Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
(F'!
56sta Jaargang.
No. 79.
1917
VerscUijnt Donderdags en Zondags.
IN DE KLEM.
Zondag 30 September.
KOST THANS
J
VOOR
Afzonderlijke
5 Cent.
30 ct. p. ons, 37'/2 ct. p. vierdel.
den
den heer
van
den heer
van
den heer
van
BINNENLAND.
van
de
een regeling
de werklooze
on-
men zich due
bij daglicht te
Voor wederverkoopers
Te Bolsward bij Firma Lemstra.
Makkum W. v. d. Goot.
Vetnood.
Heerenveen, 26 Sept. Ook hier wordt de
vetnood meer en meer nijpend. Bij elk pond
vleeech kan men hoogstens één onsje vet
krijgen, als het er is en dat hapert ook
nog wel eens. Wien het niet past, om vleesch
te koopen, krijgt ook geen vet.
’t Is een verlegen boel, zei een slager.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau ran dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
van den heer
Pronkje” van den heer
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar
Voor mijn part neemt de regeering maar zoo
gauw mogelijk alle vet in beslag; dan zijn
de slagers van alle soesah af. Want nu moeten
ze het beetje vet, dat er nog is, wel reser-
veeren voor hun vleeschklanten. Komt er
iemand om vet alleen, dan moet zoo iemand
worden teruggewezen, al ziet hij ook voor
eigen oogen dat er wel vet aanwezig is. Dat
geeft dan telkens weer onaangenaamheden.
Vanmorgen nog was er een particulier die
me alle vet wou afkoopen voor f 1.75 per
pond. Hoe verlokkend ook, ik heb geweigerd,
met het oog op mijn vleeschklanten. Neemt
de regeering alle vet in beslag, dan kan ieder
inwoner zijn evenredig deel krijgen en zijn
er vrij van om onderscheid te
maken. Dat is billijker en beter.
Stavoren, 27 Sept. Uit het spek van
i aan het strand alhier aangespoelden zwijn-
visch, heeft men 50 pond traan gehaald.
Heerenveen, 27 Sept. Op de paardenmarkt
te Joure, waar het verbazend druk was, werd
hedenmiddag een veedrijver, de reeds bejaarde
A. Meter van Surhuisterveen, door een paard
tegen de borst getrapt. Een geneeskundige
bevond, dat een paar ribben waren gebroken.
De man reisde per tram naar Heerenveen, en
werd hier, kermend van pijn, in de tram
naar Drachten overgebracht. Wel werd ook
hier geneeskundige hulp ingeroepen en werd
er over opname in ’t ziekenhuis gesproken,
maar wijl men de financieels zijde van ’t
vraagstuk niet kon oplossen, werd het beter
geoordeeld den man in een afzonderlijke
eerste klasse coupé naar Drachten te vervoeren,
wat geschiedde. Wijl hij echter van Drachten
naar huis zou moeten loopen, werd getelefo
neerd, dat men hem per rijtuig diende af te
balen.
GrflUW, 27 Sept. De krantenberichten
van Dinsdagavond omtrent het vervoerverbod
van aardappelen veroorzaakten hier ’n paniekje.
Met zenuwachtige haast haalde ieder van den
hier aanwezigen voorraad nog zooveel als men
krijgen kon. Zelfs in den nacht hoorde men
kruiwagens met aardappelen geladen, de straat
langs rijden. In een minimum van tijd waren
de aardappelenbandelaars uitverkocht.
Wonseradeels Bouwhoek, 26 Sept.Sommige
gardeniers hebben uit hunne aardappelhoopen
de zieken en middelsoort aardappelen geschift
en kregen daarvan per pondemaat 25 30 korf.
Deze uitgeschifte worden direct voor veevoeder
gebruikt, öf voor eigen vee bf verkocht voor
f 1 per korf. Vroeger brachten dergelijke
aardappelen hoogstens 30 cts. per korf op of
ze verrotten op het land. Thans kan ’t rooiloon
er flink mee worden betaald.
Amsterdam, 28 Sept. Wij vernemen, dat
gedurende den a.s. winter de treinen wel
verwarmd zullen worden.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
de heden gehouden
gebruik van koffie en thee opmerkten, al
erkennen wij voor ons grif, dat aan beperking
van alcoholgebruik ook groote voordeelen
verbonden zijn, die hun werking ook zeer
zeker op ekonomisch gebied doen gevoelen.
Echter zal een zoo groote vermindering van
het bierverbruik, als uit het Rotterdamsche
bericht zou moeten worden afgeleid, ook
onvermijdelijk een werkloosheid in den belang
rijken industrietak der brouwerij ten gevolge
hebben, welke weer nieuwen jammer kweekt,
ook dit moet men nimmer vergeten, door de
verminderde koopkracht der werkloozen, waar
onder weer de neringdoenden ten zeerste te
lijden hebben.
Tjerkwerd. Uitslag van
keuring van tuigpaarden.
Aantal deelnemers 20.
Ie prijsf 30, „Flora”
W. Kuipers te Workum.
2e prijs: f 10> „Najada”
Rienstra te Wolsum.
3e prijs: f 5, „Juliana”
Landman te Oudega.
4e prijs: f2.50, „Freule”.
H. J. Galama te Greonterp.
Bestuursprijzen „Freule”
T. Popma te Gaast en
Pasma te Tjerkwerd.
Volksvermakelijkheden.
Ringrijderij.
Ie prijs: mej. Janke van den Berg, 2e
prijs: mej. B. Galama, 3e prijs mej. Theresia
Galama, allen te Tjerkwerd.
Estafetteloop.
Ie prijsRein Oostenveld, Evert de Jong
en Wiebe Bangma.
2e prijs: Johannes Bijlsma, Minze Kamstra
en A. Aukema.
2e prijs: Lieuwe Bangma, F. Rijpma en
J. Tichelaar.
De 1ste en 2, de klas spoorwegcoupé's.
De Tel. deelt thans mede, dat op het
oogenblik omtrent het niet meer beschikbaar
stellen van 1ste en 2de klas coupé’s nog geen
beslissing is genomen, maar zegt bet blad,
wanneer de kolennood nijpender wordt, zal
men waarschijnlijk hiertoe wel dienen over
te gaan, daar het groote voordeel voor de
spoorweg-maatschappijen is, dat ze meer reizi
gers kunnen vervoeren, zonder dat ze de
treinen behoeven te versterken.
Wij lezen in Handelsbelangen:
Wij nemen een pagina van een dagblad
vóór ons en gaan de daarop voorkomende
berichten na. Het is geen opzettelijk uitgezocht
dagblad en geen opzettelijk uitgezóchte pagina,
maar de eerste de beste pagina van ’t eerste
het beste dagblad dat ons toevallig voor de
hand lag, toen wij ons zetten om ons wekelijksch
opstel voor deze kroniek te schrijven. Het
beeld dat uit die kolommen voor ons oprijst
omtrent de ekonomische vooruitzichten
ons land is waarlijk ontstellend. Laat ons
berichten kortelijk resumeeren om den indruk
weer te geven dien het geheel op ons maakt.
Aan detaillisten mag door hun gebruikelijke
leveranciers in deze maand hoogstens een
kwart van de hoeveelheid koffie en thee
worden geleverd, die zij in September van
het vorig jaar van die leveranciers hebben
ontvangen. Dit lijkt zoo oppervlakkig een niet
heel erg drukkende maatregel, maar beteekent
toch een belangrijke imkrimping van een zeer
algemeen volksgenot, ’n voelbare vermindering
van een bescheiden, maar voor velen toch
haast onmisbare levensvreugde, in al die
gezinnen, die niet in staat waren zich redelijke
voorraden van koffie en thee te verzamelen.
De ekonomische beteekenis van zulk een haast
algemeene derving van een dagelijksch genot
mag niet onderschat worden. Psychologische
waarden zijn ook ekonomische waarden. Een
bevolking, die in een bescheiden genotmiddel
sterk gerantsoeneerd wordt, wordt ontstemd
op een wijze, die zich uit in haar gansche
levenshouding, in haar vermogen om een niet
gemakkelijk leven te dragen. Dit zijn impon-
derabiliën, onweegbare dingen, maar die er
niet minder beteekenis om hebben.
Een volgend berichter is ’n fonds gevormd,
waaruit prijzen zullen toegekend worden aan
ben die plannen en vindingen van technischen
of organisatorischen aard inleveren, welke
tegemoet komen aan de behoeften van ons
land, hetzij aan kracht en warmte en de
ekonomische voortbrenging of aanwending
daarvan bevorderen, hetzij aan levensmiddelen
eu de ekonomische voortbrenging of verduur-
zaming daarvan of het doelmatige verbruik
van tot dusver ongewone levensmiddelen
bevorderen. Een bericht dat een schel licht
werpt op de buitengewone omstandigheden
waarin ons land zich bevindt. Men denke
zich zulk een aankondiging een drietal jaren
geleden het ware onmogelijk geweest. Wat
toen aan het vrije initiatief kon worden over
gelaten, omdat het niet noodzakelijk was, moet
thans kunstmatig geprikkeld worden, omdat
een nood aan kracht, warmte en levens
middelen dreigt, die heel het levensbestaan
van ons volk tot in zijn wortels zou kunnen
schokken. De diepe ernst van den toestand
blijkt nog te meer uit de opmerking, door
de kommissie van het fonds in zijn oproep
gemaakt, dat ook na den oorlog nog bijzondere
ekonomische vormen van produktie of kon-
sumptie ten zeerste noodig zullen zijn. En
heel het schrikbeeld van de geweldige en nog
steeds toenemende duurte rijst op, als wij de
andere opmerking der kommissie lezen, dat
thans vindingen bruikbaar zullen blijken die
in normale omstandigheden niet commercieel
loonend of konkurrent zijn, wijl thans „de
kosten niet meer een overwegende rol spelen”.
Een derde bericht: er blijken geen vol
doende varkens van 70 kilo slachtgewicht,
toch al een zeer laag gewicht, meer aanwezig,
zoodat de minister genoodzaakt is ’t minimum-
alachtgewicht van te leveren regeeringsvarkens
van den heer
Jaure Op de heden gehouden vee- en
paardenmarkt waren aangevoerd 700 paarden
en slechts 24 koeien, benevens 28 schapen,
32 varkens en 7 geiten.
De handel was zeer traag en de prijzen
over ’t geheel laag. Jouster Ct.
Heerenvean. Het onderwijzend personeel
aan school no. 2 alhier bemerkte bij *t onder
wijs, dat menig leerling aan ondervoeding
lijdt. Het heeft daarom besloten om met
behulp van gemeente en particulieren deze
leerlingen in staat te stellen, des middags
gratis een warm maal te nuttigen.
Jouster Ct.
Achtste en laatste bericht uit de toevallige de slagers
dagblad-pagina, die ons de ongezochte stof
tot deze vreugdelooze kroniek leverde: de
minister van landbouw is bezweken vot de-
felle agitatie der zandboeren en heeft, in
weerwil van zijn stellige verklaringen in de
Eerste Kamer, volgens welke de door hem
vastgestelde prijzen ruim voldoende waren, de
prijzen van'tarwe, rogge en wintergerst aan
merkelijk verhoogd, wel niet met de omstreeks
40 pCt. die de boeren eischten, maar dan
toch met de omstreeks 20 pCt., die zij waar
schijnlijk beoogden en die door de prijzen-
commissies, welke uit landbouwers bestonden,
waren voorgesteld. Als reden voor zijn zwen
king geeft de minister „niet onaanzienlijk
veranderde omstandigheden” op. Leest men
echter het bericht in de „Staatscourant”
goed, dan bemerkt men daaruit duidelijk, dat
den minister de onmogelijkheid gebleken was
om te verhinderen, dat de boeren in plaats
van tot menschen voedsel bestemd graan uit
te zaaien, veevoedergewassen zouden gaan ver
bouwen, gelijk men thans reeds overal ten
platten lande in veel grooter hoeveelheid dan
anders het geval, is, de velden bebouwd ziet
met spurrie, seradella, knollen en voeder
bieten. De minister spreekt in zijn bericht
omtrent de prijsverhooging de verwachting
uit, „dat thans aan den uitzaai van brood-
koren de noodige uitbreiding zal worden
gegeven”. Het gevolg echter van het feit,
dat „de boeren het hebben gewonnen», zal
zijn dat de graanprijzen sterk stijgen en
dat, als de broodprijs nog niet eens verlaagd,
gelijk uiterst wenschelijk is, en ook van
allerlei kanten gevraagd wordt, maar niet
verhoogd wordt, de bijslag uit de staatskas
en de gemeentekassen met tientallen millioenen
guldens zal moeten stijgen, millioenen die
ten slotte wederom uit belastingopbrengst
gedekt zullen moeten worden. En een ander
gevolg zal zijn, dat de snelle en grondige
overwinning der boeren ook de arbeiders stellig
za] aansporen tot het verleenen van versterkten
nadruk aan hunne eigene eischen op het
gebied der voedselvoorziening. De omstan
digheid, dat de boeren feitelijk door bedreiging
met het krasse middel van staking (staking
van den graanbouw) de zege bevochten hebben,
zal ook op ,de keuze der middelen van de
arbeiders zeker haar invloed niet missen, te
meer niet, nu men hen onverstandigerwijze
in het gebruik van het rustiger middel der
openbare betooging schijnt te willen gaan
beperken.
Neen, inderdaad, het is geen vroolijke tijd
dien wij tegemoetgaan. De krantenbladzijde,
die wij hier parafraseerden, leert het ons met
onmiskenbare duidelijkheid.
op 60 kilo vast te stellen. Tegelijkertijd wordt
een prijs van 85 cent per kilo in overweging
gegeven, terwijl nog geen week te voren 61
cent per kilo levend gewicht op de Rotter
damsche markt als een fantastisch hooge prijs
gold en een varkensfokker ons verklaarde dat
een prijs van 52 cent, die hij voor den verkoop
zijner vier laatste varkens gemaakt had, boven
zijn verwachting was geweest. De oorzaken
van dezen toestand zijn gelegen in de buiten
gewone schaarschte en duurte van het vee
voeder. Het gevolg is, dat de varkensfokkerij
snel aan het verminderen, ja verdwijnen is.
De varkens worden steeds jonger en magerder
geslacht. Een tijd, waarin varkensvleesch een
zeldzaamheid zal zijn, nadert snel.
Een vierde bericht: omtrent den oogst der
konsuroptie-aardappelen valt nog niets met
zekerheid te zeggen en hoewel er op dit
oogenblik geen reden tot bezorgdheid is, staat
thans reeds vast, naar officieel verzekerd wordt,
dat met elk voedingsmiddel de grootst mogelijke
zuinigheid zal moeten worden betracht, om
den moeilijken tijd door te komen. Het is
niet moeilijk uit deze met groote voorzichtigheid
gestelde verklaring af te leiden, dat in de
regeeringsbureau’s tegen het volgend voorjaar
gevreesd wordt voor een herhaling van den
schrikwekkenden aardappelnood van dit jaar
met al de onvermijdelijk daaraan vastzittende
nootlottige neven-verschijnselen van een hevige
ontstemming in wijde bevolkingskringen.
Hierbij heeft men te bedenken, dat, naar ons
bij een twee-weekschen zwerftocht door ver
schillende streken van ons land overal ten
platten lande verzekerd werd, de plattelands
bevolking alom de aardappelen aan het vee
voert, ook aan het pluimvee, gedwongen als
men hiertoe is door het gebrek aan allerlei
ander veevoeder. Dat aldus de in verscheidene
streken toch vrij ruime opbrengst van den
aardappeloogst schielijk slinkt, is maar al te
duidelijk.' Daarenboven worden overal aard
appelen door de boeren gegeten in plaats van
brood, nu dit zoo hevig gerantsoeneerd is en
de boekweitoogst, die men voor eigen panne-
koekenmeel had willen bestemmen, in beslag
genomen moest worden.
Een vijfde berichter komen nog steeds
geen Duitsche kolen aan en de voorwaarden,
waarop Duitschland ons weer kolen wil leveren,
(men spreekt van een verplichting dergemeenten
om deel te nemen in de Duitsche oorlogsleening
en van een verdrievoudigden prijs), zijn on
mogelijk in te willigen. Ook het aanvankelijk
zoo hoopvolle uitzicht op geregelde levering
van een flinke hoeveelheid Engelsche kolen
is voorloopig weer verduisterd, nu nader
schijnt, dat de Engelsche voorwaarden tot
levering van Nederlandsche scheepsruimte ook
al bezwaarlijk voor verwezenlijking vatbaar
zijn. Er moet dus tot nader order nog steeds
gerekend worden met een winter van koude
in de woningen en van groote werkloosheid
of althans geringe verdiensten door korten
werktijd. Die korte werktijd wordt te meer
waarschijnlijk, wijl kunstmatige verlichting
der fabrieken dezen winter wel tot de
mogelijkheden zal behooren en
er toe zal moeten bepalen om
werken.
Een zesde berichter is
getroffen tot ondersteuning van
arbeiders der textielindustrie. Deze geheele
zoo belangrijke nijverheidstak met zijn tien
duizenden arbeiders toch zal voorloopig nagenoeg
stil komen te liggen. Garens worden uit
Engeland haast niet meer aangevoerd en de
Nederlandsche spinnerijen krijgen ook uit
Engeland haast geen katoen meer. Daarenboven
leveren zij nog slechts tegen fantasieprijzen.
Reeds jaren lang zijn er in de textielindustrie
zeer lage weekloonen gehaald, doordat als regel
niet meer dan drie of vier dagen per week
of een met zooveel werkdagen overeenkomend
aantal over de geheele week verdeelde uren
gewerkt werd. Van de aldus uitgeputte fabrieks
bevolking zal thans nog een belangrijk deel
geheel werkloos worden, inderdaad een al zeer
somber vooruitzicht.
Een zevende bericht: te Rotterdam is van
de verhooging van den bierprijs en de ver
anderde samenstelling van het bier het gevolg,
dat de inkrimping van het verbruik, niet,
zooals werd verwacht, 50 pCt. bedroeg, maar
in de eerste week het verbruik zelfs tot 10 pCt.
van het normale zakte. Hiervan geldt ten
deele hetzelfde omtrent de psychologisch-
ekonomische gevolgen van de vermindering
van een algemeen volksgenot, wat wij boven
in zake de gedwongen inperking van het
I
Bolswardsche Courant
KLEIN S THEE
