der Gemeente Bolsward
Officiéél Orgaan
SNEER
4-
Kindermantelsen Jasjes,
Mutsen en Hoedjes.
Wollen Tricot Jurkjes,
vanaf f 1,75.
k
P. 0. v. d. KLEI,
TROMP,
SIGAREN
tegen scherp concnrreerende prijzen.
I
De Friesche Speurder.
f
Dames Jumper,
vanaf f 4,95.
Tricot Pakjes,
vanaf f 3,95.
1
r 'M
Enorme collectie Sigaretten.
TROMP
No. 50
Woensdag 2/ September 1922
61ste Jaargang
F
J
Uit de Raadszaal.
MHH
komen nieuwe zendingen
DAMES- en KINDERMAN TELS binnen.
Wij brengen mooie kwaliteiten,
doch stellen scherpe prijzen.
OUD-BOLSWARD.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
I
van
HERFSTMAAND.
den Herfst,
Groote keuze
V
Engros
Sneek.
Beleefd aanbevelend,
Pracht-collectie
IX.
Fijne kleuren
BOLSWARD.
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Overal bekend als vertrouwd
adres voor levering wan
PRACHT-aanbiedingen!
Vrijdag 29 Aug. in De Nieuwe Aanleg,
bij-
Zaterdag 80 Aug. in Het Blauwhuis, bij
J. J. de Boer.
Zelfde dag in ’t Witmarsumer Veerhuis,
bij T. Jelgersma Lzn.
Maandag 1 Sept, in de Nederlanden, bij
G. Ypma.
Zelfde dag in ’t Klein Klooster, bij L.
Jorritsma.
Woensdag 3 Sept, in ’t Wapen van Bols
ward, bij Jelle S. Postma.
De prijzen en premies bestonden meestal
uit luxe voorwerpen, bijv, gouden horloges,
zilveren lepels, zilveren aanstekerskomfoor
want de lange Goudsche pijpen werden
toen nog gerookt, zilveren theebus en
dergelijke.
In de kranten zag ik een paar berichten,
September de maand van
Maar met een zomerkleur:
De zou straalt nog met heel wat kracht
Op ’t suizend loof, op bloemenpracht
Vol kleurengloed en geur!
Zoo nu en dan een regendag,
Een gure najaarsbui,
Maar och! dat heb je in ’t voorjaar óók,
En is nu niet zoo’n vreeslijk spook
Voor flinke jongelui.
Dus mag de jeugd den Herfst toch wel:
Hij is een kindervrind,
Met zakken propvol sappig ooft,
Door zomerwarmte rijk gestoofd,
Dat maakt hem zoo bemind!
En nu doen we ons naar hartelust
Te goed aan ’t Herfstbanket:
Aan appels, peren, pruimen... ’t Is
Of ’s Heeren hand een vruchtendisch
Voor ons heeft neergezetI
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Voor de variatie wensch ik beden eens
wat te geven, dat speciaal de dames zal
interesseeren, dus een onderwerp wensch
ik te behandelen, dat de heeren wel mogen
overslaan, want het gaat over de mode.
Daarna komt nog iets, waar de dames
niets aan hebben, want die bemoeien zich niet
met biljardpartijen. „Elk wat wils” is mijn
systeem.
Voor ongeveer 60 jaren waren de dames
vermoedelijk ook al, gelijk thans, dat ze
gaarne naar de nieuwste mode gekleed
gingen. Mijn geheugen reikt niet zoo ver,
maar ik moet dat opmaken uit beschrij
vingen en berichten uit dien tijd. Is het
nu chique in korte rokjes te loopen om
er echt jeugdig en meisjesachtig uit te zien,
toen had men de crinolines of hoepelrokken,
en moest men een fameuzen om vang hebben
om deftig te lijken. Was nu voor
korte jaren een nauwe rok de trant, waarin
men slechts kleine pasjes kon maken, voor
ruim een halve eeuw was het tegengestelde
mode, en konden de dames soms niet door
een gewone huisdeur passeereu, of ze
moesten vooraf de zijden der japon wat
platdrukken, zoodat de ruimte zich naar
voor- en achter verplaatste. Zij moesten
eerst op de vereischte breedte gebracht
worden.
Onder het opperkleed droeg men, en
ouderen zoowel als de jongeren, een spring-
veeren traliewerk, in vorm veel gelijkenis
hebbende met een boerenkarn, maar dan
gewoonlijk beduidend wijder dan zulk een
boterton. Het was in de kerken, zalen,
rijtuigen en overal waar de dames op rij
en wat dicht opeengepakt moesten zitten
een heele toer om behoorlijk in ’t gelid
te komen. En die dolle mode, die men
vóór de Fransche overheersching ook gekend
had, doch toen alleen bij de hoogste
standen, werd nu algemeen, want niet
slechts bij de stadsdames, neen, ook ten
plattenlande en bij de dienstboden kwam
het in steeds verergerende mate in zwang.
Verscheidene jaren hield het stand: het
begon met een hoepeltje onder in de rok
te naaien, opdat die wat „proes” uitstaan
zou, en gaandeweg vermeerderde het aantal
baleinen en werd de cirkel grooter genomen,
en men kwam zoo tot een geheel netwerk
van met eenig weefsel ovtrtrokken ijzerblik.
Een goed gekleede juffrouw moest een
duikerklok gelijken.
Voor een japon was soms het dubbele
aantal ellen stof noodig, bij gewone afme
tingen vergeleken, en toen daarbij nog
de manie kwam om één, daarna twee,
drie en meer strooken op het opperkleed
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62’/2 cent per 3 maanden
de „Friesche kap” met haar toebehooren
liep nog al in de papieren, en wien ’t
te duur uitkwam, begon over boersch
staan en ouderwetsch te spreken en droeg
het haar los. Eerst begon het in de
steden en allengs ook in de dorpen, dat
de oorijzers niet meer aangeschaft werden.
Vooral ongehuwden zag men toen veelal
met „losse haren” in krullen golfde
het lange haar over schouders en rug.
Papillotten (krulpapiertjes) werden toen
een artikel van dagelijksche behoefte.
De hoeden van toen? zal men vragen.
Ik vond daarover een beschrijving van
het jaar 1864. Het was toen een oorlog
zuchtige tijd. In Amerika stonden Noord
en Zuid in feilen krijg tegenover elkander,
en werd de kwestie van de slavernij en
den slavenhandel met de wapenen beslist;
Pruissen wilde Sleeswijk en Holstein bij
den Duitschen Bond en voerde daarover
oorlog met Denemarken. In Polen, Italië
en meer landen was een reeks geschillen,
die telkens deed vreezen voor wapenge
kletter. Die oorlogsgeest nu vond weerklank
in de mode der dameshoeden. Ik lees toch
„Men verzekert, dat in den aankomenden
zomer de vorm der dameshoeden ontleend
zal worden aan de zeemacht. De meest
te hechten, was geen lap haast toereikend.
Maar toen had het ook zijn hoogtepunt
bereikt en daar het te algemeen en te
uitbundig was geworden, begon men zoo
maar onverwacht en plotseling de crinoline
te veroordeelen niemand ten spijt of
het moet den manufacturier zijn geweest.
De kapsels der dames waren in die
tijden ook zeer verschillend bij tegenwoordig.
Wordt de chevalure (bet hoofdhaar) thans
opgespeld en met versierde kamneten en
spelden om ’t hoofd vastgezet, toen was
het oorijzer, niet slechts in 't boerenland
maar ook in de stad, nog in trekeen
niet al te breed gouden voor de meerge-
goeden een smal gouden of desnoods zilveren
voor de gewone- en dienstbare standen.
De gouden beugel nam allengs in breedte
toe en bedekte geheel het hoofd, maar
VOLGENS IWMIHM
algemeen oordeel is de k w a 1 i t e i t der
zuivere medicinale
gT Pepermunt
in één woord v O O rtreffelijk!
gezochte hoed, met zeer hooge luifel en
een waaienden sluier, in plaats van zeilen,
stelt een kaperschip voor. De hoed, genaamd
stoomkanonneerboot, heeft een zeer eigen-
aardigen vorm. Deze is klein en lang
werpig; onder de luifel ziet men twee
kanonnen van haar vervaardigd, die kruis
gewijze boven het voorhoofd geplaatst zijn.
De stoom wordt voorgesteld door een
grijze veer. Dan nog zijn er zeer elegante
fregatten en schroefstoombooten, en om de
vloot compleet te maken, worden nog
zoogenaamde „wrakken” vervaardigd, die
er somber uitzien iu grijs en donkere
kleuren, en voor heele en halve rouw in
orde gemaakt kunnen worden.”
Als onderschrift bij dit bericht staat,
zeker niet zonder beteekenis, in kleinere
letter gedrukt: „Wijl deze fraaie va&rtuig-
hoeden veel geld kosten, is het niet
onmogelijk dat de gehuwde mannen op
het gezicht dezer hoofddeksels een aanval
van zeeziekte krijgen.”
Volgens informatie bij een reeds hoog
bejaarde dame want ik durf over dit
onderwerp geen eigen meening te verkon
digen, ook al om dat het vóór mijn tijd
was heeft men hief ter stede die „zee
schepen” niet gedragen; men had de zoo
genaamde „oude kieps”, een groote gewelfde
hoed, zoo iets alsof men een deurmatje
opgezet had, den achterkant dichtgeregen
en voor wat wijd uitstaand.
Die onooglijke hoed, ook wel spottend
huifkar genoemd, raakte toen uit demode
en werd vervangen door een kleiner hoedje,
dat beter om het hoofd sloot, maar van
voren een groote ronding had, die als een
boog het gelaat omspande, want onder de
kin was het met linten vastgemaakt. Men
betitelde dezen hoed dan ook niet zelden
als „Stoepenluifel”, maar al spoedig nam
die luifel af in grootte, en het hoedje met
keelbanden soms met linten en strikken,
daarna ook wel met bloemen en veeren
versierd werd overheerschend. De ronde
hoed volgde daarna, die in grooter formaat
„zwaaier” werd genoemd en na vele wijzi
gingen in grootte en verschillende rondin
gen, opgeslagen of neerhangenden rand,
schuins of recht, duurt die nog tot in
onzen tijd voort.
Nu iets over de vroegere biljardpartijen.
Uit alles kan ik opmaken, dat toentertijde
in Bolsward veel liefhebberij bestond voor
het biljardspel. Er waren toen heel wat
meer café’s dan tegenwoordig (Ik ben
bezig ze alle eens voor U te bezoeken
pardon! uit te zoeken, doch de lijst is
nog niet compleet.) In die „herbergen”,
zoo werden ze toen algemeen genoemd, was
gewoonlijk ook een biljard, in de sociëteiten
meer dan één, en dikwerf werden er wed
strijden om prijzen uitgeschreven. In de
kermis, toen 12 dagen durende, was eiken
avond bij den een of ander een biljard-
partij. De kasteleins regelden dat onder-
Dinsdagavond vergaderde de Raad. Alle
13 leden waren tegenwoordig.
Ingekomen was o. a.
Een adres van het Bestuur „Openbare
Leeszaal” om subsidie, een dergelijk verzoek
van "het „Groene Kruis” en een verzoek
van Commissarissen weg SneekBolsward,
om op de gemeente-begrooting een post
aan te brengen tot dekking van het tekort
op de tolheffing.
Deze stukken zullen worden behandeld
bij de gemeente-begrooting voor 1923.
PUNTEN VAN BEHANDELING.
1. Foorstel van Burgemeester en Wet
houders tot aanvulling der instructie voor
den ambtenaar belast met de herkeuring
van vee en vleesch.
Gedeputeerde Staten hebben opgemerkt,
dat in de instructie voor den ambtenaar
met de herkeuring belast, dient te worden
opgenomen de bezoldiging.
B. en W. stellen voor, hieraan te voldoen,
en te bepalen dat voor elk geval f 25 zal
worden betaald, met inbegrip van reis- en
verblijfkosten.
Met algemeene stemmen goedgekeurd.
2. Voorstel tol uitdieping van de
Nieuwe Turf gracht.
Op verzoek der Schippersvereniging om
de Turfgracht uit te diepen, stellen B. en
W. voor, hiertoe over te gaan, wijl er nog
een surplus op dien post der begrooting
beschikbaar is.
Over dit voorstel ontstaat heel wat
discussie. De heeren Roode en Yssels
wenschen met het oog op de groote
werkloosheid, dit werk in eigen beheer te
doen uitvoeren.
B. en W. zijn dit ook van plan, maar
wenschen toch de vrijheid te behouden,
om indien eigen beheer te duur uitkomt,
tot aanbesteding onder ingezetenen over
te gaan.
die ik hier meen te moeten navertellen.
„De menigvuldige wedstrijden op het
biljard, gedurende de kermis dag aan dag
gehouden, brengen vele talenten en krachts
ontwikkeling aan. Al de uitslagen te melden
gaat niet aan, maar bij den kastelein
Mulder in Den Hof van Holland, aan welke
partij ongeveer 80 spelers deelnamen, ook van
elders ten deele zeer beroemde, werd de
prijs behaald door den heer A. Wilbers
alhier, die op ruim 70-jarigen leeftijd door
zijn keurig spel de toeschouwers verbaasde.
Op een paar der andere biljardpartijen
bleef hij deze week ook overwinnaar”.
En ’t andere bericht: „21 October werd
bij den kastelein Althuis te Franeker een
biljardpartij gehouden, bij welke gelegen
heid de heer G. Bijlsma, societeithouder
te Bolsward, den prijs won, zijnde *n zilveren
Tabakspot. Hierin steekt nu niets bijzon
ders, maar zeer bijzonder is het, dat dit
de 50ste prijs is die de winnaar thuis
bracht, en die bovendien ook 5 premiën
behaalde. Deze buitengewoon bekwame
biljardspeler, die overigens het spel in eere
houdt en het niet als een handwerk be
schouwt, behaalde kort geleden te Joure
op één dag bij drie biljardpartijen aldaar,
twee prijzen en een premie, en speelde
daarna nog 80 partijen, van welke hij geen
enkele verloor”.
Over dezen heer Bijlsma valt later meer
te zeggen. Ik moet nu mij beperken.
Voor de curiositeit besluit ik deze biljard-
serie met de vermelding, dat ik nog de
advertentie tegenkwam, waarbij in ’t Klein
Klooster bij Jorritsma op den 22 October
Biljardpotspel wordt aangekondigd „om
jonge hanen", ‘vrij te vereeren.
Gegroet:
OBSERVATOR.
elkaar, en zoo kwam bij eiken wedstrijd
steeds een flink getal deelnemers. Door
oefening wordt de kunst verkregen en
Bolsward had den naam van vele beste
spelers onder haar ingezetenen te hebben.
In een krant uit die jaren diepte ik op
de geannonceerde biljardpartijen in de
kermisdagen, en dat waren:
Maandag 25 Aug. in ’t Roodhert, bij 8. F.
Hiemstra.
Woensdag 27 Aug. in Den Hof van Hol
land, bij Johs. Mulder.
ONS FEUILLETON.
In dit nummer verschijnt het slot
het feuilleton: „Stille Bouke”.
In ons volgend nummer beginnen wij van
denzelfden schrijver een nieuw feuilleton
getiteld
Wij twijfelen er niet aan of ook dit
verhaal zal met dezelfde aandacht worden
gelezen als „Stille Bouke”.
Bolswardsche Courant
7
ELKEN DAG
CLtC/Jf
ÖCHNA3EL.
