Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Theehandel Focke S. Klein,
No. 67.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1917.
56ste Jaargang.
Hoeveel voedsel moet iemand eten?
Distributie brandstoffen.
KOST THANS
i
VOOR
Zondag 19 Augustus.
Afzonderlijke
Fr.
-4
het
A. ALT.
BINNENLAND.
30 ct. p. ons, 37 ‘/2 rt. p. vierdel.
HARLINGEN.
..22 H.L.
..30 H.L.
..36 H.L.
..42 H.L.
repetitie,
31 October.
de klassen III en
van het
Ia...10 H.L.
II ...12 H.L. (event, voor 1 Oct. 2 H.L.
toeslag)
van weidlanden
voor verwarming
publieke ver-
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Vijf personen verdronken.
Leeuwarden, 17 Augs. Een vreeselijk
ongeluk heeft gisteren in de nabijheid onzer
stad plaats gehad, waardoor een paar familiën
alhier in diepen rouw gedompeld zijn.
De sergeant-majoor H. Bergman alhier, die
met verlof thuis was, ging gistermiddag met
zijne huisgenooten (vrouw, dochtertje, zoontje
en een vrouwelijke logée uit Amsterdam) uit
zeilen. Bovendien waren nog mee een broer
van den heer Bergman, en een tweetal
dochtertjes van een buurman, den opzichter
van gemeentewerken, den heer Carpaij.
Het schijnt, dat het ranke vaartuigje veel
te-zwaar geladen was en ook te veel zeil droeg.
Wat er precies gebeurd is, weet niemand nog,
maar bij 't z g. „Suphüs”, aan het Woudmans-
diep, kantelde het bootje door een rukwind,
en alle inzittenden geraakten te water.
Uit de verte bemerkten sommigen wel het
onheil, doch hulp kon niet tijdig verleend
worden. Men zag o.a. dat het 5-jarig jongetje
op de omgeslagen boot klom, doch daarvan
later weer afgleed en in de diepte verdween.
Slechts de heer Bergman, (die naar men zegt,
zwemmen kon,) kon met zijn 15-jarig
dochtertje den wal bereiken; ook kwam de
logée levend op het droge. De overige vijf
inzittenden (juffrouw Bergman, de 5-jarige
W. Bergman, de 51-jarige S. Bergman, en
de beide meisjes C. en N. Carpaij, reap. 15
en 14 jaar oud) verdronken. De logée der
familie Bergman, een oude vrouw van reeds
over de 70 jaar, werd onmiddellijk naar het
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Groep D. (Gebouwen voor
makelijkheden).
Voor deze groepen dienen de rantsoenen te
worden bepaald op 75 pCt. van de voor het
stookseizoen 1917/’I8 opgegeven behoefte.
In de eerste plaats dient thans door de
Brandstoffen commissie te worden voortgegaan
om aan groep C een deel van haar rantsoen
te verstrekken, daarna aan de groepen B en D.
Inmiddels wordt tot ’t uiterst doorgevoerde
zuinigheid dringend aanbevolen, de voor de
klassen III en hooger thans vastgestelde rant
soenen staan alleen wat het minimum van 12
H.L. betreft, vast; immers eerst zal voor het
minimum rantsoen van ieder en de voorziening
van de groepen B, .C en D worden gezorgd.
Men vergete verder niet dat de voor de rant
soenen noodige hoeveelheden, ook niet ten
deele, bij de Brandstoffen-com missie in voorraad
zijn, maar dat de brandstof voor het grootste
deel in Limburg moet worden gedolven
en uit het buitenland moet worden ingevoerd.
Bij het afleveren der rantsoenen is aan te
nemen, dat 1 H.L. steenkool in stookwaarde
gelijk staat met H/2 H.L. cokes, of circa 300
stuks bruinkolenbriketten; met turf is niet
een vaste maatstaf voor vergelijking te treffen.
In de plaats van 1 H.L. steenkool, kunnen
in het algemeen 350400 turven verstrekt
worden.
de brandstoffen-
het gebruik van een gaskachel
of gashaard, wordt van het rantsoen 6 H.L.
afgetrokken.
Getracht zal worden
hooger voor
Ha...12 H.L.
III
IV
V
VI
VII ...48 H.L.
Het systeem is, dat
klassen I, Ia, II en Ha geen kolen ontvangen
voor 1 October, maar door de Brandstoffen
commissie voor baar de noodige kolen worden
gereserveerd. Deze worden geregeld vanaf 1
October a.s. bij kleine hoeveelheden verstrekt.
Voor de klassen Ia en Ha wordt het koken
op gas niet op bet rantsoen in mindering
gebracht. Wel bij de klassen III en hooger
en wel voor het tijdvak 1 Mei1 October
per maand 1 H.L. dus in totaal 5 H.L.
steenkolen. Op gas kokend, bedraagt dus het
rantsoen vóór klasse III: 17 H.L., voor IV:
25 H.L., enz.
De distributie van gas
gedurende het stookseizoen 1 Oct.1 April
vormt een onderdeel van
distributie; voor
aan
1 October a.s., een deel
rantsoen te verstrekken; echter eerst nadat
door de Brandstoffen-commissies voor klassen I,
Ia, II en Ila een evenredig deel van de
winterbehoefte is gereserveerd.
Groep B. (Groote magazijnen, winkels,
particuliere kantoren).
Groep C. (Openbare gebouwen (niet voor
publieke vermakelijkheden) ziekenhuizen, rijks-,
gemeente- en provinciale kantoren, gestichten
van weldadigheid of algemeen nut, kerken,
gevangenissen, kazernes, scholen, hotels en
restaurants).
in het algemeen de
Het eenige antwoord dat hierop kan ge
geven worden is: eet juist zooveel als het
lichaam noodig heeft en de spijsverterings
organen kunnen verteren. In ’t algemeen
mag een persoon zooveel voedsel nemen als
hij verteren kan; maar daar zijn dikwijls
omstandigheden waarin hij niet kan verteren
zooveel als hij werkelijk noodig beeft.
Bijvoorbeeld: wanneer iemand geroepen
wordt om al zijn energie van lichaam en
geest spieren en hersenen aan te
wenden, om elke zenuw tot haar uiterste in
te spannen, om een bepaald doel van groot
gewicht te bereiken, of met geweld een zaak
te bestrijden, dan kan het zijn, dat hij ge
durende dien tijd, waarin hij bezig is, niet
in staat is voldoende- voedsel te verteren, om
het verlies, dat noodzakelijk het gevolg der
inspanning moet zijn, weer te herstellen. Hij
zal vleesch en kracht onder die omstandig
heden verliezen en gebrek aan eetlust toont
dan aan, dat de maag niet in staat is haar
werk te verrichten, door gebrek aan maagsap.
Dit is de oorzaak waarom personen, die voor
een tijd zich hevig moeten inspannen, hun
spijsvertering er bij inboeten.
Lieden, die op een gegeven tijd veel van
hun spieren en hersenen, of van een van
beiden, vorderen, denken, dat zij om
verlies te herstellen, veel moeten eten. Wat
doen zij nu? Zij nemen evenveel voedsel als
zij gebruiken, wanneer zij hun gewonen arbeid
verrichten en denken er niet aan, dat de
maag minder tot arbeid geschikt is. Zij onder
vinden dan ook na een korten tijd, dat de
spijsverteringsorganen onbekwaam zijn, zelfs
kleine hoeveelheden voedsel te verteren. Dit
is ongetwijfeld de oorzaak, waarom dikwijls
vele advocaten, doctoren en andere mannen
der wetenschap, verzwakken.
Indien men, als men verplicht is een groote
hoeveelheid extra werk te verrichten, minder
in plaats van meer voedsel zou gebruiken,
dan zou dit de pbysieke krachten veel meer
ten goede komen, dan door het tegenover
gestelde te doen.
Wanneer drukke bezigheden, extra werk
en weinig slaap dikwijls verscheidene dagen
achtereen, iemand veel van zijn krachten
doen eischen, laat hij dan de hoeveelheid
voedsel beperken en wel tot de helft van wat
men gewoon is te nemen, en. soms nog minder.
Men zal ondervinden, dat het resultaat uit
stekend is. Natuurlijk wordt men wat magerder,
maar men zal zien, dat, wanneer men wat
tot rust is gekomen, en de gewone bezigheden
wederom kalm worden verricht, de digestie
normaal gebleven is, en geschikt om opnieuw
het gewone rantsoen te verwerken. Slechts
enkele dagen zijn dan noodig om weer geheel
op verhaal te komen en het normale lichaams
gewicht te herkrijgen.
Het blijkt, dat de hoeveelheid voor het
diëet van eiken persoon geregeld moet worden,
naarmate van zijn werkzaamheden. Ook moet
het verband houden met zijn ouderdom. Een
man die lichamelijk bard moet werken, zal
niettegenstaande hij minder voedsel noodig
heeft, meer voedsel kunnen verteren, dan
iemand die even bard geestelijken arbeid te
verrichten heeft.
Elk individu moet slechts de hoeveelheid
gebruiken, die hij werkelijk noodig heeft, wil
hij een maximum gezondheid en kracht ge
nieten. Voor hen, die hun krachten door
geestelijke uitputting verspillen, is elke over
maat van voedselopname zeker noodlottig.
De hoeveelheid voedsel, noodig, varieert in
Op verzoek der Brandstoffen-commissie
alhier, nemen we onderstaande op.
Groep A. (Particuliere personen).
Basis voor de vaststelling van de rantsoenen
is de hoeveelheid, welke klasse I (de woningen
met I haardstede) gedurende het stookseizoen
(1 October1 April) bij een normalen winter
en bij een tot het uiterste doorgevoerde zuinig
heid behoeven.
Deze hoeveelheid wordt bepaald op 10 H.L.
steenkool, (onder steenkool te verstaan kachel-
kolen, antrhraciet en eierbriketten).
Klasse Ia ontvangt dezelfde hoeveelheid,
terwijl klasse I tot 1 October nog zoo noodig
tot een maximum van 2 H.L. kan ontvangen
(dit echter niet in mindering van rantsoen
volgens brandstoffenkaart).
Uitgaande van het feit, dat klasse II en
Ha als regel niet meer dan een kachel zullen
stoken, ontvangen klassen II en Ila zeer
.weinig meer dan klassen I en Ia.
De rantsoenen worden als volgt:
Klasse I ...10 H.L. (event, voor 1 Oct. 2 H.L.)
u
u
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
De afd. „'Bolsward'’ van den Nederl. Prote
stantenbond heeft in haar j.l. gehouden ver
gadering besloten het 400-jarig eeuwfeest der
Hervorming op passende wijze te gedenken.
Tot de plannen voor dien dag behoort o.a.
’t vormen van een groot gemengd
koor waarvan de samenstelling en leiding
werd opgedragen aan ondergeteekende. i
Dames en heeren die lust gevoelen aan dit
koor mede te werken, worden beleefd uitge-
noodigd a.s. Donderdag 23 Augustus
's avonds 8 uur in de Doelezaal bijeen
te komen tot het houden van een eerste
en voorts iedere week tot aan
De bedoeling is het koor zoo
uitgebreid mogelijk te doen zijn, zoodat ieder
die zich voor den koorzang geschikt weet,
welkom is; de oproep is natuurlijk niet gericht
tol jongelieden beneden de 16 jaar wier stem-
middelen nog onontwikkeld zijn.
Waar er in’t geheel slechts 8 10 repetities
worden gehouden, ligt het voor de hand dat n a
de tweede repetitie geen nieuwe
toetreders meer kunnen worden aan
genomen; waarom men dus met den meesten
aandrang wordt verzocht zich op een der
beide eerste repetitie’s doch bij voorkeur op
de allereerste als medewerker op te
geven.
verschillende leeftijden, naar verhouding tot
den graad van levensactiviteit. Bij zuigelingen
en kinderen, die den hoogsten graad van
vitale activiteit bezitten, wanneer groei en
ontwikkeling moeten onderhouden worden,
naar de mate van het lichaamsverlies, is de
vraag naar voedsel grooter in verhouding tot
de lichaamslengte en -gewicht, dan op lateren
leeftijd.
Op lateren leeftijd, wanneer de mensch
volwassen is en verlies en herstel tamelijk in
evenwicht zijn, is slechts een beperkte hoe
veelheid voedsel noodig, om het dagelijksch
verlies van geestelijke, lichamelijke en andere
vitale activiteit weer goed te maken. Elke
hoeveelheid, die grooter is, dan het lichaam
noodig heeft, is buitensporig.
Op ouden leeftijd is de assimilatie verzwakt
en kan er minder voedsel naar behooren
worden verteerd, dan waaraan werkelijk be
hoefte is. Men moet, indien de jaren stijgen,
de hoeveelheid voedsel verminderen. Dit be
vordert de gezondheid en voorkomt vele
kwalen en klachten van den ouden dag.
Iemand die minder gaat werken, moet ook
minder gaan eten. Een gezond spijsverterings
orgaan is de eerste voorwaarde om gezond,
gelukkig en lang te leven.
Be Gezondheid.
ziekenhuis alhier vervoerd. Haar toestand is
bevredigend.
Naar de lijken der verdronkenen is vrij
lang gezocht. Dat van den heer Samuel
Bergman werd pas gisteravond laat opgehaald.
De verslagenheid is diep en algemeen.
Men herinnert zich niet, dat in onze
provincie sedert het geval van de stoomboot
op de Fiuessen, ongeveer 35 jaar geleden,
een ongeval op het water heeft plaats gehad
met zoo noodlottige gevolgen als dit,
Hepk. Nieuwsbl. v.
Spraak terug gekregen.
Gaasterlapd, 15 Aug. Indertijd, bij het
bombardement van Mechelen, had eene vrouw
van angst en ontzetting hare spraak verloren.
Haar man moest later als militair de wijk
over onze grens nemen en werd hier geïnter
neerd de vrouw volgde pas veel later. Men
had eenige hoop, dat de vreugde van het
wederzien haar de spraak zou hergeven, doch
er trad geen verbetering in. Droevig was het
haar aan te zien en ieder was met haar begaan,
wanneer zij met een weemoedig lachje de
menschen toeknikte, maar 'geen woord kon
spreken. Deze week zou zij de kachel aan
maken en toen dat niet wilde gelukken, maakte
zij zich driftig. „Mon Dieu!” (mijn God!)
kwam er plotseling over hare lippen. Ze had
hare spraak terug en heeft die verder behouden.
Stand van het nagras.
Frieslands Greidhoek, 15 Augs. Het
echte zoogenaamde „Hondsdag-weer’r is tot
dusver van zeer gunstigen invloed geweest
op den grasgroei, zoodat er op ’t moment
voor den ganschen veestapel voldoend voedsel
is te vinden. Op sommige als best bekend
staande boerderijen worden heele stukken
land overgemaaid want het welbekende
„bosk maaien” is thans aan de orde maar
de groei is zoo doorgezet, dat alles er af
moet gesneden. In hoofdzaak wordt dit
soort gras, dat hoofdzakelijk
komt, allemaal ingekuild.
Van een flinke hooivermeerdering, zooals
dat in normale nazomers dikwijls voorkomt,
zal dan ook geen sprake kunnen zijn, maar
wel is het mogelijk, dat door Anale inkuiling
van alle thans overtollige grassen een goede
vermeerdering van rantsoen voor den winter
wordt verkregen.
Naar men ons meedeelt, zal er van vele
perceelen buitenland nog een bevredigende
tweede snede hooi gewonnen worden, zoodat
enkele koemelkers in staat zijn zelfs hooi te
verkoopen. Van vele andere perceelen valt
de oogst weer tegenhet gras staat te hol,
en men vreest maar steeds dat de groote
winter- en voorjaarsdroogte want deze
natuurlanden moeten doorgeweekt worden,
zullen ze vrucht dragen oorzaak zijn dat
de hooioogst dit jaar in deze lage streken is
mislukt. Hepk. Nieuwsbl. v. Fr,
Rijkslandbouwwinlerschool te Leeuwarden.
Omtrent de Rijkstoelagen welke blijkens
de advertentie in dit blad aan leerlingen der
Rijkslandbouwwinterscbool te Leeuwarden
kunnen worden verleend, meldt men ons van
bevoegde zijde het volgende:
Het doel daarvan is aan onbemiddelde en
begaafde leerlingen ook b.v. uit den stand
der bberenarbeiders, gelegenheid te geven een
betere opleiding in den landbouw te verkrijgen
ten einde daardoor hun bestaanskans te
verbeteren. In bepaalde gevallen kan de
studietoelage ook omvatten een bedrag ter
tegemoetkoming in de kosten voor het aan
stellen van een plaatsvervanger.
Zij,, die voor een dergelijke toelage in
aanmerking wenschen te komen, moeten zich
schriftelijk aanmelden bij den directeur der
school, bij wien tevens nadere inlichtingen
zijn te verkrijgen. Een vaste regeling voor
de toekenning bestaat niet, elk geval wordt
afzonderlijk beoordeeld.
Binnen het territoriaal gebied.
Men meldt uit Egmond aan Zee:
Donderdagavond omstreeks half negen
kwamen uit noordelijke richting 2 Engelsche
oorlogsschepen, koersende naar het zuiden.
Aangezien de schepen binnen ons territoriaal
gebied waren, werd van den Van Speyck-toren
de vlag geheschen: „Eerbiedig onze neutrali
teit” en werden uit het verleden week ge
plaatste kanon twee waarschuwingsschoten
met scherp gelost, waarna de schepen onmid
dellijk van koers veranderden naar het zuid
westen. Alg. H,
Bolswardsche Courant
KLEIN'S THEE
V
M
n
u
n
i
