Bïeuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1917.
No. 102.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
56ste Jaargang.
Verhooging Abonnementsprijs.
BERICHT!
Donderdag 20 December.
VOOR
OER DITTEN EN DATTEN.
BINNENLAND.
HET ZUIDERZEE-VRAAGSTUK.
De Duitsche landbouw in en na
den oorlog.
INGEZONDEN.
In het nummer van
de „Bolsw. Courant",
verschijnende 1 Januari 1918,
zullen
NIEUWJAARSWENSCHEN
worden opgenomen a 25 ets.
Spoedige toezending van
advertenties iszeer gewenscht.
De Uitgever.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Een kleine kantteekening op het
ingezonden stuk in het vorig no.
over duurte-toeslag.
2
Bolswardsche Courant
Afzonderlijke
ki
K ^1
we
waren
betreft,
soeneerd
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
80 è.400
niet meer had, kunnen
van het feit, dat
goed als onafhankelijk
onze voedselvoorziening
thans niet zoo gerant-
een zeer groot deel
een lüü-tal soorten van motorploegen,
bewijs, dat de industrie staat maakt op
groot gebruik van dit werktuig in de
De boeren moeten leeren
men algemeen het nood-
deze verhooging zal inzien en
van rechts-
ABONN EMENTSPRIJS40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar h 5 Cent.
Wederom zijn eenige gedeelten van het
Zuiderzee kustgebied door overstrooming ge
teisterd en opnieuw is deze ramp weder een
verminkt, zoodat zeer waarschijnlijk slechts
ongeveer 20 pCt, van het geheele aantal te
velde getrokken landbouwers als goede arbeids
krachten zullen huiswaarts keeren. En op
arbeidskrachten uit het buitenland in de
naaste toekomst behoeft men weinig hoop te
hebbenook niet op een toeloop van Rus
sische landarbeiders. Het valt ook zeer te
betwijfelen of de plattelanders, die thans werken
in de industrieele bedrijven der steden, na
den oorlog tot hun vroegeren werkkring
willen terugkeeren. Helpen kan slechts een
belangrijke verhooging der arbeidsloonen.
Men schrijft aan het Alg. H.:
Een belangrijke rede over bovenstaand
onderwerp hield dezer dagen te Osnabrück
de beroemde prof. dr. Von Seelhorst uit
Göttingen, geheim Reg. Rath en specialiteit
op landbouwgebied. Hij wees er op, dat niet
alleen de voortbrenging van den bodem, maar
ook allerlei andere zaken door de tijdsom
standigheden geheel zijn veranderd en dat de
bestaande toestanden en verhoudingen bij een
komenden vrede niet plotseling zullen ver
anderen, doch dat zij nog wel minstens 4 5
jaar op eenzelfde wijze zullen blijven voort
bestaan. Zoo achtte bij het noodig weer
vruchten te telen, welke voor den oorlog door
een te sterke daling der prijzen niet meer
verbouwd konden worden; in de eerste plaats
de oliehoudende zaden. En met het oog hierop
moeten de prijzen voor deze zaden en voor
de olie belangrijk worden verhoogd. Datzelfde
geldt voor den aanbouw van hennep en vlas
en vooral ook de teelt van boonen en erwten.
In plaats van de te dure paarden zullen
ossen moeten worden 'aangekocht voor het
landbouwwerk, ook al is dit gevaarlijk met
het oog op een mogelijk uitbreken van het
mond- en klauwzeer. Op de kleine bedrijven
moet de melkkoe maar weer als trekdier
worden gebruikt. Dit alles zijn echter slechts
hulp-arbeidskrachtenhet beste krachtmiddel
is het stoom- en motorbedrijf, vooropgesteld,
dat men personen heeft, die als bestuurders
kunnen fungeeren. Reeds thans beschikt men
over een 100-tal soorten
een
een
naaste toekomst.
kleine reparaties te verrichten.
Spreker noemde het dringend noodig den
bedrijfsleiders verlof uit den militairen dienst
te verleenen, in elk geval in den zaai- en
poottijd. Na den oorlog zal het waarschijnlijk
nog veel erger wordendan toch verlaten
ons de krijgsgevangenen en de schoolbesturen
zullen en terecht de kinderen weer
op de schoolbanken eischen. Van de land
bouwers is echter een groot aantal gevallen
op ’t slagveld, een ander deel is kreupel of
De steeds stijgende papierprijzen
en verdere hoogere exploitatie
kosten noodzaken mij met ingang van 1918
den abonnementsprijs van de Bolswardsche
Courant te verhoogen op f 0,50 per kwartaal,
fr. p. post f 0,625.
Ik vertrouw, dat
zakelijke van
billijken.
Nieuwe abonné’s ontvangen de nog deze
maand verschijnende nummers gratis.
De Uitgever:
Bolsward, December 1917.
slecht bezocht.
V eevoeder.
Over December zijn de volgende veevoeder-
rantsoenen vastgesteld: dekhengsten 120 K.G.
haver; paarden in bedrijven van handel en
nijverheid 100 K.G., n.l. 25 K.G. haver
en ander krachtvoer, de rest in bij voer als
zemelen, enz.; dekstieren 10 K.G. Ameri-
kaansche lijnkoeken; melkgevende koeien op
kleigrond 10 K.G., op zandgronden 15 K.G.
van datzelfde voeder. Voor varkens is niets
beschikbaar, voor pluimgedierte 10 K.G.
boonenpiksel, voergerst, gerstafval, enz. per
100 stuks; verder ontvangen bijzondere cate
gorieën nog voeder, waaromtrent de veevoeder-
bureaux weldra inlichtingen zullen kunnen
geven.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
overwoog, dat de Minister
aan de Distributiewet, noch
1 September 1917 Staatsblad
om
alle vervoer van aardappelen zonder meer te
verbieden, zoodat de overtreding van het door
den Minister voornoemd uitgevaardigd verbod
tot vervoer van aardappelen, niet krachtens
genoemde wetten strafbaar is.
De beklaagden werden daarom
vervolging ontslagen.
Ook pleizierig voor de talrijke personen,
die voor andere rechtbanken terechtstonden
en tot stevige geldboeten veroordeeld werden.
Nadert het einde?
Dit vraagt De Stand, aan den kop van een
hoofdartikel, waarin o.m. gewezen wordt op
aardbevingen en de inname van Jeruzalem.
Er is noch schijn noch schaduw van aan,
aldus lezen we in het stuk, dat deze oorlog
het grooter deel van ons geslacht op het pad
der vroomheid zou hebben teruggeleid.
In het Heidenland viel van bekeering tot
den Christus Gods in deze drie jaren niets
dat de aandacht trok, te bespeuren. Hoevele
missiën werden er zelfs niet ten eenenmale
verstoord In de kringen «an Israël was een
bekeering tot den Messias in getallen van
tienduizenden en van millioenen geen oogen-
blik sprake. De geldmannen bleven bij Mammon
zweren. Onder de geleerden en wijzen der
wereld ging het al op ’t oude pad der afgoding
voort. De Pacificisten stelden zich aan als
moest de Vrede niet van den Zone Gods
ingewacht, en als zouden ze, onder voogdij
van Lammach, welhaast een nieuwe wereld-
gesteldheid tooveren, waarbij aan geen oorlog
ooit meer te denken viel, ’t Zou al worden
en dan voor eeuwig blijven een saamleven
van alle volkeren en een trede zonder einde.
Van een toebuiging tot den Christus eer
het einde inging, viel zelfs het flauwste
schijnsel niet te ontdekken, en juist dit be
antwoordt thans zoo pijnlijk trouw aan wat
de Schrift ons van het naderen van de
Voleinding voorzegd had.
Brandstoffen
Het Bureau voor Mededeelingen inzake
de voedselvoorziening meldt het volgende
Gisteravond zijn de brandstoffencommissies
telegrafisch in kennis gesteld, dat de prijs
regeling voor brandstoffen van 5 December
1.1. is ingetrokken. In de nieuwe regeling
is voor leveringen boven het minimum van
10 H.L. als basis voor de prijsberekening
aangenomen de kostende prijs, waardoor anth-
raciet ongeveer f 3.50, kachelkolen ongeveer
f2.70 per H.L. en gietcokes ongeveer f 3.50
per 100 K.G. duurder zullen worden. De
navordering is vervallen. Voor klasse B, C
en D. gelden de hoogere prijzen van I Dec.
af. Alle extra-verhoogingen echter vervallen
ook. De prijs voor turf blijft onveranderd.
Voor gascokes blijft de regeling van 5 Dec.
1.1. gelden.
It like! wol det troch de ynfloeden fen de
oarloch de minsken der net better op wirde.
Hwer’t nou al jierren it iene folk it oare
prebearret te fordylgjen, hwer’t de sucht nei
macht en eare de foarsten en oerheden oan-
fitert ta de groulikste dieden, hwer’t net mear
frege wirdt nei rjucht en gerjuebtigheid, mar
it rjucht fortrape en gjin minske flntsjoen
wirdt, dêr wirket dat yn in biel poarsje
minsken in forkearde geast, en it liket wol
det in hopen tinke: as der troch de regears-
mannen ut oare lannen sa onbidich stellen
wirdt, en hwer’t by dat stellen it bloed for-
getten wirdt fen hünderttflzenen, en hwer’t
men dat alles noch de namme jowt fen in
rjuchtfeardige saek, hwet scoe ’t dan yn ’e
goedichbeid hinderje as ik ek ris in byteje
stel en it doch op in menear dat gjin minske
der in dripke bloed om hoeft to litten.
Sa hat fêst dé dief ek tocht yn it lytse
doarpke Hylaerd, dy’t in ynfal die yn ’e Grif-
fermearde tsjerke fen ’t doarp, wis as er wie
det er dêr midden yn ’e nacht gjin folk oan-
treffe scoe dat him oer ’t mat kaem, en dat
der gjin hiemhoun oan in kjetting lei, dy
him forklappe koe. De man hat dêr in fraech-
leardersboske rüpele, hwer’t it sintmennich
yn wie, en forbriek fierder in jildkisje, dat
efkes foar de tiid lege wie, sadat de büt
eiglik de moeite fen ’t ynbrekken en’t gefaer
fen pakt to wirden net leanne. De Boksumer
tsjerke is ek op sa’n wize bisocht wirden,
faeks wol troch deselde persoan, dy’t it müglik
yn Hylaerd net tafallen is, en sadwaende yn
’e rin wei Boksum ek mar efkes oandien hat,
om sadwaende de deihier in bytsje op ’e hichle
to bringen. Nou, yn dy kontrijen binne wol
mear tsjerken, dat as er dy allegearre bij lans
wol, den kin er fen ’e winter aerdich oanslach
krije, bjir en dêr sa’n boske mei sinten, it
jowt in aerdige böessint, en de man hat dan
ek great kans, dat men him as ynbrekker
to pakken kriget, dan hat er fen ’e winter
de kost noch boppedien.
It binne net allinne de dieven dy’t tsjin-
wirdich in rom gewisse hawwe, mar men fynt
se ek likegoed Ander de fetsoenlikste minsken,
dy’t fen hjar seis miene, dat se sa earlik binne
as goud. fiwa’t de rjuchter mar ut’e hannen
bliuwt, is allang klear. Dan kin der it mei
him seis mar al to goed iens wirde, dat in
spekelaesje, ta koste fen de mindere man,
neat gjin kwea kin. It is ek noch al krekt
sa as Tsjibbe Gearts it yndertiid sei: Yn
dizze djflre tiden wirdt alles like lyts en
binypt en bihinnich, allinne de gewetens fen
’e minsken wirde rom en wiid, folie mear as
hja oait west hawwe. Frisia.
dringend argument te meer tot eindelijke af
doening van het Zuiderzee-vraagstuk geworden.
Of het echter helpen zal?
Ook de veel erger ramp van Januari 1916
heeft niet kunnen bijdragen tot meerderen
spoed in de oplossing van dit voor ons ge
heele land zoo hoogst belangrijke vraagstuk.
Sinds 1894 (verslag der Staatscommissie
inzake afsluiting en droogmaking der Zuider
zee) is het steeds geweest treuzelen, uitstellen
en vooral overwegen. Eerst zeven jaar later
(zeven volle jaren van overwegen) komt ein
delijk in 1901 het eerste Ontwerp van Wet
tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee.
Hoe het er mede gegaan is en ook met vol
gende ontwerpen weet iedereen; de Zuiderzee
is nog niet afgesloten en steeds nog zitten
wij opgescheept met dit hoogst gevaarlijke
vischvijvertje, dat bij flinke voortvarendheid
ons jaarlijks een opbrengst van
millioen gulden, zoo
geven. Om niet te spreken
dan thans zoo
geweest wat
We waren
en behoefden
van ons vee niet noodgedwongen af te slachten
wegens voedselgebrek.
En ten slotte zouden de bewoners der
Zuiderzeegebieden niet meer bij eiken storm
zich angstig moeten afvragen: Zal de dijk
het wel houden
De droogmaking der Zuiderzee is opnieuw
als Wetsontwerp ingediend bij de Kamers.
Zal de tijd voor dit zoo hoogst belangrijke
ontwerp er zijn? Of zal het weer naar de
archieven van Waterstaat verhuizen om na
jaren weder eens uit het stof opgerakeld te
worden
Na haar aftreden zal deze Regeering met
trots kunnen wijzen op de door haar tot
stand gebrachte, alhoewel niet door ieder ge
waardeerde, Grondwetsherziening. Laat ze daar
naast als nog schooner monument kunnen
wijzen op de afkondiging der Wet tot Af
sluiting en Droogmaking der Zuiderzee.
Monumenlum aere perennius.
De Fakkel. A. W. Zonneveld.
Bolsward, 19 Dec. ’17.
In het algemeen ondervindt ieder-ambtenaar
zoowel als zakenman de geweldige duurte
dezer abnormale tijden, ieder huisgezin lijdt
daaronder.
Uit den aard der zaak de kleinere inkomens
bet meest; daar toch kan het minst bezuinigd
worden.
Daarom is er voor duurtoeslag op kleine
inkomens alleszins reden.
Maar nu dient er bij het bepalen van
zoo’n toeslag door de Gemeente er rekening
mee gehouden te worden dat de burgers
daarvoor meer belasting moeten betalen.
En nu zijn er onder de burgers zeer velen
kleine zakenmenschen en kleine renteniers
die zelf al genoeg lijden onder de duurte
en die met geen mogelijkheid bun verdiensten
of inkomens kunnen vermeerderen.
Daarom mag men het amendement Eisma-
Terhenne niet noemen een beknibbelingsvoor-
stel uit onkunde, maar kan veeleer gevraagd
worden of het stukje van XXX niet van
onkunde met het moeilijk bestaan in deze
tijden van „vele neringdoenden en kleine
renteniers getuigt.
EEN NERINGDOENDE.
Hennaarderadeel, 15 Dec. Dank zij het
droge voorjaar van 1917 was het veld dit
jachtseizoen buitengewoon ruim van hazen
voorzien. Door onderscheidene z/lange jachten”
plus bet geweer zijn in de environs Oosterend
Wommels- Kubaard bijna 200 langooren
gedood. Als eene bijzonderheid mag zeker
worden vermeld, dat alleen onder behoor van
Wommels tot 4 maal toe dè »lange jacht”
in het veld is geweest. Fran. Cl.
Witmarsum. In een vergadering van de
Vrijzinnige Kiesvereeniging trad als spreker
op de heer T. H. Siemelink te Vlissingen,
met het onderwerp: Waarom aansluiten.”
Nadat spreker op verschillende gronden aan
sluiting bij een der vrijzinnige partijgroepen
had bepleit, trad hij op als pleitbezorger voor
de Liberale Unie en gaf verschillende motieven
aan, waarom het gewenscht was zich aan te
sluiten bij de Lib. Unie. De heer mr. Andreae
van Sneek, voorz. der Vrijz. Democratische
Vereeniging aldaar, bestreed den inleider en
pleitte op zijn beurt voor den Vrijz. Demo-
cratischen Bond. In de later gehouden huis
houdelijke vergadering werd behandeld een
voorstel van bet Bestuur om zich bij de
Liberale Unie aan te sluiten. Dit voorstel
verviel, daar een ander, om zich bij geen
der vrijzinnige groepen aan te sluiten, werd
aangenomen. Tengevolge van deze beslissing
bedankte de voorzitter als zoodanig. De ver
gadering was slecht bezocht. Fran. Ct.
Koffie en thee.
Bericht wordt, dat er nog behoorlijke voor
raden koffie in het land aanwezig zijn, waarmede
nog geruimen tijd kan worden rondgekomen.
Met den voorraad thee is het minder
gesteld; officieel zijn we er reeds doorheenI
er wordt thans geteerd op de hoeveelheden,
die nog bij verschillende handelaren aanwezig
zijn. Als deze verbruikt zijn, is het uit,
want kans op aanvoer is er niet.
Verwerken van vetten.
De Minister van Landbouw heeft bepaald,
dat van het verbod, om plantaardige en dier
lijke vetten of samenstellingen daarvan, behalve
natuurboter, te verwerken in producten van
bakkerijen of banketbakkerijen; in hotels,
restaurants en daarmede gelijkstaande inrich
tingen bij het bereiden van spijzen, tot 1
Januari 1919 ontheffing zal kunnen worden
verleend door den burgemeester der betrokken
gemeente; zulks echter uitsluitend voor wat
betreft^ hoeveelheden, welke bij bakkers of
banketbakkers alsmede in hotels, restaurants
en daarmede gelijkstaande inrichtingen, óp
heden nog in voorraad zijn.
Alsof dit soms niet gebeurde.
Vervoer van aardappelen.
De rechtbank te Heerenveen heeft een
vonnis gewezen in gelijken zin als onlangs
die te ’s-Gravenhage. Eenige personen was
ten laste gelegd het vervoer van aardappelen,
terwijl dit door den Minister van Landbouw
verboden was.
De rechtbank
voornoemd, noch
aan de Wet van
No. 578, de bevoegdheid kan ontleenen,
