Officieel Orgaan der Gemeente Bolsward VS Pepermunt Prachtige Stollen naar Maat. HET BESTE WERK. PETTEN. HOEDEN Zie de uiterst lage prijzen. Danies-Kleedifig P. D. d. KLEI, Appelmarkt, Bolsward. I d Luister nu eensü SNEEK levert alle Tabakken van Niemeijer onmid- delijk uit voorraad tegen fabrieksprijs! j Groote Dijlakker, BOLSWARD. Bovenaan in kwaliteit staat gT Pepermunt Gedeponeerd No. 52 Woensdag 4 October 1922 61ste Jaargang dus daarom DE MEEST BETROUWBARE. OUD-BOLSWARD. Verstand en gevoel. (beslist goedkoop) I N.V. R. G. Van Slooten’s Suikerwerkfabriek Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave: Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4 I OCTOBER. is Sneek En als ’t pas Wijnmaand is, wie zou 4 Vlugge levering! Eerste klas werk! weer, betere spanen niet op, hier ver- Bolsward VOOR I -V - wordt medicinaal bereid is daardoor geneeskrachtig staat onder controle van APOTHEKER J. Ruiter De zin over Goudsche pijpen meer in te dringen Bij ’t geen ik mij d... Engros bij de bekende Grossiers en bij: Harlingen - Leeuwarden. doch gewend. Dat hennepplant, f- Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting. Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen, enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief. mensch is tot uiting kunnen komen en daardoor mede kunnen werken aan de zegepraal van het goede over het kwade, van het goddelijke over het satanische. Dan al gaan rillen van de kou! Wel neen! veel liever denken wij, Hoe alles lachte en blonk In ’t heerlijk zonlicht, dat natuur Ons dit jaar weder schonk! De zomer zette ’t hart in gloed, En maakt den guren herfst nog goed! en verbeterde, dank zij en den vooruitgang der Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden gelukkig is afgeloopen als die naar Koudum. Alles scheen heden samen te spannen, ten einde de marschroute te vertragen. Nau welijks had 8., de tolgaarder van het Wor- ktimer tolhuis, de rijders in het gezicht, of hij sloot het hek, teneinde eerst een overeenkomst aangaande den tol te treffen, daar in zijn tarief van tolheffing geen artikel voorkomt, hetwelk deze soort wagens aanduidt. Na met 8. een overeenkomst gesloten te hebben, vervolgden zij hun tocht, die echter aanmerkelijk belemmerd werd, doordien de weg tot Parrega ge deeltelijk opnieuw begrind was en zelfs op sommige plaatsen was voorzien van stuk geslagen steenen. Te Parrega werd de weg beter, en onze reizigers gingen nu in snellen rit voorwaarts, totdat op eenigen afstand van Bolsward de wagen van D. onder zijn last bezweek, 't welk ten gevolge had, dat hij zijn rijtuig als een slede naar Bolsward moest voeren, om het daar de noodige herstelling te doen ondergaan. Inmiddels reed A., begeleid door een menigte nieuwsgierigen, gelijk oudtijds een overwinnaar uit den cirous maximus, langs Bolswards straten. Na afgedane zaken en de noodige her stelling aan den wagen van D. heeft men de terugreis ondernomen. Toen men Tjerk- werd passeerde, ontdeden eenigen zich van Laat dag, vroeg avond, met veel nat En heel veel kille mist, Alsof natuur met al dat vocht Nu heusch geen raad meer wist, Zóó komt ons Wijnmaand tegemoet, Die in haar wijn... veel water doet! De zwaluwen zijn heengegaan, Al d’ ooievaars zijn weg, En ’t najaarsfluitje van de mees Klinkt tusschen struik en heg: „Hoort, vrienden/’ zegt zij, „weest bereid! „Straks komt de sneeuw- en kacheltijd!” Laat komen maar! October geeft Nog menig mooien dag, Waarvan de mensch in d’ open lucht Volop genieten mag! kon aansteken. Door de stengels der zwavel stokken te splijten, kon men met een klein stukje toe, en werd de zuinigheid betracht. De zuinigheid trouwens stond bij onze voorouders hoog in eer, en iemand, die in 't kleine spaarzaam was, maar toch soms weer zich te royaal voordeed, kreeg wel vaak te hooren: „Hij neemt een borrel in één hap, doch breekt een zwavel stok in zessen”. Men had destijds vooral in den winter veel vermomde bedelaars die onze provincie afliepen met bossen zwavelstokken en haud- schrobbers. Die koopwaar hield hen uit de handen der politie, want op landloopers en bedelaars werd streng gelet. Ook waren er nog die van dorp tot dorp trokken met bosjes doorstekers, dat waren de halmen van ’t beemdgras, en de rookers konden er hun pijpen mee reinigen. Om echter nog iets te zeggen van de luzifers, toen die eerst in den handel kwamen, wil ik vertellen, dat men ze in langwerpig ronde spanen doosjes verkocht. Het waren zwakke houtjes, één eind gezwaveld en met een phosforuskop, die ontbrandde als men ze op een ruwe opper vlakte wreef. Ze waren goedkoop één cent een doos I maar ze waren ook niet best. Men moest, vooral bij vochtig soms zijn geduld beproeven. Een en steviger soort werd in groolere doozen verkocht 3 cent, maar de beste waren de Engelsche waslucifers, die in langwerpig vierkante blikken doosjes (bruin gevernist) te koop waren. Die kleine kaarsjes met blauwe koppen waren vooral des nachts gemakkelijk, ze brandden, als men ze rechtopbield, wel een minuut of langer met helder licht maar zulk een doos kostte gewoonlijk omstreeks 25 ct. Toen echter de Zweedsche lucifers hier in den handel verschenen, die veiligheids lucifers genoemd werden, omdat die geen zwavel en phosfor bevatten en alleen op den kant der doos ontvlamden, werd het gebruik meer algemeen. De ouderwetsche tondelpot, waarbij met een stalen ring vonken uit een vuursteen in gedoofde lompen werden geslagen, raakte toen geheel uit den tijdin de stad en allengs ook ten plattenlande werden de lucifers een artikel van dagelijksche behoefte voor allen. Nog iets wat nu ook haast artikelen van dagelijksche behoefte voor allen genoemd kunnen worden, had men toen niet, de fiets en de auto. Toen in 1863 de spoorlijn Harlingen- Leeuwarden voor bet publiek verkeer ge opend was, gingen uit onze stad wel per sonen met de trekschuit naar Frieslands hoofdstad, om zich met eigen oogen te overtuigen of het waar was, dat een rij wagens door een machine bewogen werd, nog sneller dan een paard voor een kar. Het vreemde wilde vooral toen de menschen aan en men zette ook groote oogen toen men in de krant las, dat er herinnerde vroeger van ouderen van dagen geboord te hebben, werd ik aangespoord op nadere verkenning uit te gaan en’k heb gegevens verkregen, die de lezers misschien zullen interesseeren. Wij die de lucifers als onmisbaar be schouwen, kunnen ons haast niet indenken, hoe men zich vroeger zonder deze kon redden. Welnu! om ’s morgens vuur te hebben, werd voor het ter ruste gaan een half verbrande turf onder de asch gestopt. Die was meestal nog niet geheel verteerd, als men den volgenden ochtend weer ’t koffiepotje zou opwarmen en de kachel moest aanzetten. Met fijne houtjes en zwavelstokken kon men van dat overge bleven kooltje weldra een knappend vuurtje hebben. Was ’t vuur uitgedoofd, dan ging men liefst even bij buurvrouw een stukje leenenin de stad had men ook vrouwtjes, die ’s morgens kokend water en gloeiende kooltjes verkochten. Die water en vuurneringen gingen te niet toen de lucifers kwamen; gelijk de trekschuiten het aflegden tegen de stoombooten, de diligences verdwenen waar spoot of tram verscheen, de spinnewielen de concurrenties met de machines niet konden volhouden, zoo hadden ook de zwavelstokken hun dagen gehad toen de lucifers kwamen. Doch niet opeens ging zulks, er bestond voor die strijkhoutjes, die zoo maar in brand vlogen, aanvankelijk eenige vrees. Een volksliedje uit die dagen had tot refrein „O, wat een groot gemak Vuur dragen in je zak, Één cent een doos! Koop dan bij «Nathan Here, Patente lucifers, Ééu oent een doos men was eenmaal aan de zwavelstok waren de holle stengels der aan einden van 2 palm ge sneden, en aan elk einde in gesmolten zwavel gedoopt. Door die zwavelpuntjes aan ’t vuur te houden, ontstond een vlammetje, waarmee men lamp of pijp Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”, Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd. Zeer vaak beheerscht het gevoel het handelen van den mensch. Hoe gevoelloos hij ook somwijlen schijnen wil, er komen in ieders leven oogenblikken dat hij handelt volgens de ingeving van zijn hart. Gevoelig zijn wij allen in mindere of meerdere mate. Echter niet altijd kan de uiting van het hart alleen, de logische weg zijn. Vaak blijkt het, dat wij verkeerd doen, voor anderen of voor ons zelven, indien wij den weg volgen ons alleen door het gevoel voorgeschreven. Dan is het 1 ons komt leiden hooger komt afbakenen. ons goed en X. Wij, die ons rangepast hebben aan de gemakken des levens van den tegen- woordigen tijd, denken er gewoonlijk niet aan, hoe men zich voorheen dikwerf heeft moeten behelpen. Mijn schetsjes zijn begonnen met een terugstap van ongeveer een 60-tal jaren, dat is in den gang van vooruitgang en beschaving slechts een onbeduidende spanne tijds en toch’, wat beeft de halve eeuw, die achter ons ligt, veel verandering en verbetering gebracht! Als ik wijs op de verkeerswegen en middelen van vervoer, wat een verschil bij den tijd onzer grootouders. De wegen verhard en vermeerderd, de spoor- en tram wegen voeren ons in enkele uren naar plaatsen, waar men vroeger niet dan met opoffering van veel tijd, moeite en kosten kon komen. De trekschuiten zijn vervangen door stoombooten; stoom en electriciteit dienen als beweegkracht. Verder doen allerlei soort machines het werk beter en vlugger dan 't vroeger met de handen moest worden verricht. De berichten vliegen met de snelheid der gedachten langs draden ja ook zonder draad naar alle oorden der wereld. Het leven kent thans gemak ken, welke voorheen als onmogelijk geacht moesten worden. Verwarming en verlichting, spijzen en dranken, leefwijze en huisvesting, alles veranderde de uitvindingen wetenschap. Deze gedachten kwamen bij mij op, toen ik overwoog wat ik als vervolg op mijn vorig artikel zou geven, aanstekerskomforen en heeft mij aangespoord, in grootvaders dagen. Onder controle Medicinaal Engros TROMP noodig als het verstand en ons pad naar 1 Dan beheersche ons denken een wijle gevoelen, om te geraken tot een tevens verstandig resultaat. Waar zij hand in hand gaan, gevoel en verstand, vast verbonden door onzen wil, daar leven wij gelukkig en nuttig. Maar wéé den mensch, die zich door één dezer beide, samen zoo harmonische begrippen laat regeeren! Wat saamverbonden ten zegen strekt, verkeert veelal in een vloek, ^-indien men het van elkander scheiden wil. Wie denkt gemoedsaandoeningen in zijn binnenste te kunnen verwekken of koopen, dwaalt schromelijk. Dat is de vrucht van kalme, nuchtere overweging, ontdaan van alle gevoeligheid in schijn. Het leven, de werkelijkheid, al wat waar is, werkt verheffend op den mensch, ver hoogt zijn zedelijk peil en doet zjjn bewust zijn stijgen. De kennis van alles in den ruimsteu zin van het woord, leert den mensch na te denken en is de vrucht van het denken. De wisselwerking van gevoel en verstand, veert tot het doel van den ernstigen. Daardoor wordt de mensch beter, zijn leven breeder opgevat en zijn idealen hooger. O! ware» de menschen gevoeliger, waren zij warm van hart, toonden zij een hart te bezitten, dat klopt voor wat goed is en grootsch en edel! O! waren de menschen verstandiger en waren zij niet te traag om de heerlijke gave van het verstand te gebruiken en te denken over wat waar is en schoon en ver heven! O! waren gevoel en verstand in iederen mensch tot één verbonden en dachten en gevoelden zij natuurlijk en dus harmonisch. Hoeveel waardiger dan thans zouden de aandoeningen der menschenziel zijn. Bij hoevelen zou het hart warmer kloppen voor al wat grootsch is en goed. Bij hoevelen zou het goede dat in ieder wagentjes gemaakt werden, die over den gewonen weg reden, zonder dat er een trekdier voor gespannen was. In Workum verbaasde een wagenmaker zijn mede burgers, door op een goeden dag in zulk een wagentje door de stad te rijden. Met twee hefboomen, die op de wielen werkten, kon hij vooruit komen. Weldra kreeg hij een concurrent, want een collega maakte een, die nog sneller vooruit wilde. Spoedig werden eenige verbeteringen aangebracht en de beide wagenmakers deden een proefrit naar Koudum. Een paar weken daarna kwamen ze hier op een Donderdag te Bolsward, en dat die voorloopers van fiets en auto hier groot opzien baarden, valt te denken. Het bericht over hun tocht naar onze weekmarkt deel ik hierbij mee: „Workum, den 12 Februari 1863. Hedenmorgen omstreeks elf uur zijn A. en D., wagenmakers alhier, met hunne wagens van nieuw model van trokken, teneinde de reis naar te vol voeren. In hoeveel tijd de reis heen en terug is afgereden, kunnen we niet met zekerheid zeggen, dewijl de tocht niet zoo Bolswardsche Courant 1 TROMP P.O. van der Klei OVERJASSEN NAAR MAAT i

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1922 | | pagina 1