ïïïeuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Theehandel Focke S. Klein,
No. 57.
Versciujnt Donderdags en Zondags.
1917.
56ste Jaargang.
Zondag 15 Juli.
KOST THANS
GISTING.
VOOR
28 ct. p. ons, 35 ct. p. vierdel.
Makkum
en
BINNENLAND.
HARLINGEN.
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
W. v. d. Goot.
om
het
directeuren
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 Cent.
electriciteit
en of er
geen
4 uur
om
morgen reeds
hengel, kanis
orde, want hij
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad i» telefonisch aangesloten onder No. 4.
kolen. De Raad komt hedenmiddag
in spoedeischende vergadering bijeen
in dit moeilijk geval een besluit te nemen.
Ook zal besproken worden, in welke mate
het toegewezen kwantum ga» en
nog meer moet worden ingekort
ook verandering in den prijs moet worden
gebracht.
zijn we op het buitenland aangewezen. Dit
schept natuurlijk gewichtige verplichtingen
tegenover het buitenland voor wat betreft de
producten, die onze eigen bodem in voldoende
hoeveelheid of in overvloed oplevert.
Dit nu dringt niet, of slechts zeer gedeel
telijk, door tot het bewustzijn der onwetende
massa. Dit hebben we als feit te aanvaarden,
en het legt ieder onzer den plicht op, zijn
deel bij te dragen in juiste voorlichting van
het volk. Hier nu stuiten we op een zeer
zieke plek in ons publieke leven. De voor
lichting toch aan het volk verstrekt, laat zéér,
zéér veel te wenschen over en de Overheid
wordt door sommige voorlichters beoordeeld
en veroordeeld op een wijze, die niet anders
dan misdadig kan worden genoemd en die
het volksbewustzijn volkomen vergiftigt.
Op ditoogenblik is de leiding daarbij in
handen van de revolutionaire socialisten en
de syndicalisten, en de sociaal-democraten
nemen een verdedigende stelling in ten
gunste van het Amsterdamsche gemeentebe
stuur, waarin zij zelf een domineerende plaats
bezetten. Hun ontbreekt echter de moed om
vierkant stelling te nemen tegen de woelingen,
zij werpen de volle schuld op de landsregeering.
Het Amsterdamsche gemeentebestuur werkte
prachtig, maar het is de regeering die verant
woordelijk gesteld moet worden, heet het nu.
Het zijn de1 malle sprongen van de in ’t nauw
gedreven kat! Het is de 8. D. A. P. die er
mee begonnen is de menschen op te hitsen
en de straat op te jagen, met een beroep op
de nare tijdsomstandigheden, toen ze daarmee
politieke winst wist te behalen. En in plaatsen,
waar ze zelf nog niet verantwoordelijk gesteld
kan worden, is ze er nog niet vies van. Het
zijn de sociaal-democraten, die de verschrik
kelijke tooneelen van deze dagen hebben voor
bereid, in tijden toen de nood waarlijk nog
wel te dragen was; zij hebben een kabaal.van
belang gemaakt, toen het Nederlandsche volk
bruinbrood moest eten, alsof dit iets ver
schrikkelijks was; zij hebben vorig jaar ter
bevordering hunner Staten-candidaten aard-
appel-betoogingen georganiseerd, waarvan de
aardigheid afraakte toen de rechterzijde hier
en daar met haar in concurrentie trad.
En thans zouden ze het oproermonster willen
bedwingen, echter niet geheel, maar slechts
voor zoover het zich richt tegen het Amster
damsche gemeentebestuur; op de landsregeering
trachten ze het af te leiden!
Wij behooren niet tot hen, die alles kritiek
loos aanvaarden, wat van overheidswege wordt*
gedaan. Maar wij achten het burgerplicht de
Overheid te steunen naarmate van onze krachten
in deze kommervolle en onbeschrijfelijk moeie-
lijke dagen.
Wij erkennen, dat bittere nood wordt
geleden en meenen, dat het plicht is in dien
nood zooveel doenlijk te voorzien. Wij geven
toe, dat het lastig en onaangenaam is, voor
de minderbedeelden wel allermeest, als de
aardappelen maar aldoor op den disch blijven
ontbreken.
Maar wij komen er tegen op als de volks
massa wordt opgeruid, en openlijk of bedekt
wordt aangespoord zich' te vergrijpen aan
anderer eigendom, gestijfd wordt ook in haar
vooroordeel om zich niet met andere spijzen,
dan die ze gewoon is, te behelpen.
Wanneer bet noodig is vroege aardappelen
uit te voeren om steenkolen voor industrie
en winterverwarming te verkrijgen, dan dient
ieder onzer zich te behelpen óók de volks
massa. En dan hebben degenen, die als volks
voorlichters optreden, den gebiedenden plicht
zich te onthouden van aankweeking van verzet,
hetzij tegen de stedelijke, hetzij tegen de lands
regeering! (Frijheid en Hecht).
Naar wij vernemen, heeft de Gemeenteraad
met 18 tegen 1 stem besloten, dat de Kermjs
zal doorgaan.
Makkum, 11 Juli. Alhier was de toestand
inzake de turfdistributie erg gespannen. De
prijs is door de plaatselijke commissie bepaald
op f 1:30 de 100 stuks, doch de schippers
wilden de turf wel afgeven voor fl. En dat
paste den koopers. Maar de overheid ging
er niet mee accoord. De Burgemeester arri
veerde en met hem de gemeente-politie en de
marechaussee te voet uit Witmarsum, benevens
een paar te paard uit Sneek.
De zaak is kalm geregeld. De turf wordt
nu op bons uitgereikt a f 1,20 per 1Q0 stuks.
Hepk. Kieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 13 Juli ’t Leek gisterenavond
langs onze Parkstraat wel kermis, zooJgroot
was de belangstelling in den Doorloopwedstrijd
van 8 onzer Landstormers.
Aan den wedstrijd namen deel
Sergt. Beusker (gangmaker), soldaat Baarda,
soldaat De Joode, sergt. van Alphen, soldaat
Cluwes, sergt. Arns, soldaat Kuipers en soldaat
van der Klip.
De weg, dié moest worden afgelegd, was
de afstand tusschen ’t café-Piso alhier en
De Wijnberg" te Bolsward, dubbele afstand
20 K.M.
De le prijswinnaar was Baarda die met
inbegrip van 20 min. rust te B. in ’t geheel liep
1 u. 56 min. en 14 sec.; 2e prijswinnaar
De Joode, die 3 min. en 33 sec. langer werk
had; 3e sergt. Beusker, die juist 2 uren
noodig had; 4e sergt. van Alphen in 2 u.
2 m. en 22 sec.; 5e prijs soldaat Cluwes in
2 u. 4 min. en 14 sec.
Ruim halfelf werden de prijzen uitgereikt
aan de kranige loopers, van wie we vernamen
dat ze zich heden morgen allen in den besten
welstand bevonden.
Een mooi fossiel.
Bij het mergelgraven in den St. Pietersberg
is onlangs een merkwaardige versteening ge
vonden het lijk van een klein roofdier, van
den bouw en de grootte eener kat, van
dit huisdier verschillend doordat het kleine
slagtanden in de bovenkaak beeft. Het fossiel
is buitengemeen goed bewaard gebleven en in
zijn geheel en ongebroken voorhanden; tot
zelfs neus, ooren, klauwen en staartwervel zijn
te zien. Het geraamte is versteend, de huid
als 't' ware gelooidze heeft nog eenigen graad
van buigzaamheid bewaard. Het linker
schouderblad vertoont een gat van zoodanigen
vorm en 'grootte, dat het denken doet aan een
wond, door een pijlpunt veroorzaakt. Misschien
is het gekwetste dier gevlucht en in een on
vindbare schuilplaats gestorven het cadaver
vertoont de half gerekte, half-gekrompen
houding, waarin lijken van aangeschoten
dieren wel meer worden gevonden. Het
roofdierlijk is met groote behoedzaamheid uit
de mergellaag gekapt, waarin het besloten lag,
is thans te zien bij den heer Begas, aan
de O. L. V. poort te Maastricht.
(Limb. Koer.)
Kartonfabriek stopgezet.
De arbeiders aan de groote stoomstroo-
kartonfabriek «de Astroom”, te Oude Pekela,
zijn tegen heden, Zaterdag, ontslagen.
Karton zal niet meer worden verwerkt.
De fabriek wordt tot andere doeleinden in
gericht. Hdbld.
Het is gebeurd in een der omliggende
gemeenten van Rotterdam. Daar heeft men
ook een 8teun-comité en bij dit comité meldde
zich een man aan. Hij kon zonder hulp niet
verder komen. Hij was een geoefend hengelaar
en had meermalen zooitjes visch gevangen,
maar dit ging op het oogenblik niet, want
het was gesloten tijd.
De heeren namen den burgemeester in den
arm en deze liet zich overhalen, om voor dit
exceptioneele geval een permissiebiljet af te
geven.
Overgelukkig trok de man er den volgenden
voor zonsopkomst op uit met
en wurmenbak, alles fijn in
was een hengelaar in zijn hart.
Jandoppie, wat ’n kast ging daar. Als hij
die er uit kon lichten, dan was daarmee alleen
al z’n dag goed.
Kijk, daar sabbelen ze al en bom, ging de
dobber naar beneden. Een behendige ruk en
daar lag een visch op den groenen kant te
spartelen. Dat was een edelkarper, niets minder
dan dat. Wie zou zulke visch gedacht hebben
in zoo’n achteraf-slootje.
Nog maar ’ns een wurmpje wagen en jawel,
het duurde niet lang, of ’n tweede weer zoo’n
kokkert kwam de eerste gezelschap houden.
Zoo ging het maar voort, een uur lang
en onze hengelaar bad een vracht visch,
allemaal karpers, waar hij onder gebukt ging.
En toen was het ineens uit, ze beten niet
meer. Nu, ’t was ook welletjes voor vandaag
en hij sjouwde zijn last naar.een vischwinkel,
waar men hem een prijs er voor betaalde,
meer dan hij in een heele week met sjouwen
kon verdienen. Maar één visch, de mooiste,
hield hij achter. Daar zou hij burgemeester
van laten smullen, uit erkentelijkheid voor
het permissiebiljet.
Mevrouw stond hem te woord. Ze wou den
prachtigen karper wat graag hebben, want
meneer was dol op visch, maar wat moest-ie
kosten F
Dat laat ik aan uwes beleefdheid mevrouw.
Ik zou ’m uwé wel voor niks willen geven,
maar wat uwé geven wil is goed, as uwé dan
maar aan burgemeester wil zeggen, dat-ie van
mijn is.
Hij kreeg ’n pop en vond dat hij in lang
zoo’n goeden dag niet had gehad. Minder in
z’n hum was burgemeester, toen hij thuis
kwam en mevrouw hem stralend van genoegen
de mooie visch liet zien. Wel kwam ook hem
bij het zien alleen reeds het water in den
mond, maar hij ontdekte tevens dat die karper
gevangen was in een sloot, die de gemeente
gebruikte om visch te telen ter verbetering
van de vischwateren, en... het mooiste van
de grap, dat was nog welonderburgemeesterlijke
toestemming gebeurd.
Twee mannen onder steenen bedolven.
Gistermiddag omstreeks 5 uur, bij het
afbreken van een schoorsteen der voormalige
fabriek «Rozenburg” aan den Zuid-Binnen-
singel te ’s-Gravenhage, vielen 2 werklieden,
in dienst van Gebrs. Schaesberg D. Hagen
uit Den Haag en D. Bruggeling uit Rijswijk
binnen door den schoorsteen met een loslatend
gedeelte van het gevaarte van een hoogte van
22 meter naar beneden en werden onder de
meevallende steenen bedolven. De ongeluk-
kigen waren onmiddellijk dood. Alg. H.
Rundvleesch-distributie
Naar De Fee- en Fleeschhandel verneemt,
is men in Den Haag bezig een distributie
van rundvleesch voor te bereiden. Wat dit
voor den slager zal brengen is onbekend. Dat
er zeer moeilijke omstandigheden aan zijn
verbonden .is te begrijpen. Men denke slechts
de aangifte (accijns). Toen de Minister
vorige jaar confereerde met de vier
van de grootste abattoirs uit ons
land, meenen wij dat die heeren het den
Minister hadden afgeraden.
In verband met dit bericht schrijft het
Hdbl.: Bij onderzoek is ons gebleken, dat
inderdaad voorbereidingen worden getroffen
voor de invoering van rundvleesch-distributie.
Dat de directeuren der grootste abattoirs daar
aanvankelijk tegen gestemd waren is ook juist.
Een distributie van rundvleesch gaat, vooral
wegens de groote verscheidenheid van qualiteit,
met veel meer moeilijkheden gepaard dan b.v.
de distributie van varkensvleesch. Toch zal
getracht worden een eenigszins bevredigende
regeling te treffen. De zooeven genoemde
deskundigen hebben, nu de distributie van
regeeringsvarkens heeft opgehouden, tegenover
den drang der huidige omstandigheden, hun
aanvankelijke bezwaren tegen de rundvleesch-
distributie op den achtergrond gesteld.
Binnenlandsche kaasdistributie.
De winkels mogen kaas niet andere dan
in ’t klein verkoopen; geen heele kaas te
gelijk. Ook mogen winkeliers geen kaas aan
elkander overdoen. Ze mogen niet meer kaas
in voorraad hebben dan voor verkoop voor
één week noodig is. Er mag alleen uitgesneden
kaas aan rechtstreeksche verbruikers worden
verkocht. Ieder kaasverkooper in ’t klein
moet een door de commissie vast te stellen
waarborgsom storten. Wie kaasboven maximum
prijs verkoopt of naar het buitenland verzendt,
kan tijdelijk als verkooper geschorst en op
de zwarte lijst geplaatst worden.
De verschrikkelijke duurte, de schaarschte
aan levensmiddelen en het gebrek aan aard
appelen hebben langzamerhand bij een groot
deel van ons volk een gemoedsgesteldheid doen
ontstaan, welke bij de geringste aanleiding
tot uitbarsting kan leiden. In Amsterdam is
daarvoor dezer dagen op hoogst ernstige wijze
het bewijs geleverd.
Wij vreezen dat het hierbij niet zal blijven,
omdat in de eerste plaats voor talloos velen
de levensomstandigheden inderdaad zeer benard
zijn en in de tweede plaats het aantal der-
genen, die daarop ter bereiking van zekere
doeleinden wel een speculatie willen wagen,
verre van gering is.
In den nood van dit oogenblik treedt
scherper dan in gewone tijden aan het licht
een ernstig gebrek, dat aan onze samenleving
kleeft, hierin bestaande, dat de bedrijfsorga
nisatie er niet op ingericht is om ook in
tijden van slapte of werkloosheid aan de werk
nemers, die onder normale omstandigheden
hun bestaan in de bedrijven vinden en dus
feitelijk daarbij behooren, levensonderhoud te
verschaffen. Het is toch onbetwistbaar een
wantoestand, dat, terwijl in de meeste be
drijven de laatste jaren veel geld is verdiend,
zoodra er vermindering van werk ontstaat, een
deel der arbeiders aan den dijk staat of er
althans een zoodanige loonsvermindering plaats
grijpt, dat armoede en gebrek binnen korten
tijd in de arbeidersgezinnen hun intrede doen.
De ontwikkeling dezer bedrijfsorganisatie moet
geleid worden in de richting van het verdeelde
risico, in dezen zin dat het zwaarste deel
daarvan drukt op de stetkste schouders, het
lichtste deel voor de zwakkeren is, en dat in
elk geval allen, die in drukke tijden voorde
uitoefening der bedrijven noodig zijn, hun
bestaan daarin, of althans daardoor, eveneens
behouden. Een ontwikkeling der maatschap
pelijke verhoudingen in die richting zal be
vorderd moeten worden, op straffe van al
ernstiger socialen onvrede.
In dezen tijd van schrille tegenstellingen,
waarin zich-als het ware plotseling verande
ringen voltrekken, welke anders zooveel ge-
leidelijker gekomen zouden zijn, treedt de
waarheid van het bovenstaande aan het licht
ook voor hen, die zich, vroeger er nimmer
mee vermoeid hebben.
In het feit, dat werkloosheid voor het
arbeidersgezin onverbiddelijk de beteekenis
heeft van gebrek aan het noodige, en dat de
arbeider tegenover die werkloosheid zoo goed
als weerloos staat, ligt voor een deel de ver
klaring van de ellende dezer dagen. Een
verdere oorzaak is gelegen in de verschrikkelijke
duurte en schaarschte der levensmiddelen, het
rechtstreeksche gevolg van den wereldoorlog.
Door deze duurte toch kunnen zelfs zij, die
normale verdiensten hebben slechts met de
grootste moeite rondkomen, en de schaarschte
is oorzaak dat zelfs een welvoorziene beurs
zich niet het gewenschte kan verschaffen.
Dit alles werkt een hoogst geprikkelde ge
moedsgesteldheid ten zeerste in de hand, en
het aantal van hen die in hun oordeel de
billijkheid hebben bewaard, is bedroevend klein.
Toch is een billijke beoordeeling der huidige
toestanden wel zeer noodzakelijk. Nederland
neemt een uiterst moeilijke positie in en aan
de Overheid is een bovenmate zware taak
toebedeeld. Voor de meest noodzakelijke levens
behoeften, n.l. het graan voor ons dagelijksch
brood, de grondstoffen voor onze fabrieken,
en de steenkolen voor industrie en verwarming,
Al of geen Leeuwarder kermis dit jaar?
Leeuwarden, 13 Juli. Maandag a.s. reeds
staat de kermis te beginnenalle voorbe
reidselen zijn dus reeds getroffen, de kermis-
menschen zijn gearriveerd, de groote kermis-
aankondigingen reeds geplaatst.
En daar komt het Rijkskolen-distributie-
bureau het stortbad geven Leeuwarders, ge
gebruikt veel te veel gas; in Juni is hier
325.200 kub. M. verbruikt en de gemeente
krijgt kolen voor niet meer dan 265.865 M3.
Komt ge niet tot aanmerkelijke beperking,
dan krijgt de gemeente geen kolen meer.
Nu is Leiden, of liever Leeuwarden, in
last. Het is kiezen of deelen g e e n k e r-
m i s, die veel gasverbruik vordert, of
Bolswardsclie Courant
KLEIN’S THEE
i
