Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
s
i
Verschijnt tijdelijk alleen Zondags
58ste Jaargang.
1919.
No. 40.
Zondag 28 September.
Winkelier en Consument.
DURE HUIZEN.
111
B
9
"oer ditten en datten.
VOOR
STATEMA.
BINNENLAND.
I
J
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
-
van werkeloosheid
belang hiermede spoedig aan te
■7
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ff el bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder ff o. 4.
en grossier zijn
Geschikte gelegenheid
al veel gewonnen zijn.
Zou de Gemeente weldra een gedeelte
bouwterrein tegenover de Kade kunnen af
geven
Ook ter voorkoming
was ’t van
vangen.
Bolsward.
ff et Bestuur van het Bureau,
S. HOOGLAND, Voorzitter,
E. van DIJK, Secretaris.
Door de gewijzigde omstandigheden wordt
meer en meer crisis-personeel ontslagen. Daarom
heeft de Afdeeling Eriesland van den Alge-
meenen Ned. Bond van Crisis-Ambtenaren een
plaatsingsbureau opgericht, waarvan het secre
tariaat is gevestigd Doelestraat 4 te Leeu
warden dat zijne bemiddeling kosteloos verleent.
Een door dit bureau uitgegeven lijst met
namen en inlichtingen van ingeschrevenen
wordt gaarne franco toegezonden. Wij stellen
ons voor, dat patroons en instellingen die
personeel behoeven, van de bemiddeling van
dit bureau een nnttig gebruik zullen kunnen
maken.
Een nieuw huis is thans duur, doch ook
de oude kosten thans veel geld. Ook doordat
er meer vraag is dan aanbod.
om te bouwen zou
van een Centraal
laten wachten, en thans komt de reactie,
waarvan in de eerste plaats de winkelier dupe
wordt. Internationaal ontwaart men ont
stemming tegen den handeldrijvenden en
industrieelen middenstand. De over de geheele
linie gegeven loonsverhooging houdt geen
gelijken tred met de duurte, vandaar ontevreden
heid, die zich in de eerste plaats uit tegen
den winkelier.
Ia de schakel fabrikant-grossier-winkelier
staat de winkelier uitsluitend in nauw contact
met het publiek. Fabrikant
’t publiek onbekende grootheden daarom
komt de geheele ontevredenheid over de tegen
woordige toestanden, de geheele teleurstelling
over hetgeen de vrede niet bracht, op den
winkelier en kleinen handwerksman neer.
Het publiek zoekt een uitweg, roept heftig
om coöperaties, wil verbruiksbonden stichten
en pruttelt over ’t niet ingrijpen der Overheid.
Dit laatste wordt natuurlijk aangewakkerd door
partij-organen, die meenen daardoor hun
politieke doeleinden, w.o. socialisatie, werkelijk
heid te doen worden. Doch daarnevens doen
ook de meest bezadigde couranten door het
opnemen van ingezonden stukken en krekel
zangen mede aan de algemeene hetze, zoo
zelfs, dat op dit oogenblik de woorden
afzetter in één adem worden
winkelier en
genoemd.
Het wordt tijd dat al deze zaken ernstig
onder de oogen worden gezien en met aandacht
de middelen worden overwogen om in deze
toestanden verbetering te brengen. Bij al dat
geschetter en dien onbewezen laster vergeet
men algemeen een voorname factor, nl. iedere
winkelier is op zijn beurt consument en heeft
dus evenzeer van de duurte te lijden als zijn
medeburgers in de maatschappij. De sigaren
handelaar heeft den groentenhandelaar noodig,
de groentenhandelaar den manufacturier, de
manufacturier den slager, de slager den
kruidenier, en zoo gaat het door. Het publiek
schijnt te meenen dat de winkelier in het
eene vak bij zijn collega in een ander artikel
goedkooper terecht kan. Niets is natuurlijk
minder waar. Daarbij komen de verhoogde
uitgaven van huren, belastingen, telefoon, gas,
waterleiding en vooral de loonen, die alle op
den winkelier juist om zijn zaken veel meer
drukken dan op andere menschen in de
maatschappij.
En toch ziet men in alle lagen der maat
schappij een stelling nemen tegen den winkel
stand, die een onderzoek naar die ontstemming
alleszins wettigt. Maar hoe? Het komt ons
wenschelijk voor te trachten het publiek te
overtuigen, dat de algemeene hetze tegen den
winkelier ongemotiveerd is. Daartoe is noodig
het instellen van een commissie van beroep,
waar alle gevallen van vermeende prijs
opdrijving kunnen worden aangebracht en
onderzocht. Blijkt dan, na nauwkeurig onder
zoek, dat de klacht gegrond is, dan moet
daaraan, door publiciteit, een einde worden
gemaakt. Dusdanige commissie moet bestaan
uit een paar vakmenschen en een paar
consumenten, waaraan een accountant moet
worden toegevoegd.
Niets zal den georganiseerden middenstand
aangenamer zijn dan de totstandkoming dezer
commissie te bevorderen, omdat ze een der
gelijk onderzoek absoluut niet schroomt en
krachtig wil medewerken om ongewenschte
toestanden tegen te gaan. Te dien einde is
reeds overleg gepleegd met den rijksmidden-
standsadviseur voor het N. en O. des lands
alhier, om tot een zoo onpartijdig mogelijke
samenstelling dezer commissie te geraken.
nei ’t hyngstespil töge. Earst to Ljouwert,
hwer ’t it joun op joun propfol siet. De ljue
hiene hjar gounen der graech for oer om in
joun yn in gleonhjitte tinte to sitten en to
switten, dat in hopen it krappernöch krigen.
As ’t mei ’t sin giet, hwet kin ’t dan al
hwet lije. Yn in tiid, nou ’t alles dien wirdt
om sykten to bistriden, nou ’t men wirket
for folkssounens, nou ’t alles Antsmet wirde
moat, hwet mar in bytsje Ander fortinking
stiet, smyt men faek ek noch alle forsichtich-
heid foart, en it iene is sims sa mei ’t oare
yn striid. In bern mei net nei skoalle as it
net yninte is, hwent der bistiet gefaer for
pokken, mar yn in hynstespil mei alles, yn
inte ef net, as binne de ljue heal yn’e tarring,
en de minsken wirde der sa’n joun yn in
aide tinte set, sa ticht yoelkoar, as wiemen
’t turven die loege waerden. Hwa ’t in goune
ef trije bitellet, komt op in kjessen, hwer ’t
faeks de foarige joun in gammelige lijer him
op dtswit hat. Mar it is 'n hyngstespil, fen
Carré ek noch wol, en freze for bismetting
dêr wirdt net ienris om tocht, men jowt mei
nocht de hege yntree, sAnder to kleijen dat
’t dj Ar is.
Do ’t fen ’e wike op ’t Hearenfean de earste
foarstelling jown wirde scoe, kaemen de mins
ken by hAnderten opsetten, mar do ’t it tiid
wier fen bigjinnen, wier de tinte noch net
ré en de hynsders wierne der ek noch net.
Do seagen de ljue it oankommen, as ’t noeh
wêze scoe, dan koene hja net mei ’t spoar
werom, en sadwaende kearden dy mei ’t léste
spoar torech, sAnder hwet sjoen to hawwen
as de tinte. Garen lieten de trein mar sjitte
en binne nei ófrin nei hAs ta kuiere, som
migen treddelAre. De ljue hawwe de nacht
rest der for oer en jowe mei nocht in daelder
ef in pear goune, en dan klaget men ek noch
oer de binaude tiid. Frisia.
Om de djArte fen alle soarten dingen tsjin
to gean, wirdt fen alles dien. Bounen en
forienings wirde oprjuchte, en men giet nei
hwertroch dy hege prizen Antsteane en dan
scil ’t preboarre wirde om de prizen wer
mear op it gewoane peil to bringen. As nou
de ljue, dy ’t hjir mei belêstige binne, seis
mar net al to prizich binne, hwent dan koe
de priisforoaring de forkearde kant wolris
utgean, dat it mear yn ’e hichte gyng as
omleech, en dan scoe der faeks ek wer in
boun oprjuchte wirde moatte om dy djArte
tsjin to gean, en op sa’n menear waerd alles
ho langer ho djArder, en de minsken scoenen
’t net mear foarelkoarre balde kinne, en by
gebrek oan 't noadige omkomme. Mar safier
is ’t daliks noch net. Fen krapte oan’t aller-
noadichste is alhiel nog gjin sprake, oars
hiene de minsken ut Fryslan net by tAzenen
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 8 maanden.
Franco per post 62i/2 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
De duurte der levensmiddelen is nog steeds
onrustbarend, schrijft de Fran. Crt. In alle
kringen gordt men zich aan, om dezen «draak
met duizend koppen” te bevechten, speciaal
door hoogere loonen te bedingen. Maar de
duurte is een draak met alle slechte eigen
schappen van zoo’n creatuur. Hier slaat men
het een kop af, maar elders steekt het on
middellijk den snuit weer op. De loonen
zoowel als de prijzen der levensmiddelen
stijgen. Ze houden ongeveer gelijken tred;
de eerste komen in doorsnee als het hinkende
paard nog wat achteraan. Het is de bekende
geschiedenis van den vicieuzen cirkel. En
de consumenten, ten einde raad, zoeken een
uitweg en probeereu het met coöperatieve
inkoopvereenigingen. De regeering wijdt ook
de troonrede zegt ’t haar volle aan
dacht aan het duurte-probleem. Ze heeft zelfs
zooals men weet, een staatscommissie te dier
zake benoemd. Misschien vindt die commissie,
wier werkzaamheden zijn begonnen met een
wat men zou kunnen noemen algemeene
enquête, de oplossing, ’t Is te hopen, maar
dan liefst spoedig. Want de ontevredenheid
is stijgende en als de commissie met de be
kende Hollandsche degelijk- en langzaamheid
gaat delibereeren, bestudeeren, rapporteeren
enz., ja dan zou het duurte-vraagstuk in
tusschentijd wel eens op andere wijze opgelost
kunnen zijn. Men zou hierbij een voorbeeld
kunnen nemen aan het buitenland, waar,
zooals iu Zweden, Engeland, Frankrijk, Italië
en Amerika, krachtige maatregelen en uitste
kend werkende wetten tegen woeker en onre
delijke prijsopdrijving in 't leven zijn geroe
pen. Want in den pas geëindigden oorlog is
geen enkel land aan de plaag van de woeke
raars ontsnapt, ook niet de onzijdige staten.
Vele gewetenlooze parasieten, die men in ons
land met den naam O.-W.-ers bestempelde,
hebben ten koste van de groote massa soms
enorme rijkdommen vergaard. Die O.-W.-koorts
is ook nu nog niet verdwenen en de prijzen
van vele gebruiks-artikelen zijn sedert het
sluiten van den vrede eer gestegen dan ge
daald. Dat is tegen de schier algemeene ver
wachting en het publiek leeft in de stellige
overtuiging, dat het nog altijd gevild wordt
en voor vele noodzakelijke levensbehoeften
afzetters-prijzen betaalt. Er heerscht daardoor
groote ontstemming en onrust in de wereld
en er ontwaakt een krachtig, georganiseerd
verzet tegen de onrustbarende duurte, waarmee
bijna ieder gezin te worstelen heeft.
De winkeliers-stand, die in direct contact
staat tot de afnemers, begint hier en daar
leelijk in de klem te geraken. Tijdens de
algemeene misère is het hun over ’t algemeen
zeer goed gegaan en in den distributietijd
heeft zich heel wat kwaad bloed gezet tegen
vele neringdoenden, die dikke winsten maakten
en de vriendelijke beleefdheid van vóór den
oorlog tegenover de klanten meer en meer
aan hun laars lapten. De menschen hadden
hèn immers noodig! Ook in dit opzicht was
de verhouding verbroken en de wereld op
haar kop gezet.
Thans komt de reactie. Het vertrouwen is
in ernstige mate geschokt en het verzet breekt
zich baan, bedreigt niet zoozeer fabrikant en
grossier als wel den winkelier, die volgens
veler oppervlakkige beschouwing ook nu nog
een van de directe oorzaken is der heerschende
duurte. Anderen, ook de oprichters van som
mige (tijdelijke?) consumenten-vereenigingen,
wenschen het verbroken vertrouwen te her
stellen en door onderlinge samenwerking tot
een bevredigende oplossing te komen. Of het
lukken zal F De tijd zal het leeren en mis
schien ook in dit opzicht een economische
revolutie brengen, zooals wij er de laatste
jaren reeds enkele hebben beleefd.
In de Zwolsche Crt. vonden we een inge
zonden stuk van het bestuur der Midden-
stands-vereeniging «Handel en Industrie”
aldaar, waarin de kwestie op zakelijke, heldere
en objectieve wijze onder de oogen wordt
gezien. De inhoud van dit schrijven, dat
overname ten volle waard is, luidt als volgt
Ernstige tijden beleven wij en nog ernstiger
gaan wij wellicht tegemoet. Al de lasten
gedurende den oorlog heeft men gedragen,
gerugsteund door de gedachte«als straks de
vrede komt, zal er wel een betere tijd aan
breken”. De vrede is gekomen, de betere tijd
echter niet. Integendeel. De kolossale prijzen val,
waar het publiek van droomde, heeft zich
Eervol ontslag.
Aan den heer 8. 8. Frankena, assistent bij
’s rijksbelasting, is met ingang van 1 November
1919, eervol ontslag uit den dienst verleend.
Feest Rijks-Zuivelschool.
Aan het programma van de feestelijke her
denking van het 15-jarig bestaan van de
Rijks-Zuivelschool op 1 October a.s. ontleenen
wij het volgende
Voormiddags 101/2 uur.
Samenkomst in het «Hof van Holland” te
Bolsward van alle deelnemers aan het feest.
Na kort welkomstwoord van den Voorzitter,
bezoek aan de Rijks-Zuivelschool.
Fotografische opname van alle deelnemers
voor het schoolgebouw.
Vervolgens bezoek aan de vee-tentoonstelling,
dien dag door de Friesche Maatschappij van
landbouw, afdeeling Bolsward, te houden.
Namiddags 12 uur.
Gemeenschappelijke koffietafel in het «Hof
van Holland” van oud-leerlingen en hunne
dames.
Namiddags 24 uur.
Alg. leden-vergadering van de Vereeniging
van oud-leerlingen van de R.Z.S. te Bolsward.
Van 26 uur nam. wordt er te Bolsward
een keuring van tuigpaarden gehouden, wat
de dames, gedurende de vergadering, eenige
afleiding kan bezorgen.
Namiddags 68 uur.
Gemeenschappelijk diner in 't hotel Wiebes”
van dames, oudleerlingen, leerlingen en genoo-
digden als Directeur, personeel en oud personeel
van de Rijkszuivelschool.
’s Avonds 81/2 uur.
Aanvang van den feestavond waarschijnlijk
in «de Doele”.
Het programma bevat onder andere een
blijspelletje, eenige voordrachten en tableaux
etc., uit te voeren door Bolswarder dames en
leerlingen van de Rijkszuivelschool.
Een en ander wordt afgewisseld door het 15
personen sterk Bolswarder Orkest «Andante”,
directeur de heer Timmer.
Verder gal er gelegenheid gegeven worden
te kunnen dansen,
lijkheid tot oprichting
Bureau voor inkoop.
Brooddronkenheid.
Men meldt uit Delft aan het ffbld.
De hooge loonen die thans aan losse werk
lieden worden uitgekeerd, weten sommigen
niet beter te besteden dan voor een goed deel
in sterken drank om te zetten. Dronkemans-
tooneelen, waarbij dikwerf het mes wordt
getrokken, zijn aan de orde van den dag. Zoo
gebeurde het gistermiddag dat een beschonken
sjouwer op den Zuidwal een ijzeren stoephek
afrukte en uit pure baldadigheid wierp door
een spiegelruit van een woning. De politie
arresteerde den dader die zich nu wegens
vernieling zal hebben te verantwoorden.
Rijstprijzen.
De maximum-prijs voor rijst is opgeheven,
behalve voor rijst die door bet Rijk beschikbaar
wordt gesteld ten behoeve van zieken en
zwakken.
De minister zegt, dat invoer van rijst bij
het voortbestaan der huidige maximumprijzen
ten zeerste bemoeilijkt, zoo niet onmogelijk
wordt, daar de laatste zich bewegen beneden
de op de wereldmarkt geldende prijzen. Naar
de minister hoopt, zal, mede als gevolg van
de opheffing van den max.-prijs, in de naaste
toekomst meer rijst geïmporteerd worden dan
tot heden het geval was.
Importears hebben zich verplicht van den
nieuwen invoer 10.000 balen te leveren aan
de Regeering. Deze zuilen ten behoeve van
zieken en zwakken tegen de oude prijzen ter
beschikking der gemeentebesturen komen.
STADSNIEUWS.
Benoemd.
De heer D. Beijer, secretaris dezer gemeente,
is in gelijke betrekking benoemd te Woerden.
Geslaagd
voor het diploma candidaat-gemeentesecretaris,
de heer R. de Jager, ambt, ter secr. van
Hennaarderadeel, leerling van den heer
D, Beijer.
Be kolenvoorziening.
De directeur der Rijkskolendistributie heeft
in een vergadering van den Nijverheidsraad
medegedeeld, dat voor de naaste toekomst in
de behoefte aan kolen voor de nijverheid ten
volle kan voorzien worden en dat ook de
verdere vooruitzichten, in aanmerking genomen
de kolenschaarschte over de geheele wereld,
niet ongunstig zijn.
Congres Middenstandsbond.
In den a.s. winter zal een buitengewoon
congres van den Middenstandsbond gehouden
worden, ter behandeling van de volgende
onderwerpen:
1. Het euvel der opzettelijke wanbetaling
en de middelen ter bestrijding daarvan.
2. Het Coöperatie-vraagstuk, waaronder
ook wordt opgenomen het voorstel: De moge-
Bolswardsche Courant
»oor
t-
F
A-
s
