lieuws- en Advertentieblad
i
Bolsward en Wonseradeel.
I
1919.
No. 29.
Redenaties van ’n Leeuwarder.
58ste Jaargang.
Verschijnt tijdelijk alleen Zondags,
8
r
Zondag 13 Juli.
I
VOOR
X.
BINNENLAND.
3e4e
in den vloed te zinken
4e5e
na...
nog
kind
wil ik er
wij het reizend publiek
booten
zoowel
Anna Kabel en Willem
Beekhuis.
Anneke Keestra.
Burgerschool te Sneek:
Piet Plantinga, T. J.
Titia Beekhuis.
Frits van der Meer.
het huis-
5
l
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
er mij niet van verdenken, dat
kinderen een ongebonden troep
of een hoop domooren, of wel
serie porceleinen poppetjes, verre van
dat. Maar ik wil opkomen tegen die onzin
nige kuiswerkopdrijverij, waarmee men alleen
bereikt, kinderen, die beu zijn van het
fleeren” en die eenmaal in de maatschappij
gekomen, zich zullen haasten de helft van
het ^geleerde” als volkomen overtollige ballast
over boord te smijten.
’t Is mij onbegrijpelijk dat er nog niet
door een combinatie van ouders aangedrongen
is op scherpe beperking van het huiswerk
en nog onbegrijpelijker is het mij, dat uit
den kring van paedagogen, leeraars en docenten
zelve niet een actie is geboren om een korter
arbeidsdag voor het kind te verkrijgen.
Nog beter zou het zijn dat het school
programma werd ingekrompen. Hoe het ook
zij, zooals in vele gevallen het onderwijs
tegenwoordig wordt geleid is het een straf
voor de kinderen inplaats van een zegen.
’t Gevolg is een geslacht een oogenblik
volgestopt met onverteerbare wetenschap, gelijk
een varkensblaas gespannen, maar die bij
’t eerste speldeprikje de lucht laat loopen
en ineenschrompelt tot een armzalig velletje.
Deze volstopperij te voorkomen is de taak
van mannen en vrouwen die het goed meenen
met hunne kinderen en met het onderwijs,
waarvan de resultaten hoe langer hoe meer
onevenredig zijn aan de massa leerstof, die
verwerkt moet worden.
Nog eensscherpe beperking van
werk is dringend noodzakelijk.
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
de R.l
De Leeuwarder Courant bevatte in de vorige
week het volgend bericht
fMet het doel invloed uit te oefenen op
«de booge prijzen van vele artikelen is te
«Groningen een Ambtenaars Consumenten ver-
«eeniging opgericht, welke in 14 dagen reeds
«500 leden met 1600 gezinsleden telt.”
eens schriften en ten slotte... een oude
harmonika, als jongen ten geschenke gekregen,
toen een ongeval aan een mijner beenen mij
tot een langdurig huiszitten dwong. Ik heb
nog geprobeerd een wijsje er op te spelen,
maar de vaardigheid was verloren met de
jeugd en de hoeken van het instrument lieten
suizend de lucht ontsnappen.
En toen heb ik eens overdacht, wat nu
eigenlijk de schaduwzijde van mijn school
jaren was. Want er was een schaduwzijde,
een donkere ook, die mij er naar deed haken,
dat ik als werker in de maatschappij werd
opgenomen. De schaduwzijde was het huiswerk.
Ik erken het onomwonden, ’t huiswerk van
de school, heeft mij ’t oogenblik doen zegenen,
dat ik de schoolbanken kon verlaten.’t Huis
werk was voor mij een plaag want ’t dwong
mij om na een schooltijd van zes uur nog
eenige uren opnieuw over boeken en schriften
te gaan zitten.
Dat het tegen de natuur van een
is, behoeft geen betoog. En nu
op wijzen, dat het huiswerk van voor dertig,
vijfendertig jaar geen naam mag hebben
teganover ’t geen tegenwoordig van de kinderen
wordt gevraagd.
Er gaat «en stroom van democratie over de
wereldde werkman wenscht niet langer te
werken dan hoogstens acht uur per dag.
En onder dien druk komt er een wet waarbij
dit getal uren wordt vastgelegd.
Maar van de kinderen wordt steeds meer
geëischt. Steeds hooger wordt ’t aantal vakken,
steeds omvangrijker de boekentasschen, die
mede worden gevoerd en steeds onzinniger
wordt de portie huiswerk, die aan de kinderen
medegegeven wordt.
Onze maatschappij stikt van paedagogen
en leeraars en docenten, maar metelkaar zjjn
ze nog niet tot de conclusie gekomen dat
al dat huiswerk nergens anders toe dient,
dan om de leerlingen baloorig of als ze niet
baloorig worden, dan overspannen te maken.
In dezen tijd, waarin overal de leuze ver
korting van den arbeidstijd wordt aangeheven,
gaat men den kinderarbeid in den vorm van
huiswerk steeds uitbreiden. Zoodanig uit
breiden, dat tot laat in den avond door
kinderen die de middelbare scholen bezoeken,
moet worden gewerkt. Voor de vluggen is
het werken, voor de minder vluggen is het
blokken.
Men zal
ik van de
wil maken
een
L. de
Vries, A. Overzee.
B. Kroon, R. v.d. Baan,
H. Zijsling (Baburen).
A. Hiddema.
Bedankt.
Naar wij vernemen, heeft de heer A. L. J.
Wijtzes alhier bedankt voor de benoeming
tot leeraar aan de Chr. H. B. S. en het
Gymnasium te Groningen.
Groote Kerk Bolsward.
Orgelbespelingen, A. Alt.
Seizoen 1919.
3.
Was Gott thut, das ist wolgethan;
Dabei will ich verbleiben!
Es mag mich auf die rauhe Bahn
Not, Tod und Elend treiben,
8o wird Gott mich
Ganz vaterlich
In seinen Armen halten
Drum lass ich in nur walten.
Dit is het laatste vers van het aloude
lied: «was Gott thut, das ist wolgethan”.
De tekst is van Samuel Rodigast, de muziek
van Nürnberg 1690). In onze kerkboeken
vinden we deze melodie bij de gezangen 105
en 197, geen dezer twee is echter goed.
De heer Alt begon zijn 3e orgelbespeling
met het spelen van bovenstaand Koraal en
liet daarop volgen eene bewerking als koraal-
voorspel van Leon Baumert. Dit laatste boeide
niet, ’t is erg vlak bij den grond.
Meer belangstelling vond het overige deel
van het programma, te beginnen met Grande
piece synfonique, van Cesar Franck. Bizonder
mooi werd gespeeld het finale /allegro non
troppo”. Concertgever had in 't «.Bijschrift”
niet te veel hiervan gezegd. Het was werkelijk
zeldzaam schoon. Deel a was,, als zooveel wat
van de hand van dezen componist is, mooi,
maar lang, zeer lang. Dat is wel jammer, veel
van zijn beste scheppingen zijn wat langdradig
en daardoor verflauwt op den duur de belang
stelling. Een heel mooi muzieknummertje is
het Andante.
Nu volgden 3 werken van Bossi, die alle
terdege insloegen. Het moge dan soms voor
velen wat onbegrijpelijk zijn, ’t moet gezegd:
ydeze muziek heeft iets over zich dat den
hoorder pakt en hem niet loslaat”. Zoo b.v.
in Scena Pastorale. Daar zijn een paar zoo
mooie motieven aangewend, dat het geheele
Door het Hoofdbestuur van den Provin
cialen Frieschen Bakkersbond is naar aan
leiding dezer concept-verordening aan de
Gemeentebesturen een circulaire gezonden,
waarin eenige wijzigingen dier verordening
worden gevraagd. Deze bond protesteert er
tegen, dat het ontwerp aan hen ter inzage
is toegezonden en dat niet te voren advies
is gevraagd. Het hoofdbestuur meent, dat
het als leider van een bond, en vertegen
woordigende pl.m. 900 bakkers, het aange
wezen lichaam is, om over een dergelijke
regeling te adviseeren.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 3 maanden.
Franco per post 621/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Deze mededeeling trok mijn bijzondere
aandacht, en ik wensch dat bericht, voorzoover
noodig, onder de aandacht te brengen van
neringdoenden hier ter stede, omdat ook hier
ernstig wordt gedacht iets dergelijks tot stand
te brengen.
De vereeniging zal zich dan niet alleen
bij ambtenaren bepalen, doch zooveel mogelijk
alle categorieën van ingezetenen omvatten tot
het in- en verkoopen van kleeding, schoeisel,
kruidenierswaren, tabak en sigaren, vleesch,
groente enz. Ik hoop, dat dit schrijven aan
leiding zal geven, dat de verkoopers de prijzen
zoodanig zullen stellen, dat een vereeniging
als hierboven bedoeld, overbodig zal blijken.
Schrijver dezer acht zooiets hier niet ge-
wenscht, en het zal zeer zeker in hoofdzaak
aan de verkoopers liggen of dit plan tot uit
voering zal komen.
Is iets dergelijks eenmaal tot stand gekomen,
dan zal verlaging der prijzen noodwendig
moeten volgen en is voor de neringdoenden
een groote concurrent binnengehaald.
Met dank voor de plaatsing.
STADSNIEUWS.
Geslaagd.
Tot de H. B. S. te Sneek werden nog
toegelaten: Tjitte Swart en Jan van Rije.
Tot het Gymnasium: Bijtje Kaan, Johanna
Tijdens en Douwe de Muinck Keizer, allen
leerlingen der openbare school voor M.U.L.O.
en G. Oberman, leerling der school «Rehoboth”
alhier.
Tevens werden tot de H. B. S. nog toege
laten Piet Andriesma en Ferdinand van den
Oever, beiden leerlingen der Roomsch Kath.
M. U. L. O. school.
Bevorderd.
Aan 't Gymnasium te Sneek werden de
volgende Bolswarder leerlingen bevorderd:
Van le2e klas
n 2e3e u
voorwaardelijk, Piet Keestra.
Van 3e4e klas
Wolvega, 10 Juli. Een vischventer geraakte
met paard en kar in de gracht aan den
stationsweg. Paard en kar waren met vereende
krachten spoedig weer op het droge. Met de
bot, die nog leefde, ging het niet zoo gemak
kelijk, daar ze van de herkregen vrijheid
gebruik maakte.
Lemmer, 10 Juli. Daar het in den laatsten
tijd nog al eens voorkomt dat hier ’s morgens
reizigers uit den omtrek of per tram aan
komen, die met de dagboot van «de Holl.-
Friesl.-Gron.-lijn” naar Amsterdam denken
te reizen, maar teleurgesteld worden, maken
er attent op, dat de
van deze lijn alleen ’s nachts varen,
van hier als van Amsterdam.
Steenwljk, 8 Juli. Onder de groente
handelaren, die hun groenten van de veiling
alhier betrekken, is een staking uitgebroken.
De staking omvat ongeveer 60 handelaren
uit deze gemeente, Meppel, Blokzijl, Wolvega
en andere omliggende plaatsen. Aanleiding
tot het conflict is geweest het heffen van
mandengeld door de kweekers. Een van de
eerste gevolgen is, dat de huismoeders de
groenten, die tot nu toe schrikbarend duur
waren, thans voor ongeveer de helft van den
prijs kunnen koopen.
Hsmelumer Oldeph. c.a. 10 Juli. Be
paalde zich het mond- en klauwzeer eerst
alleen bij de koeien, thans zijn in het alge
meen de schapen en varkens ook aangetast.
Vele dieren sterven, waarbij zich het eigen
aardige geval voordoet, vooral bij de koeien,
dat de beesten plotseling sterven door ver
stikking. Bij de slachting blijkt dan de
slokdarm vol slijm te zitten, terwijl de blaren
zich tot in den hals bevinden.
Joure, 9 Juli. Een paar Zigeuner-vrouwen
kwamen heden in den winkel van den anti
quair L. alhier, z.g. om dubbeltjes en kwartjes
van een bepaald jaartal in te wisselen. Toen
zij vertrokken waren, vermiste de echtgenoote
van den heer L. een bedrag van f 4. Men
zij op zijn hoede!
Ferordening gewicht en samenstelling van brood.
Leeuwarden, 10 Juli. Door Ged. Staten
is aan de bij den provincialen keuringsdienst
in Friesland toegetreden gemeenten een ont-
werp-verordening op het gewicht en de samen
stelling van het brood in overweging gegeven.
Gedeputeerden schrijven, dat het zich laat
aanzien, dat binnen niet al te langen tijd
de regeeringsmaatregelen betreffende het brood
zullen worden opgeheven. In verband daar
mede achten zij het van groot belang, dat
er over de geheele provincie een gelijkvormige
regeling tot stand komt betreffende het gewicht
en de samenstelling van het brood. De nood
zakelijkheid hiervan is overtuigend gebleken
uit de door den provincialen keuringsdienst
reeds opgedane ervaringen.
In 1916 werden reeds verordeningen op
het gewicht vastgesteld. Thans vragen de
bakkers, vooral met het oog op oneerlijke
concurrentie, ook de samenstelling gelijk
vormig te regelen.
Gedeputeerden stellen zich voor, dat de
inwerkingtreding der verordening zal moeten
wachten totdat de regeeringabemoeiïngen inzake
de broodvoorziening zijn ingetrokken.
II
Wij ontleenen onderstaande aan de Friesche
Courant.
Onlangs schommelde ik in een kast waarin
oude boeken en voorwerpen, die niet meer
voor gebruik in aanmerking kwamen, waren
opgeborgen, 't Was zoo’n echte ouderwefsche
kast, zoo’n diepe, donkere, onder de hoekkeper
van het dak weggebouwd.
En terwijl ik zoo zocht en niet kon vinden
wat ik hoopte te zullen vinden, rolde mij
mijn jeugd tegemoet. Oude kennissen, lang
vergeten, maar die me nu weer op slag
zoo eigen waren als vele jaren geleden. Daar
had ik in mijn hand Jack Rustig, die alles
beredeneeren wou. De grijze band met de
ouderwetsche figuren keek mij soo vertrouwe
lijk aan, als hadden we elkaar eerst gisteren
voor 't laatst gezien. Pieter Simpel, de wraak
van een Indiaan, Robinson Crusoë, majoor
Delgrès, ja zelfs ’t oeroude prentenboek
«Vrouw Dribbel en hare bigge” uit den tijd
dat ik nauwelijks de eerste letters voor elkaar
kon brengen, ze waren er! Stuk gelezen, want
de mooien er onder gingen vier, vijfmaal,
maar ze waren er prompt. Nieuwsgierig sloeg
ik er enkele open en wat ik las was mij zoo
bekend, als had ik ’t gister gelezen. Mijn
geheugenfilm werkte weer patent. Och eigen
lijk is de jeugdfilm van opname de scherpste.
Ik zag de platen en meteen dat ik de platen
zag, wist ik de aanhaling, die er onder moest
staan. Nu herinner ik mij, dat ik zonder ze
te zien eens de volgorde had gekend met de
onderschriften en toch had ik ze niet van
buiten geleerd, maar gelezen, herlezen en nog
eenige malen herlezen, omdat ze zoo mooi
waren.
Daar viel mij een oude schrijfmap in handen.
U kent «e wel van jaren geleden, zwart met
gedrukte zilveren figuren opgemaakt en een
klein slot er op. En in die oude schrijfmap
zaten voordrachten. Ha, ha, ik sprong dus
eenige jaren over. Er waren ook dramatische
onder:
Straks scheen ze
Het lieve kind.
Help, hemel, help, ze zal verdrinken!
Snel als de wind
Sprong haar een jongeling
’t Duurde een oogenblik...
Wie was haar redder?
Wel dat was ik!
En dan kwamen er nog een heele boel
verzen, met telkens aan ’t slot: «Wel dat
was ik!” En heel treurig was ’t laatste cou
plet, waarin zij zegt dat zij hem niet bemint:
Wie was die man?
Wel, dat was ik!
Maar ook voordrachten van andere strek
king, waarin ’t ging om een kus of ook
wel toasten, aan’t schoone geslacht natuurlijk,
en aan de petroleum en aan de schoonmoe
dersVerrukkelijke tijd, waarvan men de
waarde eerst leert kennen als bij lang voor
bij is.
Er kwam meer. Praktische meetkunde,
waarin gerekend werd met duimen, palmen,
ellen, roeden, bunders en koe’seten, maar ook
meetkundige leerboeken mat die awarte figuren,
waarop de lijnen en de hulplijnen in wit
waren uitgespaard. Ook die boeken keken
mij bekend aan, maar de herinnering was
niet zeer aangenaam. Kwam de algebra met
zijn 7 grondformules (misschien zijn er ook
8 of 31, ik weet het niet meer) en ik bekeek
nog eens met een meewarig oog de gebiedende
wortelteekens, die hun scepter uitsloegen over
een geheele getallenreeks met de noodige a2
en b2 en x’ en y'en er tusschen. Ze keken
mij nu nog nijdig aan, maar nu lachte ik,
want ik had lekker niks meer met hen te
maken
Vaderlandsche geschiedenis, waarin opnieuw
werd vastgelegd, dat de Friezen en de Bata
vieren de oadste bewoners van de oude venen
waren, opklimmend langs de oude graven,
hertogen en koningen, naar de middeleeuwen
en vervolgens naar de stadhouderlijke tijd
perken tot aan den Franschen tijd om te
besluiten met den tiendaagschen veldtocht en
de omwenteling van 1848. Toch wel weer
e«ns leuk een oog te werpen op die bonte rij.
Dan kwamen de schriften voor huiswerk.
Opstellen, waar ik'altijd al zoo’n voorliefde
voor had. Uitwerken van voorstellen, zaliger
nagedachtenis, werktuigkundige betoogen, schei
kunde nu nog onbegrepen, natuurkunde nu
beter gekend dan toen, schriften en nog
u be6e
Aan de Hoogere
Van le2e klas
Boonstra, J. Jorritsma, A. Hiddemaen Antje Vis.
Van 2e3e klas L. Plantinga,
Bolswardsclie Courant
u
M
i
,1
IJ
I
ll
I
