der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
s
Ovale VS Hoesttabletten
V S PEPERMUNT
VAN OUDS het beste middel tegen HOEST
met de zelfde zorg bereidt als de
Het bewijs
TROMP
Woensdag 18 October 1922
61ste Jaargang
No. 56
VERKWISTING.
J
OUD-BOLSWARD.
N.V. R. G. Van Slooten’s Suikerwerkfabriek
T Hoest-Pastilles
TROMP, Sneek.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
WAARHEID
JST PePermunt
is,
de Directie
Engros
Sneek.
Harlingen - Leeuwarden.
Engros bij de bekende Grossiers en bij:
Bekend en vertrouwd adres.
Groote collectie SIGARETTEN.
Vraagt ook
aanschaffing
van f 216)
schelij kheid
dat de winkeliers goed met onze SIGAREN-
merken kannen opschieten zit in het feit
der tallooze NA-bestellingeu overal vandaan.
Vraagt inlichtingen.
i
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Hij moet daar zijn menschen voor heb
ben, zijn secretaris generaal of wie ook,
die zorgt dat de huishouding van het
departement op bescheiden voet wordt
georganiseerd en loopend gehouden.
Bedroevend is echter, dat van de grootere
departementale bezuiniging, ten— '.auzien
van welke de ministers hun woc als inzicht
moeten weten te doen gelden v wet, uit
de ingediende begrooting nog <jpo bitter
weinig blijkt. De commissie was tot de
conclusie gekomen, dat men op zoowat alle
departementen met heel wat minder ambte
naren toe kan. Wanneer men nu echter
de toelichtende staten der begrootings-
hoofdstukken inziet, ontwaart men, dat
mijn artikeltjes gesproken
er blijkt uit, dat
aan wijdt. Doch
naar ’t mij
den weg,
van eenigen versnelden gang naar vermin
dering van het aantal ambtenaren zoo goed
als geen sprake is.
Telkens treft dan ook in het verslag der
commissie de mismoedige toon, waarmee
zij het negatief resultaat van haar bemoei
ingen tot beperking van het ambtenaren
getal meedeelt. Uit het geheele verslag
spreekt de stille strijd van de bureaucratie
tegen de commissie, die terecht bij haar
pogingen tot bezuiniging in de eerste plaats
het aantal ambtenaren in oogenschouw beeft
genomen.
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
De t is niet aan den schrijver of den
zetter, maar aan den steenhouwer te
wijten.
Rid, Hero JeZi«/»-dochter, achterge-
latene Weduwe van salige Nanne Reyn-zoon,
dat zij desen renthen (den eenen helfte
van één hundert veertien ponden drie
schellingen ende drie penningen jaarlix
renthe), gegeven hadde als voersz. tot een
Weeshuye 't welk die Armevoochden oft
Weesmeijsters onlanx gekoft hebben van
Rarmen Martenszoon, staende op ten Kerk-
straete,
en totten bouwe van dien, ende onder-
holdinghe van twalef guede olde burghers
schamele Weeskijnden, die zij daar inne
begheerde, onderholden te worden, met
twee guede, olde bequame personen, als
een man ende een wijf, die mitten Wees
meijsters opsicht zullen hebben op ten
Weeskijndenvoersz., dat zij ter eeren Godis
opwassen moghen
Doch deze vrome vrouw heeft het hierbij
niet gelaten. In genoemden brief staat
verder
en door het gereedelijk voldoen aan de
wenschen van ambtenaren.
Drie en-dertig-duizend gulden over het
jaar 1920 aan schrijf- en bureelbehoeften
vond de Commissie en zij vond het hoog.
Alleen aan papier werd ruim f 32.000
uitgegeven. In 1920 werd 911 riem cyclo
stylepapier aangekocht en in het begin van
1921 wederom 250 riem, terwijl het ver
bruik nauwelijks 1 riem per week bedraagt.
Ook de prijzen kwamen haar bedenkelijk
voor. Het in Februari 1921 geleverde
papier kostte f 6.75 per riem, terwijl een
ander Departement omstreeks denzelfden
tijd cyclostylepapier van ongeveer gelijke
hoedanigheid aankocht voor f 3.65 per
riem. Postpapier, dat uitsluitend voor niet-
officieele briefwisseling wordt gebezigd, was
in 1920 aangekocht voor een bedrag van
ongeveer f 1000.n... 160 doozen en
circa 17 riem. Titanol (een plakmiddel) en
lak werden in 1920 en een gedeelte van
1921 eveneens tot vrij belangrijke hoeveel
heden aangekocht: 468 potten titanol (de
Commissie acht stijfsel of dextrine even
goed) tegen f 1.75 en f 1.50 en 275 doozen
zegellak voor een bedrag van ruim f 1400.
Een en ander wordt zooal niet beter,
dan toch meer verklaarbaar, wanneer men
verder leest, dat de voor het Departement
benoodigde schrijf- en bureelbehoeften, met
uitzondering van enkele papiersoorten, in
de laatste jaren steeds werden aangekocht
bij een (klaarblijkelijk wordt hier tevens
bedoeld éér) kleinhandelaar te 's-Graven-
hage. Zijn vorderingen bedroegen over 1919,
1920 en ’n deel van 1921 tezamen ongeveer
f 45.000.—. De Commissie sprak hierover
hare bevreemding uit.
Voorts was het haar niet duidelijk,
waarom bij dezen leverancier omstreeks
254.000 enveloppen waren aangekocht voor
een bedrag van f 11.000.en dezeniet,
evenals vroeger, door den gevangenis-arbeid
waren geleverd. Ook wees zij op de hooge
eischen, welke ten aanzien van de hoedanig
heid van verschillende soorten van envelop-
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden
dat de zuivere medicinale
steeds meer en meer trouwe afnemers telt.
Van enkele der in mijn vorig artikel
besproken huizen, inzonderheid van ’t
voormalig Justitiehuis, hoop ik bij gelegen
heid meer te zeggen. Om een richtsnoer
te hebben, dien ik mij zoowat te houden
aan de jaartallen en dan is 't jaar 1865
nu aan de beurt, al komt er wellicht soms
nog een iets oudere herinnering weer aan
’t licht, die ik te pas kan brengen.
Ik verneem dat 25 Januari 1865 de
verbouwing van het Weeshuis is aanbesteed.
De lezer gelieve mij dus, gaande van de
Polstraat tusschen ’t Voormalige Hooghuis-
of Jongemahuis waar thans de bewaar
school staat, en bet logement »de Valk”,
nu winkel Zijlstra, te volgen langs de
Kerkstraat, voorbij het vroegere Munthuis,
de Oude Kapel en Armenhuis naar het
Weeshuis. Hoeveel merkwaardigs wij daarbij
passeeren, ik moet dat voor heden laten
rusten, want het kostje van oude gebouwen
moet niet te droog worden opgedischt;
zal men het smakelijk vinden, dan dient
het met een pikante saus overgoten te
worden, en die saus is nog niet gereed.
Daarom nu het Weeshuis!
Ik sprak de vorige week van een jaar
boekje van 1808, en het is nu al heel
toevallig, dat op de binnenplaats van het
Weeshuis mij juist datzelfde jaartal in
bet oog valt.
Hoog in den muur van den achterkant
der binnenplaats zit, thans wat achter een
boom verscholen, een steen waarop gebeiteld
staat
In het jaar 1808 is dit huis verbouwd,
en verder staat er onderT. Lijklama h
Nijeholt, J. Cremer Pz.; G. Steensma;
J. V. Der Velde, F. Steensma, voogden
van dit Huis, waarvan de eerste steen is
gelegt door Sjoerd Lijklama Nyeholt.
Op een afzonderlijk steentje staat nog:
Herbouwd 1875. De twee hier aangeduide
verbouwingen van ’t achterste gedeelte Wees
huis, (de slaapzalen, leerkamer, werk- en
naaizaal) wenschte ik niet te bespreken,
doch de vernieuwing van het voorste deel
aan de Kerkstraat. Ik dien evenwel te
beginnen bij het begin en dan moet men
terug tot 1553, het jaar der stichting van
deze philantropische instelling.
Van de vele nuttige stichtingen te dezer
stede bekleedt voorzeker ons Weeshuis
een der eerste plaatsen.
Onder de wisseling der tijden is het
staande gebleven, hoewel het in vorige
eeuwen moeilijke jaren heeft gekend, want
de gift was niet groot voor zulk een
instelling.
In den ^Fundatiebrief” der stichting
van het Weeshuys binnen die stadt Bolt-
wert dato 25 November 1553 lezen wij:
pen waren gesteld. Prijzen van f 27 voor
postformaat tot f 135.50 voor andere
formaten per 1000 stuks doen dit duidelijk
uitkomen.
Voor geen van deze leveringen werd,
voor zoover de Commissie kon nagaan,
gelegenheid tot mededinging gegeven» Ook
te dezen opzichte wijst zij op het veelvuldig
voorkomend verschijnsel bij de Departe
menten: een of andere leverancier wzit er
in” en voor anderen is de kans op leveringen
vrijwel uitgesloten. Of zulks aan zekere
gemakzucht dan wel aan andere omstandig
heden moet worden toegeschreven, blijkt
uit het verslag niet.
Na verschillende opmerkingen over de
van dienstkleeding (uniformen
en schoonmaakbehoeften (wen-
van levering door de gevange
nissen), vat de Commissie haar beschou
wingen over den huishoudelijken dienst
samen in een slotsom.
Bij een zoo economisch mogelijk beheer
zou hierop bij het Departement van Buiten-
landsche Zaken een bedrag van f 100.000
per jaar kunnen worden bespaard.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van
verkwisting. En ook aan andere departe
menten is zwaar gezondigd, zij het dan in
mindere mate.
Dank zij ongetwijfeld de bemoeiingen
van de Commissie, zegt naar aanleiding
van het verslag de N. R. Cl., zijn voor
het komende jaar de huishoudelijke uit
gaven van het departement van Buiten
landsche Zaken heel wat kleiner geraamd,
al blijft de vraag of het eindpunt reeds is
Kritiek uit te moeten oefenen, aanmer
kingen te moeten maken, is geen aangenaam
werk. Men ondervindt van de betrokken
personen of lichamen natuurlijk een sterke
tegenwerking, omdat veelal het beheer blijkt
niet goed te zijn of te zijn geweest. Doch
juist die tegenwerking is dan ook een
prikkel \om het onderzoek in de een of
andere zaak of gebeurtenis krachtiger dan
ooit voort te zetten, gesterkt door de
wetenschap dat een gezonde kritiek en het
maken van gegronde aanmerkingen het
algemeen welzijn toch ten goede komen.
Zoo zal zeker niemand durven ontkennen
dat het een benijdenswaardige functie is, lid
te zijn van de officieele Bezuinigingscom-
missie, die juist lot taak heeft overal rond
te kijken en helaas o zooveel aanmerkingen
moet maken. Het is geen aangenaam werk,
doch in ieder geval zeer nuttig en noodig.
In haar tweede verslag deelt de bedoelde
Commissie de resultaten mede van het
onderzoek op het Departement van Buiten-
landsche Zaken, en zij schrijft daarbij dat het
te betreuren is, dat aan de departementen van
algemeen bestuur men nog niet algemeen
doordrongen is van het besef, dat bezuini
ging onafwijsbare plicht is. En het was
dan ook veel beter dat de ware geest tot
bezuiniging, de wensch, om zelf tot bezui
niging het initiatief te nemen, tot de
departementen was doorgedrongen.
Vooral aan het Departement van Buiten-
landsche Zaken heeft men geleefd als een
ware parvenu. Men koopt er het nieuwste,
en als er over een half jaar weer wat
duurder aan de markt komt, wordt ook
dit aangeschaft en het eerst gekochte ^op
den zolder opgeborgen”.
Omtrent de bevindingen deelen wij aan
de hand van het verslag betreffende het
Departement van Buitenlandsche Zaken, het
volgende mede:
Het aantal afdeelingen, waarin dit Departe
ment is gesplitst, heeft in de laatste jaren
een aanmerkelijke uitbreiding ondergaan,
tengevolge waarvan ook het personeel van
hoogen rang en bezoldiging belangrijk werd
vermeerderd. Zoo werd de voormalige eerste
afdeeling door drie afdeelingen vervangen,
aan het hoofd waarvan waren geplaatst een
buitengewoon gezant en gevolmachtigd
Minister met een bezoldiging van f 10.000,
een administrateur en een referendaris. De
Commissie erkende, dat het Departement
aan een ervaren diplomatieken ambtenaar
behoefte heeft, echter rees by haar twijfel
of daarenboven de aanwezigheid van een
tweeden zoodanigen ambtenaar, met den
titel van secretaris van den Minister en
den rang en het traktement van Raad van
Legatie noodzakelijk was.
Overigens nam de Commissie waar, dat,
evenals bij de Directie van Economische
Zaken, het aantal ambtenaren voor het
registreeren, overschrijven en expedieeren
van stukken of andere werkzaamheden van
eenvoudigen aard, het aantal met redactie
werk belaste ambtenaren verre overtrof:
29 tegen 17. Zou hierbij ook weder een
vergelijking met groote handelkantoren
van pas zijn?
De werkwijze van het bureau agenda en
archief ontmoette by de Commissie weinig
bedenkingen, maar de bezetting kwam haar
veel te kostbaar voor. Zij achtte de plaatsing
daarbij van een hoofd-commies en 2 com
miezen niet gerechtvaardigd, terwijl het
aantal ambtenaren, eerst 13 en vervolgens
11, haar te hoog voorkwam. Hier wordt
de aandacht gevestigd op een vrij algemeen
euvel in den Staatsdienst: eenerzijds een te
veel aan ambtenaren, anderzijds een ondeug-
delijke werkverdeeling, waardoor zoowel de
hoeveelheid als de aard van den geleverden
arbeid niet evenredig zijn aan de salarissen,
welke daarvoor moeten worden betaald.
Als men ten deze nu eens bij een groote
handelsinstelliug in de leer ging!
Wat het bureau, secretarie en expeditie
betreft, gaf de Commissie een vereenvou
diging en een andere arbeidsverdeeling in
overweging, waardoor het personeel met 3
ambtenaren zou kunnen worden ingekrom
pen, terwijl zij voor de afdeeling compta
biliteit een vermindering van 11 tot 6
ambtenaren mogelijk achtte. Voor de behan
deling van het min-gewichtige gedeelte van
de werkzaamheden der afdeeling Juridische
Zaken, gaf de Commissie eveneens een
nieuwe werkwijze aan, waardoor het per
soneel van 8 tot 6 ambtenaren kan worden
teruggebracht.
Handhaving van de Directie van het
Protocol als zelfstandige afdeeling, kwam
de Commissie, gezien den om vang en den
aard van het werk, niet gerechtvaardigd
voor. Dit zou gevoegelijk over andere
afdeelingen kunnen worden verdeeld, waar
door in elk geval een referendarisplaats
zou kunnen vervallen.
Conclusie. Het personeel van het Depar
tement van Buitenlandsche Zaken, met
uitzondering van de Directie van Econo
mische Zaken, zou kunnen bestaan uit 41
of 42 in plaats van 60 ambtenaren.
Dan zijn daar dus achttien ambtenaren
ruim een vierde gedeelte te veel.
En thans enkele staaltjes omtrent het
beheer van den huishoudelijken dienst van
het Departement van Buitenlandsche Zaken.
De uitgaven voor meubilair en electri-
sche installation in het gebouw bedroegen
over 1919, 1920 en 9 maanden van 1921
niet minder dan f 121.000.waarvan
f 17.000 voor de inrichting van de
ambtswoning van den Minister van Buiten
landsche Zaken. Vier leveranciers, t.w. een
electrotechnisch bureau, een meubelmaker;
een behanger en stoffeerder en een timmer
man, ontvingen over genoemd tijdvak van
2 jaar en 9 maanden resp. f 42.200,
f 10.100, f 25.800 en f 15.700. Deze
hooge kosten acht de Commissie veroor
zaakt door onvoldoende toezicht van de
voor den huishoudelijken dienst verantwoor
delijke ambtenaren, door het niet-contro-
leeren van de prijzen van de leveranciers
bereikt. Men krijgt uit de raming van
den post papier, bureel- en schrijfbehoeften
althans den indruk, dat de mooie couverten,
het titanol en het luxe lak nog worden
gehandhaafd!
Doch dit alles zijn ten slotte nog kleinig
heden. Kleinigheden niet in dien zin, dat
zij de moeite niet waard zijn. Elke besparing,
hoe gering ook, is dit. Maar kleinigheden,
omdat hier de minister, het regeerings-
bezuinigingsbeleid, buiten staat. In een
goed ingerichte organisatie moet de minister
zich over de uitgaven van den huishoude
lijken dienst het hoofd niet hoeven te breken.
XII.
Wie timmert aan
Heeft allemans gezeg.
Welnu, ’t is mij aangenaam te merken,
dat ér over
wordt, want immers,
men er zijn aandacht
j.l. Woensdag gevoelde ik,
voorkwam, aan ’t gloeien van mijn rechteroor,
dat er iets met mij niet in den haak was.
Daar ik nog al liefhebberij heb voor alles
wat antiek en ouderwetsch is, ken ik
ook eenige oude spreuken en zegswijzen,
en zoo hecht ik nog aan het versje:
^Veel wordt besproken ’s naasten daad,
En ’t liefst nog waar hij faalt,
Het goede, ja wordt wel erkend,
Meer ’t euvel uitgehaald;
Is dus de dader maar van honk,
Dan gaat het er van door,
De man; wien ’t geldt, verneemt het slechts
Aan ’t gloeien van zijn oor.
Gloeit dus je oor aan slinke kant,
Men prijst je werk, is op je hand;
Maar doet zulks soms je rechter,
Dan staan je kansen slechter”.
Mijn voorgevoel bedroog mij niet. De
schets over de zeven huizen aan de Pol
straat, of eigenlijk over de voormalige
bewoners er van, eischt aanvullingen ver
betering. In het huis van den heer Falkena
heeft, toen het door Wonseradeel verkocht
is, eerst nog gewoond wijlen de heer
8. Ypma en diens moeder. Er is toen
reeds een winkelhuis van gemaakt, het
was een flinke sigarenwinkel.
En het huis, thans door onzen Burge
meester bewoond, heeft ook vroeger al
een Burgervader gehuisvest, n.l. de heer
P. Peereboom, voor die naar de Jongema-
straat (thans Dr. Ten Gate) verhuisde.
En dan omtrent ditzelfde perceel nog een
onnauwkeurigheid. Toen het indertijd ver
kocht is door de Familiën De la Lande
Cremer en Mesdag, werd ’t niet door den heer
B. E. Stockmann, doch door diens broeder,
den heer C. A. D. Stockmann gekocht
en betrokken. Eerst later hebben die
firmanten van woning gewisseld.
Het is mij al weer duidelijk gebleken,
hoe gemakkelijk men op mijn terrein een
flater kan slaan.
Ter verklaring mag ik aanvoeren, dat
ik de vorige week reeds een artikel persklaar
had liggen, toen mij werd gewezen op
het versje van Goeverneur, maar toen
daarbij ook werd getoond een oud jaarboekje,
niet met etjes, zooals er stond, maar met
etsjes of gravures waarin een naam
geschreven stond, die mij op weg bracht
naar een stukje uit het hart van oud-
Bolsward, meende ik dat terstond te moeten
bewerken. Ik heb persoonlijke herinneringen
gepaard aan ’t geen ik bij overlevering wist,
en was zonder zelfverheffing mag ik
’t zeggen naar mijn meening er mooi
klaar mee gekomen. Er was nu geen tijd
om het geschrevene eerst, zooals mijn
gewoonte is( door mijn bevoegden raadsman
en mentor te laten viseerenik achtte ’t
ditmaal ook niet noodig en zie nu
mijn misrekening in.
Toch heeft de door mij geslagen flater
nog eer; goede zijde. Daarmee wil ik niet
zinspeb-n op de vermeerderde attentie van
velen, neen slechts nauwkeurig werk
verdient waardeering maar ik heb daaraan
te diinken een flinke ruggesteun voor ’t
vervqlg. Een hoog geacht stadgenoot heeft
mij hulp en voorlichting aangeboden, waar
ik Wankel sta. Tusschen mijn bevoegden
raadgtnan en den nieuwen medehelper in-
gaaijde, zullen die twee mij wel voor het
betr«den van kronkelpaden behoeden. Mij
nu weer stevig gevoelende, ga ik moedig
voorwaarts.
Bolswardsche Courant
I
F
UNS
L
i'
