Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Firma H.C. DE HAAS,
Thee- en Koffiehandel.
No. 22.
Verschijnt tijdelijk alleen Zondags.
58ste Jaargang.
191a
’t Nieuwe Friesche Voikssanatorium.
Zondag 25 Mei.
Geurige Chineesche Thee,
per ons f 0.40.
Ceylon Thee,
per ons f 0.35.
Pecco Souchon,
per ons f 0.30,
en tevens weder de bekende soorten
prima KOFFIE.
n
VOOB
Cempost.
900
Aan het VERSLAG van den toestand
en de exploitatie van den Ge-
meente-reinigingsdienst te Bols
ward, over het jaar 1918, ontleenen
wij het volgende:
u
de Rijks-
f
strooisel-mest
Kosten desinfectie
Administratie
Onvoorzien
pakken.
2000
2304
Hoogachtend,
Arts H. BEEKHUIS.
nog in voorraad
over dit jaar
90000 K.G. los
Op 1 Jan. waren
Aangekocht werd
Salaris en loonen
Verstrekkingen
de werklieden - 606,
Onderhoud - 508,56®
Kosten van paarden - 1642,15
Aanschaffen
gereedschappen - 3463,83®
Aankoop en vervoer van turf-
- 9145,27
- 483,15
- 636,10
- 149,—
f 33657^87
-3481,12®
Uit voorraad te leveren.'
Batig saldo
INGEZON DEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Is samenwerking tusschen Katholieken en
Protestanten mogelijk
Hiervan werd afgeleverd
Zoodat op 31 Dec. nog aanwezig was
1087 Lasten zijn in de rekening verant
woord, terwijl de rest de balans ten goede komt.
Tutfstrooiselmest.
Uitgaaf.
f 17023,80
aan
en gedeeltelijk met paard en
een ijzeren praam
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels" 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 3 maanden.
Franco per post 62x/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
molm
Verkocht werden 77 pakken, 211 schuiten
en 359 lasten mest.
Op 31 Dec. waren nog 550 pakken in
voorraad, terwijl nog 103® lasten de balans
ten goede komen.
De prijzen van de mest stegen tot een
ongekende hoogte. Dit was een gevolg van
den oorlog en het dientengevolge wegblijven
van de kunstmest. Tengevolge de gemaakte
hooge prijzen voor de mest is over 1918 een
batig saldo.
Het jaar 1918 zal, vanwege de financieele
uitkomst, dan ook wel eenig blijven in de
annalen van den Gemeente-reinigingsdienst.
Toen de wapenstilstand intrad in Nov. 1918
was het met den verkoop van meststoffen
naar hoogen prijs voor goed gedaan.
Gelukkig voor de financiën der Gemeente-
reiniging alhier was de nog te leveren compost
en molmmest in den herfst van 1918 en
ook die van het voorjaar 1919 voor het
meerendeel vóór den wapenstilstand intrad,
reeds naar hoogen prijs genoteerd, hetwelk
de rekening over 1919 ook nog ten goede
zal komen.
De prijs van de compost daalde in den
herfst van 1918 eensklaps tot op f 10.
per last en de molmmest tot op f 20.per
last.
Worden de bestaande prijzen van de turf-
strooisel niet belangrijk verlaagd of de prijs
van de molmmest weer verhoogd, dan zal het
bedrijf van het maken van turfstrooiselmest
aan de Gemeente-reiniging alhier tijdelijk
moeten worden stopgezet, omdat met de thans
geldende prijzen niet loonend kan worden
gewerkt.
Lasten compost.
Op 1 Januari was aanwezig 200
Gedurende het jaar werd gemaakt 1100
Samen 1300
1137
163
Bij het rondgaan met de lijsten der
collectrices blijkt het, dat er bij vele Katholieken
weinig sympathie bestaat voor het streven
naar een grooter en beter Sanatorium.
Hoe is dit feit ontstaan Was het de
bezorgdheid, dat het gebouw zou verrijzen op
een plaats, waar niet ten allen tijde spoedig
Geestelijke bestand kon worden ingeroepen?
Het Hoofdbestuur heeft met nadruk de
verzekering gegeven, dat hiermee wel degelijk
rekening zal worden gehouden.
Kr gingen geruchten, dat Katholieke
patiënten (en er werden twee metnamegenoemd)
onheusch door den geneesheer directeur van
Heremestate te Joure waren behandeld. Ik
heb mij de moeite getroost deze twee patiënten
op te zoeken. De eene patiënte, die thans in
Sneek verpleegd wordt, deelde mij persoonlijk
mee, dat ze in geen enkel opzicht iets tegen
de behandeling van den geneesheer kon
meedeelen of ooit iets dergelijks had verteld.
Wel vond ze in Sneek het eten smakelijker
toebereid, maar men vergete niet, dat ze in
den herfst van 1918, de moeilijkste tijd voor
de voedselvoorziening, in Heremastate werd
verpleegd, waar ze toch geregeld één pond
per week aankwam.
De tweede patiënte, die ik hier vond in
eene omgeving, die spotte met de meest
eenvoudige eischen van eea goede verpleging,
was nooit in Heremastate geweest!
Z/Ja maar”, werd er toen van Kath. zijde
gezegd, ,bij de vacantie-kolonie werd ons
toch de samenwerking onmogelijk gemaakt!”
Ook dit gerucht dient te worden tegen
gesproken.
Door de afdeeling Bolsward werden geregeld
telken jare kinderen van alle gezindten gezon
den naar de koloniehuizen, toebehoorende aan
het Centraal Genootschap te Egmand a. Zee.
Enkele jaren gingen de Katholieke kinderen
(op verzoek van dokter Andela) naar de in
richting van den pastoor te Egmond aan de
Hoef en niet naar het gebouw van het Cen
traal Genootschap. Toen in de jaarvergadering
over 1917 bleek, dat er een te kort in kas
was en de verpleeggelden waren opgeslagen,
werd er besloten in 1918 alle kinderen, zoo
wel Kath. als Protestantsche, naar ’t Kolonie-
huis van het Centraal Genootschap te zenden,
omdat dit ongeveer f 5.per kind goed-
kooper was dan de Kath. inrichting te Egmond
aan de Hoef. Tal van andere plaatsen, bijv.
Sneek, hebben altijd de Kathol, kinderen naar
de huizen van het Centraal Genootschap ge
zonden, immers een der drie directrices is
zelve Katholiek en het wordt de kinderen er
in alle opzichten gemakkelijk gemaakt hun
Kath. plichten te vervullen en trouw ter
kerke te gaan. (De R.K. kerk vraagt f 50.
kerkegeld van het Centraal genootschap.)
Directie en toezicht.
De opzichter J. de Boer bleef met de
directie en toezicht belast. Hij werd in 1917
als zoodanig wederom voor een tijdvak van
8 jaren herbenoemd. Hij zorgt voor den
goeden gang van zaken, houdt toezicht op
de werklieden en het werk, is belast met den
verkoop der mest, de correspondentie, de
boekhouding en de financieele administratie.
Eens in de maand doet bij rekening en
verantwoording aan de Commissie.
Reglement en weekloon.
Het loon van den timmerman-voorman
werd met 1 Januari 1918, van f 14, gebracht
op f 17 per week.
Dat van de vaste werklieden werd gebracht
van f13 op f15.
Het loon van de tijdelijke werklieden werd
bepaald op f 14.
Boven dit loon werd 12 pCt. bijslag ver
leend en 2 pCt. kindertoeslag.
Met Juli werd deze bijslag verhoogd tot
16 pCt. en 3 pCt.
Het salaris van den Opzichter-Directeur
was f 1200, met toeslag tot een maximum
van f1500.
Ongevallen, ziekte en verlof.
Verzuimd werd wegens ziekte 1 89 werkdagen;
u
Algemeen overzicht.
In het jaar 1918 is
aangekocht.
Reeds jaren achtereen was voor dat doel
een post op de begrooting geplaatst, doch
wegens de voortdurende stijging der prijzen
bleek de uitgetrokken som steeds te laag
te zijn.
De Commissie meende dit jaar niettegen
staande den hoogen prijs tot aanschaffing
te moeten overgaan.
Daar een paard wegens invaliditeit en
ouderdom van de hand moest worden gedaan,
is op de begrooting voor 1919 een post uit
getrokken voor aankoop van een paard.
Niettegenstaande de hooge prijzen van
benoodigdheden is in 1918 toch’t benoodigde
materiaal aangeschaft en alles voldoende onder
houden.
Huis, schuur, overkapping, pramen, wagens,
wallen enz., is alles in goed onderhouden
toestand.
Dit kon niet worden gezegd toen in 1896
de exploitatie van den pachter werd overge
nomen. Integendeel toen was het losse
materiaal alles oud en het overige slecht
onderhouden.
Om geleidelijk het resultaat van thans te
bereiken zijn meer dan 20 jaren van buiten
gewone financieele uitgaven noodig geweest.
In die ruim 20 jaren zijn al de oude houten
pramen door nieuwe ijzeren verwisseld en is
door aanbouw van de zuidelijke overkapping
met steenen muur de exploitatie zeer veel
verbeterd. Noemen we nu nog den aanleg
van de werf, den bouw van een verbrandings-
inrichting en van een schaftlokaal, nieuwe
ruime stallen voor de paarden en het bevloeren
van de reed naar het terrein en de aansluiting
aan het buizennet der gasfabriek, dan mag
zeker worden geconstateerd dat een en ander
zeer veel ten goede is veranderd en verbeterd.
Het personeel moest sedert de overname
uitgebreid worden wegens meerdere werkzaam
heden toch heeft de Commissie dit jaar
geen enkele klacht bereikt.
Wordt eventueel de 8-urige werkdag inge-
Terwijl de kinderen, die in 1918 zouden
worden uitgezonden, reeds waren uitgezocht,
het keelslijm was opgestuurd voor diptherie-
onderzoek, ja, de gelden reeds waren betaald,
kwam er een aanbod in van de Vereeniging
van den H. Vincentius van Paulo om het
meerdere bedrag voor de verpleging in de
inrichting van den pastoor te betalen. In een
hoffelijk schrijven werd er door bet Bestuur
van de afdeeling Bolsward geantwoord, dat
het aanbod voor 1918 te laat kwam, maar
dat voor de verpleging in 1919 deze aan
bieding in een ledenvergadering gaarne zou
worden behandeld. Dokter Andela, die mij
opzocht vóór de vergadering, waarin deze
questie zou worden behandeld, verzekerde mij,
dat hij zich volkomen met het antwoord van
ons bestuur kon vereenigen.
In gevolg van ons antwoord kwam er van
de Kath. vereeniging van den H. Vincentius
van Paulo een brief terug, die ik nu maar,
om een zachte term te gebruiken, zéér on
heusch zal noemen. Het slot van dit schrijven
luidde ongeveervook dit jaar ons verzoek
direct inwilligen óf uwe vereeniging zal het
voelen in de vermindering der contributie I”
Inwilliging was ons niet mogelijk en de angst
voor die contributie-vermindering was zoo
groot niet, aangezien het bleek, dat er van
Kathol, zijde niet eens het verpleeggeld van
één kind werd gecontribueerd, terwijl wij toch
geregeld 2 a 3 Kath. kinderen uitzonden I
Thans is er van R.-K. kant een eigen ver
eeniging opgericht en indien daardoor meer
kinderen herstel kunnen vinden, dan juichen
wij deze oprichting van harte toe.
Er bestaan geen plannen tot het oprichten
van een Friesch Katholiek Sanatorium en
daarom is samenwerking van Kath. en Protest,
tot het oprichten van het nieuwe Voikssana
torium niet alleen wenschelijk, maar nood
zakelijk. Er is zooveel, wat ons verdeelt,
laten we toch hierin de handen ineen slaan,
gedachtig aan het spreekwoord ^Eendracht
maakt Macht”.
Van harte hoop ik, dat vele Katholieken
na deze uiteenzetting het goede voorbeeld
van enkelen hunner zullen volgen en diep in
hun beurs tasten voor deze zoo belangrijke zaak.
Onze penningmeesteresse mej.TruidaPostma,
onderwijzeres aan de Manaschool, zal zeker
de gaven nog gaarne in ontvangst nemen.
Mijnheer de Redacteur, in de hoop, dat U
deze regelen zult willen opnemen, teeken
ik mij,
voerd met den vrijen Zaterdagnamiddag, dan
zal het personeel aan den reinigingsdienst
waarschijnlijk met nog een werkman moeten
worden vermeerderd. Dat één werkman daar
voor voldoende wordt geacht, vindt zijn oorzaak
hierin, dat bij den reinigingsdienst reeds jaren
op inkrimping van den werkduurisaangestuurd.
Moge de reinigingsdienst steeds meer en
vollediger beantwoorden aan de taak, die de
burgerij van haar mag verwachten.
Inkomst.
Compost f 19788,
Turfstrooiselmest - 15701,48®.
Diverse inkomst - 1649,51.
f 37138,99®.
wegens ongevallen 42
h verlof 74
in totaal 305
Wegens ongevallen werd door
Verzekerings-Bank over 42 werkdagen uitge
keerd de som van f92.71 zijnde 70°/o van
het loon. Aan de werklieden werd het volle
loon uitgekeerd, terwijl de uitkeering van de
R.-V.-B. in inkomst werd gebracht.
Dienst.
In den ^dienst” kwam geen verandering,
dan alleen dat de Zaterdagnamiddag zooveel
mogelijk werd ingekrompen en getracht werd,
zonder schokkende overgang, geleidelijk naar
den 8-urigen werkdag met den vrijen Zater
dagnamiddag te geraken.
Het verwisselen der plétonnen geschiedde
met 2 pramen
wagen.
Het ophalen van de aseb eveneens.
Het ledigen der zinkputten bad dagelijks
plaats met een praam en enkele dagen boven
dien per paard en wagen.
Gedurende den winter moesten 2 paarden
worden gehuurd tegen f 6.per paard en
per dag.
De compostbereiding bad zoo zorgvuldig
mogelijk plaats. Door 2 personen werd de asch
doorgezocht en met de beer dooreen gemengd.
De reiniging van straten en urinoirs werd
dagelijks verricht door een werkman welke
daarmede was belast.
Het gewone onderhoud van gebouwen en
materiaal geschiedde in den regel in eigen
beheer, behalve het verf- en smidswerk.
Voor het onderhoud der pramen is de laatste
jaren een los werkman (scbeepstimmerkneeht
Albert Heslinga) in dienst gehouden, welke
het winterhalfjaar in hoofdzaak werkzaam was
in de molmmestbereiding.
Bolsward, 24 Mei 1919.
M. de Redacteur 1
Evenals voor eenige jaren ten bate van
de plaatselijke afdeeling van het Groene Kruis,
heeft onze voetbalvereenigingF.C.» A.”gemeend
ook dit jaar op Hemelvaartsdag weer een
Liefdadigheidswedstrijd te moeten organiseeren
en wel ten bate van dat mooie en algemeene
streven, n.l. de oprichting van een nieuw en
grooter Friesch Voikssanatorium.
Het 'Stedelijk Muziekkorps alhier zei gaarne
zijn welwillende medewerking toe, zoodat,
indien het weer meewerkt, een aangename
en mooie middag mag worden verwacht.
Het is hier niet het doel nog nader de
motieven voor de oprichting uitsen te zetten,
doch enkel er den nadruk op te vestigen,
dat onze beide vereenigingen gemeend hebben
te moeten toonen, hoe sport en kunst hier
willen meewerken ten bate van hen, die
helaas reeds zooveel moeten ontberen en aan
die personen, die hiervoor steeds al hunne
krachten beschikbaar stelden, hunne sympathie
voor en verlangen tot steun aan dat mooie
streven te bewijzen.
Voor de nadere bijzonderheden aangaande
regeling etc. verwijzen wij naar de advertentie,
voorkomende in dit blad, alsmede naar de
groote aanplakbiljetten. Evenwel meenen wij
alle inwoners van Bolsward e.o. te mogen
verzoeken van hun sympathie voor het mooie
streven der beide vereenigingen blijk te willen
geven door een trouwe en veelvuldige opkomst,
waardoor zooveel mogelijk aan de Commissie
kan worden afgedragen.
Tenslotte zij nog medegedeeld, dat verschil
lende corporatie’s en personen, wier mede
werking in dezen noodig was, daarvoor gratis
hun bemiddeling hebben aangeboden, waardoor
zeer zeker bevorderd wordt, dat de noodzakelijke
onkosten tot een minimum worden beperkt.
De entrée voor dezen wedstrijd is gesteld
Bolswardsche Courant,
i
n
1
r
i
i
u
