Bolsward en Wonseradeel.
Nieuws- en Advertentieblad
No. 18.
1918.
Versoiiijiit Donderdags en Zondags.
57ste Jaargang.
Zondag 3 Maart.
VOOR
OER DITTEN EN DATTEN.
BINNENLAND.
Zedelijk verval of gemis aan vertrouwen?
Frieslands Westhoek, 27 Febr. Gisteren
werden van hier tramwagens vol vee naar
Sueek vervoerd. Een veehandelaar verkocht
de laatste dagen 30 stuks hoornvee voor de
slachtbank voor ruim f 1000 minder dan hij
er de vorige week voor had kunnen ontvangen.
Bolswardsclie Courant
i
echter vast op kunnen rekenen
rundvleesch
niet
men
weten
tegen hooge
aan hen, die
Het is zelfs
de zaak ook van een
eene vergadering
landbouwers, bij wien varkens in beslag
genomen zijn, is besloten zich met een request
tot den minister te wenden. Algemeen was
men van gevoelen, dat deze inbeslagname
onrechtmatig was geschied, terwijl de uit
betaalde prijs verre beneden den kostprijs was,
waarom er bij den minister op aangedrongen
wordt, alsnog den prijs te verhoogen.
Hepk. Nieuwsbl. Fr.
Een drietal jeugdige personen te Valom
hadden Zaterdag een vat op den weg gedepo
neerd, hetgeen ten slotte door een iewat ruwe
behandeling krakende bezweek. Blijkbaar
hebben deze smartkreten van de ton in kwestie
de marechaussee’s uit hun schuilhoek gelokt
want weldra klonk het: Marechaussees! sta
of ik schiet! Wat een schrille wanklank in
dit anders zoo vreedzame gehucht waarop
het vriendelijke maantje baar lieflijk schijnsel
wierp. Vooral de laatste woorden„ik schiet”
moeten de bewoners in de eerste nachtrust
wel als een benauwden oorlogsdroom in de
ooren geklonken hebben. En het jeugdig
„trio” ging er-vandoor, waarvan twee zich
tijdig in een bootje konden bergen. De derde
viel evenwel de ordebewaarders in handen.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
De Minister van Landbouw heeft er dezer
dagen op gewezen, dat verschillende gemeente
besturen zich niet ontzien om onjuiste cijfers
te verstrekken omtrent de bevolking. „In
sommige gevallen” aldus verklaart de Minister,
„verschillen de opgaven van het gemeente
bestuur afkomstig meer dan 10 pCt. met die,
welke bij navraag bij het betrokken bevol-
kingsbureau werden verkregen. Zoo zeer is
de verkeerde praktijk van het verstrekken van
onjuiste opgaven bij gemeentebesturen door
gedrongen, dat volgens de door hen overge
legde cijfers het totaal aantal inwoners onzes
lands op dit oogenblik zou bedragen 6.800.000,
waarbij dan nog niet eens inbegrepen zijn
het leger en de kinderen beneden het jaar.
Het verstrekken der onjuiste opgaven heeft
tot gevolg, dat aan die gemeenten grootere
ABONNEMENTSPRIJS50 Cents per 3 maanden.
Franco per post 62i/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Deze werd aan een streng verhoor onderworpen
en vertelde al spoedig wie de beide anderen
waren, die in hun schuitje zwalkten over
het ondergeloopen land. Eveneens werd de
plaats genoemd waar ze weer op het droge
en op den publieken weg konden komen.
Hier werd in de nabijheid door de mare
chaussees post gevat. Eindelijk komt het
bootje in 't zicht en weldra had men den
vasten grond te pakken. Edoch, er was nog
een vaart tusscben beiden. Hier stond het
tweetal bibberend van koude voor en hadden
zeker rechts omkeert gemaakt, zoo niet op
hetzelfde moment, bet commando geklonken
had: Eén, twéé, drie er door! of ik schiet!
Eén, twéé, drie of... Zonder evenwel dat die
laatste schrikkelijke echo hun voor de tweede
maal hun behoefde te bereiken was bet:
plons, plons! Beiden gingen kopje onder,
kwamen weer boven alsof het duikereenden
waren en stonden zoo met ééu de baardelooze
gezichten versierd met ’t groene kroos, voor
de dienaars van den H. Hermandad. Het
wachtwoord: of ik schiet, bad hier wonderen
gedaan. Adbl. v. Folium.
Wat de distributie kost.
Er bestaan thans al meer dan 90 bureaux,
belast met de uitvoering der crisis- en dis-
tributieregelingen. Wat dit alles kosten zal,
kan men eenigszins nagaan aan de hand van
het volgende staatje, dat de Maasbode geeft
van de salarissen, die ten bureele van den
regeeringscommissaris voor de Rijksgraanver
zameling in Zeeland worden betaaldHet
personeel bestaat uit de volgende ambtenaren
1. de regeeringscommissaris, salaris f 6000
met vrij reizen en f8 verblijfkosten voor
iederen dag, waarop hij op reis moet; 2. een
secretaris f 4000; 3. een boekhouder f 3000
4. een afdeelingschef f 3000 5. een chef de
bureau f2000; 6. ongeveer 45 klerken roet
een maandelijksch salaris tusschen f 35 en f 90
7. een aantal controleurs. Hoeveel het salaris
en de reis- en verblijfkosten voor die ambte
naren bedraagt, is niet bekend.
- Ze is een bejaarde weduwe van 78
i en bewoont een nederig huisje, waarbij
aardig tuintje.. Geheel alleen want haar
stierf reeds jaren geleden en haar echt
kinderloos gebleven. Maar ze is tevreden
ze ’t ook niet ruim met eenigen
hoeveelheden verschaft worden dan waarop zij
ingevolge de rantsoeneeringsbepalingen recht
hebben”.
De Minister wijst hier op een verschijnsel,
waarvan de beteekenis niet licht overschal
kan worden.
Oneerlijkheden komen in onze maatschappij
herhaaldelijk voor. Kleine vergrijpen tegen de
door het officiéél gezag vastgestelde regelingen
zijn het tegengestelde van zeldzaam, ze komen
in gewone tijden dagelijks voor. We behoeven
slechts te herinneren aan de tal van pogingen
tot ontduiking van de frankeeringstarieven,
welke gelden voor met de post verzonden
stukken, om niet te spreken van die tot
ontduiking der belastingwettenen verordeningen
In den tegenwoordigen tijd van distributie-
wee is het aantal gevallen van overtredingen
enorm toegenomende justitie heeft de handen
vol met de behandeling van zaken, welke in
strijd zijn met de distributiewet. En dat
slechts een klein deel der overtredingen aan
het licht komt, weet een ieder. De Regeering
verordent maximumprijzen en stelt rantsoenen
vast, maar ondernemende personen
voorraden te bemachtigen en
prijzen van de hand te doen
deze prijzen kunnen betalen.
zoover gekomen, dat men zich soms afvraagt,
wat nu wel de regel is gewordende naleving
der distributie bepalingen of de ontduiking
er van.
Nu blijkt uit hetgeen de Minister schrijft,
dat het kwaad is doorgedrongen tot de ge
meentebesturen, alzoo tot de vertegenwoordigers
van het officiéél gezag zelf. En in welke mate
deze lichamen door de algemeene besmetting
reeds zijn aangetast, blijkt uit de door ons
geciteerde woorden van den Minister voldoende.
Er is alle reden om dit verschijnsel in ver
band te brengen met de eigenaardige omstan
digheden, waaronder wij leven.
Is het gewaagd deze omstandigheden te
beschouwen als de oorzaak van de enorme
stijging van het aantal wetsontduikingen?
Maar, indien het juist is, dit causaal ver
band aan te nemen, dan mag men toch vragen
wat eigenlijk de beteekenis van het verschijnsel
is. Moet worden aangenomen, dat wij bier te
doen hebben met een zedelijk verval der
massa, hetwelk zich openbaart in eene af
stomping van het gemeenschapsinstinct, dat
aan elk normaal individu eigen is?
Het is mogelijk, dat wij in dit opzicht
inderdaad achteruitgaan. Doch wij kunnen
niet aannemen, dat deze degeneratie van het
menschelijk geslacht zoo verbijsterend snel
gaat, als aan de toename van het aantal
gevallen, waarop wij doelden, zou beantwoorden.
Veeleer komt het ons voor, dat de buitengewone
omstandigheden de gunstige gelegenheid
scheppen voor het kwaad om tot uiting te
komen.
Intusschen kan men
anderen kant bezien.
Het streven om met waren, waarvan de
Regeering de distributie aan zich heeft ge
trokken, gewaagde speculaties te drijven, zou
ongetwijfeld niet zulke groote proporties hebben
aangenomen, wanneer het geen steun vond in
de kooplust van tal van menschen, die. vreezen
eerlang verstoken te zullen zijn van hetgeen
zij voor hun onderhoud noodig of wenschelijk
achten.
Het bestaan van dien steun en de daaraan
ten grondslag liggende vrees voor de toekomst
blijken duidelijk, wanneer men nagaat, welke
artikelen het vooral zijn, die in strijd met
de distributiewet worden verhandeld. Het zijn
juist de artikelen, welke het slechtst ontbeerd
kunnen worden, waartoe de frauduleuze handel
zich het meest voelt aangetrokken.
Zoo gezien, ontwaart men in den grooten
om vang van het aangeduide euvel, een uiting
van wantrouwen in hetgeen de regeling van
Regeeringswege vermag.
Is het niet, alsof de gemeentebesturen, over
welke de Minister spreekt, met zooveel woorden
te kennen geven, dat zij de eerste belangen
hunner gemeentenaren, de zorg voor hunne
voeding, niet voldoende verzekerd achten in
de handen der Regeering?
Men kan zoo iets afkeuren in een gemeente
bestuur, zooals men het kan afkeuren in eiken
staatsburger; men kan ook maatregelen tegen
de uiting van dergelijk gemis aan vertrouwen
nemen, het feit zelf wordt daardoor echter
geenszins te niet gedaan. Het wantrouwen
zal alleen kunnen wijken voor zoodanige
maatregelen, waaronder het volk zich veilig
gevoelt. De Zuivelcourant.
Sint Piterdei, dan droeget de wei; mar
do’t dokter Eellsje dat ferske makke, bat de
na'Ar grif droegsutner west, as tsjinwirdich,
oars hied er op dat „Sint Pitersdei”, grif in
oare rigel folgje Jitten, hwet fen droegjen
het it al in bedroefd bytsje. De frouljue kleije
stien en bien, forlegen as hja binne mei hjar
waskerijë dy’t mar omtoarket, en sutrich oan
’e line hinget, en yn ’t lést fen 'e wike in
plak by de kachel kriget, dy ’t dan botter
stookt wirde moat as ’t om ’e kjeld hoeft.
It bdtewetter, dat oars wer aerdicb ofsakke
wie, is op ’t heden sa heech dat it de binnen-
polder al wer driget, en ien dei fen fikse
hirde wyn kin meitsje dat dé polderdiken
biliis jouwe.
Yn sié fen druijen, is ’t wiet en noch us
wiet, en de Sint Piterdei hat it fen ’t jier
mar raer lizze lnten. Mar der wirdt mear yn
dat ferske berymd, hwer ’t men wiis ut wirdt
dat it do oars wier as nou. „Dan keallet de
kou, dan bakt men strou”,hwet dat earste
oangiet, der keallet noch wol ris in kou, mar
yn dizze raere tiden, wirde de mearste kij al
dea makke, foar dat it oan 't kealjen ta is.
En strou bakke? De minsken witte mar amper
mear ho ’t strou smakket, en hwa’t him oan
dy alderwetske stevige kost graech ris to goed
dwaen wol, kin in protsje moal krijje op in
breabon, mar’ dy binne de minsken sa nedich
dat ze ek al gjin snipel der fen misse kione
en de magen scille it noch wol gans in skoft
béten strou stelle moatte.
„Dan leit de hin”, mar och heden de
measte hinnen krije sa’n bytsje to pikken,
dat men fen ’e bisten net fergje kin om to
lizzen, en de hinneboer moat al bliid wêze,
dat de bisten by safolle krapte nochitlibben
hélde. „Dan giet it de boeren nei hjar sin”.
Nou, dy’t noch fiks hea hat, scil it wol
aerdich nei ’t sin gean, mar hwer’t de hea-
spinne leech is, dér kin men syn wille tsjin
wirdich ek wol op, hwent om ryklik büudert
gouiie to biteljen for in weide foech hea,
dér hat gjin boer folie aerdichheid oan. Mar
it is nou ienkear in nuvere rare tiid, en as
er mar it iene ef it oare los to krijen is,
dan is de priis der fen mar bysaek, de minsken
hawwe der alle prizen for oer.
Sa witte sommigen thé to forkwanseljen
for saun goune it poun, en' kofje is ek
forkoft tsjin aldergekste hege prizen. Den
wie de man dér’t fen ’e wike fen forbelle
waerd fordieliger üt. De man kaem as inspecteur
fen in libbenforsekering by in boer, en die
syn uterste bést om de boer mei de bushalding
to forsekerjen. Mar de boer woe net. De
inspekteur lei fensels net fen ien slach, dy
ljue balde oan as stofrein mar alle praten
wie om de nocht, de boer balde de kop er
foar, by woe net, en waerd op it lést salilk
as in spin troch dat geseur. De forsekeringsman
joech op it lést bilies, der wie dochs gjin
helpen oan. Do bigoun er mar in praetsje
oer de krapte fen iten en sa. „Ho stiet it,”
zei er „ha jimme noch hwer kofje?” Ja, sei
in lytse jonge, mem bat in tnolkbos fo).
Do tocht de man: oan dizze klant kin ’k
dochs neat forlieze en do sei er: dan moat
ik der fiif poun fen hawwe for in goune it
poon. Ja, dat scoed er wol wolle, sei de boer.
Mar de man sei: wêz nou mar gau beredt,
oars wol ’k noch mear ha, en dogge jy it
net, dan bin ’k hjoed noch by de boargemaster
en den geane jy alles kwyt, en hy wist sa
to praten, dat er fiif poun kofje los krige,
en sadwaendebied er syn reis noch aerdich
goed bileanne. Frisia.
jaren
een
man
was 1
al heeft
steun van een liefdadigheids instelling. Want
de tijd van werken en verdienen is voor haar
voorbij. Maar proper en net is ze altijd
geweest en dat blijft ze, waar ze zich in ’t
voorrecht der gezondheid mag verheugen.
Gelukkig mag ze woning en tuintje haar
eigendom noemen.
Maar of intusschen daarop geen begeerige
oogen worden geslagen?... ’t Schijnt welzoo
want dezer dagen kwamen een paar kerkeraads-
leden en trachtten ’t oudje te overreden, dat
’t toch voor haar veel beter zou zijn, zich
met haar hebben en houden maar over te
dragen aan de kerk. Ze had dan voor niets
meer te zorgen. Men zou dan in al haar
nooddruft voorzien. Aan fraaie beloften ontbrak
't natuurlijk niet en er behoefde niet lang
over te worden geredeneerd, ’t Oudje was te
goedig om bij ondervraging, wat ze al zoo
bezat, niet openhartig te antwoorden en zoo
gingen de mannen heen, den inventaris in
geschrift brengende. Intusschen kwam ook
de dominé bij de oude vrouw om in deze
zaak een hartig woordje te spreken en het
zou nu wel goed van stapel loopen zoo dacht
men en alles werd zwart op wit gebracht.
Maar men had buiten den waard gerekend,
want toen eindelijk de „overdracht” geteekend
moest worden, was ’t oudje gelukkig tot
beslissende gedachte gekomen en met de
wijze opmerking: „ik kin net sjen, dat ik
der better fen wirde scil, alle foroaring is
gjin forbettering” konden de mannen stilletjes
vertrekken.
Een en ander viel onlangs voor in de
gemeente Tieljerksteradeel.
Kieschheidshalve laten we nadere aanduiding
van plaats en namen achterwege.
Adv. BI. v. Kollum.
De directie der N. V. Wester Suiker
raffinaderij te Amsterdam heeft aan ’t personeel
bekend gemaakt, dat voorloopig als proef voor
de werklieden in het suikerbedrijf de 8-urige
arbeidsdag zal worden ingevoerd, terwijl voor
de ambachtslieden de werktijd tot 9 uren zal
worden verminderd. De arbeidsloonen '"zullen
in verband hiermede worden herzien, zoodat
de werklieden in dit opzicht geen financieele
schade zullen lijden,
Sneek, 1 Maart. Onze slagerswinkels
krijgen morgen weer het oude aanzienaan
den balk hangt weer de vette koe, waarvan
bij den een het vleesch wordt verkocht voor
f 1.25 't pond, bij den ander voor f 2.05 de
2 pond.
Laatstgenoemde verplicht de klanten 2 pond
bij hem te koopen, ’t een tegen f 0.65, (z.g.
maximumprijs), ’t ander tegen f 1.40.
Of dat pondje van f 0.65 al dan
flarden en bellen zijn, dat moet
avonturen.
Waar we
is, dat die geheele distributie van
binnen afzienbaren tijd spaak loopt.
Deheele rund*leescbverkooperij zal trouwens
wel spoedig een eind nemen, daar, naar we
vernemen, voor onze militairen alles door de
Commandanten wordt ingerekend.
Sneek, 1 Maart. Regenten van ’t O. B.
Weeshuis alhier, laten op ’t oogenblik in de
behoeftige gezinnen van alle gezindten in de
stad, ieder 2 Liter bruine boonen bezorgen,
na vooraf verlof daartoe te hebben te bekomen
van Dr. Van Welderen Baron Rengers te
IJsbrechtum.
Sneek, 1 Maart. Naar aanleiding van een
ingediende en in den Raad met bijna alge-
meeue stemmen aangenomen motie, waarbij
B. en W. de verplichting wordt opgelegd den
betrokken Minister te verzoeken, dat woningen
niet aan haar bestemming worden onttrokken
gedurende den crisis en een zekere tijd daarna,
door den Min. te bepalen.
En wijders aan de Tweede Kamer der Staten
Generaal te vragen, om zoodanige maatregelen
te nemen, dat aan bewusten onhoudbaren
toestand een eind worde gemaakt.
De aangenomen motie vond haar ontstaan
in het feit of de feiten, dat hier ter stede
onderscheidene arbeiderswoningen worden aan
gekocht, om met Mei a.s. in fabrieken of
pakhuizen te worden herschapen.
Suameer, 28 Febr. Terwijl de melkrijder
Martinus F. hedenmiddag op den openbaren
weg bij iemand stond te praten, onmiddellijk
bij zijn erf, viel hij plotseling op den grond.
Het bleek, dat hij door een schot of blijkbaar
door twee schoten getroffen was, en wel even
onder het oor en bij den mond. Dadelijk werd
hij in huis gebracht. Hij moet veel pijn lijden.
In hoever er levensgevaar is, kan nog niet
worden gemeld.
Twee jongetjes, die bij hun vader stonden,
bleven gelukkig ongedeerd.
De politie doet onderzoek. Men heeft ver
moeden op een dienstplichtige, met verlof
thuis, die, naar men zegt, op een vogel schoot.
Leeuwarden, 1 Maart. De verkiezing van
een lid der Prov. Staten in het district
Franeker (vac. H. W. Krop), zal plaats hebben
26 Maart a.s. Stemming en herstemming zoo
noodig 4 en 15 April.
Wolvega, 28 Febr. Door
van
