lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Verschijnt Donderdags en Zondags
1918.
No. 88.
57ste Jaargang.
Zondag 3 November.
De toestand in Duitschland.
VLUCHTELINGEN.
F*
VOOR
i.
2.
BINNENLAND.
de Msb.
I
INGEZONDEN.
Heerenveen, 30 Oct. In den trein ver
namen we het volgende van een inwoner
uit Steenwijk.
Beetsterzwaag, 31 Oct. Bij een alhier
overleden alleenwonenden arbeider, die als
behoeftig bekend stond werd aan contanten
gevonden een bedrag van ruim f 6000. Een
verrassing voor de drie erfgenamen.
Alg. R.
Bolswardsclie Courant
de Oostgrens
3.
van
.4
V*>
a.
b.
landbouw beeft bepaald,
doktoren en veeartsen,
meer mogen
van rijwiel-
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
i’
aan het
aan allen,
50 pCt. van
aardappelen, bons in te
gemeentelijke distributie.
Carbid.
De minister van
dat behoudens voor
geen bons voor calcium carbid
worden afgegeven ten behoeve
verlichting.
Arum, 31 Oct. De gemeenteveldwachter
Dijkstra alhier heeft bij den veehouder A.
Vellinga 50 korf aardappels in beslaggenomen,
welke vervoerd zouden worden.
In de kas van den gemeente-ontvanger
te Steenwijk bevindt zich thans D/a millioen.
Dit reuzenbedrag is afkomstig van een der
vluchtelingen uit Frankrijk, die ll/2 millioen
francs aan bankpapier en effecten tusschen
de vluchtelingen-bagage wist te verbergen.
De bezitter was ergens in Frankrijk gemeente
ontvanger ea heeft de kas gered. Het geld
is in de brandkast bij zijn collega te Steenwijk
opgeborgen.
Leeuwarden, 29 Oct. Voorgesteld wordt
voor 1919 een hoofdelijken omslag te heffen
naar 5 pCt. Verleden jaar was het 4 pCt.
De opbrengst wordt dan pl.m. f 925.000.
Repk. Nieuwsbl. v. Fr.
kunnen van
de gewone
Door de betrokken politieke organen
van de S. D. A. P. in Friesland zijn voor
de Statenverkiezingen in 1919 groslijsten van
candidaten voor de verschillende districten
opgemaakt. Voor het district Franeker de
volgende lijstE. Molenaar, Franeker, J. A.
Geert», St. Annaparochie en J. de Boer,
Harlingen, alle drie aftredend, mej. G. van
Dijk, Berlikum, P. F. Oats, Franeker,
H. Gerners, Harlingen, J. D. van der Mei,
Pietersbierum, G. Dopper, Bolsward, K. van
der Meij, Harlingen. Mej. G. van Dijk te
Berlikum is ook geplaatst op de lijst voor de
districten Dokkum en Leeuwarden, mevr.
L. BesuijenLindeboom op die voor Schoter-
land en Sneek. De heer Sj. de Zee te Irnsum
heeft met nog een drietal aftredende soc.-dem.
Staten-leden voor een nieuwe candidatuur
bedankt.
Militaire verloven.
De Opperbevelhebber heeft de volgende
de land- en zeemacht ter kennis
de autoriteiten der land- en
circulaire, waarin zij niet
te hoog gespannen
zelfs als haar overtuiging
uitspreekt, dat de prijzen nog veel hooger
zullen worden.
Centrale keukens.
De centrale keukens behoeven voor slechts
de haar verstrekte hoeveelheid
bons in te leveren bij de
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Ret bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 8 maanden.
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Aardappelen.
Men schrijft uit Halfweg aan
Als alle voorteekenen niet bedriegen, zal
het binnenkort met de aardappelenvoorziening
geheel spaak loopen. Wanneer het zoo door
blijft gaan, is er tegen de lente op het
platteland althans in deze omgeving
geen aardappel meer.
Deskundigen verzekeren ons, dat in den
Grooten IJpolder, waar altijd zooveel klei-
aardappelen van uitstekende kwaliteit verbouwd
worden, zoo goed als geen aardappel meer te
vinden is.
Thans is de Houtrakpolder aan de beurt.
Deze wordt letterlijk leeggesleept door inwoners
uit Amsterdam. Een brugwachter, dienst
doende aan het Noord-Hollandsch Zeekanaal,
zette verleden week op één dag 400 Amster
dammers met zijn pont over; allen gingen
beladen met een vrachtje aardappelen uit den
polder stadwaarts. De man schatte dat hij
dien dag ongeveer 1000 hectoliters aardappelen
had overgezet.
We kunnen begrijpen, dat deze stedelingen
niet voor hun plezier een kwart mudje aard
appelen nit de polders gaan halende menschen
moeten er vaak uren voor loopen.
dood of staan nog in ’t veld. De jeugd ver
wildert en komt tot een ongehoorde bande
loosheid. De onveiligheid neemt met den dag
toe: diefstal, roof, zelfs moord en roofmoord.
Het verkeer neemt zeer af; duizenden spoor
wagens en locomotieven zijn buiten dienst
gesteld als ondeugdelijk materiaal en de werk
krachten ontbreken, om de noodige reparaties
te verrichten of nieuw materiaal te vervaardigen.
Ook aan geschoold personeel is steeds grooter
behoefte; de treurige gevolgen hiervan blijven
dan ook niet uit. Zoo is ook thans weer een
aanzienlijke inkrimping van het spoorweg
verkeer tot stand gekomen.
En ’t groote gebrek aan werkkrachten bij
den landbouw is wel een zeer onrustbarend
verschijnsel. Niet alleen, dat de grond zeer
onvoldoende bewerkt wordt, Ook de bestelling
van zaai- en pootgoed gaat immer met grooter
vertraging en de oogst komt steeds te laat
binnen. Het kan bv. nog wel ettelijke weken
duren voor al het winterkoren is uitgezaaid.
En zoo zijn er duizenden zaken, die voor
Duitschland evengoed en waarschijnlijk nog
in dringender mate dan voor andere landen,
gebiedend vrede eischen. Mogs deze tijd
zeer spoedig daar zijn! Dat was de hart
grondige wensch onzer overburen eu wij
wenschten het met hen.
Het Comité deelt mede:
dat thans ruim 150 Fransche vluchte
lingen in onze stad gehuisvest zijn;
dat deze arme zwervers reeds 1 a 2
maanden rondgetrokken hebben van de
eene plaats in België naar de andere;
dat hun geen meerder eten en drinken
wordt verstrekt dan aan eigen stadge-
nooten.
Voorts verzoekt het Comité, vooral aan het
jongere geslacht, om het dezen beklagens-
waardige menschen op straat of bij de ge
bouwen, waar ze gehuisvest zijn, niet lastig
te maken.
Ten slotte verzoekt het Comité
die willen afstaan
Kinderspeelgoed,
Fransche tijdschriften enz.,
dit te doen bezorgen bij een der leden
het Comité.
M. OBERMAN, Eere-Voorzitter.
H. LUNTER, Voorzitter.
H. J. de VISSER, Secretaris.
G. C. EISMA, Penningmeester.
D. TERHENNE.
D. B. EERDMANS.
J. SCHOONHOFF.
J. C. CUPERUS.
D. N. ZUITHOFF.
Maar zal dat niet een leelijke streep door
de rekening van de Regeering geven? Men
denkt allicht in genoemde polders nog over
een flink kwantum aardappelen te kunnen
beschikken en zal later tot de ontdekking
komen, dat deze rekening mis is.
Zoodoende wordt toch eigenlijk onze geheele
voedselvoorziening op losse schroeven gezet.
Vliegongeluk boven Soesterberg.
Boven het vliegkamp Soesterberg heeft
hedenochtend omstreeks kwart vo®r elf een
vreeselijk vliegongeluk plaats gehad.
Diverse machines kruisten in de lucht en
koersten o.a. boven de stad Utrecht. Op een
gegeven oogenblik bevonden zich boven het
vliegkamp twee militaire vliegtuigen, de eene
machine werd bestuurd door den len luitenant
Van Oosten, die als passagier meevoerde luit.
Van Doorn, terwijl van den anderen kant een
vliegtuig aankwam, bestuurd door den sergeant
De Greef met als passagier den sergeant
Schappenhauer. Beide toestellen vlogen op
eeu gegeven oogenblik met groote hevigheid
op een hoogte van circa 100 meter tegen
elkaar. De vliegmachines vielen loodrecht naar
beneden. Onmiddellijk snelde van alle kanten
het vliegkamppersoneel toe om hulp te bieden,
doch het mocht niet baten. 3 van de vliegers
bleken reeds overleden te zijn. Luitenant van
Oosten, die aanvankelijk nog eenige teekenen
van leven gaf, blies na verloop van eenige
minuten ook den laatsten adem uit.
order voor
gebracht van
zeemacht
Aan de militairen der land- en zeemacht
Zaterdag 2 November a.s. weder
verloven en bewegingsvrijheid
worden verleend, behalve voor zoover hierin
met het oog op de veiligheid en den dienst
der vluchtelingen door den commandant van
het veldleger en door den commandant der
stelling van de monden der Maas en der
Schelde, beperking wordt noodig geacht, tot
welke beperking genoemde autoriteiten bij deze
worden gemachtigd, met verzoek mij c q.
daaromtrent te berichten.
Van deze gunst zijn voorts in hun geheel
uitgesloten alle korpsen of onderdeelen waarvan
mililairen zich aan ongeregeldheden of aan
openlijke onkrijgstichtelijke uitingen hebben
schuldig gemaakt. Ten aanzien van dezen
behoort elke zwakheid of toegevendheid te
zijn uitgesloten en ik stel u verantwoordelijk
voor de stipte handhaving dezer bepaling.
De betrokken autoriteiten melden mij op
welke korpsen of onderdeelen deze maatregel
door hen is toegepast, en doen te zijner tijd
aan mij een voorstel, indien opheffing daarvan
door hem wenscbelijk wordt geacht.
Aan de stations behoort streng toezicht op
de verlofpassen en vervoerbewijzen te worden
uitgeoefend. Stationswachten behooren voor-
zooveel noodig te worden gegeven of versterkt.
Door het houden van appèls op daarvoor
geschikte tijdstippen moet controle op de
afwezigheid worden uitgeoefend.
Spaansche griep.
Te Hengelo zijn de H. B. S. en de Rijks-
normaalschool thans ook gesloten.
Brutale inbraak.
Naar de N. R. C. meldt hebben inbrekers
in den nacht van Dinsdag op Woensdag al
een heal brutaal stukje uitgehaald. Omstreeks
drie uur hebben zij te ’s-Gravenhage het raam
van een schoenwinkel opgeschoven en zich
toegang tot het magazijn verschaft, dat zij
nagenoeg geheel hebben leeggehaald. De
schoenen enz. zijn met doozen en al in een
verhuiswagen geladen. Een der buisganooten,
die wakker was geworden, heeft den wagen
zien wegrijden, doch heeft zich, geen onraad
vermoedende, weder ter ruste begeven.
Enkele dagen geleden hadden 2 politie
agenten wachtdienst op een logger, die in de
Scbeveningsche haven opgevischte vaten wijn
had aangebracbt. Een visscher, die eveneens
aan boord van het vaartuig was, heeft de
agenten overgehaald met hem eens van den
wijn te drinken, met het gevolg, dat het
drietal zóó beschonken werd, dat overbrenging
naar het ziekenhuis noodzakelijk bleek.
Ned.
Men schrijft van
Alg. Handelsb/ad
«Vrede in zichtAch, mocht het waar zijn 1
Maar we weten nog zoo weinig daarvan
Dat waren de woorden en uitroepen, die we
dezer dagen boorden uit den mond van over
buren, die «voor zaken” naar ons land
kwamen, doch eigenlijk om eens «poolshoogte”
te nemen aangaande de kans op vrede, enz.,
wijl ze in eigen land van zooveel onkundig
werden gehouden. En deze mannen waren
spraakzamer en mededeelzamer dan ooit. Ze
hoopten nu immers op een spoedigen vrede
al was die dan ook niet zoo eervol, als ze
hem altijd gedroomd hadden. Vrede! Maar
het wordt ook meer dan tijd, zal Duitschland
niet geheel ten gronde gaan, durfden dezen
onomwonden verklaren. En de winter staal
voor de deur; een bange winter, zooals we
er in al de oorlogsjaren misschien nog geen
gekend hebben. In de eerste plaats toch staat
het er met de voedselvoorziening lang niet
troostvol en niet hoopvol voor. Ons brood-
koren, vrij goed gelukt, is ten deele door te
vroegen oogst bedorven of van minderwaardige
kwaliteit. En de vermeerdering van het brood
rantsoen blijkt ten slotte van weinig beteekenis
daar het meerdere door de toevoeging van
allerlei «Ersatzen” wordt verkregen. De
aardappeloogst valt in heel wat streken ook
al niet mee, op de lagere gronden vooral heeft
de ziekte een groot quantum der knollen totaal
verwoest. En de zeer ongunstige weers
gesteldheid der laatste weken belemmerde in
niet geringe mate het rooien van dit zoo
belangrijke gewas. Gelukkig, dat de hak-
vruchten en andere herfstgewassen aan de
voedselschaarschte voor het vee eenigszins
tegemoet komen. Daarbij valt over de opbrengst
van haver en gerst niet te klagen. Jammer
vooral voor de landelijke bevolking, dat de
boekweitteelt zoozeer is tegengevallen. Aan
gaande de vlas- en hennepcultuur als vezel-
planten en voortbrengster» van oliehoudende
zaden, waren de verwachtingen veel te hoog
gespannen. Vandaar thans bittere teleurstelling.
Het najaar was en is nog evenwel voor het
weidevee niet ongunstig. Er was en er is nog
overal voldoende gras, maar de deugdelijkheid
laat te wenschen.
De veestapel is ontzaglijk ingekrompen,
door het voedselgebrek, maar vooral ook door
de frauduleuze slachtingen, welke over het
landbouwgebied van Duitschland reusachtige
afmetingen hebben aangenomen. En zoo zijn
er tal van groote boeren, die van 60 tot op
een 15-tal melkkoeien zijn gedaald.
De voortdurende levering, gedwongen of
vrijwillig, ten behoeve van leger en vloot van
het beste uit den veestapel en daarnaast groete
behoefte aan vet en vaak ook aan vleesch in
eigen kring, daf maakte de veehouders baloorig
en menigeen slachtte in stilte zijn vaarzen en
melkgevende koeien voor eigen gebruik, of
om ze voor hoogen prijs clandestien aan meest
biedenden te verkoopen. Zo« verdwenen
honderdduizenden runderen, millioenen wellicht
en eveneens een ontelbaar aantal varkens,
schapen en geiten.
En wat zijn nu de gevolgen? In de eerste
plaats meer vleeschlooze weken in November
en Deuember minstens drie, wordt reeds aan-
gekondigd. Dan een sterke afneming der melk-,
boter- en kaasproductie, zoodat ook hier nog
slechts bij uitzondering wat melk voor zieken
en zwakken te bekomen is. En dat in dezen
tijd, nu de Spaansche ziekte alom zoo geweldig
woedt.
De medici raden nu aan niet meer met
bloote voeten te loopen. Maar waar is de
voetbedekking? Kousen en schoenen zijn haast
voor geen geld te koop en de voorraad klom
pen is totaal ontoereikend. Moet men dan
geen medelijden hebben met zooveel duizenden
kinderen, die thans nog bij dit ruwe herfst
weer barrevoets langs straten en wegen loopen,
bovendien vaak gehuld in een kleeding van
wat lompen? En daarbij een voeding, waarbij
langzaam maar zeker de lichaamskrachten
verdwijnen en het weerstandsvermogen immer
daalt. Het behoeft dan ook geenszins verwon
dering te wekken, dat de arbeidsprestatie
gemiddeld met wel 50 pCt. gedaald is. En
dit geldt niet alleen bij de menschelijke, maar
ook bij de dierlijke arbeidskrachten. En er
zijn nog zooveel andere zaken, die dringend
om vrede vragen. Het onderwijs: zooveel
duizenden leerkrachten zijn weggerukt in den
Eenheidshemden.
Het Vad. meldt, dat er binnenkort eenheids
hemden zullen komen. Moet men voor nieuwe
schoenen in 't vervolg oude inleveren, voor
eenheidshemden zullen geen oude moeten
worden ingeleverd. Is het blad wel ingeiicht,
dan zullen er voorloopig slechts 1 millioen
hemden ter beschikking komen, wat, gezien
de behoefte aan onderkleeding, bepaald gering
te noemen is op een bevolking van ruim
6 millioen zielen.
O.W.’ers manieren.
Men schrijft aan Ret Ruisgezin uit de
MeierijEen O.W.er had voor ziju kinderen
een piano gekocht. De kinderen leerden al
heel aardig en speelden reeds vrij goed. Op
de les hadden zij een quatre mains geleerd
en juist waren zij bezig met deze nog eens
te spelen, toen papa van de jacht thuis kwam.
Wat is dat hier! riep hij uit. Dat gaat zoo
niet langer met z’n tweeën op één piano
Neen, dat behoeft niet. Morgen zal ik er nog
een bijkoopen
Wijl er werkloosheid onder de veld-
arbeiders is, heeft de gemeente Schoterland
onder behoor van het dorp Jubbega een stuk
heidegrond gekocht, dat dezen winter door
werklooze arbeiders ontgonnen zal worden.
Nog hooger prijzen van manufacturen?
In verband met de onlangs gepubliceerde
berichten, dat er nog zulke groote hoeveelheden
manufacturen door den kettinghandel worden
vastgehouden, heeft de Vereen, van Ned.
Grossiers in manufacturen zich tot den handel
gericht met een
alleen waarschuwt voor
verwachtingen en
