nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel
58ste Jaargang.
Verschijnt tijdelijk alleen Zondags.
1919.
No. 28.
RAAD van ARBEID, gebied SNEEK
3
J
1
Zondag 6 Juli.
1
VOOR
OER DITTEN EN DATTEN.
Arbeid
RECTIFICATIE.
BINNENLAND.
L
en
E
j
J
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
wel op stond, maar
van rechtsvervolging.
Makkum had niet ge
was op 8 April en ’t
Sri
“1
Aan het slot van ons Raadsverslag in het
vorig nummer was het voorstel over de pen
sioenbijdrage der Ambtenaren en Werklieden
niet juist omschreven, vandaar dat de stem
ming tot een verkeerde conclusie aanleiding
gaf. Het voorstel B. en W. om de pensioen-
premie geheel voor gemeenterekening te nemen,
is verworpen met 10 tegen 3 stemmen, vóór
de heeren Lanter, v. d. Klei en de Boer.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
belanghebbenden uit de neven
hun belangen te bespreken.
70 personen aanwezig, die uit
een bestuur kozen en een lid
naar de algemeene vergadering,
welke te Amsterdam zal worden gehouden.
Het is overigens in Monnikendam al te
bemerken dat de Zuiderzee wordt drooggelegd.
Er zijn reeds eenige vischhandelaars en visch-
rookers die hunne zaken verplaatsen naar
IJmuiden.
Boeren geldschieters aan de gemeente.
Te Markelo (Ov.) besloot de gemeenteraad
drie leeningen te sluiteneen van f 40.000
ten behoeve van het electriciteitsbedrijf, een
van f 9500 tot dekking van het tekort op
het levensmiddelenbedrijf en een van f 80.000
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 8 maanden.
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
domsrente kunnen bekomen. Het ligt in de
bedoeling van de Regeering om ouderdoms
rente toe te kennen met ingang van den
65 jarigen leeftijd. Bovengenoemde wetten
zullen met ingang van den 8 December 1919
geleidelijk in werking treden. Allereerst de
Invaliditeitswet, krachtens welke arbeiders
verplicht verzekerd worden tegen geldelijke
gevolgen van invaliditeit (arbeidsongeschikt
heid) en ouderdom. Deze wet verstaat tot
3 December 1921 onder arbeider- ieder (man
zoowel als vrouw) die 13 jaar is of ouder
en in loondienst arbeid verricht tegen een
loon van minder dan f2000. B.v. arbeiders
in landbouw-, tuinbouw-, zuivel-, ambachts-,
winkel- en alle andere bedrijven, ook dienst
boden, bakers, wijkverpleegsters, winkelbedien
den, kantoorbedienden enz. enz. Zij wien door
het Rijk een peasioen is verzekerd, als Rijke
en gemeente-ambtenaren in vasten dienst zijn
daarentegen niet verzekeringsplichtig.
Of arbeid in loondienst wordt verricht is
niet altijd gemakkelijk uit te maken. In hel
algemeen genomen wordt arbeid in loondienst
verricht door hem of haar die zich tegenover
een ander verbond om in diens dienst tegen
loon gedurende zekeren tijd arbeid te verrichten.
De wet stelt in uitzicht eene rente, ingeval
van invaliditeit en bij 65 jarigen leeftijd.
Invalide (arbeidsongeschikt) is hij, die tenge
volge van ziekte of gebreken buiten staat is
om met zijn gewonen arbeid een derde te
verdienen van hetgeen hij gewoonlijk verdiende.
In de gevallen, bij de wet bepaald, hebben
bovendien zijn weduwe en kinderen beneden
13 jaar recht op een rente (weduwen onder
scheidenlijk weezenrente).
De verplichte verzekering gaat gepaard met
premiebetaling, welke niet ten laste zal komen
van de verzekerden maar van de werkgevers.
De rente zal verband houden met het aantal
der betaalde weekpremiën en het gezamenlijk
bedrag daarvan. De premie wordt betaald in
den vorm van rentezegels (te bekomen bij
alle kantoren der posterijen) welke zegels
worden geplakt op een rentekaart.
Er moeten 150 weekpremiën (dus 3 jaren)
betaald zijn, voor iemand aanspraak kan maken
invaliditeitsrente,40 weekpremiën voor weduwen
en weezenrente wordt uitgekeerd. Hieruit blijkt
dat het voor allen die in loondienst zijn en
verzekeringspliehtig zijn, van ontzettend groot
belang is dadelijk van 3 December af in het
bezit te zijn van een rentekaart.
Een volgend jaar treedt in werking de wet
op de verplichte ziekteverzekering. Zeer veel
administratie is aan een en ander verbonden.
Het Rijk is verdeeld in 39 gebieden. In elk
gebied wordt gevestigd een Raad van Arbeid.
Deze bestaat uit een Voorzitter, 4 werkgevers-
leden en 4 werknemers-leden. De Voorzitters
zijn reeds benoemd en is ondergeteekende
aangesteld voor het gebied Sneek, waartoe
behooren de gemeenten: Baarderadeel, Barra-
deel, Bolsward, Doniawerstal, Franeker, Frane-
keradeel, Gaasterland, Harliagen, Hemelumer-
Oldephaert en Noordwolde, Hennaarderadeel,
Hindeloopen, IJlst, Lemsterland, Rauwerder-
hem, Sloten, Sneek, Stavoren, Terschelling,
Wijmbritseradeel, Wonseradeel en Workum,
samen tellende ongeveer 130000 inwoners.
Het Bureau van den Raad van Arbeid te
Sneek, tijdelijk gevestigd in het voormalig
ziekenhuis aan den Westersingel aldaar, zal
binnenkort blijvend worden gevestigd in het
daarvoor van den heer S. Heerema te Sneek
aangekoeht pand, Jousterkade, hoek Kleinzand.
In het gebied Sneek arbeiden duizenden
menschen in loondienst in den zin der Inva
liditeitswet. Deze allen moeten zooveel mogelijk
voor 3 December a.s. beschreven worden niet
alleen, maar van wege den Raad van Arbeid
tevens voorzien zijn van een rentekaart.
Een reuzenarbeid is aan een en ander ver
bonden. Het betreft een massa-beschrijving,
waarmede thans reeds geleidelijk aanvang
wordt gemaakt. Het ligt in de bedoeling van
ondergeteekende om zooveel mogelyk allen,
die vermoedelijk verzekeringsplichtig worden
en wonen in het platteland en in de kleinste
steden een formulier van aanmelding, waarin
tal van vragen te beantwoorden, over de
post te doen teekomen.
Zij die zoo’n formulier ontvangen, gelieven
dit nauwkeurig in te vullen en te onderteekenen.
Achten zij zich daartoe niet in staat, dan
beveelt ondergeteekende zeer aan, een goed
vriend in den arm te nemen om hem daarin
bij te staan. Na invulling gelieven zij den
werkgever, dien zjj op den dag van beant
woording dienen, te verzoeken de aan bet
In navolging van andere landen o.a. Duitsch-
land, waar reeds sedert jaren wettelijke rege
lingen betreffende arbeidsverzekering zijn
getroffen, zijn in 1913 ook in ons land
vastgesteld de Radenwet, Invaliditeitswet en
Ziekenwet. Aan deze wetten zal de naam van
wijlen Minister Talma verbonden blijven, daar
inen ze in het spraakgebruik kortheidshalve
aanduidt met de „Talma-wetten”. De inhoud
dier wetten is aan de groote massa nog geheel
onbekend behalve één bepaling, krachtens
welke de 70 jarigen, die aan de daaraan
voorafgaande tien jaren ten minste 156 weken
loondienst (zooals de wet loondienst opvat)
kunnen bewijzen, zonder premiebetaling ouder-
Hwet waerd der ó.tsjoen nei hwet wetter,
Men heard’ it alle dagen wer:
It is to skrok, ’t moat noadich»reine,
Hwent oars forwirdt it allegear;
’t Koe wol in fjirtsien dagen reine,
8a waerd der sein troch mannichien,
’t Wie goed for minsken en for bisten
Hwent oars kaem alles om, miskien,
en einliks, ja bjer, nei in skoft fen fdle
droechte, dêr kaem dan in moaije reinbui, en
do ’t er al aerdich yn ’e bakken wie, waerd
der noch al sein dat it net folie joech, en
men hearde fen dizze en jinge nog al ris
grütsjen fen in goed wike oan ien stik reine
as ’t hwet jaen scoe, mar it hoefde salang
net to dürjen, do hie elk en ien syn nocht
al fen ’t reinen óf en yn sté fen fjirtsien
dagen hiene de minsken mei fjouwer dagen
hjar nocht al skiën. Nou binne der in hopen
sechjes oangeande it waer en it scoe to winskjen
wêze dat dy mar net nei komme. Sa wirdt
er sein: de simmer is mei reinen ynset, en
dat jowt fest in wiete simmer. In oarenien
wit to tortellen dat it reinde op 8t. Jan, en
as ’t dan reint, dan reint it fjirtich dagen
oan ien, nou, it is mar to hoopjen dat it
St. Jan-praetsje net opgiet, hwent dan scoe
’t de measten wol ris to wiet wirde kinne,
tomear omdat de minsken de dingen altiid
sa fen ’e forkearde kant bisjugge. Do ’t it
droege, wie ’t slim, hwent der groeide net
genóch, sa ’t men sei, mar dan seach men
wer foarby ho moai as’t op it hea waerre.
Nou ’t it efkes wiet is, nou sit men yn noed
oer it hea, der ’t op ’t heden gjin avensaesje
yn sit, mar men sjucht wer foarby dat it
reinwetter in hiel leger rüpen wei spield hat,
dy ’t oars faeks hiele koalfjilden öffretten
hiene. Men moest de dingen hwet mear fen
’e goede kant bisjen, dan wie for in hopen
it libben lang sa swier net.
Nou ’t de turf wer frij is, sitte de mins
ken noch to krimmenearjen dat dy turfdistre-
biisje de turf sa djür makke hat, en hja
reiteje der mar net oer iltpraet hofolle jild
der mei forgriemd is. Nou is der fensels wol
hwet fen oan. In hopen ljue dy ’t mei
skriuweu oan ’e kost kamen, hawwe nou al
wiken gitten om de „Zomerrantsoenen” yn
oarder to bringen, it is op in rekkenjen gien
en ütsiferjen, oan ’t einliks de zaken foar-
elkoar wiene, der koene kaerten printe wirde,
en de minsken waerden dan njünkenlytsen
de kaerten oan hüs bisoarge, en hja koene
der op gewaer wirde hofolle „eenheden” hja
fen ’e simmer krije koene. Nou is alle wirk
om ’e nocht west, dat is to sizzen: dy ’t it
wirk diene binne der skoan for leanne, mar
de hele flauwe droktemakkerij hat neat to
bitsjatten hawn, men kin turf krije safolle
as men hawwe wol, en de hele kaerteboel
kin men wol weidwaen. Der reitsje nou in
hopen minsken net oer dtpraet, mar och, lit
üs leaver bliid wêze, dat men nou net mear
mei de pet yn ’e han om in turfbon hoeft
to rinnen, en as men prottelje wol, lit men
it dan dwaen omdat de turf sa heiselike djdr
is. Mar dj Ar scille de measte spillen wol bliuwe.
Men ropt algemien om hege leanen en in
koarte arbeidsdei en dan kin ’t net oars, ef
it jinge der oan ’e merk komt moat djAr
bitelle wirde en de gefolgen binne, dat immen
alearen mei in fortsjinst fen tsien goune yn
*e wike, krekt sa fier kaem as immen dy ’t
yn ’e tsjinwirdige tiid fiif en tweintich for-
tsjinnet. Frisia.
slot vau het formulier opgenomen werkgevers-
verklaring in te vullen en te onderteekenen
waarna de verzekeringsplichtige het formulier
in mede toegezonden couvert gelieve te sluiten
en op de post te bezorgen.
Sneek, 1 Juli 1919.
De Voorzitter van den Raad van
in het gebied Sneek,
J. H. H. PICCARDT.
Sneek, 2 Juli. B. en W. werden eergisteren
avond door den Raad gemachtigd, een op
roeping te doen voor hoofd van de met 1
Sept. a.s. te openen Muloschool.
Voor ’t tegenwoordig hoofd der U.L.O.
school, wiens inrichting tegen 1 Sept. a.s.
een gewone lagere school (wijkschool) met
een teruggang in zijn salaris van f 250 wordt,
is dit met recht een teleurstelling. Had zich
voor de Mulo een niet voldoend aantal leer
lingen laten inschrijven (thans ruim 200) dan
was de school van den heer de Boer (U.L.O.
school) behouden gebleven.
Prov. Staten.
Dinsdag is de zitting der Prov. Staten door
den Commissaris der Koningin geopend.
De geleofsbrievea werden onderaocht
de leden, na beëediging geïnstalleerd.
In de Woensdag gehouden zitting heeft
plaats gehad de verkiezing van Gedeputeerden.
Herkozen werden de heeren H. Pollema
(anti-rev.), B. W. Okma (chr.-hist.). Th. M.
Th. van Welderen baron Rengers (Vrijz.),
en P. Hiemstra (soc.dem.) Gekozen werden
in de vacatures-Hannema en Van der Zwaag
de heerenH. Eisma (vrijz.) en K. de Jong
(soc.dem.) Tot suppletoir lid werd gekozen
de heer L. Zandstra (soc.dem.) De volgende
vergadering is bepaald op Dinsdag 8 Juli.
Staking bij de tram.
Te Rotterdam wordt weer gestaakt bij de
tram, nu niet door het personeel, maar door
het publiek. Men vindt de tariefverhooging
met 71/2 ct. te hoog. Op lijn 3, een der
drukste van het net, was deze week de
drukste wagen er een met 21 menschen.
Een ander bad geen man bij zijn afreis, en
twee, zegge 2 menschen bij het terugkomen.
Men zie trouwens de trams in den loop van
den dag maar aan, zegt de Maasb., vroeger
herhaaldelijk tot bersten toe gevuld, is er
thans vaak met gemak een rustig plaatsje
te krijgen.
Het is waar, algemeen is deze „staking”
nog lang niet, maar toch is de houding van
een deel van het publiek teekenend voor de
stemming der Rotterdammers tegenover deze
prijsopdrijving van een tramrit.
Het Zuidereee-vraagstuk.
De regeering zal aan de visschers schade
vergoeding verleenen in verband met het
droogmaken van de Zuiderzee. Er zijn echter
nog anderen, zooals scheepsmakers, rookers,
zeilmakers, vischventers, enz., die ook uit hun
bedrijf zullen geraken. Dezen zullen nu een actie
gaan voeren om schadevergoeding. Te Mon
nikendam werd deze week al een vergadering
gehouden van
bedrijven om
Er waren
hun midden
afvaardigden
om in het tekort aan kasgeld te voorzien.
Alles tegen pCt. Een der raadsleden vraagt
hoe de voorzitter denkt deze leeningen te
plaatsen.
De voorzitter antwoordt: „Bij particulieren
zonder inschrijving”.
Daarop merkt een ander raadslid op, dat
de boeren geld genoeg hebben en blij zullen
zijn hun kapitaal bij de gemeente te kunnen
plaatsen.
De andere gemeenteraadsleden (bijna allen
boeren)... glimlachen.
STADSNIEUWS.
Geslaagd.
Zonder nader mondeling examen zijn tot de
H. B. School te Sneek toegelaten: Johanna
v. d. Baan en Nicolaas Oosterbaan, beide
leerlingen der openbare school voor M.U.L.O.,
J. v.d. Werf leerling v.d. R.K. School en
B. Eerdmans, leerling van de Bijz. Christ.
M.U.L.O. School alhier.
Voor het Kantongerecht.
De zitting van gisteren (Vrijdag) had'een
getal strafzaken te behandelen, als bij ona
weten nimmer te voren in ééne zitting voor
kwam n.l. 119. Er is een nieuwe rubriek
overtreders gekomen door de nieuwe kieswet,
die de kiezers de verplichting oplegt, deel te
nemen aan de stemming voor een wettig uit
geschreven verkiezing. Die rubliek gaf bij
deze zitting het respectabel getal van 104
beklaagden. Wij hebben de lijst eens nageteld
en zagen dat van Bolsward 11 kiezers zich
hadden te verantwoorden voor hun nalatig
heid, Witmarsum leverde 19, Kimswerd 28,
Pingjum 17, Makkum 11 en andere plaatsen
kleinere getallen, maar toch samen 104. De
andere overtredingen samen waren dus dit
maal al heel klein, slechts 15.
Ondanks dit ongewoon groot getal straf
zaken was de zitting toch vlug afgeloopen,
om reden slechts zeer weinigen verschenen
waren. Wij kregen niet meer te hooren dan
5 beklaagden, allen wegens het niet vervullen
van hun stemplicht op 3 April j.l. bij de
verkiezing voor de Provinciale staten.
Als Ambtenaar van ’t Openbaar Ministerie
fungeerde bij deze zitting de heer J. Houwing,
alhier.
L. S. v. d. B. van Makkum verdedigde
zijn nalatigheid bij het stemmen met de be
wering dat hij geen stemkaart had ontvangen,
en omdat hij nog niet lang in Makkum
woonde, dacht hij, dat hij niet op de kiezers
lijst voorkwam.
Het bleek, dat bij er
de eisch luidt ontslag
J. M. de Jong van
stemd, wijl hij ziek
bed moest houden. Hij had de griep, en kan
als ’t moet daarvan een bewijs van dokterkrijgen.
Eisch: ontslag van rechtsvervolging.
E. B. te Pingjum heeft niet aan de stem
ming deelgenomen, wijl hij lezen noch schrijven
kan, en dus de namen der candidaten niet
kan onderscheiden. Bovendien was hij 3 April
bij zijn familie in Drente.
Eisch ontslag van rechtsvervolging.
S. V. te Pingjum heeft niet gestemd,
vooreerst omdat hij geen belang stelt in de
verkiezingen, maar hij kreeg een stemkaart
voor Witmarsum, en hij woont sedert Mei
1918 te Pingjum. De reis naar Witmarsum
had hij er niet voor over, trouwens, voegt
hij er bij, ook naar het stembureau te Pingjum
was ik niet gegaan, of ’k had blanco gestemd,
ik stem nooit.
Eisch: f 3 of 2 dagen.
„Best mei ien oarder”, is beklaagdes ant
woord op dezen eisch.
K. v. W. te Kimswerd is ook gedagvaard
wegens het niet deelnemen aan de stemming
op 3 April.
Beklaagde zegt: Ik heb wel gestemd, n.l.
te Arum, doch ik denk dat ik te Pingjum
had moeten stemmen. Ik kreeg een kaart
voor Arum en heb daar gestemd. Het zal
wel een vergissing geweest zijn, maar te Arum
is mijn stemkaart aangenomen.
Eisch: Ontslag van rechtsvervolging.
Jawel, zegt beklaagde, maar ik vraag ver
goeding, ik heb om hier te komen, mijn werk
moeten verzuimen, en dan moeten ze zich
maar niet vergissen.
Dit is iets, waar de rechter in dit geval
zich niet mee heeft te bemoeien.
Uitspraak der vonnissen op Vrijdag 18 Juli a.s.
e
Bolswardsche Courant
,5
