lieuws- en Adv0rt0Hti0blad
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
Bolsward en Wonseradeel.
No. 75.
VerscUijnt Donderdags en Zondags.
1917
56ste Jaargang.
I
8
KOST THANS
DE VROUW.
Oer ditten en datten.
VOOR
Zondag 16 September.
30 ct. p. ons, 37*/2 ct. p. vierdel.
i
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Heerenveen.
BINNENLAND.
Hennaardflradeel, 12 Sept. Om brand
stoffen te bezuinigen is aan de bakkers in
deze gemeente geboden 'n paar dagen per
week niet te bakken. Dit is zoodanig ge
regeld, dat elke bakker beurtelings vrij is.
Frieslands noordoostlioek, 13 Sept. Het
rooien en vervoeren der aardappelen gaat de
laatste dagen met buitengewonen spoed.
Behalve per schip, worden ook nog groote
partijen, in balen verpakt, naar alle oorden
des lands verzonden voor winterprovisie. De
opbrengst bedraagt 250 a 300 halve H.L.
per pondemaat. De prijs is thans f 2.10 per
35 K.G. netto gewicht. De
verbouwer heeft dus wel oorlogswinst.
Bolswardsche Courant
Afzonderlijke
KLEIN S THEE
sa nau
noch hea
IB
de
van
Het koude papje
kist en
halve H.L. van
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad it telefonisch aangesloten onder No. 4.
Nog zit ik met één quaestie, waarover u
uw gedachten eens moet laten gaan. Baby
krijgt nu 's avonds zijn papje koud. Al pak
ik het miniatuurpannetje in tien kranten
de hoeveelheid is blijkbaar te klein om warm
te blijven, Dat is nu geen bezwaar. Maar
van den winter? Onze eenige kachel kan niet
aan dan voor eten-koken. (Wij eten, Bra-
bantsch! om halféén). ’s Avonds zitten wij,
net als verleden jaar, in de kou. En dan zou
ik Hansje liefst iets aangenamere in zijn maagje
geven dan een ijskoud maizena-papje. Is er
een verwarmingsmiddel denkbaar, behalve er
op te gaan zitten of een Thermos-flesch?
We hebben geen petroleum, geen spiritus,
geen gas, geen patentolie...
mar
sizze.
to m
minsken, en
een
ons
die momentelijk 1200 turven in voorraad
heeft, thans geen anthraciet kan bekomen.
Zij die minder voorraad hebben dan het zoo-
even genoemde getal turven, kunnen dit aan
gevuld krijgen met athraciet400 turven
staan gelijk met 1 H.L. anthraciet, zoodat
ieder nu zelf wel zoowat kan afmeten in
hoeverre hij aanspraak meent te kunnen maken
op het hem toekomende rantsoen. Wij zijn
geneigd te vragenvoor hoe lang is deze
bepaling nu weer van kracht? Want er
gaat schier geen week voorbij of er wordt
weer iets anders verkondigd, zoodat men per
slot van rekening haast niet meer weet waar
zich aan te houden.
In de nikkelfabriek alhier had een der
werklieden het ongeluk, toen hij bezig was
met het polijsten van een stuk ijzer, dat dit
stuk ijzer onder de bewerking uitschoot en
hem zoodanig trof, dat een arm en een been
ernstig gekneusd werden.
Aan dezelfde fabriek wordt ’s Zaterdags
wegens kolengebrek niet meer gewerkt.
O. N.
Een moeilijk geval, waar toch wel het een
en ander in te raden is. Het eenvoudigste
lijkt me maar alles lijkt eenvoudig, ala
men den toestand zelf niet kent om, als
de hoeveelheid, die warm moet blijven, te
klein is, die zóó groot te maken, dat het
wel warm blijft. Mijn bedoeling is natuurlijk
niet, dat er meer pap tegelijk moet worden
gekookt, maar dat men er iets anders bij doet,
dat van meer omvang is. Dat andere kan
van allerlei wezen. Als de kachel aan is, kan
er misschien wel een pan water worden heet
gemaakt. In dat heete water zet men baby’s
papflesch en de pan gaat in kranten of hooi-
kist en blijft warm. Of men kookt iets voor
de volwassenen in de hooikist (gort, karne-
melkschepap b.v.) en zet daarin het kleine
pappannetje.
Er was laatst een huisvrouw van de jongere
generatie, die, noodgedwongen, het ouder-
wetsche voorbeeld wilde volgen om in den
zomer in te koopen en in te maken voor den
winter. Maar omdat ze het vóór den oorlog
niet deed, bezat ze geen vaten en geen kuipen
en geen steriliseerglazen. Daar haar beurs
te kort schoot, meende ze, dat haar vernuft
haar wel zou helpen. En inderdaad ging het
ook een heel eind goed, maar ook beging ze
enkele onoverkomelijke fouten.
Haar eieren maakte ze in in waschkommen.
’t Was wel een heele toer om ze daarin zóó
te schikken, dat de punten omlaag wezen
als er drie stonden, viel de vierde om
maar na een unr geduldig gepruts was het
gelukt. De lampetkannen van de logeerkamer
's winters toch niet in gebruik meende
heel goed voor vatgroenten en boter te
En dat gaat niet. Wel
en de boter er waar
goed in, als in gewone
de lampetkannen zijn
to krijen wêze scoe, omdat nei hjar sizzen
kofje sa tige skeadlik is for ’t lichum. ’t Kin
wier wêze, mar as men de walden yn komt,
hwer ’t de minsken faek seis kear op in dei
kofjedrinke, en den ek net in lyts swolcbje,
in liif fol, dan scoe men dat oars net
Och, men is der faek mei oan om üt
eitsjen hwet goed is ef forkeard for de
it stekt yn alle gefallen
net mear as foar in diel jierren.
Hwet wiérne der foar in jiertwa noch in
poarsje magen dy ’t gjin tarwe ha koene, en
dy ’t dan, op in briefke fen dokter yn sté
wite bólle krigen, mar sa njunkelytsen went
alles wol, der wirdt hast net mear mei brïef-
kes pield, en elk yt mar hwet de kok skaft,
ef leauwer, hwet de bakker bakt, as liket dan
de bólle ek op stopferwe, en mei de tarwe
hwet toar en krommelich wêze, it hindert
allegearre neat, de magen wenne der wol ta,
en hwet men foar in jiermannich utmeitsje
scoe foar neidilich for de sounens, dat buffelt
men nou mei alle nocht op, en it bikomt de
ljue sa goed, dat se hjar folie souner fiele
as yn ’e dagen do ’t krintebolle noch de
fornaemste rol spile. Men went op ’t lést
oan alle dingen. Frisia.
Kortere bruiloften.
In een te Horreveld gehouden vergadering
van landbouwers is o.a. besloten in deü
komenden winter een actie te gaan voeren
tegen de langdurige en kostbare bruiloften.
Deze bruiloften, waarbij soms honderden gasten
worden gevraagd, vergen vooral in deze tijden,
van bruidsparen groote offers en zijn niet
aan de zedelijkheid bevorderlijk. Imkrimping
en verkorting van de bruiloften zal daarom
zeer worden aanbevolen.
Inmaken in leege inmaakbussen. Het
inmaken in blikken, dat aan ieder, die over
leege blikken beschikt, zeker aan te raden is,
is tamelijk eenvoudig. De oude bussen worden
goed schoongemaakt en flink met kokend
water omgespoeld.
De in te maken groenten kookt men in
zout water half gaar, vruchten late men met
of zonder suiker zacht worden. Dan vult men
de bussen, terwijl het kooksel nog beet is,
tot een centimeter onder den rand. Vervolgens
giet men er van het nat bij, tot dit heel
even onder den rand van het deksel staat.
Dan moeten de bussen dichtgesoldeerd worden.
Is dat gebeurd, dan plaatst men ze in een
ketel met kokend water, zóó, dat ze onder
staan, laat ze daarin twee uur koken en daarin
ook koud worden.
Zoodra de bussen in het water komen,
blijkt gewoonlijk, of er bij zijn, die niet vol
komen luchtdicht zijn. Stijgen er luchtbellen
in het water op en buigen deksel en bodem
van een blik naar buiten, dan moet deze er
uit genomen en opnieuw gesoldeerd worden.
Is de bodem eenigszins naar binnen gebogen,
dan is de inhoud zeker goed.
Mocht gedurende het bewaren van
bussen (op een koele, droge plaats) een
de deksels bol gaan staan, dan moet die bus
direct gebruikt worden.
Maakt men zoo’n blik open, zoodat er
een breede rand blik overblijft, dan kan deze
een volgend jaar weer worden gebruikt. Ze
worden schoongemaakt, uitgekookt op een
droge plaats bewaard.
Wij lezen in het Alg. Handelsblad:
Een zuurkoolaquarium. Het is onge
looflijk, wat een eigenaardige oorlogsproble-
men de huisvrouwen tegenwoordig zoo al niet
moeten oplossen en voor wat een zonderlinge
moeilijkheden ze dikwijls komen te staan.
Het moet den minder grondig in de huis
houdkunde onderlegden tegenwoordig wel
telkens en telkens opvallen, welk een prachtig
vak het is, dat met hoofd en hart moet
worden beoefend om bevrediging te geven.
Het vak van huisvrouw beleeft nu wel
een glorietijd. Na zoo lang te zijn gesmaad
en veracht, omdat, wat zoo gemakkelijk leek,
het beoefenen niet waard scheen, verrijst het
nu weer als de ochtendzon aan de kim en
werpt warmte en gloed om zich heen, als vroeger.
De fabrieken hadden het werk der vrouwen
langzaam, maar zeker overgenomen door den
oorlog werden de vrouwen genoodzaakt weer
veel zelf te doen. Zoo wordt er algemeen
groenten ingemaakt, fruit geconserveerd,
vruchtensap, limonade, zuur gemaakt; er
wordt zelfs gedroogd, worst gestopt, geslacht.
En duurt de oorlog nog lang, wie weet of
we dan ook niet weer gaan spinnen en weven
en brouwen en rooken.
En zooals een leerling aan de lippen hangt
van zijn meester, die hem zal inwijden in de
geheimen van zijn lievelingsleer, zoo luisteren
nu nu het er zoo zeer op aankomt, om
juist de finesses van de huishouding te kennen
de jongeren met eerbied naar den raad
van haar, die in dit werk ervaren zijn.
De ouderen geven van haar kennis met
volle handen en zonder eenige rancune. Uit
groote liefde voor haar vak vertellen ze zelfs
haar geheimste recepten.
Misschien heeft de vraagster briketten
kan ze de pap
doovekooltje er
maar wat asch of zand
maken en dan dóarin de
verbazend lang heet
in plaats van een kruik,
te onthouden
Wolvega, 12 Sept. Door B. en W. van
Weststellingwerf is besloten, in den a.s.
winter, met het oog op den kolennood, met
uitzondering van Wolvega, slechts op vier
dagen in de week school te houden en, om
petroleum te sparen, het herhalingsonderwijs
niet des avonds, maar op den vrijen schooldag
te doen plaats hebben.
Nog geen uitvoer van wild.
Leeuwarden, 14 Sept. Naar we van
welingelichte zijde vernemen, is er voorloopig
geen kans op uitvoer van wild, daar de
koelcellen vol zitten met slachtkippen. Voorts
vernemen we, dat in het plan ligt patrijzen
en wilde konijnen slechts voor het binnenland
te bestemmen.
Hepk. Kieuwsbl. v. Fr.
De brandstgfmisère is weer
ander stadium ingetreden. Men deelt
mede, dat nu weer is bepaald, dat ieder
en
in een vuurtest met een
in warm houden. En anders
op het fornuis heet
pan. Zand blijft
en wordt b.v. wel ge
geven in plaats van een kruik. (Soms ook
iets om te onthouden voor baby’s wiegje?)
En als dat allemaal niet mogelijk is in de
praktijk, dan weet misschien een van onze
lezeressen nog een middel. Want tegenwoordig
is de eene huisvrouw nog vernuftiger dan de
andere.
het absoluut geen pekel doorlaatkortom
het is er op berekend.
Toch kan men zich nog wel met wat
anders behelpen. Bijvoorbeeld, met gres-
buizen, die gewoonlijk bij den aanleg van
waterleidingen worden gebruikt. Deze zijn
in alle maten verkrijgbaar en daarin kan men
een cementen bodem laten aan brengen. In
het zuiden van ons land schijnen al heel
wat van die buizen voor de inmaak te zijn
gebruikt; ook al omdat ze niet overweldigend
duur zijn. Een van een bruikbare grootte
kost f 1,50 a f 2,
En dan kwam een vernuftige huisvrouw op
het idéé, om haar aquarium voor de inmaak
te gebruiken. Die vierkante of ronde glazen
waterdichte bakken (aquaria of leege accumu
latoren vaten) zijn er prachtig voor en een
stemme savante” kan er meteen het genoegen
bij smaken, de boontjes in hun inmaakproces
te observeeren.
It liket wol dat Septimbermoane syn bést
docht om yn oarder to bringen hwet Augustus-
moane bidoar, en dat wirket foartdaliks al sa
woldiedig op ’e minsken, dat seis de allersürste
troanje fen 'e foarige wike, nou alhiel nei
laeitsjen stiet fenwegen it moaie waer en de
heldere sinneskyn. En hwet fait alles nou noch
in ein ta! hwet men de foarige wike glêd
bidoarn miende, blykt nou noch sa geef en
moai as ’t mar hoeft, en bearntjes en earten
dy ’t de foarige wike de namme hiene fen
forrotte to wêzen, hingje nou moai yn boekjes
to droegjen, en hja binne sa moai en glêd
dat men scoe bast leauwe dat de wiette hjar
earder gopd dien hat as kwea. En hwet sieten
dé boeren freeslik yn noed oer protsjes hea,
dy ’t noch hjir en der op swé leinen. Sommigen
bruide it al neat mear, en it wie hjar like volle
hwa’t de rotrommel krige, ’t wie dochs gjin
sint mear wirdich, mar jawol, dedeimannich
sinneskyn, sette de heaeigeners yn fleur, de
harken kamen foar ’t Ijocht, de boel kaem
ótelkoar en oer de kop, en yn sté dat it
weismiten wirde moat, wirdt er
swile, sa moai as ’t mar kin. It giet de
greate minsken faek krekt as de bern, hja
góle al fler foar dat se bruien krije.
In great diel fen ’t minskdom makkèt him
nou al ourstjür, by de gedachte dat men
skielk wol ris sónder kofje en thee komme
kin to sitten, en dat klaget en stint en krime-
nearret, towyl men noch hast in biel doarp
to thédrinken noadsje kin, safolle hat men
al foarut koft en yn ’t nést helle. En noch
sit men yn noed en soarch, ho as’t ris komme
scil as dat nou ris op is, en er dan neat
mear to krijen is. Dan scil dit it gefolch
wêze dat nimmen mear ut thé- en kofjedrinken
gean kin, en sadwaende ek nimmen mear
hoeft to noadsjen op in bakje. Mar och, dan
wirdt er grif wol wer hwet oars op foun, en
it is op it lést ek wer sa gelegen, as ’t moat
dan kin men it och sa skoan bóten kofje
rédde, él mei mannichien de kofjelippe wol
ris tige hingje. Neat as oanwênsten, miene
oare ljue wer en hja scoenen it in segen achtsje
for ’t minskdom, as de kofje alhiel net mear
van baby. In de hooi-
in kranten blijft alles prachtig warm.
Probeer het echter niet met een kleine hoe
veelheid, want die is na verloop van een paar
uur steenkoud, al zou het in een berg kranten
staan van hier naar Rome. Dat beetje eten
staat warmte aan het omliggende krantenpapier
af en houdt na aftrek daarvan niets meer over.
Op welke manier is het nu mogelijk, om
kleine beetjes warm te houden De vraag
-bereikte ons uit een gehucht in Brabant en
werd gesteld door een gemobiliseerde vrouw,
zooals ze zich zelf noemt.
Eerst komt een raadgeving en dan volgt
haar vraag. Ziehier wat ze schreef
./Mag ik, naar aanleiding van uw vorige
stukje met de zes inmaak-manieren, even een
opmerking maken een opmerking, die ik
al dikwijls tegen verschillende menschen
(boven de rivieren dan maakte. Ik zou zoo
graag willen, dat u eens op ’t volgende wees
Maak nooit in in ’t zout, als er gelegenheid
is tot steriliseeren of zelfs tot de verachte
bussen-methode. Dat inmaak in zout brandstof-
besparing was, is onjuist, wat nu bespaard
wordt, kost driedubbel aan gas of brand bij
het ontzettende afkoken bij verbruik. Ten
slotte is het afkoken een kwaad ding; want
met het inmaakzout gooit men de voedings-
zouten weg.
U zult natuurlijk zeggen, dat u dit al
lang wist. Maar mijn ondervinding is, dat
velen het niet wetenen die velen moet o
bereiken.
Mijn opmerking komt laat mijn heere-
boontjes zijn al rijp en gedopt en de
witte boontjes liggen in de zon te drogen.
En de groente, die we eerst als jonge peultjes
hebben gegeten, toen als jonge doppers, daarna
als erwtenpuree, is al gedroogd en als groene
erwten voor den winter opgeborgen om
als pureetjes te dienen voor baby.
ze heel goed voor
kunnen gebruiken,
blijven de groenten
schijnlijk even
inmaakvaten, maar
voorgoed bedorven, omdat op den duur het
zout door het glazuur dringt en het glazuur
er af bladdert. Het volgend jaar zal ze dus
nieuwe waschstellen moeten koopen, wat haar
duurder uitkomt, dan wanneer ze een paar
kleine vaatjes had gekocht.
Een tweede fout van denzelfden aard
beging ze, toen ze de boter Wou over
spitten in een bruin aarden koekepot. Daarin
blijft de boter niet lang genoeg goed, omdat
dit soort van baksel te poreus is.
Neen, voor de inmaak heeft men wel
degelijk echte inmaakvaten noodig of iets
anders, dat aan dezelfde eischen beantwoordt.
Inmaakvaten zijn van een veel harder ge
bakken materiaal dan lampetkannen en koeke-
pottenhet glazuur ervan is zóó hard, dat
