Officieel Orgaan
der Gemeente Bolsward
Pepermunl
I
4
De les in „Zweedsche Gymnastiek”.
No. 74
s
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
OUD-BOLSWARD.
Woensdag 19 September 1923
62ste Jaargang
I
i
gaat Overal!
en Bovenal!
1
WEEK-AGENDA.
uur
9
3
a
Zijn
I
I
I
Al drcomend
1'
3
r
Rapport van de Jury
voor de Gevel- en Buurtversiering
méér dan
te stelles
kennen.
groote last.
naar school
i.
j
I
Jl
C. KAN.
Hiermede bedoel ik de ouders vaa
de leerlingen der O. L. Bch., die niet door
werkzaamheden e.d.g. waren verhinderd.
particuliere zijde getoond werd, is niet
toe ging er wel
den
De
de l^n van het
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Buurtversiering en.
Aan de Commissie van:
Dijlakker en Zandbuurt elk een le prijs,
omdat de Dijlakker, boven de gewone
versiering, een geheel nieuw idee, n.l. een
completen tuin heeft aangelegd en netjes
onderhouden; en omdat de Zandbuurt een
straat heel gezellig met bogen heeft over
spannen, en beiden overdag en ’s avonds
een prachtig aanzien gaf. Aan da Zandster-
brug ontbrak de versiering langs de boog,
boven het water. Zoo was ook het einde
van de Dijlakker meer treurig dan feestelijk,
in tegenstelling met de vele brugjes, welke
verdienstelijk waren opgedost.
Sneekerpoort de 2e prijs, omdat de een
tonige straat als het ware met één slag
in een gezellige omgeving herschapen was,
met boompjes en oranje-masten. De eere
poort, n.l. het- bovengedeelte, sprak nog
wel van een roemryk verleden, toen het
werd gedragen door twee paar monumentale
pilaren of kolommen, welke nu verdwaald
in de straat rondzwierven, en dit boveneind
zich nu maar op twee schrale palen moest
vertrouwen, meer hangende dan staande.
Nieuwe Turf kade de 8e prijs, wegens
de goede dag- en avond versiering. Was de
eerepoort bij de Dijk wat gedrukt of slap
en licht, die bij de gasthuisbrug daaren
tegen was heel goed. Het gemis van de
vroegere boomen voor den wandelaar, was
aardig vervangen door een rij vlaggen en
guirlanders.
Franekerstraat de 4e prijs. Haar ver
siering was hoofdzakelijk de eerepoort.
Deze was de mooiste en de monumentaalste
poort in de stad. Hoe ver keizerskronen
kunnen rollen, bleek hier uit de versiering
met zoo’n exemplaar. Met het nitsteken
van vlaggen over de straat kan hier in ’t
vervolg nog wel wat meer berjjkt worden.
In volgorde kunnen nu worden genoemd
de Jongemastraat, die het overdag wel
aardig deed, doch er ’s avonds alleen een
eerepoort voor op liet draaien. De dennen
boompjes kwamen niet boven de feestgangers
uit en veroorzaakten daardoor het tegendeel
van het geen bedoeld was. Met een
gevaarlijke topzware eerepoort op dunne
beenen onderhield ze de feestelijke stemming
met de Dijk, en met een mooie poort
maakte ze front naar de Raadhuistoren.
De monumentaalheid dezer poort leed
echter door de boven omhelzing van de
bewaarschool en de kuiperij.
De wakkere Blauwpoortcommissie mocht
haar eentonig paradeplein overlaten aan de
ruiterij en zocht haar toevlucht in een
prieel tegen het plantsoen. Hoewel mooi
van idee en opzet heeft ze haar kracht
er toch niet ten volle in ontplooid. Blijkbaar
was ze op rantsoen gesteld met bekleedings-
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Aan het Comité
voor de Jubileumfeesten te Bolsward.
hlyne Heeren,
Wij hebben de eer U bij dezen rapport
te doen toekomen van de ons omgedragen
taak. Tot leering der deelnemers achten
wij publicatie hiervan wel gewenscht.
Voor buurtversiering hadden zich zeven
en voor gevel versiering drie aangegeven.
Het aantal versierde gevels, welke niet
waren opgegeven, was echter veel grooter.
In het algemeen is er veel meer werk
van de versiering der stad gemaakt dan
het vorige jaar en ze is mede door het
electrisch licht beter geslaagd.
Overwogen is o.a. het karakter der ver
siering bij dag en bij avond, zoodat goed*
tot uitdrukking kwam, dat het ter eere
van de Oranjes was, hetzjj door kleuren
of door vormen als anderszins. Enkelen
hadden dit geheel verwaarloosd, door alleen
met groen te versieren, anderen door te
weinig oranje-kleuren aan te brengen, of
doordat de illuminatie een reclame was
voor eigen zaak. Gelukkig was bij verre
weg de meesten te zien, dat het bedoelde:
Oranje Boven.
Een zeer belangrijk punt bij de buurt
versiering is het bestaande straatbeeld. Zoo
hebben het Zand en Dijlakker met hun
gezellige smalle straten, grachten en bruggen
een groote sprong voor, bij de breede
ongezellige en eentonige straten als De Dijk
en Bargefenne. Daarom zjjn door ons aan
de eersten ook veel hooger eisehen gesteld.
Natuurlijk is zulks ook wel opgemerkt
door het Eere-Comité, met haar scherpen
blik, en hopelijk gaat ze daar een blij vende
beplanting met voortuintjes overwegen.
Met electr. illuminatie blijkt dat veel
is te bereiken. In het algemeen is hierbij
echter niet voldoende in aanmerking ge-
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62‘/2 cent per 3 maanden
Nu wij de vacantie achter den rug
hebben, ontsnapt menig ouder een zucht
van verlichting, blij dat hun kinderen
weer naar school kunnen. Ik kan hun
daarin geen ongelijk geven. Het is voor
ouders, wier kinderen gedurende de vacantie
thuis moeten blijven, een
Gelukkig dat zij dan weer
kunnen gaan.
Ik vraag mij dan wel eens af wat nu
het meest door de ouders wordt gewaardeerd:
le. De groote vrijheid die zij ver
krijgen doordat zoo’n druk gedoe van
kinderen om zich heen niet meer hinderlijk
is bij het verrichten van hunne alle-
daagsche werkzaamheden, of:
2e. Het genot overtuigd te zijn, dat
hun kinderen weer onder de hoede van
vertrouwde onderwijzers of onderwijzeressen
in de gelegenheid worden gesteld goed
onderwijs te ontvangen.
Na helt mijn msening een weinig over
naar ad 2, tenminste wanneer ik als basis
neem het aantal belangstellende ouders
dat aanwezig was bij de Zweedsche gym
nastiekles.
Ik had gedacht dat het vak ^Lichamelijke
Oefening” van die zijde meer belangstelling
zou hebben.
Gelukkig gaven wel blijk van hunne
belangstelling de doktoren, wethouders en
hoofden van scholen met onderwijzend
personeel, alsmede de pers.
Uit die matige belangstelling der ouders
trek ik twee conclusies.
le. Er zijn ouders, die de overtuiging
hebben dat de lichaamsoefeningen, zooals
die te Bolsward worden gegeven, noodzakelijk
en goed zijn (zie ad 2 hierboven) evenals
de andere onderwijsvakken.
2e conclusie. Er zijn ouders, die ge
dacht hebben: ,/Ik heb toch geen verstand
van Fransche, Duitsche, Engelsche ef
Zweedsche Gymnastiek, ik blijf maar thuis”.
Voor degenen die door werkzaamheden
en dergelijke verhinderd waren, sp^t het
mij, de les niet op een ander uur te
hebben gegeven.
Voor de overtuigden spijt het mij, dat
zij zich niet hebben overtuigd van hunne
overtuiging^ dan hadden zij misschien op
getogen naar huis gegaan.
En voor de geen-verstand-hebbers van
Fr., D., E. of Zw. Gymn. wil ik in eenige
volgende nos. trachten duidelijk te maken
het verschil tusschen Duiteche Gymnastiek
en Zweedsche Gymnastiek, met als slot de
D., Zw., Hollandsche Gymn. of het zgn.
eclectische stelsel.
Ecléctiseh uitkiezend.
nomen, onze smalle straten, met te geringe
afstand van den aanschouwer, zoodat het
spoedig te seherp en te sterk verlicht is
en den aanschouwer wat doet verblinden.
Met de mooie raadhuistoren was dit door
den grooteren afstand niet het geval. Een
zachte verlichting, als b.v. de W boven
den ingang van het Gasthuis, met lampjes
van matglas, doet het oog weldadig aan
en geeft daardoor beter gezicht op den
omvang van het geheel. Bij een oranjefeest
kan echter een dubbel effect bereikt worden
met oranje-matlampjes als in de Weeshuis
tuin, daar dan tevens dagversiering ver
kregen wordt.
Werd met de dag-versiering soms te
weinig rekening met de naaste omgeving
gehouden, dit was ook het geval met de
illuminatie. Als goed voorbeeld noemen
we de Raadhuistoren, welke mooi was door
den donkeren achtergrond. Bij de huizen en
winkels was soms het schijnsel van het
scherpe licht, dat van binnen naar buiten
viel, hinderlijk en deed de illuminatie
minder goed tot zijn recht komen.
Met versiering van lampions bleek (bij
windstilte) veel te bereiken, zoowel bij
avond als bij dag. Al te dicht aan den
waterspiegel schijnen ze nog geen lust tot
schitteren te hebben.
Vorenstaande op- en aanmerkingen dienen
alleen tot leering, en bedoelen volstrekt
niet, dat het werk, hoe gering ook van
omvang, niet gewaardeerd wordt. Integen
deel, waar het in hoofdzaak amateurswerk
is, en dit waard is ’t op hoogen prijs te
stellen, verzoeken wij U, om neg een prijs
de bedoeling was, beschikbaar
en de prijzen als volgt toe te
materiaal voor de wander enz. en zijn haar
in der haast nog drie ve:l te sterke gloei
lampen met een bundel draden toegeslingerd,
in plaats van een rusdg rijtje zachte
lampjes langs deu geheelen bovenkant.
Gelukkig was het wel te zien dat het ter
eere van Oranje was.
De Appelmarkt belooft voor de toekomst
iets nieuws, hetgeen nu nog niet duidelijk
was. Thans leek het op de berg die een
muis baarde.
Gevelversieringen die zieh hadden aangegeven.
Aangegeven hadden zich, het Gasthuis,
Bosma aan de Dijk en Osinga aan de
Marktstraat.
Eerste prijs het Gasthuis, voor illuminatie
van de hoofdingang. We hadden echter
verwacht, bij dit zeldzaam jubileum een
geheele verlichting van het monumentale
gebouw.
Tweede prijs aan den heer Bosma. Hier
was echter te veel gegeven. Bij avond
moest er geen licht branden op de ver
dieping, en door de winkel gordijnen zoo
ver te laten zakken, dat het winkellicht
den aanschouwer niet meer in de oogen
viel, was de boot beter uitgekomen.
De overigen konden het niet tot een
prijs brengen.
Gevelversieringen die zich niet hadden
aangegeven.
Eerste prijs aan dokter Beekhuis, Gr.
Dijlakker, vooral wegens de illuminatie van
gevel en bootje.
Tweede prijs aan Burgemeester Praamsma,
voor de versiering met het mooiste oranje
karakter en zeldzame avotdbelichting.
Derde prijs aan sigarenwinkel van
heer Eerdmans aan de Marktstraat,
rijen vlagjes hadden meer
gebouw moeten volgen.
Vierde prijs aan den heer Horjus a.d.
Klippen, wegens zeldzame gevelversiering
met een Oranje-vers, geschilderd op een
doek en opgediept uit de binnenkant van
een tabaksdoos, reeds honderden jaren oud
en gevonden bij het baggeren der gracht,
hetwelk als volgt luidt en te zingen is op
de wijze van Psalm 89:
Oranje, door Gods kracht, geeft eendracht,
[vrede en macht.
Zoolang als Zon en Maan zal aan den Hemel
[schenen,
Zal nooit de Oranjekleur verwelken of ver
dwijnen.
Zoolang Jehova God, gedenkt aan
[Verbond,
En Zijnen boog vertoont aan dit beneden
zond,
Zoolang er schepselen zijn die hunnen Maker
[loven,
Zoolang de wereld staat, blijft nog Oranje
[boven.
Voorts waren er nog verscheidene gevels
meer en minder versierd, welke uw Comité
ons verzocht te beoordeelen in volgorde.
In den Hof van Holland en firma Plan
tings was het Oranje buiten en (O)ranje
binnen. De betrekkelijke ouderwetsche
gasilluminatie bij de laatste deed toch
levendig en goed aan.
Een bos Kerstfeesttakken klampte zich
in de Hoogstraat boven een deur vast.
De boerderij van den heer Popma spande
de kroon van de boerderijen met een reus
achtigs W van lampions.
De Armhuisingang was armoedig versierd
met groen en vetpotjes en dito vlag en
als zoodanig nog karakterastiek. Bij Runia
aan de Dijk, was te zien hoe met de elec-
trische illuminatie op heel eenvoudige wijze
een winkelraam goed versierd kan worden.
Na een paar weken achter de draaimolen
schuil gezeten te hebben, kwam op het
Hengstepad de huisgevel van den heer
Vlietstra thans blij, met groen en oranje
te voorschijn.
Bij den apotheker Hendriks bleek dat
met een groep vlagjes om het portret van
Hare Majesteit en een rij oranjebloemen
ook wel wat goeds te bereiken is.
Op het Marktplein was aan twee gevels
thans reclameverlichting aangebracht. Dat
is wel goed voor de zaak, maar pleit niet
voor de smaak bij dit feest.
Aan de Dijkstraat was een gevel versierd
door het wegnemen van een reclamebord
van het feest van 1922; maar nu maakte
een reclamedoek van de overbuur, de lucht
boven je hoofd onrustig.
Dat de gelijkheid in kleur niet goed is,
toonde de boekwinkel aan de Marktstraat.
Is Oranje, blijft Oranje, zal Oranje wezen,
In deze rubriek worden gratis allé aankon
digingen van vergaderingen enz. opgenomen.
Woensdag 19 Sept.:
„Patrimonium”. Vergadering ’s avonds 8
uur in de Consistorie Witheerenstraat.
Schaakclub „Westergoo”, Speelavond, aan
vang om 7’/2 uur in „Ons Gebouw”
(Eerste zaal).
Biljartclub „Jan Wiemers”. Speelavond van
7 tot 11 uur in café „De Drie Kronen”
(H. Gaarman).
N. C. G. O. V. Bijeenkomst des avonds
8 uur in het Wilhelminagebouw.
Donderdag 20 Sept.:
Verkooping Burgerhuis, ’s avonds 7
door not. Feitsma in café Hoekstra.
Zangvereeniging „De Lofstem” Repetitie
’s avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Vrijdag 21 Sept.:
Zangvereen. „Voorwaarts”. Gewone repetitie
’s avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Sted. Muziekkorps „Bolsward”. Gewone
repetitie des avonds 8 uur in de muziek
school.
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Zaterdag 22 Sept.:
Stadsspaarkas. Inbrengen van gelden des
avonds 7 uur, in het lokaal Politiebureau.
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 5’/2—G'/v uur in „Ons
Gebouw”.
Chr. Knapenvereen. Vergadering des avonds
7'/2 uur in „Ons Gebouw”.
Maandag 24 Sept.:
Chr. Jongelings-Vereén. Ledenvergadering
des avonds 8 uur in „Ons Gebouw”.
Dammen en schaken, ’s avonds vanaf 7'/2 uur
gelegenheid in het Wilhelminagebouw.
Dinsdag 25 Sept.:
Chr. Vrouwenvereen. „Dient elkander door
de liefde”. Gewone vergadering ’s avonds
8 uur in „Ons Gebouw”.
Jongedochtersvereeniging „Eben Haezer”. Ge
wone vergadering in „Ons Gebouw”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond van
6 tot 11 uur in „De Wijnberg’”
Geh.-Onth. Koor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in het Wilhelminagebouw.
Woensdag 26 Sept.:
Schaakclub „Westergoö”. Speelavond, aan
vang l'li uur in „Ons Gebouw” (Eerste
zaal).
Biljartclub „Jan Wiemers”. Speelavond van
7 tot 11 uur in café „De Drie Kronen”
(H. Gaarmann).
Toen in het najaar van 1865 een dage-
iijksche dienst per hondenkar op Harlingen
werd geopend door Siebren Piso, werd dat
spottend een surrogaat van den spoortrein
genoemd. Ik zag nog een bericht dat die
honden van Piso in den nacht van 10
April ’66, los zijn gebroken en vreeselijk
huishielden in de kippenhokken en weer
noemde een spotvogel dat: dat de locomo
tieven zijn ontspoord. Doch, alle spotternij
ter zijde stellend, vindt men misschien wel
waaïd, het bericht ever die hondenhistorie
nog eens te lezen.
»In den vroegen morgen van heden
(10 April) was ons vreedzaam Bolsward
het tooneel eener Bengaalsche verwoesting
in miniatuur. Twee honden van den
hondenkoetsier Piso, wisten zich van hun
kluisters te ontslaan en begonnen met het
kippenhok te plunderen in hun nabijheid.
Niet tevreden dat zij daar alle kippen
hadden doodgebeten, vlogen ze als razende
wolven over schuttingen en heiningen en
brachten in nog vier kippenhokken groote
verwoesting teweeg. In heel korten tijd
waren ruim twintig kippen gedood, en
waren glasramen en traliewerk vernield.
Ook was het linnen, dat hier en daar te
bleeken lag, met vuil en bloed bemorst en
de woedende dieren gingen toen nog een
bezoek brengen in de horlogemakerswerk-
plaats van P. Dikhof. Dia werkplaats
bestond uit esn houten loods, waarin ook
een kippenhok was. Om ook bjj die kippen
te komen werd vrijwat schade teweeg
gebracht aan gereedschappen en horloges,
wijl alles door elkaar gesmeten werd.
De woedende honden zijn eindelijk, toen
reeds heel wat angst en ontsteltenis in die
buurt was ontstaan, door den inmiddels
thuis gekomen eigenaar gegrepen en afge
maakt.”I
Maar toen men daarna tot rust was
gekomen, kreeg men toch medelijden met
Kso, die nu zijn trekdieren miste en
eigenlijk aan de openbare veiligheid had
moeten opofferen. Door eenige ingezetenen
werd hij dan ook in staat gesteld weer
een paar andere honden aan te koopen en
dan liefst een paar dat des nachts niet in
de buurt de nachtrust verstoorde met hun
gehuil en gejank, waaraan die boosdoeners
en kippenmoordenaars zich ook meermalen
schuldig maakten.
Doch na dit bloedig intermezzo moet ik
weer den spoorwegenaanleg ter hand nemen.
In Mei van datzelfde jaar 1866, werd de
spoorlijn HarlingenGroningen, feestelijk
geopend en dat bracht ook weer de gemoe
deren in beweging voor de andere lijn, die
van Harlingen zou uitgaan. De jubel-
klanken wekten ook hier te Bolsward de
hoop, dat men hier nog eens zou jubelen.
Een dichterlijk gestemd inwoner, die buiten
de St. Janspoort stond uit te zien en te
luisteren of niet barges en vrachtwagens
hun zwanenzang zongen, schreef:
Wij zien een trekschuit door ’t rimplend
[water varen,
Nadat de jager, op zjjn knol als vast
gesmeed,
ons zijn muzikale klanken
[hooren deed.
Ja, de schuit, waar Friezen en Germanen
LV.
/?-ƒ-;? 3
Het Comité voor den aanleg van een
spoorweg HarlingenHeerenveen, in het
vorig artikel vermeld, vond geen voldoenden
steun. Wel werd in de betrokken ge
meenten eenige belangstelling getoond, en
ook werd in de bladen hoog opgegeven
van het belang der onderneming, ook
waren enkele der gemeentebesturen bereid
een flink aandeel in de zaak te nemen,
over het geheel was de bezittende klasse
er niet warm voor te krijgen. Behalve de
reeds vermelde toezegging van ons Gemeente
bestuur en de gelegenheid om in te schrijven
voor aandeelen; bjj de plaatselijke leden
der commissie werd ook de inschrijving
opengesteld aan het kantoor van den kassier
J. Brouwer Dz. Hoeveel belangstelling van
particuliere zijde getoond werd, is niet
openbaar gemaakt. Af en toe ging er wel
eens een gerucht, dat er reeds heel wat
geld beschikbaar was, dat de rente der
aandeelen minstens op 4 procent kon ge
steld worden, de zaak scheen toch niet te
willen opschieten en er verliepen twee jaren
in stille berusting.
Toen in het najaar
wordt dan: Is een groene, bljjft een groene,
zal een groene wezen.
Met kleine wimpeltjes in kleuren zooals
aan de Sneekerweg gaat het beter.
De bekende W’s van vetpotjes waren
ook nu op het Kleinzand te zien.
Als mooie tuinversiering dient nog ge
noemd de mot lampions versierde tuin van
de pastorie der St. Franciskerk; benevens
de voortuin van het Weeshuis met de
electr. oranjeboom en vetpotjes langs de
paden en versierde poort. De verlichting
dezer poort bemoeilijkte echter een goed
gezicht op de mooie oranjeboom.
De vindingrijkheid, energie, inspanning
en volharding der deelnemers aan de ver
siering der stad in zoo’n korten tijd, is
boven onzen lof.
Met een woord van dank aan de deel
nemers, bieden wij dit rapport aan het
Comité van de Jubileumfeesten aan.
De Jury voor die zaak,
A. ALT.
J. P. POSTMA.
W. van STRATEN,
(rapporteur).
Buiten mededinging, Bed.
1
Bolswardsche Courant
'I
F
B
1
i
d
j
