Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Versciiijnt Donderdags en Zondags.
1918
No. 15.
57ste Jaargang.
De nieuwe wüze van verkiezen
Donderdag 21 Februari.
VOOR
INGEZONDEN.
Vriendschappelijke match.
Hij zegt
graag zijn dingen in woorden. Daarom is hij
niet tevreden met zijn treffend effect aan het
eind van bedrijf vier: de zoon, blind uit den
oorlog komende, in de armen van zijn blinden
vader, maar moet dat nog eens Hink uitge
meten en toegelicht. Er volgt dan nog een
bedrijf, waarin het meisje kan kiezen tusschen
de beide broeders en een Candida gelijk,den
zwaksten haar hand reikt.
BINNENLAND.
Tooneelvoorstelling.
STADSNIEUWS.
Bolsvardsche Courant
8 maanden.
niet te veel plaatsruimte te
en
worden de
andere, veel
de Kamerver-
de gemeenteraadsver-
den schrijver is het
sober gespeeld. Vooral
het begin tot
i in spanning
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad' zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
heel anders
’t Gaat nu niet meer
zeker aantal kiezers den naam
een lijst zetten, maar
vijf, zes, tot hoog-
candidaten op. Deo
boven-aan en verder
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgen»
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ff et bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
ze meer
over op
lijst, die er minder dan de kiesdeeler hadden
en wel in de volgorde, waarin zij op de lijst
voorkomen.
Stalen- en gemeenteraadsverkiezingen.
Op gelijke wijze hebben de verkiezingen
voor de Provinciale Staten en de gemeenteraden
plaats. Het hoofd-stembureau wordt dan
centraal stembureau.
Voor de Staten-verkiezingen
provincies onderverdeeld in
kleinere kieskringen dan voor
kiezingen; en voor
kiezingen in nog weer kleinere.
Op de candidatenlijsten voor de Staten
mogen hoogstens 20 namen voorkomen en
op de lijsten voor den gemeenteraad een
zeker getal overschot-candidaten (afhankelijk
van de grootte van den Raad.)
Herstemmingen vervallen en eveneens de
tusschentijdsche verkiezingen. Dit geldt zoowel
voor de Kamer, als voor de Staten en de
gemeenteraden. Valt om de eene of andere
reden (overlijden of vertrek uit de gemeente)
een lid af, dan wordt bij door de aanvolgende
opgevolgd.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
De getrouwe lezer van de Jong's Adver
tentieblad, de beer Z., wenscbt in een
ingezonden stukje over goedkoope melk een
wenk te geven aan de heeren die het moeten
weten en geeft als-middel (om meergegoeden
te weren) aan de hand een lijst met de namen
der aanvragers te publiceeren daar waar dit
’t meest geschikt wordt geacht.
’t Lijkt mij minder gewenscht toe dezen
weg te volgen en ik wou ook langs denzelfden
weg de heeren wel een wenk geven.
Bij voorbaat wil ik eerst U, Mijnheer de
Redacteur, dank zeggen voor de ruimte aan mij
afgestaan in uw blad.
De bedoeling om goedkoope melk te leveren
zal, denk ik, wel niejt hebben voorgezeten,
toen deze regeling is ingesteld, aangezien het
opschrift van het aanvraag-biljet luidt:
«voor zieken, zwakken en kinderen.”
Daar de melk echter aanmerkelijk goed-
kooper wordt aangeboden, komen er beel wat
zwakken? zich aanmelden om van deze gelegen
heid te profiteered
Zou het nu niet wenschelijk zijn dat alleen
houders van witte domiciliekaarten voor hunne
zieken, zwakken of kinderen, deze melk-
boèkjes werden verstrekt en houders van
gekleurde domiciliekaarten voor hunne zieken,
zwakken of kinderen, gekleurde melkboekjes
kregen. Voor den kostenden prijs konden deze
dan de melk eerder bekomen dan zij, die geen
melkboekje er op na hielden.
De grief was dan weggenomen dat meer
gegoeden van den toeslag profiteerden, terwijl
de zieken, zwakken en kinderen, niet van de
onmisbare melk verstoken bleven.
Hoogachtend,
D. B.
Zondag 1.1, speelde de voetbalclub «F. C. A.”
een vriendschappelijk spel tegen een Harlinger
elftal. Het is niet zoozeer mijn bedoeling
een verslag van den wedstrijd te geven, dan
wel eenige opmerkingen te maken betreffende
bet tegenwoordig elftal, waarover «F. C. A.”
beschikt.
Allereerst valt te constateeren, dat de spel-
qualiteit gaandeweg merkbaar beter wordt,
en ik houd er mij van overtuigd, dat bij
geregelde oefening, en het in hoofdzaak hand
haven van de tegenwoordige opstelling,
,/F. C. A.” een goede toekomst tegemoet gaat.
Bij de laatst gespeelde wedstrijden bleek
de voorhoede belangrijk versterkt te zijn door
den nieuwen rechtsbuitenspeler, die snel en
doortastend is en meermalen door goede voor
zetten de gelegenheid tot doelpunten opent.
Wanneer bij en zijn buurman elkaar goed
leeren begrijpen, kan die vleugel zeer produc
tief worden. De linkervleugel was niet zoo
goed op dreef, maar het moet gezegd worden,
dat die vleugel wel eens wat verwaarloosd
weid. Dit zij toch voor den linksbuiten geen
reden om te ver van zijn «lijnlje” te gaan.
Door het spel te verdeelen, en zooveel mogelijk
op zijn plaats te blijven, wordt het spel
fraaier. Opeenhooping van spelers moet ver
meden worden.
De linksbinnen deed wat vreemd; hij voelde
zich blijkbaar nog niet thuis op zijn nieuwe
plaats, doch van een handig en geroutineerd
speler als hij is, mag verwacht worden, dat
dit wel spoedig zal verbeteren. De middenvoor
deed Vaak goed werk, md^r ik meen, dat hij
den bal wel eens wat te lang bij zich hield.
Vlugger overgeven zou waarschijnlijk meer
succes hebben opgeleverd. De middenlinie was
zeer goed; een belangrijke verbetering ware
m.i. den linkshalf van plaats te doen wisselen
met den spil. Eerstgenoemde speler trok de
aandacht door zijn goed spel en onvermoeid
werken; hij schijnt de aangewezen man voor
de belangrijke plaats, die ik bier o^ betoog
heb. Op de verdienste van den tegenwoordigen
spil wil ik overigens niets afdingen. Deze
Met dit al: dit is echt, hartelijk werk van
een man die meent wat hij zegt. Men zou
het wat eenvoudig kunnen noemen, doch pakt
het niet daardoor juist de menigte van een
volksschouwburg, voor welke 't is bestemd?
Van de twee zonen van een Duitschen manden
maker, een door den oorlog blindgewordene,
gaat de een, gezond van lijf en leden, ten
oorlog. De ander mismaakt, blijft thuis. Ook
hij echter heeft te lijden van de ongunst der
tijdenzijn anti-oorlogs propaganda brengt
hem de gevangenis in.
Zoowel de feiten als de woorden van Inte
Onsmau’s propagandist, brengen de omlevenden
aan het denken.
Hel eerst is natuurlijk het meisje bekeerd.
Greta van buurvrouw, door beide broeders
begeerd, heeft haar beslissing tot na den
oorlog uitgesteld, doch aan haar edele keuze
hebben we niet getwijfeld. Maar ook zelfs de
vier gegoede burgers, wier avondpartijtje in
het tweede bedrijf zulk een geslaagd tafereeltje
vormde, wankelen op hunne solide grondvesten,
en natuurlijk zal ook de blinde vader aan
het einde een ander man blijken als aan het
begin. Dien vader wordt in den nacht zijner
blindheid het licht geopenbaard zoo verstaan
we den titel, al doet het stuk ook nog een
anderen uitleg aan de band: het licht in zijn
nacht was de trouwe liefde zijner vrouw,
gelijk het ook zoo wezen zal voor Heinrich
den blinden zoon, wanneer Greta hem aan
het harte valt.
Onder leiding van
stuk verdienstelijk en
den jongen Willem Faassen mag men prijzen,
die zijn propagandist binnen de perken hield
en deed gelooven in zijn karakter. Hij bleek
dezen avond een kracht van waarde te kunnen
zijn. Barendse was treffend als de blinde
vader en vond een goed medespeler voor het
ontmoetings-fafereel in Hans Duinker. In het
huis van Fincke, den braven meelfabrikant
(Karei Baars) was Elise Poons-Van Bieneeen
huishoudster uit den Elzas geschikt om een
oorlog ter wille van dezen inzet te verklaren.
Bloemen en een volle zaal gaven den
derden speelavond een première-karakter.
De schrijver werd ten tooneele geroepen
om zijn welverdiend aandeel te ontvangen in
de hulde. V. B.
Uit De Courant:
De oorlogsjaren zijn niet ongemerkt voor
Inte Onsman, den schrijver van «Het Licht
in den Nacht,” voorbijgegaan: zijn socialisme
werd slechts er door versterkt en zijn ver
trouwen in een betere toekomst ging niet
verloren. Een eerlijke, oprechte overtuiging
stelde hem in staat een eerste tooneelwerk te
leveren, dat het publiek van I
bet vijfde bedrijf ontroerde en
hield.
«Het Licht in den Nacht” zal nog veel
dankbaar publiek naar dezen schouwburg
trekken.
Bolsward, Febr. '18.
Sneek, 19 Febr. De tijd zal niet ver
meer af zijn, waarop de vreemdeling die onze
veste binnenkomt, zal ontwaren dat een groot
gedeelte van ’t greidland, dat onze stad
omgeeft, in bouwland is herschapen.
Verscheidene jaren geleden, toen hier een
vruchten- en bloemententoonstelling werd
gehouden, verraste een autoriteit op landbouw
gebied, in Groningen woonachtig, ons met
een opwekking, om den grond om onze stad
gelegen toch productiever te maken.
De Spreker bewees dat de weilanden hier
zich bijzonder leenden voor tuinbouw, waarmee
vrij wat meer voordeel kan worden behaald dan
met zuivelbereiding en veeteelt.
Maar het was toen bij onze melktappers
aan een doovemansdeur geklopt. Die vent uit
Gr. wist er niets van, en zoo bleef men tot
heden maar door melken en door tappen, en
ontvangen de boterfabrieken nog steeds bun
grondstof.
speler beeft opmerkelijke vorderingen gemaakt,
en F.CA. kan van hem nog veel verwachten.
Ook overigens was de verdediging in goede
handen, doch ik zal hierover niet verder
uitweiden, om
gebruiken.
Ik eindig met de hoop uit te spreken, dat
er bij het publiek wat meer belangstelling
ontstaan zal voor het voetbalspel. Dit toch
is zoo noodig voor een voetbalclub, en de
kosten zijn zoo gering. Voor een klein bedrag
wordt men donateur, en heeft 't geheele seizoen
vrijen toegang tot de wedstrijden.
(Ingez.) EEN BELANGSTELLENDE.
Blijkens achterstaande advertentie, zal de
rederijkerskamer «Eendracht zij onze Leus,”
a.s. Zondagavond in zzde Doele” opvoeren:
zzHet Licht in den Nacht,” tooneelspel in 5
bedrijven van Inte Onsman.
Wij plaatsen onderslaande een paar pers-
beoordeelingen over dit tooneelspel.
Uit het Algemeen Handelsblad:
Inte Onsman is propagandist.
Maar thans hebben een paar luitjes hier,
wien het allerminst aan ondernemingsgeest
ontbreekt, de koe bij de horens gevat.
Van ’t O.-B. Weeshuis hebben die heeren
(een groenten handelaar en een tuinman
bloemist) 10 p.m. beste greide gehuurd, die,
na geboord te zijn door de Cultuurcommissie,
zal worden gescheurd tot bouwland. Aard
appels, bruine boonen, bieten misschien, zullen
de eerste vruchten zijn, die erop worden
verbouwd.
Sneek, 19 Febr. Nu de Minister op den
dag van morgen de maximumprijs voor den
verkoop van vleesch beeft vastgesteld, verkozen
de slagers hier heden op de Markt niets te
koopen.
Men wil dit besluit handhaven, totdat ZEx.
ook met een maximumprijs voor den inkoop
van vleesch is gekomen.
Natuurlijk was tengevolge den genomen
regeeringsmaatregel, heden geen noteering van
slachtvee.
Sneek, 19 Febr. Onze vroeger zoo bloeiende
coöperatieve verbruiks- en productievereeniging
u Werkmansbelang” behoort thans tot het
verleden.
Gisterenavond werd zij op een algemeene
ledenvergadering, waar misschien niét eens
’t vierde van het aantal leden tegenwoordig
was, met bijna algemeene stemmen ontbonden.
Slecht financieel beheer in den tijd toen er
nog wat viel te gappen, mag veilig als de
oorzaak worden beschouwd van den val.
Misschien hebben ook de laatste jaren wel
ietwat dien val in de hand gewerkt; maar
had het Bestuur de belangen der Vereeniging
steeds krachtig behartigd, vrijzeker had deze
den schok van de oorlogsjaren gemakkelijk
kunnen weerstaan.
Inbraak.
De Grondwet deelt mede, dat te Zeven
bergen bij den rentenier Nelemans een inbraak
is gepleegd, waarbij een som van ongeveer
f 6000f 8000 is ontvreemd, gedeeltelijk be
staande uit effecten. Zaterdagavond is ’t geld
gevonden in den toren der Protestantsche kerk,
waarna deze terstond verzegeld werd. Als
verdacht van den diefstal met inbraak werden
aangehouden twee personen, van wie één een
Belg, die bekend hebben.
Dezen zomer, als we weer ter stembus
worden geroepen, om een nieuwe Tweede
Kamer te kiezen, zal het met die verkiezing
heel anders toegaan dan tot heden.
Tot dusver waren er 100 kiesdistricten en
in elk district moest ééu vertegenwoordiger
worden gekozen. Thans wordt het land ver
deeld in niet meer dan 18 kieskringen, en
elke kieskring wordt weer onderverdeeld in
verschillende atemdistricten, elk p.m. 1000
kiezers tellende.
In de - hoofdplaats van eiken kieskring
komt een hoofdstem bureau. De burgemeester
dier gemeente is voorzitter van dit bureau
neemt de candidatenlijsten in ontvangst.
De Candida ten-lijsten.
Die candidaten-lijsten zullen er
uitzien dan voorheen,
zóó, dat een
van ééu candidaat op
men zet er dadelijk maar
stens tien namen van
meest begeerde zet men
naar volgorde. Bij iedere lijst moet de ver
klaring van elk der candidaten overgelegd
worden, dat zij met hun rangnummer tevreden
zijn.
Dezelfde naam mag niet op meer dan ééu
lijst voorkomen. Verschillende partijen mogen
dus niet eenzelfden candidaat stellen tenzij
op één. lijst. Komt hij op meer lijsten voor,
dan wordt door het hoofdstembureau zijn
naam van alle lijsten geschrapt. De candi
daat moet kleur bekennen en verklaren, door
welke partij hij gesteld wenscht te worden.
De verschillende lijsten worden opgezonden
naar het centraal stembureau in Den Haag,
dat ze publiceert in de Staatscourant. Boven
dien worden ze door het heele land aange
plakt aan de secretarieën in de gemeenten
der hoofdstem bureaux.
De partijen in eiken kieskring krijgen nu
een week den tijd om twee of meer lijsten
te combineeren tot een z.g. lijstengroep.
Het stemmen.
De kiezer elke kiezer wordt onder be
dreiging met boete verplicht zijn stem
uit te brengen krijgt op zijn oproepiugs
kaart de namen van alle candidaten in
zijn kieskring vermeld. Toch mag meu niet
meer dan één candidaat stemmen. Dat stem
men gaat op de manier als tot dusver.
Het boofdstembureau stelt vast hoeveel
stemmen elke candidaat beeft gekregen en
vermeldt zulks aan het centraal stembureau
in Den Haag.
Nu kan het voorkomen, dat uit verschil
lende kieskringen gelijkluidende lijsten worden
ingezonden. Deze worden dan samen als één
lijst behandeld.
Het toekennen der stemmen.
Stel, er zijn in het heele land 1.281.900
stemmen uitgebracht. Daar er 100 plaatsen
te vervullen zijn, wordt dit voor elk een
gemiddelde van 12819. Dit cijfer heet dan
de «kiesdeeler”. Zooveel malen een lijst nu
12819 stemmen heeft, zooveel zetels krijgt
de partij, die de lijst inleverde, toebedeeid.
De wet spreekt echter niet van partijen,
maar van lijsten. Laten we aannemen, dat
er slechts 5 lijstengroepen bij het centraal
stembureau ingekomen zijn, waarop resp.
384320, 256130, 570615, 64745 en 6090
stemmen zijn uitgebracht (samen weer
1.281.900). Dan krijgt
le lijst 384320 gedeeld door 12819 is 29
zetels (met een overschot van 12569
stemmen).
2e lijst 256130 gedeeld door 12819 is 19
zetels; (met een overschot 125614 stemmen).
3e lijst 57(7615 gedeeld door 12819 is44
zetels; (met een overschot van 6579 stemmen).
4e lijst 64745 gedeeld door 12819 is 5
zetels, (met een overschot van 650 stemmen).
5e lijst 6090 gedeeld door 12819 is 0
zetels; (met een overschot van 6090 stemmen).
Totaal zijn nu nog maar 97 zetels verdeeld.
De 3 overige worden toegewezen aan de lijsten
die de grootste overschotten hadden. In boven
genoemd geval krijgen dus de lijsten 1, 2
en 3 er elk nog een zetel bij.
Groepsverdeeling.
Het zal opvallen, dat hoewel elke lijst
slechts 10 namen mag bevatten, in boven
genoemd geval de le, 2e en 3e lijst toch
meer zetels toegewezen krijgen. De overschie
tende zetels gaan dan over op de lijsten van
dezelfde groep volgens dezelfde verdeelmethode.
Ze kunnen dus niet terecht komen op een
lijst van een andere partij.
Gekozen zijn in de eerste plaats de candi
daten die minstens zooveel stemmen hebben
gekregen als de kiesdeeler groot is. Hebben
stemmen, dan gaat dit overschot
de andere candidaten van dezelfde
