Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
No. 24.
Verschijnt tijdelijk alleen Zondags
58ste Jaargang.
1919.
Zondag 8 Juni.
L
Over geneeskundigen.
VOOR
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Ik
da.
Inspectie,
een
I
1
nu weer is
beroep op
en do majeur”
van Jan Publiek
en oververteld en
een grooteren of
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
vanger, de benoodigde lokalen voor
Belastingen en Registratie, benevens
wachtlokaal voor de Rijksambtenaren.
Voor de zeilers uit Holland, die hier eiken
zomer hun tenten opslaan, zal 't gemis van
dit hotel een groot ongerief zijn. Ons rest
nu nog een hotel 1ste rang, dat echter noodig
verbouwd dient te worden, zal ’t aan de ver-
eischten van een eerste range voldoen.
Geld wisselen.
Twee vrouwen uit aan den Midlumerweg
staande woonwagens, vervoegden zich dezer
dagen bij een bakker om een briefje van f 10
te wisselen. Toen het geld op de toonbank
lag, werd meteen het briefje weer opgestreken.
Bij een winkelier op de Voorstraat werd
een dergelijk spelletje vertoondhem werd
f 30 afhandig gemaakt.
Men zij toch voorzichtig met dergelijk volk.
N. Harl. Ct.
«Wel mag men zich afvragen hoe het komt
dat een vak, waar vooreen lange voorbereiding
noodzakelijk is, welks uitoefening maar matige
verdiensten oplevert en hetwelk dag en nacht
de bereidvaardigheid van den beoefenaar eischt,
zoo geringe waardeering ondervindt. Het
komt mij voor, dat vooreerst de reusachtige
vooruitgang der geneeskundige wetenschap de
leeken verontrust en dat ten tweede het groote
aantal chronische ongesteldheden «waarvoor
geen kruid gewassen is” de oppositie of de
geringe achting voor geneeskundig weten en
kunnen heeft teweeggebracht. De doctor zegt
wijselijk aan een ongeneeselijken lijder niet,
dat hij met de noodzakelijke philosophic dit
ondermaansche spoedig heeft te verlaten. Bijna
niemand, ook niet de zieke doctor zelf, kan
over voldoende berusting beschikken om zoo’n
mededeeling te verdragen. De geneesheer moet
als humaan mensch de hoop op herstel niet
verdooven, al is die niet gerechtvaardigd.
Hij zal trachten, vaak met succes, verlichting
te geven, waar hij niet redden of genezen
kan, maar de lijder die zijn krachten voelt
verminderen is, niettegenstaande die hulp,
ontevreden en probeert het bij den een of
anderen wonderdoener, die gewoonlijk als er
niets te helpen valt, na eenige «consulten”
vertelt, dat de patiënt al te ver been is en
te laat onder zijne behandeling is gekomen.
Bij de laakbare naïveteit
wordt dit dadelijk geloofd
de geneesheer heeft bij
kleineren kring der bevolking het vertrouwen
verloren”.
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Bolsward, Juni 1919.
Geachte Medeburgers!
De oorlog en al de gevolgen van dien zijn
oorzaak dat de handel en nijvarheid, ook in
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 3 maanden.
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zjjn verkrijgbaar a 5 Cent.
onze plaats, op den rug liggen. Beteekent
dit een zware strijd voor verschillende bedrijven,
dit is ook de oorzaak, dat er onder de transport
arbeiders groote werkeloosheid heerscht.
Circa 100 transport-arbeiders, georganiseerd
in onderstaande organisatie’s, moeten hierdoor
een groot gedeelte van hun brood verdienen
aan het lossen en bestellen van de distributie-
turf. Op de conferentie Donderdag 22 Mei
gehouden tusschen onze hoofd bestuurders
afdeelingsbestuurders en de Brandstoffen-com-
missie BolswardWonseradeel werd alles
welwillend geregeld en vastgesteld. Decommissie
hiervoor onzen welgemeenden dank.
Doch nu ontbreekt ons nog de zoo noodige
medewerking van de geachte burgerij. Het
schijnt dat een tweetal ongeorganiseerden
(onder dappere medewerking van den heer
H. Kooij) er op uit zijn om onze organisaties
zooveel mogel^k tegen te werken. Deze tegen
werking bestaat ondermeer ook hierin, dat
zij van de burgers de turfbonnen opvragen,
om de hierop te verkrijgen turf aan huis te
bezorgen.
Doch dit bezorgen behoort te geschieden
door een twintigtal, in overleg met de Brand-
stoffen-commissie hiervoor aangewezen trans
port-arbeiders. Wij verzoeken U daarom beleefd
en dringend geen bonnen af te geven aan
hen die er U om vragen, doch ze in de bus
van de Brandstoffen-commissie te werpen, die
hiervoor bestemd is.
Hierdoor steunt gij ons in ons streven, om
den arbeidersstand te verheffen langs den weg
van organisatie en bestrijdt gij tevens de
werkeloosheid die de gezinnen der transport
arbeiders aan het hongerspook overlevert.
R.-K. Bond van Transportarbeiders
„St. Bonifacius”
Ned. Bond van Transportarbeiders
„Ons Belang”.
Heerenveen, 5 Juni. De staking van de
schildersgezellen behoort weer tot het ver
leden. In eene gisteravond gehouden con
ferentie zijn beide partijen tot overeenstem
ming gekomen. Zoo is het uurloon verhoogd
van 85 tot 38 cts.echter zal geen doorbe
taling plaats vinden voor de erkende Christel,
feestdagen. Hedenochtend is het werk hervat.
Frieslands Westhoek, 4 Juni. Het mond
en klauwzeer breidt zich hier meer en meer
uit. Sommige veestapels hebben het erg,
zoowel onder het melk- als onder het weidevee.
De veehouder Reitsma te Hichtum verloor
op één dag twee runderen aan de ziekte.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Snoek, 6 Juni. We zijn hier thans zbb
ver, dat onze vleeschkeuring tot ’t verleden
behoort.
Dat slacht thans maar raakuitgeleefd of
niet uitgeleefd, tuberculose of niet tuberculose,
wrak of niet wrak, te kust en te keur kan
men thans gaan.
’t Is te rijmen dat onderhandsche slagers
daar thans niet weinig van profiteeren. Want
op aanbiedingen van rundvleesch voor 60 ct.
tot f 1.per pond, trekt natuurlijk de
mindere man los, voor wien een prijs van
f 1.60 per pond veel te hoog is.
Men begrijpt echter, jammer genoeg, niet,
dat men met ’t duurste vleesch verreweg het
voordeeligst uit is; dat de goedkoope soorten
behalve dat er weinig van in de pan blijft,
nog ’t gevaar opleveren de gezondheid vaak
zeer te schaden.
«Kan ’k geen vleesch van f 1.60 koopen”,
hoorden we laatst een moedertje zeggen, «dan
komt er bij mij geen vleesch in huis”.
Dat alle huismoeders dien wenk ter harte
namen.
Sneek, 6 Juni. Naar aanleiding van
De Haas’ beroep naar Zwolle, had zich hier
een commissie gevormd uit de gemeenteleden
van den beminden leeraar, die pogingen zou
aanwenden, hem hier te behouden.
Ds. de Haas heeft echter uitdrukkelijk te
kennen gegeven, dat men van plannen, in
verband met dat behouden, zou afzien.
Daaruit meent men te moeten opmaken,
dat ’t beroep naar Zwolle zal worden aange
nomen.
Sneek, 6 Juni. Door ’t Rijk is hier ’t
hotel «De stad Munster” aangekocht voor
f 67000, buiten de overname.
In ’t gekochte perceel zullen spoedig worden
ondergebracht't Kantoor van den Rijksont-
In een van zijn «Hygiënische Brieven” in het
N. v. d. DAG bespreekt Prof. Saltet de
positie van de geneeskundigen tegenover hunne
patiënten. Slechts enkele gedeelten van deze
belangwekkende verhandeling kunnen wij,
wegens gebrek aan ruimte, hier overnemen
«Allereerst wil ik er op wijzen, dat er een
mij wel verklaarbare, maar zeker hoogst beden-
kelijke oppositie tegen den geneeskundigen
stand in de maatschappij schijnt te bestaan
en toe te nemen, die er vroeger niet of
minder was. Indien men b.v. let op de
inrichting van ons staatstoezicht op de volks
gezondheid, zoo ziet men dat het omstreeks
20 jaren geleden geenszins het streven was,
goed opgeleide en voor de gezondheidsleer in
het bijzonder voorbereide geneeskundigen op
de volksgezondheid te doen toezien en hun
ook de middelen te verschaffen, laboratoria
en technische hulp, om dit behoorlijk te doen.
Integendeel, het werd in de memorie van
toelichting voor de nieuwe wet duidelijk op
den voorgrond geplaatst, dat men vooral geen
geneeskundigen dienst wenscht, maar eerder
een soort van sanitair parlement, waarin dan
ook blijkens de benoemingen wel op de «poli
tieke kleur” maar niet op vakbekwaamheid
werd gelet.
Zoo heeft men dus in de officieele wereld
het geneeskundige vak der gezondheidsleer
op den achtergrond geplaatst, maar ook onder de
burgerij toont men weinig waardeering voor de
geneeskunst. Kwakzalverij is zeer algemeen
in de gratie bij menschen van allerlei politieke
of godsdienstige overtuigingmenig geneesheer
kan, wat de financieele resultaten aangaat,
niet tegen den kwakzalver op. Nu is wel
de uitoefening der geneeskunst als beroep
aan bepaalde voorwaarden verbonden. Slechts hij
of zij, die het artsexamen heeft afgelegd, mag
lijders behandelen, maar iedereen weet, dat de
kwakzalver slechts weinig nadeel van deze
wettelijke bepaling ondervindt. Hoogstens een
boete, die de gezondbidder, kruidkundige of
magnetiseur gemakkelijk betaalt of door een
«dankbaren patiënt” laat betalen. Men her
innert zich ook de oppositie, toen in het
begin van den oorlog de geneeskundigen hun
tarief voor ziekenfonds-patiënten verhoogden.
Iedereen mag en moet, zoo betoogt ongeveer
de burgerij, meer loon trekken, als het leven
duurder wordt, maar als de docter aan deze
niet onbegrijpelijke beweging wil meedoen,
foetert de maatschappij dat deze wensch onbe
schaamd is.”
Volkssanatorium.
Dinsdagavond kwam de Commissie voor
de inzameling van gelden voor het nieuwe
Friesche volkssanatorium met de dames
die met de inteekenlijsten hadden gewerkt,
nog eens bijeen in de voorzaal van «de
Doele”. De Voorzitter, de heer D. Terhenne,
verklaarde, dat het hem een genoegen was
de Dames die zich met zooveel ijver hadden
bezig gehouden met de collecte te dezer
stede, nog weer hier bijeen te zien. Hij
kon allen de verblijdende tijding brengen,
dat het resultaat van hun werken en streven
schitterend was geweest en Bolsward zeer
zeker, een goed figuur zal maken bij de
andere plaatsen onzer provincie. Dat stemt
tot dankbaarheid, te meer nu van enkele
kanten en voornamelijk van Katholieke zijde,
bezwaar was gemaakt tegen de plaats waar
het nieuwe Sanatorium zal gesticht worden.
Spreker heeft grooten eerbied voor de
Katholieke liefdadigheid, die op verschillende
wijzen in daden wordt getoond, en de kwestie
van inzicht in dezen moet worden geëerbiedigd.
Gelijk reeds door het Hoofdcomité is uitge
sproken zal stellig er rekening mee gehouden
worden, dat er voor geestelijken bijstand ge
legenheid zal bestaan.
Na de gevoerde polemiek tusschen de heeren
Beekhuis en Andela in de krant is daar
geen verdere toelichting noodig. ’t Verheugt
Spreker, dat ook verschillende Katholieken
alhier flink hebben geteekend.
Op de verschillende lasten is ingeschreven
voor een gezamenlqk bedrag van ruim f 2200.
Na aftrek van enkele noodzakelijke onkosten,
bleek het zuiver bedrag, dat aan het Hoofd
comité kan worden overgemaakt, te bedragen
f 2182.86. Deze som overtreft dus nog de
som indertijd van hier bijeengebracht voor
Heeremastate.
Den dames werd een warm woord van
dank gebracht voor hun bemoeiingen, maar
ook moet dank worden gebracht aan allen
die hebben bijgedragen tot de verwezenlijking
van dit schoone doel. Dankbaar wil de Voor
zitter nog even aanstippen de royale bedrage
vanwege de Directie eener groote industrieele
onderneming te dezer stede. Van ’t Gasthuis
en de andere stichtingen alhier is nog geen
bijdrage ingekomen, maar wat die wenschen
af te staan, zal gevoegd worden bij de reeds
genoemde som.
Spreker wilde daarna de dames wel op
wekken om mededeeling te doen van opgedane
ervaringen, en hij gaf als voorbeeld reeds een
paar gevallen, die hij terloops had opgevangen.
Het was n.l. een paar dames gelukt dat
zij' een bejaard man, die hen dacht af te schepen
met het gewone: «Min kin oeral wol oan
jaen!” te bewegen een kwartje voor dit doel
beschikbaar te stellen, doch toen de dames
dat zilverstukje dachten in ontvangst te
nemen, was het«Né, nou noch net, mar as
bikend is hwer it gebouw komt to stean, en
as er dan in kwartsje to koart sjit, dan scil
ik it jaen”.
Een ander geval was ’t bij een oud vrouwtje,
die begreep het woord sanatorium verkeerd,
want zij antwoordde op de vraag om een
bijdrage«Neen hoor 1 ik geef niet voor een
sanatoren, der zijn al torens genoeg I
Dergelijke soms frappante ervaringen wilde
spreker graag meer hooren, maar de tongen
der dames kwamen niet los.
Alleen merkte een der dames op dat haar
was gevraagd, waarom in Heeremastate geen
vrije bedden waren, gelijk indertijd dit plan
was, en tevens of ze van iemand, die met
zijn gave wilde wachten tot de plaats der
stichting bekend was, later nog de bijdrage
konden invorderen.
De Voorzitter antwoordde, dat hij wel wist
dat op Oranje Nassau-oord enkele vrije bedden
waren, op uitdrukkelijk verlangen van de
Koningin-Moeder, doch dat daarvoor zooveel
aanvraag is, dat feitelijk niemand er op kan
rekenen.
Van Heeremastate’s plannen in dien zin is
hem niets bekend, maar hij denkt wel, dat
allengs de tuberculose-verpleging rijkszaak zal
moeten worden, omdat het dan pas kan worden
een volkszaak in de rechte beteekenis des
woords. Ofschoon Heeremastate lage tarieven
heeft, is het voor een arbeider toch nog te
duur.
Bij het einde der vergadering wordt nog
maals dank gebracht aan aller medewerking,
en wordt de cent van den schooljongen die
vandaag nog was bezorgd evengoed op prijs
gesteld als de flinke bedragen, door vele
meergegoeden ingeteekend.
Het verheugt Spr. dat ook
gebleken dat in Bolsward een
naastenliefde en Christenplicht niet vruchteloos
wordt gedaan.
Met genoegen vernemen wij dat door heeren
Wees voogden nog f 100 is gegeven voor het
nieuwe Sanatorium.
Groote Kerk Bolsward.
Orgelbespelingen, A. Alt.
1.
Zoo zaten we dan weer met elkander in
de Groote Kerk, wachtende op den aan vang
dezer le orgelbespeling in dit seizoen. En ’t
was of we er voor 14 dagen ook nog gezeten
hadden... ’t is anders zoo’n langen tijd, van
einde September tot begin Juni. Maar men
ziet al die bekende gezichten weer, al die
zelfde menschen, waarvan velen zich weer
van hetzelfde plaatsje hebben meester gemaakt.
Velen, elkander meest onbekend, toch één
hier, één in waardeering en belangstelling van
het werk van den talentvollen organist der
Groote Kerk.
En na ’n wijle wachten... daar klonk het
«Luther’s Kerstlied”, tekst en muziek beide
van hemzelven:
«Van uit den hemel daalde ik neer,
En goed en nieuw is ’t wat ik leer.
Zoo goed en schoon op Uwen weg,
Dat ik 't u heden leer en zeg”.
In een 15 tal coupletten wordt nu verder
de Kerst-geschiedenis, soms ontroerend schoon,
verteld. De zang eindigt met den jubelkreet:
Lof, eer zij God op hoogen troon;
Hij schenkt ons zijnen een’gen Zoon;
Daarover juicht de Eng’len-schaar,
En zingt: «Heil, dit is ’t nieuwejaar”.
Der traditie getrouw volgde nu eene bewer
king als koraal-voorspel van dit lied.
En dan als het orgel-recital plechtig is
geopend met koraalspel, volgde er voorheen
een groote «Bach”. Dit jaar laat Concertgever
de Duitsche klassieken in portefeuille en is
het woord meerendeels aan de Fransche com
ponisten.
Nu werd gespeeld: «Fantaisie
(op. 16) van César Franck.
César Franck is een man van beteekenis.
En toch kan hij ons niet altijd voldoen. Bij
veel bizonder aantrekkelijke momenten treffen
we in zijne muziek ook onderdeelen, die ons
zoo koud mogelijk laten, of vreemd aandoen.
stel me voor dat de composities van
dezen Franschen toonkunstenaar altijd eene
eerste klas-uitvoering verlangen. Hij vergt
veel van de» executant, die ’t aandurft z(jn
werk ten gehoore te brengen, op technisch
gebied, maar bovendien vereischt deze muziek
iemand, die geheel is doorgedrongen in den
stijl van den tijd dat Franck is begonnen
te schrijven.
Zijn die beste factoren niet aanwezig, dan
geloof ik dat het werk geen indruk zal maken.
Nu, ’t behoeft niet te worden gezegd,
onder de handen van Meester Alt kwam het
tot zijn recht, ofschoon het midden-deel me
niet bijzonder bekoorde. Het dichterlijk op
gezette «Adagio” was weer ’n echt, typisch
mooi orgelwerkje.
Daarna werden 3 werken van Saint-Saëns
ten gehoore gebracht. 1. Rêverie du soir,
2. Berceuse en 8. Rhapsodie brétonne.
Bolswardsche Courant
