der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
PEPERMUNT
gebruiken zesteeds
U wilt Mei a.s. winkelier
worden? Uw belang is het
dan vertrouwde leveran
ciers te hebben. Informeert
dus eerst hier en daar.
Firma Tromp,
SNEEK.
V S Pepermuntfabriek, Harlingen
I
Een goed begin is bet halve werk.
No. 32
OUD-BOLSWARD.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
Woensdag 18 April 1923
62ste Jaargang
ALLE FRIEZEN
weten ’t reeds
I,1
a
II
WEEK-AGENDA.
i
des
van
ook thans de
En de vreugd
OBSERVATOR.
Z
en
de
A
tranen op hun graf,
i hoop en gelooven.
was trouwens overal in
jaar van ernstige ziekten.
den Minister van O. K.
Z.E. verzoekt de post
en leermiddelen” terug
f 200,— tot f 150,—
Strijkorkest „Andante”.
Zaterdag 14 April j.l. hield bovengenoemd
een ledenvergadering in de
van dienst zijn
meen ik hier al
Uit andere bron
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Vl
In elk geval is een overal bekend adres
met zéér uitgebreide clientèle en een zéér
gunstige reputatie
ADRES VAN VERTROUWEN.
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
willen nagaan, is een afhandeling van een
zaak toch het meest aangenaam, naar het
mij voorkomt. Zoo heb ik, om iets te
noemen, zei ik, reeds heel wat bescheiden
nageplozen, over de moeite die men hier
eertijds heeft gedaan om Bolsward aan het
spoor te krijgen. Die bedrijvigheid loopt
over verscheidene jaren, en toch heb ik
my voorgenomen dat alles in eens te geven.
Daarin kan ik met je meegaan, ant
woordde mijn Mentor, doch een aardigheid
bijv, om de schutters de wacht doen betrek
ken, mag je niet verleiden om daar artikel
op artikel over te schrijven. Je zat, naar
het mij voorkwam, op je stokpaardje, en
nu mag zulk een ritje voor je zelf een
onschuldig vermaak zijn, je moet niet denken
dat elk je gaarne als jockey in de baan
zietl
Zulk een uitbrander had ik niet ver
wacht. ’k Heb beloofd mij zooveel mogelijk
aan de tijdorde der feiten en personen te
zullen houden. De lezers weten, nu ik
ons onderhoud publiek maak, meteen wat
voortaan mijn streven zal zijn, want een
goede raad mag ik niet in den wind slaan.
Met mijn beschouwingen
Muziek-rondegang.
Ter gelegenheid van den verjaardag van
Z. K. H. Prins Hendrik op morgen (Donder
dag), zal ons Stedelijk Muziekkorps des
avonds ten half zeven een rondegang door
de stad maken.
Zooals gewoonlijk zal vanaf de muziek
school in de Kerkstraat de afmarsch plaats
hebben.
STADSNIEUWS.
De Gemeenteraadsverkiezingen.
Het Hoofdstembureau in deze gemeente
voor de verkiezing van de leden van den
gemeenteraad, heeft Maandag j.l., des nam
6 uur, een openbare zitting gehouden
onder voorzitterschap van den burgemeester,
den heer 8. J. Praamsma, ter beslissing
over de geldigheid der Dinsdag 10 April
ingeleverde caudidatenlijsten en over de
handhaving van de daarop voorkomende
candidaten.
Het Bureau besliste, dat alle candidaten-
lijsten geldig zijn en dat alle daarop voor
komende candidaten konden worden gehand
haafd.
De voorzitter deelde daarop mede dat
Woensdag 11 April nog bij hem is inge
komen een lijst waarop als candidaat stond
vermeld de heer J. C. van Bergen. De
lijst was onderteekend door 33 personen.
Aangezien deze lijst echter niet op tijd,
d.i. binnen de vastgestelde uren op 10
April, doch den daaropvolgenden dag was
ingediend, wordt besloten deze lijst ongeldig
te verklaren, waarmede vanzelf de daarop
voorkomende candidaat niet als zoodanig
kon worden gehandhaafd.
Naar wij vernemen, zal tegen de niet
aanneming van de lijst Van Bergen bij
Ged. Staten in beroep worden gegaan.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62’/2 cent per 3 maanden
Vereeniging voor Ambachts-
teekenonderwijs.
Maandagavond j.l. des avonds 8 nur,
is in Hotel Wiebes de algemeene leden
vergadering gehouden.
Zooals andere jaren was
opkomst van de leden zeer gering; slechts
8 leden waren aanwezig. Het is zeer te
betreuren, dat de belangstelling voor de
jaarvergadering van deze zoo nuttige ver-
eeaiging, vooral onder de patroons, zoo
klein is.
De E.A. Heer S. J. Praamsma Voor
zitter, opent de vergadering met een woord
van welkom aan de aanwezigen. Hierna
worden de notulen van de vorige vergadering
en het verslag over het afgeloopen ver-
eenigingsjaar, ouder dankzegging aan den
Secretaris, den heer D. H. Tolle, goed
gekeurd. Tot het nazien der rekening
over het tijdvak 1 Mei-31 December 1922
worden uitgenoodigd de heeren L. B. Groen
en W. van Straten, die, na onderzoek tot
goedkeuring kunnen advneeren, hetgeen
door de vergadering wordt besloten.
Bij de begroeting komt in behandeling
een schrijven van
en W., waarin
„gereedschappen
te brengen van
Na bespreking wordt het voorstel van den
heer S. E. Luister aangenomen om Z.E.
mede te deeleu, dat dit met het oog op
het te verwachten grooter aantal leerlingen,
moeilijk zal gaan; overigens wordt de
begrooting voor 1924 goedgekeurd.
Wegens periodieke aftreding van den heer
W. Keestra, wordt genoemde heer herkozen
en neemt deze benoeming aan.
Bij de rondvraag doet de Voorzitter
mededeeling van de plannen die in behan
deling zijn om zoo mogelijk het geheele
ouderwijs der school te concentreeren in
de Rijkszuivelschool, waar thans reeds in
het teekenlokaal, dat daartoe bij uitstek
geschikt is, les in lijn- en vakteekenen
wordt gegeven.
Overleg moet hiertoe worden gepleegd
tusschen de Ministeries van Landbouw en
Onderwijs, den Directeur der R.Z.S., het
Gemeentebestuur en het Bestuur onzer
Vereeniging.
Op een vraag van den heer L. B. Groen,
of ook typografen de school kunnen be
zoeken in 't bijzonder met bet oog op het
daar gegeven teekenonderwijs, antwoordt
de Voorzitter, dat de bedoeling is, dat
theoretisch- en teekenonderwijs gegeven
wordt aan alle vaklieden, en dat dit ook
geschiedt, hetgeen blijkt uit de lijst der
leerlingen van elk jaartypografen hebben
zich echter nog nimmer aangemeld.
Na uitvoerige bespreking, waarin aange
toond wordt, dat bet onderwijs aan leerling-
Stoomwasscherij „Florence”, g
Naar wij vernemen viert den ISden
Mei as. de Stoomwasscherij „Florence”
haar 10 jarig bestaan. De eigenaar, de
heer Mulder, heeft zich beijverd zijn was
scherij van een groot aantal der meest
moderne machines te voorzien, teneinde
zooveel mogel^k werk te kunnen verrichten
en is er dan ook in geslaagd, zich op dit
gebied, niet alleen in Bolsward, doch door
geheel Friesland ’n goeden naam te verwerven
Waar deze inrichting zich in den loop
der jaren heeft ontwikkeld tot een der
grootste zaken onzer stad en een groot
aantal ingezetenen hierin een bestaan vindt
zal het den heer Mulder dien dag wel niet
aan blijken van belangstelling ontbreken.
Op den dag van dit jubileum zullen
S. Graafsma en J. Tusch het feit herdenken
dat zij er 10 jaar (dus vanaf de oprichting)
in dienstbetrekking z(jn.
In deze rubriek worden gratis alle aankon
digingen van vergaderingen enz. opgenomen.
Woensdag 18 April:
„Patrimonium”. Vergadering ’s avonds 8 uur
in de Consistorie Witheerenstraat.
School no. I. Vergadering van ouders, des
avonds 8 uur in de School.
Geheelonth. Vereen. „Hoop der Toekomst”.
Vergadering ’s avonds 6 uur in „Ons
Gebouw”.
R.K. Kleermakersbond. Vergadering ’s avonds
8 uur in het R.K. Werkliedengebouw.
Schaakclub „Westergoo”, Speelavond, aan
vang om 7'/2 uur in „Ons Gebouw”
(Achterom).
Zwemschool. Ledenvergadering ’s avonds
8’/2 uur in „Ons Gebouw”. (Achterom).
Donderdag 19 April:
Retraite-Fonds. Vergadering ’s avonds 8 uur
in het R.K. Werkliedengebouw.
Zangvereeniging „De Lofstem”. Repetitie
’s avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Finale verkooping Winkelhuis, door notaris
D. Feitsma, des avonds 7 uur in café
Hoekstra.
Verkooping Huizing, door cand. not. plaats-
verv. F. J. Bruinsma, ’s avonds 8 uur in
café Slippens.
Plantenveiling, door den heer G. Keikes, des
voorm. 11 uur op ’t Schildwijk.
Chr. Fabrieksarbeiders-ver. Vergadering des
avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Vrijdag 20 April:
Zangvereen. „Voorwaarts”. Gewone repetitie
’s avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café „Slippens”.
Stedelijk Muziekkorps. Gewone repetitie,
’s avonds 8 uur, Muziekschool Kerkstraat
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Chr. Jongelings-Vereen. Vergadering
avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond
6 tot 11 uur in „De Wijnberg”.
Zaterdag 21 April:
Strijkorkest „Andante”. Repetitie ’s avonds
7 uur in de Muziekschool, Kerkstraat.
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 5’/2—6'/2 uur in „Ons
Gebouw”.
Chr. Knapenvereen. Vergadering des avonds
7'/2 uur in „Ons Gebouw”.
Verkooping Boereboelgoed, door cand. nots.
plaatsverv. F. J. Bruinsma, des voorm.
half tien, ten huize van Klaas A. Huitema
aan de Looiersgracht.
Maandag 23 April:
Vereen. Volkshuisvesting. Vergadering des
avonds om 8 uur in café „Voorwaarts”.
Schaak- en Damclub „T.A.V.E.N.U.”. Speel
avond, aanvang 7’/3 uur in ’t Wilhelmina-
gebouw.
Dinsdag 24 April:
Tempelieren. Vergadering des avonds 8 uur
in café „Voorwaarts”.
Chr. Vrouwenvereen. „Dient elkander door
de liefde”. Gewone vergadering ’s avonds
8 uur in „Ons Gebouw”.
Jongedochtersvereeniging „Eben Haezer”. Ge
wone vergadering in „Ons Gebouw”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond van
6 tot 11 uur in „De Wijnberg”'
Woensdag 25 April:
Schaakclub „Westergoo”. Speelavond, aan-
vang7’/2uur in „Ons Gebouw” (Achterom)
Chr. Jeugd-Onth.-Ver. Vergadering ’s avonds
6 uur in „Ons Gebouw”.
„Geen kermisgewoel en geen kermisgetier,
Geen kermisverdriet en geen kermispleizier,
Geen bal of concert, niet eens Schotsche drie,
Geen harddraverij en geen fotographie,
De kermistijd komt, maar de kermis zelf niet:
Daar dreigde gevaar in het verre verschiet,
Voorzichtigheid aprak en haar ernstig woord,
Een verbod mocht het zijn, werd willig
[gehoord.
Doch schoon ons dan heden geen kermis
[verheugt,
Wij smaken een booger, een edeler vreugd;
Geen vreugd, die zich uitspreektinjub’lenden
[klank,
Maar blijdschap, die grond vindtin hart’lijkon
[dank.
Die dank voor de hoede en bescherming
[van God.
Niet waar F Dit stemt blijder dan kermis-
[genot
van vermaken gaat haastig
[voorbij,
De blijdschap des danks, zij blijft altoos
[ons bij”.
512 poklijders zijn geweest, waarvan 34
zijn overleden.
Maar alken in Bolsward kwamen door
de pokken wel 17 sterfgevallen voor
dus evenveel als overigens in geheel de
provincie. De opgaaf wijst dan ook speciaal
op het boosaardig karakter der ziekte te
Boleward. Van de 40 aangetasten hebben
17 het met den dood moeten bekoopen.
Men wist geen andere oorzaak aan te
wijzen, dan vermoedelijk het slechte drink
water en de nadeelige uitwasemingen der
talrijke grachtjes in de stad. De poklijders
kregen er dikwerf hersenaandot-ning bij,
en dan was de toestand schier hopeloos.
Men begrijpt dus, dat toen 8 jaren
later de pokkenepidemie zich weer hier
en daar vertoonde, men hier zeer beducht
was. Ook de cholera waarde duchtig om.
Een commissie uit den Raad en de Arm
besturen ging met B. en W. maatregelen
ontwerpen ter voorkoming en bestrijding
der gevreesde besmettelijke ziekten. Er
werd een tijdelijke ziekenbarak ingericht,
een oppasser en een oppasster werden reeds
uit voorzorg aangesteldde verordening
op den gezondheidsdienst werd herzien en
verscherpt, ten opzichte het hebben van
mestvaalten, beerputten en secreten, straten
schrobben met grachtwater werd streng
verboden de schipperij werd onder genees
kundige controle gesteld; de kermis mocht
dat jaar niet doorgaan. De vreemde gasten
werden geschuwd.
Gelukkig, mag ik zeggen, bleef onze
stad toen voor de gevreesde epidemische
ziekten bewaard. Een toen verschenen vers
spreekt van dankbare erkenning.
Het luidt aldus:
Met mijn beschouwingen was ik gekomen
tot het jaar 1866, echter daarvan valt al
direct een treurig bericht te melden. Er
ontstond kort na Nieuwjaar hier plotseling
een ernstige ziekte onder de kinderen:
mazelen in hevige mate. In één week
stierven er wel 8 de volgende week 9
kleintjes. Ik vond in den Burgerlijken
Stand aangeteekend, dat er in de maand
Januari toen 23 kinderen overleden zijn;
geen hunner bereikte den 5-jarigen leeftijd.
Er waren ouders, die twee, zelfs drie hunner
lievelingen moesten missen. Ook zijn enkele
volwassenen door de ziekte aangetast. Het
bleek mij nog, dat van de 244 leerlingen
der bewaarschool, medio Januari pas 30
aanwezig waren. Het bestuur dier school,
ook op medisch advies, besloot daarom die
inrichting tijdelijk te sluiten. Met Febr.
trad beterschap in en scheen de ziekte
eensklaps weer verdwenen te zijn, maar
toch vele gezinnen waren in droefheid
gedompeld. Een klaaglied uit die dagen
vangt dan ook aan met deze regels:
Zoo korte tijd, zooveel geween,
Zooveel gestoorde vreugd;
Zoovelen, nog zoo teer en kleen,
Zoovelen gingen grafwaarts heen
Nog in hun prille jeugd.
Waarom die kleinen toch geveld?
Waarom ontzaagt ge hen niet?
Waarom, o dood, dat wreed geweld?
Hadt gij hun dagen slechts geteld!
Maar jonkheid acht gij niet.
Om uitstel smeekten d’ouders al.
Doch ’t wa« vergeefs gesmeekt...
Eenigzins in «erband met de zorg voor
de gezondheid dient nog vermeld te worden,
dat ook het houden der weekmarkt onder
betere controle werd gesteld. De ver
ordening wees de plaatsen aan, waar de
verschillende waren verkocht en te koop
gesteld mochten worden. In het volgend
nummer wordt dat nader omschrevea, maar
al dadelijk meen ik te moeten zeggen dat
er in ’66 twee putten met pompen op de
veemarkt werden aaugebracht. De reiniging
der markt met het water uit de Dy lakker
en de haven van het Schiidwyk was nu
uit den booze.
Tot besluit van dit stuk vind ik gepast
nog even te wijzen op het plengen van
een offer van dankbaarheid. Onder de
plaatsen in Friesland, die toen ernstig
bezocht zijn door de cholera, is vooral
Hindeloopen te noemen. Daar zijn meerdere
huisvaders door de ziekte weggesleept, en
er ontstond in menig gezin gebrek. Ds. Dar
denne Ankriuga deed, bewogen met het
leed daar geleden, een beroep op de burgerij
onzer stad, om, wijl onze stad zoo zichtbaar
bevoorrecht was, door het afwezig blijven
der gevreesde ziekten, de dankbaarheid
te toonen, door de ongelukkige mede-
menschen te helpen. Die bede om hulp
vond gehoor. Reeds de eerste week werd
nagenoeg f 100 voor dit doel aan de pastorie
bezorgd. Met nog eenige nagekomen giften
mocht de gevierde Leeraar het genoegen
smaken f 122.aan het Comité te
Hindeloopen le zenden.
Gegroet,
Strijkorkest
Muziekschool.
De repetities werden ia den laatsten
tijd slecht bezocht, tengevolge waarvan
de directeur dan ook als zoodanig had
bedankt. Thans wordt Zaterdagsavonds ge
repeteerd en kunnen alle leden daardoor aan
wezig zijn, waarom de directeur dadelijk weer
bereid was zijn functie te aanvaarden.
Bovendien waren door het Bestuur eenige
violisten uitgenoodigd op deze vergadering
te komen, waarvan zich zes heeren als lid
opgaven. Voorzeker een mooi resultaat.
Door het bestuur was een reglement
samengesteld, wat door de leden, nadat
eenige wijzigingen waren aangebracht, werd
goedgekeurd.
De repetities zullen nu geregeld des
Zaterdagsavonds in de Muziekschool worden
gehouden. Door een der leden werd voor
gesteld te verzoeken of dit wekelijks in
de Week-Agenda van de Bolswardsche
Courant mocht worden bekend gemaakt,
wat natuurlijk werd aangenomen Doordat
het geheele Bestuur niet wenschte herkozen
te worden, heeft een nieuwe verkiezing
plaats gehad en is dit thans als volgt
samengesteld: G. Timmer, voorzitter; J. van
1) Aan het verzoek is reeds in dit
nummer voldaan. Red.
XXXVII.
’k Heb een afstraffing gehad en nog wel
van een kant, vanwaar ik het allerminst
had verwacht. Mijn geachte vriend
raadsman, die mij kort geleden aan
hand deed om wat te schrijven naar aan
leiding der ontvluchte gevangenen, ont
moette mij de vorige week met een lachje
van goede verstandhouding, echter ik kreeg
van hem te hooren: „Nou, mijn waarde
vriend Obs! je lijkt met je uitweidingen
over de schutterij zelf ook wel losgebroken
te zijn. Je dwaalt met je geschutter reeds
af tot 1890 en vliegt daardoor heel wat
belangrijke zaken voorbij! Beter voet bij
atuk houden, amice! anders wordt je reeks
betoogen een echte warwinkel. Je hebt je
al meer van die buitensprongetjes veroor
loofd, men kan er op die manier geen kop
of staart aan vinden!”
Dat overkwam mij als een straal koud
water over den rug. ’k Heb mij verdedigd
met te zeggen dat het soms noodig is een
onderwerp achter elkander te behandelen.
Juist door er nu en dan een brokje van
te geven, zou ik zelf de kluts kwjjt raken,
en ook voor de lezers, die myn artikeltjes
der Klei, secretarisen I, Wierdsma, pen
ningmeester.
Met den wensch, dat „Andante” moge
groeien en bloeien onder de bekwame
leiding van hun directeur sloot de voor
zitter deze vergadering.
En ’t slot luidt:
En al plengen we I
’t Zijn tranen van
Het jaar 1866
ons land een
De cholera en ook de pokken heerschten
in menige streek in onrustbarende mate.
Vooral in Bolsward zat de schrik in voor
de pokziekte, dat was nog van enkele jaren
vroeger.
’k Moet hier al weer een klein terug-
stapje in den tijd doen. Van onbekende
zijde ontving ik onlangs eenige statistische
opgaven, loopende over de jaren 1857 tot
’60. Mijn dank voor de toezending; er
zijn waardevolle gegevens bij. Eenige er
van vallen buiten mijn gebied, doch veel
kan mjj bij gelegenheid
en een proefje er uit,
vast te moeten geven.
weet ik dat de zomer der jaren ’57 en ’58
bijzonder veel zonneschijn, doch weinig
regen gaven, zoodat er voor mensehen en
vee gebrek aan drinkwater ontstond. Dat
gebrek aan goed drinkwater, alsmede de
uitwasemingen van droogkomende poelen
en plassen heeft hier en daar koortsen
doen ontstaan. Vooral in 1858 leden in
Friesland veel mensehen aan aanhoudende
koortsaandoeningen; ’t was soms zoo erg
dat men kon zeggen, dat allen aan de
ziekte leden. Lang nog werd dat jaar
het koortsjaar genoemd. Maar er
kwam bij dat ook hier en daar de pokziekte
zich vertoonde. De staat over onze pro
vincie geeft aan, dat er in 15 gemeenten
Bolswardsche Courant
i
