Bols ward en Wonseradeel.
I
Hieuws- en Advertentieblad
1918.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
57ste Jaargang.
No. 53
Donderdag 4 Juli.
Kamerverkiezingen 1918.
VOOR
OER DITTEN EN DATTEN.
BINNENLAND.
Bolswardsche Courant
in
en
f
het consent, dat geldig
was
voor een be-
(L. K.)
Hammen,” luidde ’t oprechte antwoord,
waar was.
maar
wees uit, dat het
hebben consent. Kijk
een waarschuwing zijn, schrijft
„domme” Neder-
eveneens in de verklaring van
van landbouw iets anders hadden
er blijkbaar mede bedoeld was.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Bet bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Een unicum.
Sedert tal van jaren bestond te Winterswijk
de vrijzinnige kiesvereeuiging Winterswijk”,
die alle vrijzinnige elementen bevatte en bij
geen enkele partijgroep was aangesloten. Toen
nu ten gevolge der evenredige vertegen
woordiging kleur bekend moest worden, ont
stonden uit de leden der ver. afdeelingen van
vrij lib., unie-lib. en vrijz. democraten, maar
de voorzitter van de oude kiesvereeniging liet
zijn opvatting omtrent de noodzakelijkheid
van concentratie niet los en de vrijz. kiesver.
„Winterswijk” bleef in het leven, met dit
gevolg, dat zij thans den vrijz. kiezers per
advertentie den raad geeft, te kiezen een der
candidaten voorkomende op de lijsten 1, 3,
5, 17 of 19: dus te kiezen als bestond toch
eene concentratie.
Bepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 2 Juli. Bolsward zal niet de eer
.genieten dat de Friezendei van ’t Chr. Frysk
Selskip op 31 Juli a.s. aldaar wordt gehouden.
Kerkvoogden van de N. H. K, waren onwillig
't kerkgebouw voor dat doel af te staan.
Onze Kerkvoogden hier werden terstond bereid
voor den Friezendag ’t gebouw ter
te stellen voor deze Friesch
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 3 maanden.
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
tot einde Juli, wees uit, dat de hammen
vervoerd mochten worden van zeker iemand
te Wolvega naar een anderen zeker iemand
te Wolvega. Maar wat deden ze dan hier
in Heerenveen? Ja, men behoefde toch niet
den koristen weg te nemen; door het consent
werd daaromtrent niets voorgeschreven en
het was dus volkomen in orde, dat de hammen,
onder consent, een rondreisje maakten. Daartoe
werd tot einde Juli gelegenheid gegeven.
Vraag: als men hammen wil vervoeren
naar iemand in dezelfde woonplaats, vraagt
men dan een consent aan in Den Haag?
AntwoordStrikt genomen moet het wel,
maar in de practijk zal niemand voor zoo’n
kleinigheid zoo’n soesa aanhalen.
Vraag: Als men het toch doet en het
blijkt, dat de hammen op eenige uren afstand
onder consent worden vervoerd, kan het dan
ook zijn, om, zonder gevaar van inbeslag
neming te loopen, in zoo ruim mogelijke:
kring den hoogsten bieder te zoeken?
Het antwoord laten we nu maar achter
wege. Zeker is, dat de autoriteiten hier de
hammen moesten laten gaan en hieruit blijkt
de noodzakelijkheid, dat op dergelijke con
senten een clausule als „langs den kortsten
weg* zoo spoedig mogelijk dient te worden
aangebracht.
Nou it echte spul net mear to bisetten is,
moatte de minsken hjarren tofreden stelle mei
neimakke güd en it is süver in wünder hofolle
producten der tsjinwirdich net neimakke wirde.
Do’t de thé op wie, moasten de minsken
dochs hwet hawwe to drinken, en ’t waerd
prebearre mei droege brétnnettels en mei kakou-
doppen, mei théekstrakt, en barnde süker,
mar de measte ljue priuwken der ris fen mar
biene onnaris mei ien priuwke hjar bikomst
fen ’e nijerwetske thé. De kakoudoppen foelen
noch it bést yn 'e smaek, en forskate ljue
halden der faesje mei, oan ’t salang hja oan
’e smaek wend wieme en er like slij nei
wierne as nei in kopke thé.
Op 't beden hawwe de toarnbeibledden de
namme dat se tige skoan for thé brükt wirde
kinne, en der wirdt seis fen sein, dat it al
in earste „fijnproever” wêze moat dy er
ünderskie in. priuwe kin; nutebeambledden
moatte ek tige geskikt wêze om for thé brükt
to wirden, en sa wirdt men dan troch de need
fen ’e tiid gewaer, dat er foarhinne al in
poarsje ünnut forwirden is, hwent hwa tocht
er oars om sok güd to brüken, likemin as
’t yen yn 'e holle opkaem om fen ikels kofje
to meitsjen. As ’t nou wier is, dat sok spul
goed smakket, dan scoe 't oan te rieden wêze,
dat de minsken hjarren allegearre oan ’t
bleddedruijen setten, dan binne se fry om
withoefoile for in püdsjefol to biteljen, hwent
is sok spul ienris yn 'e haunel, dan is 't
gewoanlik net goedkeap; hwet scoene de
frouljue danich yn hjar skik wêze as men
hjarren oan ’t forsian brocht ho’t men seis
sjippe meitsje kin, hwent de neimakke sjippe,
dy ’t tsjin hege prisen forkocht wirdt, foldocht
wol sa bidroefde min, dat it de moeite oars
wol leanne as der trocb de forbrükers hwet
gearsstald wirde koe dat op sjippe like. Nou
wirde de frouljue, dy 't hjar spullen graech
hwet himmel en skjin hawwe wolle, troch de
need dreaun, om in goune en noch mear for
in pountsje güd to jaen, dat mei sjippe oars
gjin oerienkomst hat as de namme.
Der binne ek frouljue dy ’t hjar wask
birêdde mei skearsjippe, en oaren dy’t it
prebearren mei güd der ’t sommige ljue hjar
hier mei waskje, in pakje poeier, dat tige
skomje woe, mar fierdere ek al net folie
fortuien die.
Der wirdt nou ek wakker pield mei neimakke
tabak. Men hat fen die aide bitüfte smokers,
dy’t noait fen ’e piip to skieden binne, bwaens
léste wirk, foar ’t it op béd gean is, in ]ük
üt ’e piip, en dy ’t moarns op bleate foetten
al wer steane to stopjen, en for sokken is ’t
gjin wüoder dat se, nou ’t de tabak sa
heislike djür is, wol ris in swart gesicht fen
’t wiif krije, dy ’t al ris bigjint oer bigreatlik
jild, en oer folie litgaven en djür bdshülden,
mar de pypker seit dan onnaris net folie,
mar smookt mar stil trocb.
Doch de priis wirdt mar jimmeroan heger,
en mannige smoker kriget yn ’e rekken, as
dat sa hwet faesje baldt, dan kin er op ’t
lést wol nearne oars for arbeidsje as for de
tabak. Mar yn ’e waldhoeken hat men al in
„surrogaat” ütfoun. De saneamde poddebledden
binne de redders yn ’e need.
Dizze wirde droege yn ’e sinne, dernei fyn
knipt, en klear is de tabak. In hopen paffe
der lekker fen, mar as men by sa’n smoker
yu ’e selde keamer sit, dan is ’t oan to rieden,
dat de doarreu in bytsje op steane, oars
forheget it de gesellichheid net. Mar for de
frouljue dy 't de hdshalding yn stokken halde
moatte, is ’t in moaije fining, de post tabak,
is nou op ’e bigreating .forfallen. Frisia.
De verkiezingsspreker
De spreker aldus de Dr. Cl. is
tegenwoordig een grbot man. Hij reist met
een zwaarwichtige portefeuille het land af.
Daarin zitten zijn stukken, aauteekeningen
en gegevens, zijn ammunitie ook voor debat.
Hij moet op alle gebeurlijkheden bedacht
wezen; men kan hem verrassen met een vraag
naar de oogstvooruitzichten in Argentinië,
de sociale wetgeving op Ijsland, een malle
uitspraak in een of ander blaadje zijner partij,
tien jaar geleden, een woord, dat hij zich eens
op een vergadering in Nergenshuizen heeft
laten ontvallen en dat hij allang vergeten is.
Hij is candidaat en heeft een vrij goede plaats
op de lijst zijner partij. Aan zijn partij en
aan zichzelf is hij dus verplicht, om te gaan
redevoeren in allerlei gehuchtjes die hij met
veel moeite op de kaart vindt. Zijn komst
wordt bekend gemaakt door een advertentie,
plak biljetten, die in een paar uurscheurbiljetten
zijn geworden, en den dorpsomroeper. Hij
bestudeert het spoorboekje, correspondeert met
het bestuur over de verdere reisgelegenheid
van het station af, geeft een zachte wenk,
dat een spreker ook wel eens eet en slaapt
en dat men voor logies zal zorgen. Eindelijk
staat hij op een eenzaam perron, zoekend naar
een bestuurslid, een uitgang, den verderen,
moeilijken weg zijns levens. Als een standbeeld
staat naast het station bij een klein hekje
een man in blauwe kiel met de pet van een
spoorman, even slandbeeldig staat naast hem
een man met burgerpet. De spreker stevent
daarheen, en even later heeft hij kennis
gemaakt met het bestuurslid, dat hem komt
afhalen. Een interessant gesprek ontspint zich,
dat de oorlog nog maar altijd voortduurt, dat
het nu toch eindelijk is gaan regenen, dat
het toch zoo’n moeilijke tijd is en meerdere
dergelijke waarheden. Hel bestuurslid acht
zich geroepen al te hooggespannen verwach
tingen van den spreker over de vergadering
te temperen.
Het is tegenwoordig zoo druk, de menschen
werken nog zoo laat, het kan den meeaten
niet veel schelen; het zal wel niet veel wor
den. Een paar uur later staat de spreker al
zijn welsprekendheid en kennis te verspillen
voor 12 man, die er volmaakt neutraal uit
zien. Zij juichen hem niet toe, zij jouwen
hem niet uit, ze zijn volmaakt onbewogen.
De spreker windt zich tegen het eind van
zijn rede op, in de hoop zijn gehoor mee te
sleepen. Hij kan even goed trachten een berg
mee te sleepen. Hij verkoopt nu en dan zijn
smakelijkste grapjes. Worden ze niet begrepen
of niet gewaardeerdBehalve een gewild lachje
op het gelaat van den spreker bij zijn aar
digheden geeft niemand een teeken van vroo-
lijkheid. Openlijk zegt de spreker eenige
malen: zeer geachte toehoorders; heimelijk
denkt hij: wat een kaffers! Zuchtend bedenkt
hij aan het einde van den dag, dat het nog
zooveel dagen vóór 3 Juli is en dat bij in
de gelegenheid is, om zijn aardrijkskundige
kennis van het lieve vaderland te vermeerderen
door het vervullen van nog zooveel spreek
beurten in kleine, onbekende nesten. Een paar
dagen later vertelt de krant, dat hij vooreen
klein maar dankbaar gehoor een verkiezings-
rede heeft gehouden. Er zullen 3 Juli zeker
vele dankbare sprekers zijn.
pl.m. 8000 zielen
Korte vrijheid.
Te Medemblik werd Maandagmiddag in
een bakkerswinkel een man aangetroffen, zich
te goed doende aan allerlei; ’t bleek een
ontsnapte verpleegde uit ’t Rijkskrankzinnigen-
gesticht te zijn.
Weinig aardappelen.
Over het geheel valt de oogst der vroeg
rijpe aardappelen op de klei niet mee: hij is
vrij wat beneden het gemiddelde. Per ponde-
maat is de opbrengst 30 a 35 H.L. Men
wijt den minderen oogst aan het te lang
koude en droge weer.
Voorbereidend werk in den Baag.
De heer Ter Pelkwijk, chef van de afdeeling
algemeene zaken, heeft aan de vertegenwoor
digers der pers uitleg gegeven van de werkzaam
heden voor de verkiezingen.
De heer Ter Pelkwijk zeide dat er in de
gemeente Den*-Haag 74,583 kiezers zijn, of
op de 4 a 5 inwoners één kiezer.
Onmiddellijk naoat de Grondwetswijziging
door de beide Kamerswas aangenomen, is men
ter secretarie aan ’t werk gegaan voor 't samen
stellen der nieuwe kiezerslijst, welke een gewicht
heeft van 7 kilo en waarvoor noodig waren
71/2 tnillioen lettertypen. Hierna moest worden
overgegaan tot de districtverdeeiing der ge
meente, waarvoor 84 districten noodig waren,
daar elk district hoogstens 1000 kiezers mag
tellen. Het sprak vanzelf, dat voor al deze
districten geen gemeentelijke stemlokalen be
schikbaar waren, zoodat de hulp moest worden
ingeroepeu van particulieren, die voor dit doel
garages, pakhuizen, zelfs een kerk hebben
afgestaan. Ofschoon de meubileering dezer
lokalen uiterst primitief is, was hiervoor toch
nog f 25,000 noodig.
Toen dit alles gereed was, kwamen de werk
zaamheden voor de candidaatstelling, waarop
talrijke liefhebbers werden opgegeven.
Zooals uit bovenstaande cijfers blijkt, is er
een enorme papiervoorraad noodig voor al
deze stembiljetten, en oproepingskaarten. Zou
men ze boven elkaar leggen, dan kreeg men
voor den Haag alleen een hoogte van 150
meter, dus een papieren toren welke nog 40
meter boven den Utrechtschen dom zou uit
steken.
Maar hiermede zijn we er nog niet: de
kieswet schrijft voor dat den kiezers een
oproepingsbiljet moet worden thuisgestuurd,
vermeldende al de namen der candidaten. Deze
oproepingskaarten voor Den Haag alleen wegen
1932 K.G.
De nieuwe kieswet heeft nog een ander
novum ingevoerd, n.l. den stemplicht, zoodat op
de stembureaux moet worden gecontroleerd, wie
zich aan absentie hebben schuldig gemaakt.
Daartoe heeft Den Haag een o. i. praktisch
systeem ingevoerd. Op elk stembureau is een
houten kistje aanwezig, inhoudende 100 alfa
betisch geordende kaarten, welke den naam
van de kiezers in het district vermelden. Nu
wordt in elk stembureau een der leden speciaal
belast om den kiezer die zijn stemplicht vervult
zijn naam te vragen en deze dan op de kaart
door te slaan.
Ten slotte behandelde de heer Ter Pelkwijk
de groote vraag wanneer zal de uitslag bekend
zijn? Hij meende dat de persassociatie de
zaak al te optimistisch beschouwt, hetgeen
noodzakelijk op een disillusie zal moeten
uitloopen.
Proeven in Den Haag genomen hebben
aangetoond dat met stemopnemen in elk dis
trict ongeveer 6 uren heengaat, gemiddeld
zou dus om 11 uur 's avonds de uitslag
bekend kunnen zijn. Nu zal echter het eene
stembureau practischer en 'logger werken
dan het andere zoodat de heer Ter Pelkwijk
van meening was, dat het wel 1 uur des
nachts zal worden voor het laatste stembureau
gereed is. Daar het voor de persassociatie te
omvangrijk was, aan elk stembureau een man
te hebben om bij de telling tegenwoordig te
zijn, zal deze associatie op het hoofdstembureau
een afschrift kunnen maken van de 84 proces
verbalen.
Op het platteland met de tegenwoordige
uiterst gebrekkige communicatie middelen zal
de uitslag nog veel later hekend zijn, zoodat
het z.i. uitgesloten is om in de ochtendbladen
zelfs den stand der verkiezingen bekend te
maken.
Is de eandidaat eenmaal gekozen, dan doet
zich nog een eigenaardige bijzonderheid voor.
De kieswet schrijft voor, dat de gekozenen
bij zijn geloofsbrieven een proces-verbaal moet
overleggen van elk district waarin hij gekozen
is. Is nu iemand gekozen, die in alle kies
kringen candidaat was, zooals de cindidaten
der Vrije Liberalen, Economische Bond en de
kleinere partijen, dan moet die candidaat 1800
geloofsbrieven plus 18 der hoofdkieskringen
inleveren. Elk proces-verbaa) bestaat uit 2
vellen papier zoodat de gekozene ruim 3600
vellen aan geloofsbrieven medebrengt, welke
in de Kamer nauwkeurig moeten worden
onderzocht. Het gewicht van deze geloofs
brieven alleen is ongeveer 25 K.G.
Boe er geknoeid kan worden.
Heerenveen, 29 Juni. Als er iets vervoerd
moet worden, waarvan het vervoer verboden
is, dan doet men het stiekum, of men vraagt
consent aan. lu ’t eerste geval is ’t niet
in orde, in het tweede geval is het dit
ook nog niet altijd. We hoorden daarvan
heden een staaltje.
Gisteravond, ’t was al laat, passeerde hier
een wagen. De politie hield de geleiders
aan en vroeg, wat er vervoerd werd.
n
’t Onderzoek
„Maar we
hier!”
Inderdaad,
gevonden
-beschikking te stellen
nationale samenkomst.
Sneek, 2 Juli. Met de tram van 1.50
van Bolsward naar hier werd hedenmiddag
ruim 2 uur dicht bij Schoonoord, onder IJs-
brechtum de 23 jarige Jan Bakker Wz. van
Tjerkwerd overreden en onmiddellijk gedood.
In een chais met een jong paard ervoor
reed de jonge wan met een vriend, die er
goed afkwam van de weekmarkt naar huis.
Op gemelde plaats zag hij de stoomtram
aankomen.
De voerman oordeelde 't noodig de jonge
viervoeter even bij den toom te grijpen. Maar
het schichtige dier begon te steigeren,
en geraakte al steigerende op de’ rails. De
rest is bekend, ’t Lijk is hedenavond vanuit
’t ziekenhuis naar de ouderlijke woning te
Tjerkwerd vervoerd.
Velen, die een
dit bij een
varkentje gekocht
boer hadden uitbesteed om te
mesten, teneinde het te zijner tijd voor eigen
gebruik te laten slachten, komen thans leelijk
op de koffie.
Iemand, die ook ajdus had gehandeld en
thans aan het Rijksbureau voor Vleesch en
Vetten ontheffing vroeg van het slachtverbod,
kreeg ten antwoord: „Voor pension varkens
wordt geen ontheffing van het slachtverbod
verleend.”
Dit moge
de gedupeerde, voor andere
landers, die
den minister
gelezen dan
Zou het niet hoog tijd worden dat alle
ministerieele beschikkingen eens in goed
verstaanbaar Nederlandscb werden bekend
gemaakt.
Inbeslagnemingen ran tabak.
Naar het Rijksbureau voor Tabak mededeelt,
zijn tot nutoe op verschillende plaatsen in
ons land reeds 2 millioen sigaren en sigaretten
in beslaggenomen, welke zonder vervoerbewijs
vervoerd werden.
Een rantsoen.
De burgemeester der gemeente Schaesberg
deed in de jongst gebonden raadsvergadering
aldaar, mededeeling van een schrijven van het
Rijksdistributiebureau te ’s Hage, houdende
mededeeling, dat voor genoemde gemeente...
17 K.G. nuchter kalfsvleescb ter beschikking
was gesteld.
Zeventien kilogram vleesch
volking van
