der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
MAGAZIJN
r PluimveehoudersT
TUR.1KLEEDING
Fa.T.S.v.d.Zee
Beschikbaar diverse Kapitalen
op eerste hypotheek.
W. ZEUL ZDON’S BANK
Elastiek voor ïurnbrelels
I. MOL, BOLSWfiRD
MUZIEK?
"iNSTRUMÈNTEHZ
Wie
Blikwareipr"!en
„DE ZON’’
BOLSWARD.
ÏHOCHTENDÏOEDER
V.P.N. GEMENGD GRAAN
8. BROUWER -BOLSWARD
W. ALBADAJELGERSMA
63ste Jaargang
Zaterdag 26 Januari 1924
No. 7
vanaf f 7,90
vanaf f 27,—
V. P. N.
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Officiëele Advertentie.
Dames
Uit Bolsward.
L
'T
Dijkstraat 45 Tel. 88
BOLSWARD
pRAISltlA-vANVALKEHBURG'S
Ie A mLEVERTRAATI
Spaarbank - Deposito’s
Deskundig advies in
geldbeleggingszaken
Sneek - Oude Koemarkt 35
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Turn-Pantalons
Tricots
Gordels
HET ADRES:
VRAAGT CATALOGEN
M.ufilÖStU
EN
GROOTE KAMPEN.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62’/2 cent per 3 maanden
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Gemeente Wonseradeel.
„Volksonderwijs”.
Onze OPRUIMING biedt U groote voordeelen,
niet alleen in geld, doch ook in kwaliteit.
Profiteert van onze groote speciale korting op
al onze CORSETTEN, welke gelegenheid U niet
mag laten voorbijgaan.
Nog vele koopjes in:
Kinderhandschoenen vanaf 29 ct.
Kinderkousen (wol) 19, 24 ct. enz.
Jeager Tricot-Onderjurken, lengte 100 c.M., f 2,59
Prima gekleurde Mutsen 64 ct.
Wollen Overgooiers vanaf f 1,69
Zware gemolt. Heerenpantalons f 2,88
Heerenborstrokken f 2,88
Mat per el zeer goedkoop, enz.
ZIET ONZE ETALAGE. VERKOOP a CONTANT.
Aanbevelend,
tegen hoest en verkoudheid.
Engros VAN SLOOTEN
Harlingen Leeuwarden
Bolswardsche Courant
Reclameprijzen
■LEEUWARDEN-
5,
Rente voor mooie landposten (hoog
stens der taxatie) 5 °/q
die we
biedigen
SS
1C3*Blondere Voordooien tocr Nieuw op feri±rfenM'j^iek-Korpsen
^yjëndr U in routen
en Welbekende adres
J Ned. Fabriek van Mu^.Jnsfr
TILBURG Industne-stroat 44.
Kachels
Fornuizen
recht moet geschieden. In de nieuwe
Lager Onderwijswet '20, moest de erkenning
van dat recht worden uitgesproken. Met
de financieele gelijkstelling is dan ook de
rechtvaardigheid betracht ten opzichte der
ouders, ’t Was „Volksonderwijs”, die dat
het eerst uitsprak! En niet anders dan
door het wekken van inzicht, dat de bij
zondere scholen niet noodig zijn, is 'tons
gegeven, de schoolstrijd voor de openbare
school te voeren. Zou de openbare school
dat niet kunnen geven, wat de bijzondere
geeft? Geestelijke en lichamelijke opvoeding
komt ongetwijfeld in beide instituten tot
zijn recht, doch torenhoog steekt de openbare
school uit boven elke bijzondere, waar 't
betreft: de zedelijke opvoeding, de karakter
vorming van het kind.
idee: er was hoegenaamd geen gebrek aan
schoolruimte. Intusschen was óók de Geref.
predikant van gedachte, dat ook hij «oor
de zijnen een eigen school begeerde. Nu
oordeelden de vroede vaderen, dat als men
dan toch afgescheiden wilden zijn, het ’t
beste en goedkoopste zou zijn, dat men
een muur liet optrekken in het tot dusverre
openbare schoolgebouw. Één der raadsleden
maakte echter de opmerking, hoe ’t dan
zou moeten met de speelplaats; ook daar
moest een afscheiding komen, b.v. van
gaas of prikkeldraad. Dit punt werd evenwel
aan B. en W. overgelaten.
De beide schoolbesturen nu aasden beiden
op de woning van het „hoofd”, die op
wachtgeld moest worden gesteld. Eindelijk
wonnen de Gereformeerden bet: dezen
waren in getal het sterkst, ’t Schijnt, dat
de Hervormden toen gedacht hebbenwij
niet dan jullie ook niet! Althans, men
kwam op zijn besluit terug en... oordeelde
dat alles dan maar weer bljjven moest bij
het oude.
Indien gjj nog geen voeder van de
betrekt, bestelt het dan volgende
week eens en ge zult zien dat er
voordeel in zit. Prachtige kwali
teit en bovendien lager in prijs.
Ieder verbruiker zal het U kunnen
zeggen hoe uitstekend
in het gebruik voldoen. Ook voor
niet-leden van de V. P. N. ver
krijgbaar bij
gevraagd, de zuinigheid althans te be
trachten door de ergste splitsing tegen te
taan hiervan heeft men niets willen
weten. Ook hebben wij gewerkt met een
volkspetitionnement: tegen de verslechtering
van het onderwijs ging het. Onzen Bond
met zijn 81000 leden, leverde het eindelek
af met meer dan zes honderdduizend hand-
teekeningen
Elk kind is een fontein van krachten,
niet kennen, maar moeten eer-
en plaats gunnen”, zoo sprak
Fröbel eens. De onderwijzers en onder
wijzeressen hebben een zware plicht ten
opzichte van de opvoeding. Ieder kind
handhaaft z’n eigen persoonlijkheid deze
moet tot ontwikkeling worden gebracht,
hieraan moet leiding worden gegeven. We
lezen in den Bijbel, waar deze het heeft
over de opvoeding van Jezus: „Maar Maria,
zijn moeder, nam dat alles op in haar
hart, en overlegde dat bij zichzelve”. DAt
zij het richtsnoer. Opvoeding geven vraagt
een kennen van 't kind. De school een
steun van het huisgezin, de onderwijzer
een steun van de ouders. Daarom mag
het aantal leerlingen van één onderwijzer
niet tè groot worden gesteld, anders kan
een en ander nimmer tot zijn recht komen.
Niet tegen het bijzonder onderwijs, maar
vóór de openbare school! Niet anders dan
door inzicht-wekken willen wij den strijd
winnen. En wat ons, grooten, ook verdeelt
één zijn we dan toch in de belangen
van het kind!
Spr. heeft het twijfelachtig voorrecht
genoten te zien de ruïnen, die de mensch-
onteerende oorlog in België jen Noord-
Frankrijk heeft achtergelaten. En uit zoo’n
chaos één parel op te diepen, mag voor
zeker een kostbare vondst heeten. Toch is
dat spreker gelukt, waar men hem ver
haalde van een Duitscher, die was achter
gebleven in ’n loopgraaf, door de Belgen
veroverd. De Belg stond plots voor hem
en met de bajonet wilde bij zijn vijand
doorboren. Maar ziet: daar steekt de krijger,
die voelt wat er gebeuren gaat, zijn arm
omhoog en tegelijkertijd drie zijner vingers
en klaagt: „Drei kindern Hierdoor wordt
ht-t Belgenhart week terwille van drie
kinderen spaart bij dien man het le»en.
Zóóveel vermag de liefde voor het kind.
Passen wjj de kern dezer gebeurtenis toe
op onzen strijd, die eveneens gaat voor
onze kinderen: vóór de openbare school,
voor het openbaar onderwijs! (Applaus.)
De praeses deelde mee, dat men met
den Spreker van gedachten kon wisselen.
Niemand der aanwezigen gaf zich hiervoor
echter op. Waarop de voorzitter vroeg,
wel eens te willen hooren de leerstof èn
van de openbare èn van de bijzondere
school, om zoodoende daarvan een inzicht
te krijgen.
Spreker meende, dat hij iets moest laten
hooren van dien leerstof, waarop naderhand
elk religieus leven kan opbloeien. Hij koos
dan de leesstof en nam een leesboekje van
de openbare school, waarvan de schrijver
is: Leopold, en dat nu de 27ste druk
beleeft. Op gevoel volle wijze worden daaruit
door Spr. een tweetal versjes voorgedragen,
getiteld: ’t Huisje in de duinen en Afscheid
en Terugkomst. Zeker, zij die dogma’s
wenschen en leerstellige onderwerpen
voor hen is de openbare school uitgesloten.
Een predikant zeide eens: „De religie is
een teeder ding, de kinderziel nog teederder.”
Maar wat te zeggen van een boekje, dat
in gebruik is op de christelijke scholen en
getiteld: „Kjjkjes in onze geschiedenis”
(9e druk). Daaruit vernemen we aanvallen
tegen de Roomsch-Katholieken over de
Biecht („Arme menschen” dat zjjn de
Kath.); over de Aflaatbrieven; over de
In deze provincie heeft zich een comité
gevormd, bestaande uit de Dames Mevr.
C. F. VAN HARINXMA THOE SLOO
TEN-van Harinxmi Thoe Slooten Mevr.
O. VAN BEUM*A-Huber beiden te Leeu
warden en de heer TH. VAN WELDEREN
RENGERS te Oenkerk.
Het stelt zich ten doel gelden in te
zamelen ter leniging van den ontzettenden
nood die thans in Duitschland heerscht
Door Burgemeester en Wethouders van
Wonseradeel is besloten geen openbare
collecten meer te doen plaats vinden. Wie
echter iets wil afzonderen voor het doel
waarvoor de Commissie werkt, gelieve dat
aan mij op te zenden, adres: Gemeentehuis
Witmarsum. Giften in geld ennaturazijn
beiden welkom. Voor doorzending zal
worden zorggedragen.
Witmarsum, 19 Jan. 1924.
De Burgem. van Wonseradeel,
L. K. OKMA.
„Zalig zjjn de reinen van harte, want
zij zullen God zien.” De reinheid op den
voorgrond, als vruchtbaren bodem voor
trouw, vreedzaamheid, verbroedering, zacht
moedigheid. „Eerbied aankweeken voor
elke godsdienstige overtuiging”, zoo luidt
het desbetreffende wetsartikel voor de leeraar
of leerares der openbare school. De grond
slag leggen voor elke belijdenis dat is
de roem onzer school.
Hoe staat het daarentegen met de bijzondere
scholen? Worden ook daar vorengenoemde
deugden aangekweekt als op de openbare?
Als typeerend staaltje bracht spr. naar
voren: ergens op ’n dorp, waar een goede
openbare school was gevestigd, kwam op
zekeren dag een nieuwe, Herv. dominee.
Deze wilde van de nieuwe onderwijswet
profiteeren voor zijn kindertjes; hij timmerde
een schoolbestuur in elkaar; en bewandelde
vervolgens den officieelen weg, teneinde te
geraken tot ’n nieuw Hervormd school
gebouw. De raad evenwel, practisch als
hjj was, gevoelde niet veel voor dominee’s
De afd. Bolsward en Omstreken van de
vereeniging bovengenoemd, hield Dinsdag
avond op de bovenzaal van café Hoekstra
eene openbare vergadering, waarin als Spr.
optrad, de heer KI. de Vries van A’dam,
met het onderwerp: „De openbare school
de school voor onze kinderen”.
De voorzitter, de heer P. Schmidt, her
innerde er aan, dat „Volksonderwijs”
wederom uit zijn assche is herrezen. Geen
wonder is dat, als we zien, dat groote
politieke partijen van rechts gelijkstelling
van het onderwijs hebben verkregen en
daarmee verklaarden dat de schoolstrijd
geëindigd was. Dat is niet waar. Als we
de school paleizen van heden zien, die
massa’s geld verslinden en we vragen ons
af, als déérmee de zuinigheid wordt betracht,
dan zouden we haast willen zeggen: de
openbare school is de eenige school onzer
kinderen; als men dééraan arbeidde, dan
kwam de bezuiniging vanzelf!
De Spreker, hierna het woord verkrij
gende, begon met te zeggen, dat Bolsward
niet langer het bolwerk dreigde te wezen
om te beschermen datgene, wat in de
laatste jaren wordt aangevallen. Thans
samenzijnde om te overwegen, of het
nog niet waar is, dat de openbare school
is: de school onzer kinderen, doet Spr.
aangenaam aan.
Waarom voor alle kinderen één school?
Omdat de kleinen niet, zooals de grooten
van elkander gescheiden zijn door politieke
of andere gedachte, omdat zij leven in
hun eigene wereld. Men heeft in Neder
land momenteel veel en velerlei soorten
scholen. Maar dat de openbare school
eenmaal weer zal zijn de school, is niet
al te optimistisch, ’t Is een profetie, die
resultaat is van diep doordringen. En nu
is ’t van ons een dure plicht, om dat
oogenblik te verhaasten! Want dat het
komende is, staat vast! Ds. Pierson, de
voorzitter van de Vereeniging van Christe
lijke schoolmannen, is in Amerika ge
weest en vertelde daarvan met betrekking
tot het schoolwezenin een vergadering;
hij sprak namelijk een openingsrede hier
te lande. „Wij hebben het in Nederland
zoover gebracht, dat we daar scholen
kunnen stichten, naar ieders godsdienstige
overtuiging en de Amerikanen hadden
geantwoord: „Maar dat is geheel éénig in
de wereld; dat is onbestaanbaar; dat zal
na 60 jaren niet meer zoo zjjn!”
Wij hebben goed gedaan, aldus Spr,,
het bijzonder onderwijs zoo te laten opkomen.
Want naar Spr's. heilige overtuiging was
’t het recht der ouders. Moraal: recht
vaardigheid, dat zooveel mogel^jk aan ieder
Wij maken de beste ZOUTE DROP
het oudste en beste middel
Het lost de slijmen op en
neemt de prikkeling weg.
Wjj merken ieder stukje drop met ons
merk VS, opdat U de beste soort zult kennen.
Vraag voor üw hoest
VS ZOUTE DROP
Overal verkrijgbaar.
Dergelijke dingen gebeuren tegenwoordig
wel meer, zei spr. En dat onze kinderen
daarbjj het materiaal van den strijd zijn,
dat is bedroevend! Sint Nicolaasga b.v.,
een dorpje vun 1600 zielen, bezit thans
vier scholen!
De Groene gaf indertijd een „sprekende”
plaat, voorstellende minister De Visser, die,
toen hij na 9 maanden zag, waar het heen
ging, van gedachte was: ze rijzen als
paddestoelen uit den grond, met ’t motto:
„Wie zal dat betalen?” Natuurlijk: het
Nederlandsche volk!
De Wet is dan ook in dit opzicht een
fiasco geweest. En het „Stopwetje” niet
waar, beeft deze bewering wel bevestigd,
’t Onderwijsbudget steeg met millioenen!
De chef van het Kabinet van Ouderwijs
is naar het buitenland gezonden, om daar
poolshoogte te nemen. Zyn rapport aan
den minister sprak van bezuiniging ons
schoolstelsel sloeg ieder daarginds met ver
bazing, en men zei: dat is alleen in het
rijke Holland bestaanbaar. Overal concen
treert men! In Baden (Duitschland) is men
voor 40 jaren al teruggekomen van een
stelsel, dat overeenkwam met ons huidig
schoolstelsel. Thans is er weer één school
voor allen.
Het artikel in de nieuwe Wet, dat de
godsdienstleeraars in de gelegenheid stelt
aan de kinderen van hun gezindte gedurende
de schooluren godsdienstonderwijs te ver
strekken (zulks na overleg met het Ge
meentebestuur) is voorzeker goed te keuren.
Wij staan op 't oogenblik in Nederland
voor het vraagstuk, dat er moet bezuinigd
worden, óók op Onderwijs, niet echter op
’t onderwijs zelf. Onze Vereeniging heeft
