der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
Abonneert II op dit Blad
1
Woensdag 16 Januari 1924
63ste Jaargang
No. 4
Officiëeie Advertentie.
OUD-BOLSWARD.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden
WEEK-AGENDA.
BELASTINGEN.
Gegroet:
OBSERVATOR.
of dit versje moest
den wissel prijs
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
Dan was de vorst weer verdwenen,
En maakte hij plaats voor den regen.
Hij had het er nu op gezet
Onze hardr^'derspret
Naar wenseh te doen slagen.
De huilende vlagen,
Die dag aan dagen
Met woedende kracht
Schier ’t rijden verboden,
Zij waren gevloden;
Winterweer was ’t maar zacht.
Hadden we lang reeds gevast
En erg er op gevlast,
Zulk kostelijk weer
Maakt een enkelen keer
Voor velen weer goed
En ’t geeft voor ’t vervolg aan deIJslub
[weer moed”.
„Jaar op jaar
Was onze ijsbaan klaar,
Maar vreemd was ’t en naar,
Als voor ’t hardrijden de dag was verschenen,
’t Heeft er iets van
slaan op de rijderij om den wisselprijs van
Baron Rengers, want immers, dat moest
al vele malen worden uitgesteld, doch
eindelijk j.l. Maandag (7 Januari), is die
rijderij gehouden. Ik heb met de aan
haling van dat gedichtje echter een andere
bedoeling en wel, dat er wel eens hoog
wordt opgegeven van de ouderwetsche
winters. Daar kon je staat op maken zei
men en och, uit eigen jongensjaren
weet ik het ook nog, er was toen ook
wel eens een winter, dat de schaatsen niet
van den zolder kwamen. Ook toen had je
wel dat het een paar dagen vroor, om dan
weer te gaan dooien, of ook dat een flink
pak sneeuw den boel bedierf. Bedierf voor
de schaatsenrijders, doch wij schepten dan
maar vermaak in sneeuwbal gooien en
sneeuwman maken, terwijl de heeren en
boeren, die een paard er voor beschikbaar
hadden, met de arreslee op den weg kwamen.
Ja, dat valt mij thans op. Er is nu ook
sneeuw, maar slechts een enkele belleslee
ziet en hoort men.
't Was evenwel mijn doel te vertellen,
dat in 1870 met het midden van Febr.
de winter de jjsvloer sterk maakte en dus
ook toen hardrijderijen konden worden
gehouden. In het volgend nummer wenseh
ik daarvan iets meer te zeggen ook als
't dan nog winter is, zal ik over ouder
wetsche strenge winters iets naders ver
tellen.
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
den onderdaan wordt gevraagd, welke in
onmiddellijk verband met zijn welvaartspeil
staat.
Aan don eenen kant treft men bij dit
stelsel aan het hoogst verlangde offer en
aan de andere zijde als laagste grens, eene
bijdrage, welke nauwelijks meer op dien
naam aanspraak kan maken.
Het stelsel van dergressie beoogt hetzelfde
als dat van progressie. Klimt men bij het
laatste van beneden naar boven, bij het
eerste daalt men van een vast maximum,
dat als hoogste grens is aangenomen, van
lieverlede af tot het minimum.
In den tijd toen de taak van de overheid
nog zeer beperkt was, betaalden de Vorsten
de kosten van hun bestuur uit de regalia,
d.w.z. uit de inkomsten, die de Souverein
genoot.
Toen echter de bemoeiing der overheid
zich uitbreidde, moesten de onderdanen in
de kosten van het bestuur bijdragen.
Aanvankelijk geschiedde dit door het
toestaan van beden, aan wier inwilliging
spoedig veorwaarden werden verbonden.
Tempelieren.
te voorkomen, alleszins noodig was, maar
tevens ook, dat het wenschelyk was, met
de richting der candidaten rekening te
houden. In de circulaire stoud daarom ook
„Ieder die in liberalen geest het welzijn
van land, provincie en gemeente wil
bevorderen, zal wèl doen toe te treden tot
de Vereeniging, die zeer zeker tot stand
zal komen, aangezien reeds verscheidene
van de notabelste ingezetenen hunne namen
schreven onder het reglement”.
Een paar weken later werd dan ook
aangekondigd, dat de kiesvereoniging
„Vooruitgang” was opgericht, en dat tot
bestuursleden waren benoemd de heeren
J. F. Meijer, voorzitter, 8. Hoekstra,
secretaris, K. Canter Visscher, penning
meester. Deze kiesvereeniging bestaat dus
reeds 55 jareu dit aanstaande najaar
November, en de Vereeniging „Vrjjheid en
Openbaarheid” is één maand ouder.
Aangeteekend vind ik nog eenige zaken
van minder belang, o. a. over vernieuwingen
van stedely ke werkenik zal nu maar
verder gaan en het jaar 1870 onder handen
nemen.
Terwijl ik dit schrijf, is het vriezend
weer, erg koud snijdt de wind, zoodat ik
mij gelukkig reken in mijn warme kamer
te mogen bleven, inplaats van te gaan
kijken naar den wedstrijd der Hollandia-
mannen.
Ik weet het, een goede Fries getroost
zich om het ijsvermaak, gaarne een paar
koude ooren en een paarse neus, doch
Woensdag was ’t mij te echt winter en
ik kwam de deur liever niet uit.
Toevallig evenwel is het dat ik over
1870 moetende schreven het eerst vermeld
vind: „winterweer” in Januari, afwisselend
met dooi. Een kwakkelwinter alzoo en ik
vond dan ook het versje, gedateerd 15
Februari 1870, luidende:
Zal de overheid hare roeping kunnen
nakomen, dan moet zij over de noodige
middelen beschikken. Daarvoor heeft zij
o.a. geld noodig. En dit geld moet voor
een deel door de burgers worden opgebracht.
Het bestaan van de overheid is eene
noodzakelijke levensvoorwaarde voor elk
individu, geen enkel uitgezonderd. Minister
Treub spreekt dan ook in een zijner werken
als zijn oordeel uit, dat bet daarom ieders
plicht is voor de instandhouding van den
Slaat, desnoods alles af te staan wat hij
tot zijn levensonderhoud niet strikt noodig
heeft.
Het valt echter moeilijk een bepaalde
tegenprestatie aan te wijzen. Onder belastin
gen worden dan ook verstaan alle bijdragen,
die aan de verschillende publiekrechterlijke
colleges (staat, provincie, gemeente, water
schap) werden afgedragen en waartegenover
geen bepaalde tegenprestatie aan het licht
treedt.
De retributien, zooals tolgelden en der
gelijke worden in de wet met belastingen
gelijkgesteld, maar hebben naar haren aard
een van de belastingen verschillend karakter.
Retributien immers worden geheven, omdat
door de heffende corporatie een bepaalden
dienst wordt bewezen. Den schippers b.v.
wordt dikwijls tol gevraagd, omdat voor
hen de brug geopend wordt.
De belastingen kan men onderscheiden
in directe en indirecte belastingen.
Elke dezer onderscheidingen heeft evenwel
een tweeledig karakter. Men spreekt n.l.
van indirecte en directe belastingen in
staatsreebterlijken en in economischen zin.
Volgens het staatsrecht zijn directe be
lastingen zoodanige, welke volgens vooraf
beschreven en naar vastgestelde lijsten van
belastingschuldigen worden geind en indi-
Burgemeester en Wethouders van Bols
ward, brengen ter kennis van belangheb
benden, dat van 1 Januari 1924 af, alle
nota's van leveringen of van loonen voor
verrichte werkzaamheden ten behoeve der
gemeente of van bare bedrjjven en instel
lingen, een gespecificeerde opgaaf moeten
bevatten van het geleverde of van den
aard der werkzaamheden met vermelding
van eenheidsprijzen en eenheidsloonen, voor
zoover het bedrag der betaling daarvan
afhankelijk is, alsmede van de dagteekening
van de diverse posten.
Verder moeten de nota’s worden voorzien
van de volgende verklaring van den crediteur:
„Deze rekening wordt deugdelijk ver
klaard tot een bedrag van fdoor mij”
(handteekening van den crediteur).
Bolsward, 14 Januari 1924.
Burgemeester en Wethouders
van Bolsward,
8. J. PRAAM8MA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maketf op ons adres voor de levering
van alle soorten vereenigings-drukwerk als
convocatie-biljetten, reglement- n, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 16 Januari:
Patrimonium. Jaarvergadering hedenavond
half acht uur, in de Consistorie, Wit-
heerenstraat.
Geheelonth.-Jeugdorganisatie „De Hoop der
Toekomst”. Vergadering ’s avonds 6 uur
in „Ons Gebouw”.
Schaak- en Damclub „Westergoo—Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”,
leeszaal, boven.
N.V. Afd. Bolsward. Huish. vergadering des
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7--8 uur.
Donderdag 17 Januari:
R. K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Vrijdag 18 Januari:
Chr. Besturenbond. Vergadering des avonds
acht uur in/ „Ons Gebouw”. Spreker
de heer H. H. Spoelstra van Leeuwarden.
(Zie advertentie).
Zangvereen. „Voorwaarts”. Repetitie des
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Sted. Muziekkorps „Bolsward”. Gewone
repetitie des avonds 8 uur in de muziek
school.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond in het
clublocaal „De Doele”, van 7 tot 11 uur.
Zaterdag 19 Januari:
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 5‘/z—6l/2 uur in „Ons
Gebouw”.
„Bolswardsche Burgerwacht”. Schietoefening
des avonds van 8—10 uur in het gym
nastieklokaal van het Weeshuis.
Maandag 21 Januari:
S. D.A.P, afd. Bolsward. Huishoudelijke en
cursusvergadering, des avonds 8 uur in
café „Voorwaarts".
Dinsdag 22 Januari:
Vereen. „Volksonderwijs”. Openbare Verg,
des avonds 8 uur in café Hoekstra.
Spreker: de heer Klaas de Vries, A’dam.
Vergadering ’s avonds 8 uur
in café „Voorwaarts”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond in het
clublokaal „De Doele” van 7 tot 11 uur.
Gemengd Koor „Bolsward”. Repetitie van
’t Oratorium „Judas Macabeus”, ’s avonds
8 uur in „De Doele”.
recte, die belastingen, welke alleen bij
bepaalde handelingen verschuldigd zijn en
voor wier heffing geen kohier wordt vast
gesteld, aa> gezien ze niet op gezette tijden
regelmatig terugkeeren.
Bij het staatsrecht is dus de vorm der in
vordering voor de onderscheiding beslissend.
Dit'is bij de definitie, welke bij de
staathuishoudkunde opgeld doet niet het
geval. Naar deze omschrijving zijn directe
belastingen die, welke onmiddellijk op den
belastingplichtige zelf drukken, terwijl men
bij de staathuishoudkunde onder indirecte
belastingen verstaat die welke slechts mid
dellijk op den belastingschuldige, op den
aangeslagene, drukken, daar deze hare
gevolgen op anderen kan schuiven.
Directe belastingen in staatsreebterlijken
zin zijn o.a. de plaatseljjke inkomsten
belasting (Hoofdelijken Omslag) de grond
belasting en de personeels belastingen.
Indirecte belastingen eveneens in staats
reebterlijken zin zijn de hypotheek- en
registratierechten.
Directe belastingen in economischen zin
zjjn b.v. de successierechten en indirect in
dien geest de grondbelasting.
De in naam gelijk onderscheiden belas
tingen behoeven elkaar naar deze verschil
lende begrippen niet te dekken.
Een voorbeeld daarvan is te vinden in
de personeele belasting voor zooveel de
heffing naar de huurwaarde van hotels en
koffiehuizen betreft, welke op de bezoekers
kan worden verhaald.
Men kent echter gelukkig een meer
eenvoudige onderscheiding. De belastingen
toch knnnen ook naar haren aard en natuur
worden gesplitst en wel in zakelijke en
persoonlijke belastingen.
Wanneer de belasting een bepaalden bron
van inkomen treft onafhankelijk van de
positie, waarin de belastingschuldige verkeert,
is er sprake van een zakelijke belasting;
zelfs al zou de schuldenaar in groote
armoede verkeeren staat de verschuldigdheid
der belasting vast, omdat zij als het ware
op de zaak zelve drukt.
Als type hiervan kan de grondbelasting
dienen.
LXVII.
Voor ik afstap van hetgeen het jaar
1869 voor mjjne memoriën opleverde, dien
ik nog melding temaken van de oprichting
van twee kiesverenigingen. De vereeniging
„Nederland en Oranje” bestond hier al
eenigen tijd en het werken daarvan op
kerkelijk en staatkundig gebied begon men
allengs duidelijker te merken. Was men
vroeger meer onbezorgd en ging alles meer
in den ouden sleur, men zag in dat het
noodig werd zich te vereenigen, om niet
door andere meeningen overvleugeld te
worden. Eigenlek gezegd, werd men door
de tijdsomstandigheden allengs uit den
dommel geschud. De verkiezingen voor den
Gemeenteraad ik heb dat vroeger reeds
vermeld werden een aanleiding tot
strijd en verdeeldheid, en ook over het
bestuur en beheer der kerkelijke goederen
ontstond allengs een hevige actie. Was
men voorheen gewoonlijk bereid een aan
bevolen, meest invloedrijk persoon te kiezen
wanneer er in een of ander college een
vacature was, nu begon niet zoo zeer de
persoon, maar de richting, welke die persoon
was toegedaan, op den voorgrond te treden.
In October kwam er ook van liberalen
kant meer actie en na eenige onderlinge
besprekingen werd eerst besloten een vrij
zinnige kiesvereeniging op te richten, die
het beheer der kerkelijke goederen, waar
over dit jaar reeds meerdere schermutselingen
hadden plaats gevonden, in de eerste plaats
beoogde. Men wilde een tegenhanger van
de orthodoxe beginselen, en de vereeniging
voerde in haar schild Vrijheid en Openbaar
heid. De eerste vergadering der nieuw
opgerichte vereeniging werd gehouden
Dinsdag 12 October 1869, en daarbij kwam
ook ter sprake het beheer der Benificiale
goederen, waaromtrent ook belangstelling
werd getoond door personen van verschillende
richting.
Over die Benificiale goederen, over
oorsprong, bestemming, beheer enz. heb ik
reeds menig uurtje in nasporingen door
gebracht en eerlang hoop ik daar eenigszins
uitvoerig op terug te komen, want ik weet,
dat men nog in den jongsten tijd daarover
weer is gaan mijmeren.
In den tijd waarover ik thans spreek,
werd aan het beheer dier gelden getornd,
want het fonds heette van oudsher School
fonds, en nu op het Schild wij k de bijzondere
school voor Chr. Nat. Volksonderwijs was
opgericht, en ook de Katholieken er meer
ernstig over gingen denken een afzonderlijke
school voor hun kinderen te stichten, was
het niet van belang ontbloot, of het
bijzonder onderwijs al of niet kon profiteeren
van een evenmatig aandeel dezer goederen.
Dit stemde natuurlijk' van weerszijden tot
actie, en omtrent het beheer der Benificiale
goederen werd gedurende 8 dagen op de
bovenzaal der „Doele” een adres ter onder-
teekening neergelegd voor de stem gerechtigde
mansiidmaten der Ned. Herv. kerk, inzake
het beheer en de bestemming der opkomsten
van het Schoolfonds, en later bleek, dat
meer dan honderd en vijftig handteekeningen
waren verkregen.
Was er dus op kerkelijk gebied „leven
in de brouwer^”, ook op staatkundig
gebied kwam men meer en meer in beroering
en bij de Vrijzinnigen circuleerde een lijst
om toe te treden tot een kiesvereeniging,
om bij verkiezingen van leden der Tweede
Kamer, voor de Prov. Staten en den
Gemeenteraad mee te werken tot meer
eenheid in de keuze. De laatste verkiezing
voor den Raad vooral had zulk een ver
scheidenheid van personen uit de stembus
zien komen, dat men algemeen inzag, dat
een poging om wat minder wilde stemmingen
Bij de persoonlijke belasting wordt met
den vorm van welvaren ter dege rekening
gehouden.
Haar doel is van de ingezetenen eene
bijdrage te vorderen naar datgene, dat door
den wetgever op een bepaald tijdstip billijk
wordt geacht. De daden, welke worden
beoordeeld, worden door de ingezetenen
zelve in het leven geroepen. Wij wijzen
op het bewonen van een belastbaar huis.
De persoonlijke belastingen gaan ook
uit van bepaalde omstandigheden, die een
persoon ondergaat of onder welke bij leeft.
Wij noemen slechts het verkrijgen van
een erfenis en het genieten van een in
komen.
Het groote verschil tusschen de zakelijke
en persoonlijke belastingen is dat bij deze
rekening wordt gehouden met de draagkracht
der ingezetenen, terwjjl bij gene het
beginsel der draagkracht geen toepassing
vindt.
Wij zijn thans genaderd tot een zeer
moeilijk probleem in het belastingwezen,
n.l. het huldigen van het principe der
draagkracht. Het behoeft toch wel geen
betoog, dat het uiterst bezwaarlijk is de
draagkracht van de verschillende categoriën
der ingezetenen naar hare werkelijke waarde
nauwkeurig te bepalen.
Gelukkig heeft de belastingwetgever dit
bezwaar niet van dusdanige beteekenis
geacht, dat hij dit gezonde beginsel niet
in onderscheidene wetten heeft belichaamd.
Bij vele belastingen wordt immers reeds
thans zooveel mogelijk met de draagkracht
der belastingschuldigen rekening gehouden.
Bij de vaststellng der tarieven dier belas
tingen wordt eene zekere progressie in de
hrffiog aangenomen.
De progressie bedoelt rekening te houden
met de economische positie van den belasting
schuldige ten aanzien van diens verplichting
tot bijdrage in de kosten van den algemeenen
dienst.
Bij toepassing van dit beginsel komt
men tot een tarief, in dier voege samen
gesteld, dat een trapsgewijze bijdrage van
De beden werden dan slechts toegestaan,
indien het een of ander voorrecht werd
verleend. Vandaar dat de steden verschil
lende privelegien verwierven.
Van een algemeen geldend belastings
stelsel was langen tijd niets te bespeuren.
Deze omstandigheid werkte zeer belemme
rend voor handel en industrie.
De Unie van Utrecht behelsde de bepa
ling, dat om in de kosten der verdediging
te voorzien, de belastingen in alle ver-
eenigde provinciën op gelijken voet zouden
worden geheven. In de practijk kwam
van dit voorschrift echter weinig terecht.
Door de provinciën werden zeer ongelijk
matige en verschillende belastingen ge
heven. Deze waren zeer drukkend. Zoo
zelfs, dat men niet sterven mocht zonder
belasting te hebben betaald.
Gedurende het tijdvak 17951813,
werden de belastingen tot een nog nimmer
gekende hoogte opgevoerd. Men trachtte
eenheid in het belastingwezen te bereiken,
maar het bevorderen van dit ideaal ging
met zeer veel moeilijkheden gepaard.
Ook na het herstel van onze onafhanke
lijkheid drukten de belastingen zwaar. De
fiuancieele toestand van ons land was verre
van rooskleurig. Wel was hierin nu en
dan eenige verbetering te constateeren,
maar de groote wereldoorlog in 1914 los
gebarsten, dreef ons land op hooge kosten.
De mobilisatie van leger en vloot en de
verschillende distributiemaatregelen, ver
slonden groote schatten.
Zoolang handel en nijverheid, landbouw
en veeteelt bloeiden, konden de belastingen
zonder noemenswaardige krachtsinspanning
worden opgebracht.
Maar met de malaise ontvlamden de
protesten tegen de hooge aanslagen en
rezen de belastingadviseurs als padden
stoelen uit den grond.
Naast deze malaise-mijnheeren, kregen
wij de bezuinigingsinspecteurs. Na eene
vergadering van den bond van belasting
betalers, volgde een bezuinings (efficiency)
congres.
Het valt te betreuren, dat zelfs de leiders
van dit congres geen Nederlandsch weord
voor efficiency kenden en het voorstel moest
worden gedaan om daarvoor alsnog een
dusdanig woord te vinden. Kan dat woord
niet gevonden worden, dan moet 't worden
gemaakt. In dit geval heeft het congres
reeds een meerdere productie tengevolge
gehad.
Of dit alles echter minder drukkende
belastingen zal veroorzaken? Wij verbeiden
de gunstige resultaten met verlangen en...
hoop doet leven.
Bolswardsche Courant
