lieuws» en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
No. 14.
59ste Jaargang.
Zaterdag 3 April 1920.
Uitgever:
Firma B. CUPERUS Az., BOLSWARD.
INGEZONDEN.
BEDRIJFSRADEN.
VOOR
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
L
STADSNIEUWS.
Voetbal.
Uitspraak vonnissen Kantongerecht.
Rijwiel zonder licht.
Bolswardsclie Courant
1
I
de Kermis,
de Zondags-
J.
een
Stoffel
- Oosterend.
Leendert van
Borrius R. - Welsrijp.
Auke Y. - Oosterend.
- Molkwerum. Nanne J. -
Marten T. W. - Kimswerd.
waarom het bij ona gaat,
van buitensporigheden op
de verleende plaatsruimte,
Namens den Bond van Hötel-
en Caféhouders «B. en O.”:
LEO HETTEMA, Secr.
Bolsward, Maart 1920.
ABONNEMENTSPRIJS: 50 Cents per 8 maanden.
Franco per post 621/s Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zjjn verkrijgbaar i 5 Cent.
radenstelsel verwezenlijkt". ’s-Hertogenboscb,
bij Teulings.) Hy vertelt daarin van een
beweging, die inderdaad de aandacht verdient,
niet zoozeer om wat zij nu reeds is of om
wat zij op dit oogenblik aog beoogt, doch
om datgene waartoe zij onder den drang der
arbeiders uitgroeien kan.
De schrijver betoogt dat er thans, na oorlog
en revolutie elders, noodig is «een stelsel dat
beantwoordt aan de behoeften van dezen tijd".
Als zoodanig beschouwt hij «het bedrijfsraden-
stelsel dat in ons land staat verwezenlijkt te
worden”. Dit stelsel is »een nieuwe en belang
rijke stap in de richting van bedrijfsorgani
satie". Als zoodanig staat het tegenover «het
stelsel dat heerschte, het kapitalistische". Als
men vraagt of «de kapitalistische produktie-
wijze moet verdwijnen", antwoordt de katholieke
hoogleeraar daarop slechts ten deels ontkennend.
Hij konstateert dat ook de socialisten natuurlijk
het kapitaal niet uit het jjroductieproces
willen doen verdwijnen. Hij voor zich wil
ook niet het privaat-eigendom van produktie-
middelen afschaffen. Maar wel meent hy,
«dat aan de kapitalische produktiewijz» een
einde moet komen, indien men eronder verstaat
het misbruik, dat van kapitaalbezit gemaakt
is tot eenzijdig egoistische doeleinden". Hij
erkent, «dat de menschelijke arbeid de primaire
factor is bij de productie” en het kapitaal
slechts een secundaire factor, waaraan vaak
«een onevenredige winst wordt toegekend".
Ter betering van dien misstand wil hij «een
bedrijfsraad, welke voor de helft uit patroons
en voor de helft uit arbeiders is samengesteld”
met o.a. als taak «om op geregelde tijden
gezamenlijk te beraadslagen over den toestand
van het bedrijf, over de te voeren prijspolitiek,
over de middelen om de voortbrenging op te
voeren zonder de arbeidskrachten overmatig
te belasten”. Aan de verschillende bedrijfsraden
stelt hij daarnaast tot plicht om «harmonisch
de belangen der verschillende andere bedrijven
en der andere gemeenschapsgroepen, die buiten
het eigenlijke bedrijfsleven staan, te behar
tigen". In dat oogmerk moet ook voorzien
worden door de stichting van een «konsumenten-
raad welke den Centralen Raad (van Bedrijven)
ter zijde staat".
Men ziet dat aan deze drie factoren, arbeiders,
ondernemers en konsumenten, als gezamenlijke
beheerschers van het bedryf, nog slechts het
vierde element der vertegenwoordiging van
het overheids- of gemeenschapsbelang in de
bedrijfsleiding toegevoegd behoort te worden,
om een der beginselen van de dusgenaamde
socialisatie te verkrijgen, zooals die van andere
zijde wordt voorgestaan. Wel verklaart de
heer Aengenent met nadruk dat hij de sociali
satie niet wil, maar als wij zien, dat bij op
het slot van zijn brochure zijn bedrijfsraden-
stelsel omscbrijft als «het sociale arbeidssysteem,
in tegenstelling met ’t vroegere kapitalistische
systeem omdat in dat nieuwe stelsel de volle
aandacht wordt geschonken aan den primairen
produetiefactor, den menschelijken arbeid", dan
is het toch wel duidelijk, dat hier wat onder
de socialisten aan denkbeelden en verlangens
omtrent de wijziging der bedrijfsorganisatie
leeft, van katholieke zijde dichter benaderd
wordt dan uit sommige afwijzingen der socia
listische gedachten in de brochure zou kunnen
worden afgeleid.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Geachte Redactie.
In bet nummer dato 27 Maart van uw
geëerd blad, komt een ingezonden stuk voor
van het Drankweercomité, waarop het bestuur
van den Bond van Hotel- en Caféhouders
Bolsward en Omstreken" gaarne eenigantwoord
wil geven.
In de eerste plaats hebben wij niets tegen
het plan der drankweer om weder een blauwe
week te organiseeren. Heusch, dat nemen we
haar niet kwalijk. Wij begrijpen de goede
bedoelingen, als men niet te ver gaat. Het
Comité is hierin, door ons, nooit tegengewerkt,
al mochten we soms over die hartverheffende
propaganda-optochten enz. niet gelijk denken.
Waar dc drankweer nu die blauwe week
dienstbaar wenscht te maken aan de actie voor
Plaatselijke Keuze, moeten we, van ons
standpunt gezien, het goed- en lichtgeloovig
publiek wel even inlichten waar het hier om gaat.
Plaatselijke Keuze beoogt de zoogenaamde
drooglegging van Nederland. In plaatsen waar
dit ideaal bereikt wordt, mag hoegenaamd
geen alcoholische draak gebruikt worden of
2 nederlagen voor F. C. A.
F. C. A. II—Frisia IV 2-3.
F. C. A. IFrisia III 35.
De eerste wedstrijd, die door de jonge
Frisianen gewonnen ward, geeft met den stand
32 de verhouding goed weer.
In den wedstrijd F. C. A. IFrisia III,
gaven onze stadgenooten al zeer weinig goed
spel te zien. Dat deze wedstrijd verloren werd,
is o. i. te wijten aan het steeds weer plaatsen
van nieuwe spelers in het elftal, die niets meer
prestoeren dan de ouden.
De wedstrijd bad een zeer vriendschappelijk
verloop, zooals we dat trouwens steeds van
Frisia gewoon zijn. De uitslag 53, ten
voordeele van Frisia, had met een beetje meer
geluk ook voor F. C. A. kunnen z(jn.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder Ne. 4.
Wat thans in Duitschland gebeurt, kan
ook voor ons land belangrijke gevolgen hebben.
Hoewel de lichtzinnige staatsgreep van Kapp
alweer tot het verleden behoort, zijn daarmee
hare gevolgen nog niet uit de wereld. Die
gevolgen zullen voornamelijk tweeërlei zijn naar
alle waarschijnlijkheid. In de eerste plaats
is te verwachten, dat Duitschland, nadat het
ekonomisch leven pas weer eenigszins op streek
te komen scheen, een nieuwe periode van
felle inwendige beroering is ingetreden, die
noodzakelijkerwijs aan de produktiviteit groote
schade zal toebrengen en het geteisterde land
wederom met vermeerderd gebrek zal bedreigen.
Dat dit voor het herstal der handelsbetrek-
kingen met het buitenland, en ook met ons
land, van groot nadeel zal zijn, behoeven wy
ons niet te verhelen. Maar in de tweede plaats is
het wel zeker, dat de toestand der geesten, en
vooral die van de arbeidersklasse, thans in
Duitschland, onder den invloed van het ge
beurde, een snelle en ingrijpende radikaliseering
zal doormakan. Voor zooverre die radikali-
seering zich zal richten op de volstrekte onder
drukking van het militairisme, dat bij deu
staatsgreep nog eens den kop poogde op te
steken, kunnen wij er ons in het belang van
den wereldvrede slechts over verheugen. Evenwel
staat het te voorzien, dat ook in de verdere
politieke en ekonomische gedachten der Duit-
sche bevolking diezelfde radikaliseering zich
zal gaan voltrekken, en in dat geval behoeven
wij ons geen oogenblik voor te stellen, dat
de aaklank daarvan ook in ons land achter
wege zal blijven.
Wat dit betreft, hebben wij ons slechts te
herinneren, wat er in November 1918 gebeurde.
Toen de revolutie in Duitschland plaats greep
en daar overal arbeiders- en soldatenraden aan
de macht kwamen, vertoonde zich aanstonds
ook in byna alle andere landen van Europa
een sterke styging van het machtsbewustzijn
der arbeiders. Tevens kwam er een sterke
neiging op, om aan het gestegen machtsbe
wustzijn belangrijke concessies te doen. Men
heeft zich nog maar eens ’t bekende hoofdartikel
van de Nieuwe Rotter damsche Crt. in de gedachte
terug te roepen, waarin het in die dagen uit
de arbeidersbeweging hier opgestelde radikale
urgentieprogram nagenoeg geheel werd aan
vaard. Anderzijds herinnere men zich den
spoed waarmee hier, gelyk in tal van andere
landen, de achturenwet tot stand kwam. Nader
hand, toen in Duitschland de revolutionaire
beweging geliquideerd werd, is de hervormings-
drift ook hier te lande snel verminderd. Men
kan er echter moeilijk aan twijfelen, of een
overeenkomstige beweging over onze grenzen
zou hier weer overeenkomstige gevolgen hebben.
Onder wat nu in Duitschland, ten gevolge
van de ingetreden radikaliseering, vrij algemeen
verwacht wordt, is in een of anderen vorm
de invoering van een soort radenstelsel. Hier
onder kan men zeker zeer verschillende zaken
verstaan. In zijn meest radikalen vorm is het
in politiek opzicht de vervanging van het
parlementaire stelsel door iets als een Russisch
Sovjet-systeem, en in ekonomisch opzicht de
onteigening van de bedrijfsondernemers en het
stellen van de bedreven onder het bewind van
arbeidersraden. Het ziet er op dit oogenblik
nog niat naar uit of het in Duitschland zoo
ver zal komen de in andere richting strevende
krachten in de maatschappij schijnen er daar
voor te sterk. Wel «chter schijnt het mogelijk,
dat op politiek gebied aan arbeidersraden een
zeker controlerecht over de parlementaire
lichamen en de politieke organen zal worden
ingeruimd en dat in ekonomisch opzicht de
reeds aangenomen wet op de bedrijfsraden zal
worden herzien in de richting van sterker
invloed der arbeiders op het bestuur der onder
nemingen. Het schijnt verstandig er mee
rekening te houden, dat zich dan oek ten
onzent vooral wat dat laatste aangaat, een
beweging zal openbaren die niet zonder uitzicht
op resultaat is.
Wanneer wij dit laatste zeggen, denken wij
er aan dat ook buiten de kringen der socialis
tische arbeiders hier reeds de gedachten en
wenschen zich in een dergelijke lijn ontwikkelen.
Men leze dienaangaande eens de brochure,
bevattende een rede, door den katholieken
professor J. D. J. Aengenent op 25 Februari
te ’s-Hertogenbosch gehouden bij zijne instal
latie als voorzitter van den katholieken bedrijfs-
raad in de metaalindustrie. («Het bed rij fs-
verkrijgbaar worden gesteld. Zelfs bier en wijn
vallen hieronder en wellicht zal menige dame
aan haar reukorgaan ook de eau de Cologne
of andere parfum moeten ontzeggen. Dit is
dus wel zeer ingrijpend en zal zeker lang niet
ieders goedkeuring kunnen wegdragen. Boven
dien wenscht men deze ideale toestand te
verkrijgen op eene wyze die indrsischt tegen
de Grondwet van den Staat. Immers, iedere
kiezer stemt zijn afgevaardigde mede, naar de
Rijksregeering, welke de wetsontwerpen be
handelt, verwerpt of goedkeurt, terwijl men
op deze manier de wetgeving in andere, wellicht
nog omslachtiger banen, brengt. Is dat ook
niet weer al te ver gaand
Over de wijze waarop de handteekeningen
op adressen aan de Kamer soms verkregen
worden, zullen we maar zwijgen. Dit is genoeg
bekend. Datsommige vooraanstaanden teekenden
is nog geen doorslaand bewijs dat die idealen
zoo schoon zijn in ieders oogen.
Dat de tegenstanders niet zullen rusten, is
begrijpelijk.
Deze zijn niet alleen de-vergunninghouders,
welke hun bestaan geheel of ten deele uit
bet gewraakte putten en dus voor bun brood
vechten, doch ook de gebruikers die natuurlijk
veel talrijker zyn en er nu dadelijk niet van
gediend zullen wezen, dat een of andere
vereeniging ben in hunne persoonlijke vrijheid
aantast. Laat ieder de zaken in eigen huis
opknappen, vreemde inmenging geeft meestal
last en is ongewenscht.
Waartoe is het noodig, een groote menigte
menschen, zelfs het gsnot van een glas bier
te ontzeggen en deze zoodoende onnoodig
ontevreden en baloorig te maken? Tegen
onmatigheid moet gestreden worden op allerlei
gebied, ook bij drankbestrijding.
Wij respecteeren diegenen, welke den Zondag
als den dag des Heeren heiligen en dan niet
uitgaan, doch moet men de menschen minder
achten die in deze eenigszins andere opvatting
hebben en naast Zondagsheiliging een gepaste
ontspanaing nemen?
Veeleer is laakbaar, dat man om kracht in
zijn actie te krijgen, de politiek voert om de
kerkelijken in het gevlei te komen door te
schermen met den Zondag en
terwijl men van huis uit van
heiliging niets moet hebben.
Enfin, ieder doe zijn best, dit is niet
laakbaar, mits men eerlijk blijve en binnen
de perken. Dan is men niet fanatiek en wij
hopen gematigd te blijven.
Wij laten aan het publiek over, hoe het
denkt over onze voorstelling inzake d*
baldadigheid der jeugd in verband met ons
adres aan den Raad, terwijl wij de beschuldiging
ver van ons werpen, als zouden wij beweren
«dat de drankweer de baldadigheid in de hand
werkt”. Toe, Drankweercomité, leest U die
clausule nog eens, met nuchter verstand, over.
Wij gelooven en weten zeker, dat er onder
de drankbestrijders hoogstaande personen en
goede paedagogen zijn aan wien de jeugd
veilig toevertrouwd is, maar daarover willen
we niet redetwisten. Deze zaak behoort
trouwens in de eerste plaats bij ouders en
voogden thuis, die hierin hunne eigen over
tuiging zullen volgen.
De groote zaak,
is de beteugeling
allerlei gebied.
Met dank voor
Gezien het resultaat van dezen wedstrijd,
gelooven wij niet dat F. C. A. den 2den
Paaschdag het tot een prijs zal kunnen brengen,
tenzij eenige oude krachten bereid mochten
zijn dezen dag mede te spelen. Zou het niet
mogelijk zijn, dat F. C. A. a.s. Maandag
oitkomt met de volgende combinatie I. Wolke,
R. v. d. Meulen, J. Geertsma, J. Wy'rna, o. e.a.,
M. Brandsma, Job. v. d. Oever. D. v. d. Werf,
P. Flapper, G. Schuurmans, N. J. Popma,
Hondema. Met dit elftal is de kans op
prijs lang niet uitgesloten 1
Anne B. - Welsrijp. Hielke P. - Oosterend.
Herre K. - Eemswoude. Meindert v.d. W.
- Eemswoude. Enne H. - Koudum. Rein
de B. - Workum. Teatske v.d. B. Blauw
huis. Jan L. - Arum. Hendrik 8. -
Burgwerd. Yeb R. - Burgwerd. Taeke de
J. - Burgwerd. Ruurd v.d. B. - Exmorra.
Albert v.d. V. - Bayum. Jurre v.d. E. -
Witmarsum. Tjerk van ’t Z. - Nijland.
Roel H. - Koudum. Andries v. d. M. -
Harlingen. Willem W- Hennaard. Pieter
Y. - Witmarsum. Jan A. - Bolsward.
Frederik B. - Bolsward. Hans V. - Kims
werd. Jacob 8. - Waaxens. Jelle 8. -
Nijland. Jacob H. - Workum. Gooitzen
Z. - Bolsward. Cornelia E. - Bolsward.
Roel H. - Koudum. Reinder A. Arum.
Uiltje v. d. M. - Parrega. Sipke de J. -
Koudum. Cornelia V. - Stavoren. Gosse
P. - Exmorra. Aadries v.d. M. - Bolsward.
Ane H. - Almenum. Gerben D. - Warns.
Stefanus H. - Workum. Hendrik v.d. M. -
Molkwerum. Klaas H. - Warns. Jan T. -
Warns. Rinke v. d. V. Koudum. Epeus
C. - Bolsward. Pieter van D. - Tzum.
Pieter L. - Kolderwolde. Harmen O. -
Oosterend. Theunis T. - Gaastmeer. Hen
drik de B. - Wommels. Rienks B. - Win-
sum. Ynze v.d. Z. - Witmarsum. Sybren
K. - Pingjum. Anne I. - Witmarsum.
Sjoerd de B. - Parrega. Nanne J. - Wor
kum. Klaas V- - Stavoren. Tamme de V.-
Koudum. Jacob L. - Bolsward. Sytze K. -
Pingjum. Yeb. K. - Burgwerd. Geert
N. - Oosterend. Meindert v.d. V. - Parrega.
Epke v.d. V. - Parrega. Eize W. - Leeu
warden. Harmen G. - Bolsward. Mindert
E. - Wommels. Stoffel van R. - Warns.
Riemke 8. - Oosterend. Rients E. R. -
Oosterend. Leendert van D. - Wommels.
Frans v. d. M. - Bolsward. Regnerus 8. -
Tjum. Folkert A. - Hidaard. Sjouke D. -
Tjerkwerd. Rommert B. - Harich. Anne
G. - Oosterend.
allen veroordeeld tot f 2 of 2 dagen h.
Fetze O. - Schettens. - - -
Haije D. - Oosterend.
Douwe F.
Workum.
allen veroordeeld tot f L of 1 w. tuchtschool.
Siemen F. - Molkwerum.
veroordeeld tot f 2 of 1 w. tuchtschool.
Politieverordening
Nanne J. - Workum.
veroordeeld tot f 1 of 1 w. tuchtschool.
Andries de W. - Bolsward.
veroordeeld tot f 2 of 2 dagen h.
Niet stemmen.
Jacobus v.d. W. - Exmorra.
ontslag v. rechtsvervolging.
Karel G. - Koudum. Jau A. - Koudum.
veroordeeld tot f 2 of 2 dagen k.
Leerplichtwet.
Auke H. - Bolsward. Yke B. Witmarsum.
veroordeeld tot f 3 of 3 dagen h.
Klaas F. - Bolsward. Hans v.d. L. - Makkum.
veroordeeld tot f 4 of 4 dagen h.
Eeltje M. - Bolsward.
veroordeeld tot f I of 1 dag h.
Voertuigen zonder licht.
Gerrit v.d. E. - Witmarsum.
veroordeeld tot f 1 of 1 w. tachtschool.
Hans de B. - onder Kimswerd. Ribbertus
V. - Arum. Ribbertus V. - Arum.
veroordeeld tot f 2 of 2 dagen h.
Burengerucht.
Gerrit A. - Witmarsum,
veroordeeld tot f 3 of 3 dagen h.
Dronkenschap.
Watze B. - Harlingen. Klaas P. - Bolsward.
Jacob L. - Bolsward. Dirk A. - Sneek.
