Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Theehandel Focke S. Klein,
No. 77.
1917
Verscnijnt Donderdags en Zondags.
56ste Jaargang.
KOST THANS
VOOR
Zondag 23 September.
30 ct. p. ons, 3772 et. p. vierdel.
Donkere vooruit ziekten.
BINNENLAND.
Oer dit ten en datten.
1
HARLINGEN.
NIEUWE ABONNÉ’S,
die zich met 1 October op
deze Courant abonneeren,
ontvangen de vóór dien
datum verschijnende nom-
mers gratis.
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Eikels.
Heerenveen, 20 Sept,
onder het sterrenbeeld van
morgens vroeg ziet men ze
onze jongens en meisjes; ook vrouwen gaan
wel mee. Dan wordt met stokken en steenen
naar de begeerde vruchten geworpen en meer
vernield dan wel strikt noodig is. Of een
kiimmersbaas klautert in den boom en laat
een lang niet malschen eikelregen neder,-
kletteren op de zich reppende rapers. De
zoekers zijn vele in tal en dat maakt de
spoeling dun, maar de prijs is dit jaar enorm
toog weer veel hooger dan twee jaar geleden.
De opkoopers betalen 46 a 50 cts. per vijfkop
(vroeger waren de jongens al blij, wanneer
ze een stuiver kregen)de grossiers (zoo deelde
een hunner openhartig mee) maken 60 cts.,
en naar men berekenen kan, moeten de eikels
(ze gaan veel naar Tilburg), indrogen, vervoer
kosten enz. inbegrepen, den fabrikant wel
haast op een gulden per vijfkop komen. Dat
is dus zoowat viermaal den prijs van aard
appelen. Maar wie eet nu ook aardappelen I
Dan mag je wel mensch zijn. De eikels worden
zorgzaam vergaard voor Zijnedelgeborene het
Zwijn.
Frieslands Greidhoek, 20 Sept. Nu de
grasgroei zoo goed als afgeloopen is, behoudens
in enkele streken in de kleiweide, kan worden
vastgesteld wat de oogst heeft opgeleverd.
Want van het nog te maaien land, 't zij voor
inkuilen, ’t zij voor stalvoeder, kan men nu
wei een vrij goed overzicht krijgen.
Bolswardsche Courant
Afzonderlijke
KLEIN’S THEE
I
en
sté
paar
nood-
om in goede
It wirdt net leauwd
en elk docht syn
We leven weer
i den Eikel. Des
al uittrekken,
v. Fr.
er fen immen hwet torbelle der ’t
priisge wirde moast, dan wirdt er sein:
het huishouden van de
en halve pondjes hebben
van overhouden en besparen
van de ver-
Kolennood.
Wegens kolenschaarschte zal de postboot
van Texel naar Den Helder, te beginnen met
24 Sept., slechts één reis per dag kunnen
doen in beide richtingen. In gewone tijden
hebben 's zomers vijf overtochten v. v. per
dag plaats.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 60 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 60 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad it telefonisch aangesloten onder No. 4.
As er nou jimmer
oer it kwea fen ’e
leauwde hwet er jimmer
fen rountromme waerd, en it goede hwet
mear nei foaren brocht, dan lei de wruld der
grif folie better hinne. Frisia.
hwet er
best, om
mar scoe dat wol sa wêze, sa’n besten ien is
dat oars ek net, mar folie forkeards, dat wirdt
mei graechte leauwd, en men tortelt er fen
toart en docht er noch hwet by, en in oar
bosset it noch hwet oan, en as dan it laster-
praetsje sa njunkenlytsen oergiet fen ’e fiifde
yn 'e seisde ban, dan hat men fen in mils
in oaljefant makke. It kwea dat er fen in
minske spritsen wirdt, leauwt men folie better
as ’t kwea dat er sein wirdt fen ’e ierapels.
’t Is hwol hwet in nuvere gelikenis, mar it
leit hast foar de ban dat men der ta komt.
It iene skipfol ierapels nei it oare, sjucbt men
farren, en hwer’t oare jierren om dizze tiid
fen ’t jier noch net om tocht wirdt, der
skrept nou de iene hirder as dfe oare, om winter-
ierapels op to slaen. De freze bikrüpt de
minsken dat se wer, liken as forline winter,
straft wirde scille mei in fracht sêftesniewite
waldtsjes, en om der nou for biwarre to
bliuwen, wirde der klaeiierapels opslein, dan
is men tor de winter ditsen, altyd hwet de
ierapels oangiet, hwent in greate fraech bliuwt
it noch stees hwet fet as der by moat
mar de headsaek is dochs ierapels, en dat
bijspil redt him dan wol. Mar nou komt it
praet fen ’e klaeiboeren, dat de ierapels net
dürje kiune, hwa ’t nou syn wintertoarrie
ynslacht, scil bidragen dtkomme, it is fiersto
gau, de ierapels scil(e bird fen yen ófgeau
en folie net genoch. Mar in minske is gjin
ierapel, en
as dat sa
kwea dat
en standvastig, wel is het wat scherp, maar
een mat geslepen ballon kan het zoo temperen,
dat de oogen er geen leed van ondervinden.
Vooral zal deze soort lamp aangewend worden
voor de verlichting van stal en hiem. Bij
gebrek aan petroleum en het gemis van gaslicht
na besloten tijd, is het genot van een carbid
lamp zeer te waardeeren, terwijl de kosten
niet bovenmatig zijn. O. N.
Maar wat zou men toch allemaal wel uit
de eikels halen? Want er mag geen eikel
over de grenzen gaande Duitscher smijt
ditmaal dns niet met zijn goudalles moet
voor bet binnenland worden benut en dus
ook door het binnenland worden betaald. Het
geheim van den smid wordt men niet gewaar,
maar men veronderstelt, dat allereerst het
kostbare looizuur er uit wordt gehaald en dat
verder de eikel verwerkt wordt tot varkens
voeder, eikelcacao, eikelkoffie, ja tot wat niet
al 1 Tegenwoordig maakt men toch alles van
alles. Maar onze jongens maken 50 cts. per
vijfkop; dat is hun het voornaamste.
Heerenveen, 19 Sept. Alleen de directeur
en niet de boekhouder van de N.V. „De
Phoenix” is geschorst.
Stavoren, 20 Sept. Door den aanhoudenden
hevigen wind is toch nog een hoeveelheid
zeewier aangespoeld, zoodat daarin nu nog
eenige bedrijvigheid heersebt. De voorraad
zeewier is echter bij lange na niet zoo groot
als andere jaren.
Dit staat al vast, dat de boeren, die vol
doende hooivoeder hebben geoogst, uitzonde
ringen zijn. Waar men informeert, bijna
overal dezelfde klacht van te weinig hooi.
Er moet dus vee opgeruimd worden, hoe
ongaarne velen het zullen doen, want de
prijzen zijn abnormaal laag.
’t Is te voorzien, dat zoolang het vee
buiten loopt, deze opruiming wordt uitgesteld,
doch de hoop op een mooie derde snede
gras voor stal voer is niet groot. Vooral niet
van de buitenlanden, want, zegt men, deze
willen van ’t jaar niet groeien. Naar een
bejaarde grondwerker ons verzekerde, zou de
oorzaak liggen aan te groote uitdroging van
de kleilaag. Deze landen moeten eerst weer
flink doorgeweekt worden.
- Hepk. Nieuwsbl.
Mata Hari.
Onze regeering heeft aan den gezant te
Parijs opgedragen om, mocht het cassatiebe
roep van Mata Hari, de bekende danseres (die
gelijk men weet, is ter dood veroordeeld wegens
spionnage) worden verworpen, gratie aan -te
vragen. N. R. Ct.
In de Notenkraker heeft eens een plaat
gestaan waarop eene arbeiderswoning stond
afgebeeld. Het was winter; het oude, vervallen
dak was onder een sneeuwlaag bedolven en
tegen de lage vensters was de sneeuw hoog
opgejaagd. Om de woning heen zwierven wol
ven, die grimmig de gesloten deur omringden.
De vooruitzichten die de komende winter
ons geeft, doen aan deze plaat denken. Honger
en gebrek zijn als wolven die hun gehuil in
de verte doen hooren. Het ziet er naar uit
dat deze winter voor duizenden een tijd dreigt
te worden waarin met zorgen en gebrek een
harde strijd gestreden zal moeten worden. De
wolven zullen tot vele woningen naderen en
het bestaan der bewoners bedreigen.
Verschillende teekenen wijzen er op dat wij
in den winter van 19171918 met omstan
digheden zullen moeten worstelen als wij in
dezen oorlogstijd nog niet hebben gekend.
Zoo is het broodrantsoen aanmerkelijk inge
kort. Amerika houdt den toevoer van granen
tegen. De groote smokkelhandel en de oorlogs-
winst-jagerij van de eerste twee oorlogsjaren
geven nu hun wrange vruchten. Onze regeering
zal wel aan die van Amerika goede beloften
en allerlei te nemen maatregelen voorstellen
om verlof tot uitvoer van granen te verkrijgen,
maar op ons volk drukt een verleden. Wij
staan in een kwaden reuk; de ongebreidelde
winzucht van een deel van ons volk brengt
als trieste oogst zware zorgen voor het geheel.
Eene hoeveelheid waarvan wij eerst 7 dagen
moesten leven, moet ons nu reeds 11 dagen
voeden. Zulk een regeeringsmaatregel waarbij
de duur van een broodkaart met een
dagen verlengd wordt, is een eisch van
zakelijk regeeringsbeleid. Op deze wijze blijft
ons volk nog zoo lang mogelijk etende. Maar
welk een druk sluit zulk een maatregel in
voor duizenden gezinnen die maar niet de
middelen voor het grijpen hebben om op eene
andere wijze in de voeding te voorzien. Hoe
zal men het in menig gezin met deze toe
voeging van andere levensmiddelen klaar spelen I
Alles wat de distributie brengt, heeft reeds
een vaste plaats in
week; de onsjes
ieder hun dag;
is geen sprake. De aanvulling
minderde broodboeveelbeid moet dan komen
uit de voedingsmiddelen buiten de distributie.
Maar deze zijn peperduur en daarom voor vele
beurzen zoo goed als onbereikbaar. Ja, het
middel dat voor vele gezinnen op het platte
land altijd nog geweest is als het middel om
de wolven te weren, de aardappel, is ook al
hoog in prijs geworden. En wie op eigen
akker verbouwd beeft en dus eigen voorraad
heeft, sukkelt met de anderen mede in het
zoeken van het noodige vet zonder welke de
aardappel al weinig voedingswaarde heeft. Zoo
zijn er reeds groote moeielijkheden met de
voeding in dezen tijd nu de zon ons nog
mooie, warme dagen geeft. Maar boe zal het
dan komen wanneer het gure, wintersche weer
door de kleeren heen snijdt en het sober
gevoede lichaam aanvalt?
De regeering beeft ook de brandstoffen
onder de rantsoeneering gebracht. Duitscbland
heeft vóór een deel en Engeland voor het
geheel den invoer van kolen in ons land
gestaakt. Ook hier moest de regeering ingrijpen
en aan een ieder zijn portie toewijzen, zal
men nog zoo lang mogelijk eene redelijke
warmte-voorziening mogelijk maken. Neemt
aan dat bewaarheid zal worden dat eene bepaalde
hoeveelheid brandstof voor ieder huisgezin
beschikbaar is, hoe kömt het dan wanneer
zulke hooge prijzen betaald moeten worden?
Van waar moet het geld in menig gezin
komqn om turf van 10 gulden en meer per
duizend, anthraciet van 2 a 3 gulden te
betalen? Deze vraag is te moeielijker te
beantwoorden waar van alle zijden de berichten
komen van dreigende werkeloosheid. Door
gebrek aan grondstoffen en allerlei materialen
worden dagelijks fabrieken en werkplaatsen
gesloten. Ook op het platteland zijn de
vooruitzichten ten opzichte van de werkzaam
heden niet gunstiger geworden.
Het boerenbedrijf, dat zich bezighoudt met
de melkproductie en wat er mede samenhangt,
heeft te worstelen met allerlei moeilijkheden
bij aan- en verkoop van voedingsstoffen en
producten en ondervindt reeds zeer aanzienlijke
prijsverlaging en zelfs totale onverkoopbaarheid
van bepaalde producten. Zoo is hier een streven
gezien, ook het onzekere van de tijden, om
op de kosten van bet bedrijf zooveel mogelijk
te bezuinigen en is de kracht van den arbeider
een koopwaar die men al spoedig meent te
kunnen missen. Waar zoo werkeloosheid reeds
is ingetreden en dreigend staat tegenover
groepen van plattelandsarbeiders, daar vraagt
men zich af, hoe het met al deze werklieden
in den winter komen moet. Hoe zullen zij
zich voldoende voorraden van de dure brand
stoffen kunnen aanschaffen? En neem het nog
eens ten beste, dat een gezin dus bij machte
is het beschikbare rantsoen te betalen, hoe
zal het moeten gaan wanneer de voorfaad
niet voldoende blijkt Brandstoffen aankoopen
buiten de distributie? Wat en hoe te betaler?
De vooruitzichten zijn wel donker. Het
materiëele bestaan van duizenden wordt ernstig
bedreigd. Er is één wapen om ons tegen de
bedreiging zoo goed mogelijk te wapenen.
Geld. Levensmiddelen en brandstoffen zoo
goedkoop mogelijk beschikbaar stellen, zoodat
ieder gezin in staat is het hem toegekende
portie te kunnen aanschaffen, is een van de
maatregelen die kunnen helpen. De Staat zal
moeten bijspringen zoo noodig met een nieuwe
honderd miilioen gulden. Maar, waar blijven
wij met die steeds toenemende staatsschuld?
De belastingen zijn al zoo hoog en drukken
zoo zwaar. Zeker, wij zijn jaloersch op onze
vaderen die maar de 10de penning hadden te
betalen. Maar het geld moet er komen. Het
gaat niet aan dat de weerbaarheid naar buiten
met een blanko krediet gehandhaafd wordt,
en dat er zou worden beknibbeld wanneer
het geldt den honger en de koude te weren
waarmede duizende goede gezinnen bedreigd
worden. Deze wereldoorlog maakt nu eenmaal
alle volken tot lastdragers. Wij hebben nog
niet de zwaarste lasten te dragen wanneer wij
kunnen volstaan met een flinke som gelds
naar het kantoor van den ontvanger te moeten
brengen. W.
Blijde Wereld.
In geleard man hat ris skreaunas men
witte wol as immen in fiks soun forstan hat,
dan hat men nei to gean bo’t er him dtlit
oer oare minsken, dielt er der de goede eigen-
skippen fen mei, en haldt er de forkearde
efterwege, dan is ’t immen dy’t goed by de
tiid is, mei sa’n man kin men hwet bigjinne.
Mar wirdt er fen ’e neiste neat as lekken
en brekken ophelle, dan hat men to dwaen
mei in man mei lyts forstan, der ’t men yen
net to folie mei ynlitte moat. As ’t nou
wier is, hwet dy gelearde mynhear skreau,
dan kin men der üt opmeitsje, dat in hiel
great diel fen it minskdom, al hiel sjofel
bidield binne mei forstan, hwent as ’t op it
stik fen kweasprekken en rabjen oankomt,
hwet binne in hopen ljue dan hwet münsk
hwet sitbjar de müle den op it rjuchte
en hwet hawwe se faken in oandachtich
gehoar, dat dy kwealaster opnimt mei folie
nocht.
Wirdt
er om
Tjarkwerd. Naar men verneemt, hebben
eenige liefhebbers bet plan opgevat, om hier
in de volgende week een keuring te houden
van tuigpaarden en daaraan eenige volks-
vermakeüjkheden te verbinden.
Sneek. De briefschrijver uit Amsterdam
schrijft over het gaslicht aldaar, dat het niet
best is en men ’s avonds niet te lang lezen
moet, als men zijn oogen niet bederven wil.
Hier in Sneek is het met ons gaslicht al niet
beter dan in de hoofdstad des Rijks, zoo het
niet nog slechter is. Toen we weer het gas
voor verlichting mochten gebruiken, liet het
veel te wenschen over, later is het wat beter
geworden, en nu Zondag en Maandag was
het bepaald slecht. Telkens treden er ver
duisteringen in, die lezen en vooral schrijven
ondoenlijk maken. Men wordt dan gedwongen
zijn werk neder te leggen, tot er weder een
oogenblik van voldoend licht aanwezig is, om
den arbeid te kunnen vervolgen. Booze tongen,
en waar vindt men die niet, zeggen, dat er
lucht in het gas geperst wordt om voldoende
drukking te geven, zonder den gasvoorraad
in de ketels of houders te veel aan te spreken.
Maar dat kan niet waar zijn, want dan zou
de gemeente oorlogswinst maken door gewone
lucht te verkoopen voor 10 25 cents de
kub. Meter, en daar doet de gemeente niet
aan mede, dat laat zij aan de smokkelaars
over. Wij spreken er dan ook alleen van, om
dit praatje, wat ons in volle ernst werd mede
gedeeld, den kop in te drukken. Anderen
beweren, dat in de fabriek uit turf gas gestookt
wordt en verklaren daaruit den slechten
toestand van het licht, Nog anderen meeneu,
dat er te weinig drukking is, waarvan de
ongelijke lichtsterkte het gevolgis. Men zoekt
dus aïlerwege naar de oorzaak, waardoor het
gas niet normaal brandt, en kan die niet vinden,
maar ieder ondervindt, dat bet licht on
voldoende is. Wij mogen het licht tot ’s avonds
11 uur branden, zou het geen aanbeveling
verdienen het sluitingsuur op 10 uur of half
elf te stellen, maar dan goed licht te ver
strekken Gelukkig heeft men er iets op
gevonden, om carbid, dat vroeger enkel voor
fietslantaarns diende, ook voor kamer-, zaai
en stal verlichting te doen dienen. Met weinig
kosten kan iedere petroleumlamp in een carbid
lamp veranderd worden. Het licht is mooi
in ierapel is gjin minske, hwent
wie, den leauwde men daliks alle
er fen sein waerd, mar it is nou
ienkear in ierapel, en ho mear dat er roppen
wirdt, dat it to bitiid is om op to slaen,
ho hirder de minsken skrippe
foarrie yn to heljen.
fen sein wirdt,
alle goede eigenskippen fen ’e ier
apels breed lit to mietten.
ris hannele waerd tsjin
minsken, en it men
