. F. D.
Workum, 21 Mei. In de Workumermeer
vertoefden gistermiddag een paar jongens.
Een van hen stak een sigaar aan en wierp
de lucifer achteloos weg, waardoor een hoop
takken en bezemrijs in brand geraakte. Bij
het ontdekken trachtten dejongens het onheil
te voorkomen, doch het was telaat. Voor
ongeveer f 20 is verbrand ten nadeele van
A. Zwaan. De Banier.
Sneek, 22 Mei. In de Raadszitting van
gisterenavond, werd uit 4 inschrijvers een
geldleening ter grootte van f 260Ö0, tegen
41/2 pCt. en een koers van 1001/16 toegewezen
aan de firma Gebr. Mispelblom Beijer.
Besloten werd, dat, nu de verslaggever van
de handelingen v /d. Raad voor zijn functie
bedankt heeft, voortaan een stenografische
verslaggever benoemd zal worden uit het
secretariepersoneel op een belooning van f 100
's jaars.
Zonder h. st. besloot men verder weer ont
heffing te vragen van de verplichting tot
oprichting eener burgerdagschool.
Een voorstel van B. en W. tot het niet
doorgaan van de kermis in 1917, vond nog
al eenige bestrijding bij de h.h. Kuijt, Kieze-
brink en De Wolf.
Eerstgenoemde noemde de motieven, die
B. en W. aanvoerden, om de jaarmarkt niet
te doen doorgaan, zeer, zeer sober. Hij oor
deelde, dat, wie de kermis op wil, dit zelf
moet weten. De heer De Wolf, lid van de
Gascommissie, toonde met cijfers aan, dat
gasbeperking B. en W. niet kunnen hebben
geleid tot het bewuste voorstel. Wijders deelde
hij mee dat in 1914, toen de kermis hier
ook niet werd gehouden, men in massa naar
Leeuwarden ging, om daar op de jaarmarkt
zijn hart op te balen, erf dat onze zeilpartij
in datzelfde jaar zich over gebrek aan publiek
kon beklagen, wijl aan die zeilpartij, ’t ver
lengstuk ,/Kermis” mankeerde.
De heer Kiezebrink deed het voorstel, om
de kermis wèl te doen doorgaan, 't welk echter
werd verworpen.
Daarna werd ’t voorstel van B. en W. met
9 tegen 4 stemmen aangenomen.
Sneek, 21 Mei. Lamme Rieke, die een
week of vier geleden zich zoo vreeselijk brandde,
is thans aan de bekomen wonden in het St.
Ant. Ziekenhuis overleden.
Wegens de benoeming tot scheikundige
bij de chemisch pharmaceutische fabriek te
Amsterdam, heeft de heer J. de Ruiter zijn
apotheek verkocht aan den heer A. J. v. d.
Sluis, apotheker, hoek Groote Kerkstraat-
Marktstraat, en zijn huis aan de Geldersche
Credietvereeniging, die ’t aangekochte pand
na 1 Juli bij haar kantoor gaat trekken.
Tengevolge bovengenoemde benoeming ver
dwijnt hier de bekende apotheek van de
vroegere firma Lantinga, waardoor ’t aantal
apotheken gereduceerd wordt tot vier.
Russisch.
Een Rus is in een logement aan de Hassel-
straat te Rotterdam, waar hij verblijf hield,
bij een vechtpartij door een landgenoot met
een schoen den schedel stukgeslagen. De dader,
die de vlucht nam en uit een raam op een
plat dak sprong, waarbij hij viel en vermoe
delijk een been heeft gebroken, is onder
politietoezicht gesteld.
Vier Polen, die te Rotterdam zijn aange
houden als verdacht van het toebrengen van
verwondingen met een mes aan drie hunner
landgenooten bij vechtpartijen op de Delft-
schevaart, zijn naar den lichter der rivier
politie overgebracht. N. R. Ct.
Fabrieksturf.
De fabrieksturf, waarin de handel tot heden
nog vrij is brengt tegenwoordig te Emmer-
Compascuum f 170 per dagwerk op, een
ongekenden prijs. In ’t jaar 1914 was f 40
f 45 al hoog.
Bolsvardsche Courant
wat
