Officieel Orgaan
der Gemeente Bolsward
4
rl
•a!
f I
No. 50
Woensdag 20 Juni 1923
62ste Jaargang
OUD-BOLSWARD.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
L A S T E R.
Banket, Biscuits, Chocolade, Sui
kerwerken, Cacao, enz., enz., levert in
grootste sorteering vlug, degelyk verpakt,
tegen concurreerende prezen
TROMP, Sneek.
WEEK-AGENDA.
OBSERVATOR.
van
Overal verkrijgbaar.
ZOMER.
162.
217
dres
Co.
U kunt het
lezen dat
VS
Pepermunt
de beste is,
maar U kunt
het ook
ang-
istus
haar
De
fare-
;voe-
van
rrys
van
>ote
eld
lier
ven
este
sen,
ksa-
sch
een
N.ÜOSTWÖUD FRANFKER.
De moeilijkheden der Hanze-
banken.
■aaf
den
kon
mte
;atie
:hap
een
sche
'ook
één
icus
srde
>ord j
het
jni-
der
:un-
oor I
izet
en-
lele
ink
ge-
ief.
net
van
inde
jhen
voor
uit
De
volg
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
hooiers,
r” en in
dat toen ter tijde slechts tamelyk bejaarde
mannen zitting hadden in den Raad.
De opposanten beweerden, dat Raad en
Voogdencolleges eigenlijk een „onder onsje”
was en men elkaar den bal toekaatste, en
alles liet men maar stilletjes bij 't oude.
Openlijk werd beweerd dat de Raad een
oude-mannenhuis geleek, waar men onder
elkaar wat mompelde, maar eigenlijk niets
uitvoerde. Bij de raadsverkiezing in 1865
was er reeds vrij krachtige actie gevoerd
(zie no. XXIX) en toen was o.a. de heer
W. A. Peereboom in den Raad gekomen.
Deze was niet slechts zeer welsprekend
en spraakzaam, maar zijn voorstellen deden
zien, dat hij wilde breken met den ouden
sleur.
Dit nu viel in den smaak van de velen,
die naar verandering haakten. Er moest
nieuw bloed in den Raad, de tyd der
kentering van ideeën was op komst, „de
slaapmutsen moesten opgeruimd en afge
schaft worden” werd in vergaderingen
en gezelschappen luide verkondigd.
Wanneer dergelijke meeningen worden
openbaar gemaakt, vindt men altoos meer
deren bereid, daarop in te gaan. Al zijn
er bij die het ernstig meenen, velen toch
zijn minder bedachte volgelingen, die in
verandering van zaken en vertroebeling
van feiten behagen scheppen.
In heftige bewoordingen worden dan de
daden, liefst in ongunstigen zin, becritiseerd,
de gebreken door een vergrootglas bekeken
en sterk afgekeurd. Zoo ontstaat dan actie,
en meteen ook reactie als gevolg van ’t eerste.
Echter ’k mag mij niet in beschouwingen
verdiepen, al valt het niet te ontkennen
dat men juist in latere jaren het beste in
staat is een meer bezonken oordeel te vellen
over zulke woelingen, wijl men oorzaak,
verloop en gevolg dan kan overzien, en
ook de meerdere of mindere waarde van
leuzen, beweringen en daadzaken kan
schatten. Als chronicus dien ik mij in
hoofdzaak te bepalen tot de feiten.
In 1867 was op meerder gebied de
waarde en invloed van verkiezingen meer
op den voorgrond getreden. In ’t bestuur
der Hervormde kerk was over art. 23 van
het algemeen reglement een stemming
gehouden, en dat maakte dat ten opzichte
het beheer der goederen een kiescollege
moest gekozen worden, ter benoeming van
Kerkeraad en Notabelen. Dat had ook nog
al voeten in de aarde, want juist in die
dagen kwam de afscheiding op Kerkelyk
terrein meer vaste vormen aannemen, en
kwam ook mede daaruit voort de zucht
voor sommigen naar een bijzondere school.
Wonseradeels Zuiderzeedijksbestuur werd
23 April van dit jaar ook voor 't eerst
door verkiezing benoemd. Wel heb ik
gevonden, dat de stembriefjes moesten
worden ingeleverd te Bolsward ten gemeente-
huize van Wonseradeel; ook dat er des
Donderdags te voren een vergadering in
»’t Roodhert” is gehouden van stembe
voegden, om de verkiezing van 15 Vol
machten te bespreken, wijl bij dit Waterschap
Bolswards belangen ten zeerste betrokken
waren, en in onze stad meer dan 260
stemgerechtigden woonden. Maar vruchteloos
heb ik gesnuffeld naar lijsten van candidateu,
en zelfs de uitslag dezer eerste verkiezing
kon ik niet vinden.
Beter slaagde ik met de gemeenteraads
verkiezingen. In het vorig artikel is gezegd
dat er 16 Maart een Vrijzinnige kiesver
eeniging werd opgericht, die beoogde invloed
uit te oefenen op de raadskeuze, welke
dat jaar 16 Juli plaats had.
Vóór die verkiezing werd er heel wat
geschreven en gesproken. Meer dan een
dozijn Ingezonden Stukken geen er van
helaas onderteekend vond ik in de
kranten dier dagen. Persoonlijkheden werden
niet geschroomd. Wilde ik het meest ken
schetsende er van weergeven, ’k had min
stens voor 2 of 3 myner wekelyksche
schetsjes voldoende stof. Echter het geheele
kleinsteedsche gedoe begon mij bij een
oppervlakkige inzage reeds tegen te staan,
’t Wil mij voorkomen dat niet zoo zeer
het gemeentebelang, maar persoonlijke par
tijdigheid het meeste gewicht in de schaal
legde. Laat ik die pikantigheden van destijds
liever niet oprakelen, en slechts vertellen
dat de nieuwe Kiesvereeniging met fier
heid adverteerde, dat geen de» aftredende
raadsleden door haar candidaat was gesteld,
en zij dus met een nieuw stel uitkwam.
Daar kwam evenwel van verschillende
personen tegenkanting. Ook de reeds vroeger
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden
an-
(jn'l I
be- I
jrd-
en
ten
«j
In deze rubriek worden gratis alle aankon
digingen van vergaderingen enz. opgenomen.
Woensdag 20 Juni:
Patrimonium. Vergadering des avonds 8 uur
in de Consistorie Witheerenstraat.
Schaakclub „Westergoo”. Speelavond, aan
vang 7‘/2 uur in „Ons Gebouw” (Eerste
zaai).
Chr. Jeugd-Onth.-Ver. Vergadering's avonds
53/4 uur in „Ons Gebouw”.
Donderdag 21 Juni:
Zangvereeniging „De Lofstem”. Repetitie
’s avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Vrijdag 22 Juni:
Stedelijk Muziekkorps. Concert des avonds
8 uur in het Julianapark.
Zangvereen. „Voorwaarts”. Gewone repetitie
’s avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond
6 tot 11 uur in „De Wijnberg”.
Zaterdag 23 Juni:
Stadsspaarkas. Inbrengen van gelden
Stadsspaarkas. Inbrengen van gelden des
avonds 7 uur, in het lokaal Politiebureau.
Strijkorkest „Andante”. Repetitie ’s avonds
7 uur in de Muziekschool, Kerkstraat.
Onderling Ziekenfonds. Contributie afdracht
’s avonds van 5*/2—6*/2 uur in „Ons
Gebouw”.
Chr. Knapenvereen. Vergadering des avonds
7’/2 uur in „Ons Gebouw”.
Zondag 24 Juni:
Samenkomst van grasmaaiers en 1
van 2—6 uur in „Ons Gebouw’
café „Voorwaarts”.
Maandag 25 Juni:
Chr. Jongelings-Vereen. Ledenvergadering
des avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Dammen en schaken, ’s avonds vanaf 7'/2 uur
gelegenheid in het Wilhelminagebouw.
Korfballen, ’s avonds 8 uur op ’t Sportterrein.
Tempelieren. Geh. Onth. Vergadering, des
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Chr. Vrouwenvereen. „Dient elkander door
de liefde”. Gewone vergadering ’s avonds
8 uur in „Ons Gebouw”.
Jongedochtersvereeniging „Eben Haezer”. Ge
wone vergadering in „Ons Gebouw”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond van
6 tot 11 uur in „De Wijnberg”-
Geh.-Onth. Koor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in het Wilhelminagebouw.
Woensdag 27 Juni:
Schaakclub „Westergoo”, Speelavond, aan
vang om 7>/2 uur in „Ons Gebouw”
(Eerste zaal).
Chr. Jeugd-Onth.-Ver. Vergadering ’s avonds
53h uur in „Ons Gebouw”.
In de verschillende bladen heeft men
reeds kunnen lezen dat de Credietver-
eeniging „De Hanzebank” te 's Hertogen-
bosch surséance van betaling heeft aange
vraagd. Naar aanleiding hiervan wordt
nog gemeld, volgens de Leeuw. Crt.:
Deze instelling heeft reeds eenigen tyd
geleden bij de regeering de vraag aanhangig
gemaakt, of op steun te rekenen viel van
regeeringswege, indien de moeilijkheden
tengevolge van den algemeenen malaise-
toestand voor middenstand en middenstands-
bankbedrijf ernstiger zouden worden.
Naar aanleiding van deze vraag heeft de
regeering een uitgebreid onderzoek doen
instellen naar het middenstands-bankbedryf
in het algemeen.
De regeering deelt mede, dat het onderzoek
hetwelk zich mede over de andere Hanze-
banken uitstrekt, zeer omvangrijk is. Daarom
kan dit onderzoek nog niet beëindigd
worden.
Op dit oogenblik kunnen nog geen
definitieve voorstellen worden gedaan. Toch
is naar het oordeel der regeering reeds
komen vast te staan, dat de Hanzebank
in het Bisdom ’s Hertogenbosch en de
Hanzebank ia het Bisdom Utrecht haar
bedrijf niet zonder ingrijpende reorganisatie
zullen kunnen voortzetten.
Is er iets wreeders, iets onmensebelijkers,
iets verschrikkelijkere denkbaar dan de
laste»
Is er één moordwerktuig, één wapen te
noemen dat even zulke pijnaanbrengende
en moeilyk te heelen wonden slaat als de
laster?
Heeft niet de laster de grootste onheilen
en ongelukken teweeg gebracht in familie-
en andere kringen?
Zijn er niet, die vaak hun mooie, jonge
en gelukkig leven verwoest zien, en voort
durend te kampen hebben tegen de gevolgen
van vuige laster. Dat ellendige wapen
waarvan hij of zij, die het tegen ons gekeerd
hebben, nooit te vinden is. En het aantal
dat zich er van bediend is helaas zoo
oneindig groot. Zij zetelen in de deftige
salons, doch ook in de eenvoudige woning,
op straten en pleinen en in achterbuurten,
in kroegen en soaieteiten, zij laten zich
hooren in vergaderzalen en kranten. Zij
komen bijeen de lasteraars, bij dag en bij
nacht en zij zijn te vinden onder armen
en rijken, goeden en slechten, jongen en
ouden, vrouwen en mannen. Niemand is
voor hen veilig, want ontelbaar groot is
hun aantal en onmenschelijk wreed zyn zy
in hun oordeelvellingen.
De lasteraars. Verdediging tegenover
hen is byna onmogelijk en hooger beroep
kan nimmer baten. Zij hebben hun agenten,
die tevens als aanklagers en rechters fun-
geeren en zenden die naar alle kanten uit;
zy vergaderen in het openbaar of in het
geheim, al naar het uitkomt, maar steeds
zonder den belasterde, zonder het ongeluk
kige slachtoffer, dat slechts zelden weet,
wie het aangeklaagd heeft, te hebben
gezien of gehoord. En de vonnissen komen
zij te weten van derden, of vierden, of
vijfden.
Wij lazen eens: het wetboek van den
laster is: „laster maar raak, er blyft wel
iets van hangen” en het volk zij de spreuk
ingeprent: „Men noemt geen koe bont of
er is een vlekje aan”.
Wie is veilig voor de laster?
Niemand, ook niet de hoogst geplaatste
en de edelste onder de menschen. Ea steeds
zijn er lieden, die geloof slaan aan den
laster of er voordeel uit trachten te slaan.
Strooiden niet in Jeruzalem de vijanden
de laster met kwistigen band rond, dat
Jezus een godlasteraar was. Hij, die de
meest reine, de meest godvruchtige mensch
was, die ooit geleefd had? Gaven de rechters
niet voor, dat ze geloofden, dat Hij oproer
predikte, Hij die vrede en zachtheid en
liefde wilde brengen? En steunende op
die lasterpraatjes werd Hij ter dood ver
oordeeld.
In de woelige dagen van 1672, toen
het volk redeloos was, laadde men al de
schuld op het hoofd van Jan de Wit en
de rechters sloegen geloof aan den laster
praat van den barbier Tichelaar als zou
Cornelia de Witt den jongen Prins van
Oranje hebben willen vermoorden, een plan
dat hy zelf geopperd had.
En het volk te Amsterdam school samen
voor de woning van De Ruyter, „die de
vloot aan de Engelschen had willen over
geven*, hij, die telkens en telkens weer
tegen de Engelschen streed, 't Was onzinnig,
het een zoowel als het ander, maar men
geloofde het en niemand wist, wie de
leugens het eerst had bedacht. De Witt
en zijn broeder ondergingen een gruwelij-
lyken marteldood. De Ruijter was op zee,
wie weet, hoe het hem anders vergaan zou zijn.
Stadhouder Willem V, zachtaardig man,
met gebrek aan doortasten en bang voor
geweld, werd een Alva, een Nero genoemd
en Menno van Coehoorn, de dappere onom
koopbare Fries, heette met den vijand te
heulen.
't Schijnt wel, dat de menschen gaarne
het verkeerde in den ander zoeken en dat
rond vertellen, zeker omdat ze dan zelf
schijnbaar zoo hoog boven dien ander uit
steken, en vinden ze niets, dan bedenkt
de laster wel wat.
Zoo komt dan de laster uit geestelijke
hoogmoed voort en zullen dus zij, die
hoog staan, er den meesten last van hebben,
terwijl de laag staanden er bet meeste
misbruik van maken. En daarom ook vindt
de laster nog zulk een goed onthaal en de
lasterpraatjes zooveel geloof.
Wie rond vertelt, dat 't niet eerlyk is, den, van de vermeende euveldaden der
wil daarmee te kennen geven, dat men
opgerichte Kiesvereeniging „Nederland en
Oranje” had niet geheel met „het oude stel”
gebroken en wilde althans den Burgemeester
als raadslid behouden. In 't geheel waren
er vijf complete vijftallen, welke krachtig
werden aanbevolen alsmede nog ook die
één of meer hunner stadgenooten een raads-
zetel waardig keurden.’t Was een verzame
ling, waarmee men soms wel in de war
moest geraken, want van alle gezindten
waren ondereen gemengd.
En de uitslag? Die ia niet met een
paar woorden te zeggen, evenwel de nieuwe
Kiesvereeniging kwam zeer berooid uit den
strijd en de stemming van 16 Juli was
voor haar van dien aard dat 18 Juli da
vereeniging ontbonden werd. In ’t volgend
nummer zal ik de uitspraak der kiezers
meedeelen, want nu neemt het te veel
plaats, daar er nog een herstemming, een
nieuwe verkiezing van één lid ook weer
met herstemming noodig waren.
Gegroet,
Nog meldt men:
De regeering heeft in overleg met de
Nederlandsche Bank de bemiddeling van de
Algemeene Centrale Bankvereeniging voor
den Middenstand ingeroepen om een ont
wrichting van het Middenstandsbedr^jf in
roomsch-katholieke kringen te voorkomen,
voor zoover deze door de Hanzebank te
Utrecht en den Bosch, welke surséance
van betaling hebben aangevraagd gefinan
cierd werden.
„Daar het wel op onzen weg ligt”,
schrijft de directie van de Centrale Bank
vereeniging, „als Middenstandsorganisatie
onze medewerking te verleenen, doch niet
om een financiering op ons te nemen,
welke onze eigen positie zou verzwaren,
heeft de regeering een wetsontwerp ingediend
om zich door de Staten-Generaal te doen
machtigen die maatregelen te nemen, welke
door de regeering in overleg met de Neder
landsche Bank en onze instelling nood
zakelijk worden geaeht om den roomsch-
katholieken middenstand te helpen, zonder
dat dit de finantieele positie van onze
bankinstelling aantast”.
Men schrijft aan het Handelsblad uit
het Zuiden des lands:
Doordat de circulaire van de crediet-
vereeniging De Hanzebank te 's-Bosch
XLV.
Reeds een paar malen is opgemerkt dat
er gedurende de jaren, in deze schetsjes
besproken, allengskens in onze stad eenige
obstructie begon te werken tegen het
heerschend gezag. Die tegenkanting betrof
in de eerste plaats het Stadsbestuur, das
het college Burgemeester en Wethouders
met den gemeenteraad, maar werd ook
gevoerd tegen het bewind der stichtingen:
Gasthuis en Weeshuis. Dat de Gasthuis
voogden meermalen rijke subsidiën ver
leenden voor de uitvoering van gemeente
werken; dat zij door een royale aanbieding
de kans op een spoorlijn voor hier mogelijk
maakten dat juichte men, begrype-
lijkerwyze vrij algemeen toe, maar al vele
jaren vroeger mopperde men, dat de inwo-
nenden in de gasthuiskamers te karige
hulp ontvingen en tevens, dat de weldaden
dezer rijke stichting aan slechts enkelen
ten deel viel.
Aangaande het beheer van ’t Weeshuis
werd geprutteld, dat de Voogden door een
kostbare en fraaie verbouwing en de
luxurieuze inrichting van de Voogden- en
Voogdessenkamers wel zelf deftig konden
vergaderen, echter dat zulks eigenlijk ging
ten koste der weezen.
De raadsleden kregen, omdat zij de
Voogden benoemden en trouw herbenoem-
ADRES VAN VERTROUWEN.
Zomer, met uw zegeningen
Gij wekt het hart tot dankbre vreugd,
Weelde mag ons weer omringen,
Stemt ons dankbaar en verheugd.
Mensch en dier geniet vol blijheid
Van uw weelde en droomt van vrijheid.
Ieder juicht op dankbren toon:
„Zomertijd, wat zijt gij schoon”.
Gij moogt lente’s werk voltooien,
En, met altoos milde hand,
Flora’s kindren doen ontplooien,
Langs den woudzoom en door ’t land.
Zefirs stoeien met de halmen,
Fluist’ren door ’t geblaart haar psalmen.
Vlinders zweven over de aard,
Dartelen door veld en gaard.
Al te ras zult ge ons begeven,
Al uw weelde en schoon vergaan.
Maar dit mag ons niet doen beven,
En te zeer ternederslaan.
Uit de volheid en de weelde
Waarmee ge ons zoo mild bedeelde,
Putten wy voor ons gemoed
Sterkte en steun by tegenspoed.
Voogden de schuld. Het toeval wilde,
aau zyn eerlijkheid niet twijfelen mag, en
zij, die het gelooven, willen ook voor
eerlyke menschen doorgaan. „B. beeft ver
boden omgang met zyn buurvrouw”. Die
dat zeggen, hebben dus een afschuw van
overspel en die het gelooven, leven streng
zed el ijk.
Zoo dient dus de laster ook, om eigen
zonden te bedekken, of om anderer aandacht
daarvan af te leiden. Zoolang men over
u spreekt, laat men mij met rust.
Wij hoorden eens van een nieuw predikant
een man met een goed hart: Jan wilde
gaarne bij dominé in een goed blaadje
staan en meende, dat het daartoe goed
was dat hij kwaad van Piet sprak. Zoo
deed Piet over Kees en Kees belasterde
Dirk weer. Toen Dirk nu over Hein
begon, zei dominé: Ja, dat is heel slecht
van Hein, dat zullen we hem eens onder
het oog brengen.
„Wij?” vroeg Dirk verschrikt.
„Ja zeker, wy. Jij schynt het zoo goed
te weten, dat ik jou er niet bij kan missen
en het is een goed werk, dat we gaan
doen: „Hein van het verkeerde pad terug
brengen".
Maar Dirk krabbelde terug en moest
eindelyk bekennen dat hy overdreven had,
zeer sterk zelfs.
Voortaan klopten de lasteraars niet meer
aan by de pastorie. Of ze ook andere
deuren open vonden is niet onderzocht,
maar zoolang men gaarne laterpraatjes
hoort, zoolang zullen er ook lasteraars
blijven, die hun harde vonnissen uitspreken
en zoo veel leed en schade in de wereld
brengen.
Leed en schade onder allerlei menschen,
onder alle standen. Van hoevele meisjes
en vrouwen, jongelingen en mannen is de
kroon van eer en deugd, door de laster
weggenomen. Onnoemelyk groot is hun
aantal.
En aan die laster lagen altijd ten grond
slag twee der meest afschuwelijke ken
merken van den moreel en geestelijk lager
staanden mensch: afgunst en jaloezie.
Bolswardsche Courant
Kin
ts-
■st,
Dinsdag 26 Juni:
I
t
•■s
