der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
Koffie en Thee
fa. H. C. de Haas
Pepermunt
verslaat alle
concurrentie!
Op weg naar den wereldlede.
VERANDERING
van spijs doet eten; een NIEUWE
SIGARET doet koopen en rooken.
Een tiental mooie courante geheel
nieuwe sigarettenmerken ontvangen.
i-
Woensdag 27 Februari 1924
63ste Jaargang
No. 16
Officiëele Advertentie.
OUD-BOLSWARD.
TROMP - Sneek
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
'k
OBSERVATOR.
WEEK-AGENDA.
OVER HET NIEZEN.
Repetitie des
f
Zullen we een proefje zenden?
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief.
Dedgum f 237 66 - Parrega
Lutkewierum
en Hennaard f 813 96
Bayum
Cubaard
vermindering
kondigen.
Met betrekking tot de werkloosheid
zeide Hudson, dat hij niet inzag waarom
de werven de voorkeur kregen, terwijl
andere industrieele centra, waar groote werk
loosheid heerscute, verwaarloosd werden.
Terwijl de liberalen tegen het regeerings-
voorstel stemden, onthielden zich een aantal
arbeiders, die het niet met hun regeering
eens waren van stemming.
//Nadat het Hoofdcomité heeft bekend
gemaakt, dat het voorloopig in de bestaande
behoeften kan voorzien, acht de Commissie
voor dezen omtrek zich gerechtigd, hare
taak als geëindigd te beschouwen, totdat
het blijken mocht, dat nieuwe nooden,
nieuwe offers zouden eischen.
Zij heeft na de laatste opgave nog steeds
nieuwe giften ontvangen en maakt daarvan
melding doch vereenigt hiermede de mede-
deeling van ’t geen iedere gemeente heeft
bijgedragen.
Het geheele bedrag is dus: Bolsward
f 913 86 - Nyland f 249.19ö - Burgwerd
en Hichtum f 23 01 - Wommels en
Hijdaard f 245 10 - Wolsum f 109.10 -
Oosterend f 292 50 - Exmorra en Allin-
gawier f 206.35 - Westbem f 69 68 -
Tjerk werd en
en Hieslum f 165.805
f 128.50 - Ytens
- Lollum f 85 - Bayum f 35.11 -
Schraard f4- Cubaard en Waaxens
f 172.11 - Witmarsum f 89.10 - Rood
huis f 86 - Welsryp f 2.76ö - te zamen
f 3378 806.
Voorts zyn nog ontvangen uitWitmarsnm
eenige kleedingstukken en uit Bolsward 12
paren sokken; er zijn in het gehesi ver
zonden: 1 kist bessensap en 4 kisten met
linnen, verbanden, pluksel enz.
De Commissie brengt haar warmen dank
aan zoovele bekende en onbekende gevers,
ook aan degenen die zich gaarne de moeite
getroostten om de liefdegaven in te zamelen
en aan de pers, die kosteloos de berichten
over dit liefdewerk wilde opnemen.
Aan het slot der publicatie spreekt de
Commissie nog de overtuiging uit, dat
waar men voor vreemden zoo gul de geschen
ken oflerde, men ook altijd bereid zal zijn
te helpen, wanneer armoede of gebrek in
onze nabijheid voorziening mochteneischen”.
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maken op ons adres voor de levering
van alle soorten vereeniglngs-druk werk als
convocatie-biljetten, reglementen, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 27 Februari:
J.V.O., afd. Bolsward. Vergadering’s avonds
8 uur in café „Voorwaarts”.
Geheelonth.-Jeugdorganisatie „De Hoop der
Toekomst”. Vergadering ’s avonds 6 uur
in „Ons Gebouw”.
Schaak- en Damclub „Westergoo—Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”,
leeszaal, boven.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7--8 uur.
Donderdag 28 Februari:
„Het Groene Kruis”. Jaarl. Alg. Verg, des
avonds 8 uur op de bovenzaal van „de
Wijnberg”.
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Vrijdag 29 Februari:
„F.C.A.” Ledenvergadering des avonds 8'l4
uur in café Boermans.
Zang vereen. „Voorwaarts”.
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Sted. Muziekkorps „Bolsward”. Gewone
repetitie des avonds 8 uur in de muziek
school.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Zaterdag 1 Maart:
Werkl.-Ver. „Eendracht zij ons doel”. Leden
vergadering des avonds 7 uur in café
„Voorwaarts”.
Bolswardsche Burgerwacht. Schietoefening
des avonds van 8—10 uur in het Gym
nastieklokaal van het Weeshuis.
Onderling Ziekenfonds. Contributie afdracht
’s avonds van ö’/j—6’/2 uur in „Ons
Gebouw”.
Zondag 2 Maart:
Jeugdbond voor Onthouding. Prov. Verg,
aanvang 11 uur in café „Voorwaarts”.
Dinsdag 4 Maart:
Bolswardsche Biljartclub. Ledenwedstrijd in
’t clublokaal „De Doele” van 7 tot 11 uur.
Gemengd Koor „Bolsward”. Repetitie van
’t Oratorium „Judas Macabeus”, ’s avonds
8 uur in „De Doele”.
In Amerika heeft men een nuttige(?)
en der menschheid ten goede komend/
uitvinding gedaan, n.l. de samenstelling
van een phosphorgranaat welks ontploffing
prachtig mooi werk verricht.
Alles wat zich binnen een omtrek van
50 meter bevindt, verbrandt onmiddellijk.
De granaten hebben een gewicht van
25 pond en worden nit een vliegmachine
geworpen. Om de 100 meter wordt er,
door middel van een automaat een naar
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden
van den aanbouw aan te
LXXII.
Men vertelde mij, dat naar aanleiding
van mijn vorig schetsje in zeker gezelschap
aanmerking is gemaakt op ’t geen ik schreef.
Vooreerst noemde men het gezocht dat ik
op sarcastischen toon sprak over de vroegere
schutterij en men vermoedde, dat ik het
verhaaltje over de fierheid onzer schutters
gefantaseerd had; in de tweede plaats had
ik veel te hoog opgegeven van de lief
dadigheid der Bolswarders, toen ik ver
meldde wat bij de Commissie voor het
Roode Kruis was ingekomen. Twee aan
merkingen alzoo.
Liever dan zulke aantijgingen achter
myn rug, langs een zijweg te vernemen, zou
’t mij aangenaam geweest zijn, wanneer men
zich openlijk gi> g bedienen van de krant
om my op de vingers te tikken. Echter
ben ik toch ook weer blijde te vernemen,
dat er notitie van mijn werk wordt genomen
en ik mij dus hier verantwoorden kan.
Eerst dan maar over de Schutterij. Men
zal nog uit vroeger artikelen wel weten,
dat ik nog al hoog loop met die vroegere
verdedigers des vaderlands. Zelf heb ik
later ook daarbij behoord en ik spreek dus
uit ervaring, wanneer ik vertel hoe begeeste
rend het op ons gemoed werkte, wanneer
wij in uniform gekleed, de wapenen mochten
dragen ter handhaving der veiligheid van
land en stad. Al is die vorm van lands
verdediging reeds versche'dene jaren ter
ziele, al grijzen thans ook mijn haren,
toch herinner ik mij levendig, hoe fier in
vroeger jaren wy stapten bij de promenades
en de oefeningen. En ook van 1870, toen
ik nog geen schutter was, weet ik als
jongen heel goed, hoe de gevoelens der
schutters in het algemeen waren. Wij zagen
heel goed dat, toen de oorlog dreigde en
het ernst werd met de schuttersoefeningen,
toen de Kapitein ontslag vroeg wegens
^drukte in zaken”, er wel meerdere mannen
waren die ook als ze mochten, wel graag
er af wilden zijn echter en dat ontging
ons jongens niet toen het gevaar geweken
was, steeg weer de krijgsmoed en getuigden
aller gezichten van voldoening, toe zij den
dank des Konings hoorden afkondigen.
Dat heb ik niet uit mijn duim gezogen;
’k laat hier volgen de Algemeene order
voor de d.d, Schutterijen.
Reeds in de gryze oudheid beschouwde
men het niezen als een goed teeken. Toen
Penelope van den terugkeer van Odysseus
sprak, niesde Telemachus en zij bescbouwde
dit als een gelukkig voorteeken ten op
zichte van de door haar gekoesterde wenschen.
Dit denkbeeld moet stellig daaraan toe
geschreven worden, dat de ouden de plotse
linge, onwillekeurige niesbeweging niet
wisten te verklaren.
Maar ook thans nog geldt het niezen
gunstig teeken. In Duitschland
gij hebt het beniesd, dus het
TUINBOUW.
Burgemeester en Wethouders van Bolsward
brengen ter openbare kennis, dat de tuin
bouwcommissie de perceelen tuinbouw heeft
toegewezen.
Op Vrijdag 29 Februari a.s. wordt ter
gemeente-secretarie, van des voormiddags 9
tot des namiddags 1 uur, gelegenheid ge
geven het huurcontract te teekenen.
Burgemeester en Wethouders
van Bolsward,
S. J. PRAAMSMA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
Bolsward, 22 Februari 1924.
als een
zegt men:
zal wel waar zyn!
Door de ouden werd het niezen ver
schillend uitgelegd. Het niezen op den
middag en te middernacht voorspelde wat
goeds, op andere tyden wat kwaads. Ook
was het een teeken voor geluk of ongeluk,
naarmate men rechts of links niesde. Maar
steeds beschouwde men het niezen als iets
heiligs en volgens de legende zon het eerste
levensteeken van den eersten mensch een
gezond niezen zijn geweest; de kracht der
beweging had toen de vrees doen ontstaan,
dat die eerste mensch barsten zou, en
daarom hadden de góden geroepen: Jupiter
zij u genadig!”
Dit is echter niet de eenige legende,
die betrekking op het niezen heeft. De
meeningen der ouden, waarom men aan
het niezen een goede of kwade beteekenis
gaf, liepen reeds sterk uit elkaar en toen
Alexander de Groote aan Aristoteles naar
de oorzaak vroeg, waarom men elkander bij
het niezen gezondheid wenschte, wist deze
het gebruik niet te verklaren.
De Siameezen verklaren de beteekenis
van het niezen als volgt: in de hel is een
rechtbank voortdurend bezig, de zonden
registers der menschen by te houden. De
voorzitter van dit onheilspellend college
leest de ingekomen rapporten over de han
delingen der aardbewoners voor en op het
oogenblik, dat bij den naam van den patiënt
noemt, moet deze niezen. Het is dus zeer
gepast, dat men den niezer, om de macht
des duivels te breken, een #God zegene U!”
toeroept.
Aan het niezen zijn een groot aantal
gewoonten en gebruiken verbonden. De
soldaten van Cyrus moesten den hoed af
nemen als de commandant niesde. Onder
keizer Tiberius was het de gewoonte, een
diepe buiging te maken als Zijne Majesteit
niesde.
In het koninkrijk Sennaar in Afrika
handelde men weer geheel anders. Als de
menig huismoeder moest eerst vyf of tien
cent bij elkaar zoeken. Ook werden er
betrekkelijk veel brieven geweigerd, 't zy
dat men geen centen had, ’t zij dat men
ze te lief had om er een berichtje voor
te ontvangen. Dan moest zulk een exemplaar
teruggezonden worden naar den afzender
en moest die de port betalen. Niet zelden
kwam het dan voor dat de afzender niet
uit te vinden was, want de naam had hy
niet buiten op de envelop gezet en
soms zelfs, als de brief bij de post geopend
was, tastte men nog in den blinde.
Om aan al die ellende een einde te
maken, werd by de wet bepaald, dat van
ongefrankeerde brieven enz. een dubbel
port zou worden geheven. Ik heb haast
lust, het toen ingevoerde tarief der posterijen
mee te deelen, ter vergelyking hoe veel
minder men toen had te betalen, ook al
weer als een blijk van //den goeden ouden
tijd”. Veel nieuws vertel ik echter niet
met dat tarief de sprongsgewijze ver-
hoogingen zijn nog van te jongen datum,
dat ieder ze zich nog we! herinnert, ’t Is
helaas niet alleen het brievenport, dat
omhoog ging. Zie maar eens een belasting
biljet in van 10 a 15 jaren geleden, en...
zeg nu maar niets meer
Gegroet,
//Ingevolge daartoe door den Koning bij
Kabinetsmissive van 24 Sept. j.l. no. 23 ver
leende machtiging, betuigen de Ministers
van Binnenlandsche Zaken en van Oorlog,
Zijner Majesteits tevredenheid aan de dienst
doende schutterijen in het algemeen en aan
de corpsen van den eersten ban in het
bijzonder, over den goeden geest, door deze
schutterijen aan den dag gelegd en over
hetgeen door de commandanten, de verdere
officieren, onderofficieren en manschappen
met zooveel ijver en vaderlandsliefde in
bet belang der veiligheid van den Staat,
gedurende de jongste twee maanden is
verricht.
Zij kwijten zich met bijzonder genoegen
van deze hun zoo aangename taak en gelasten
dat deze algemeene order op plechtige wyze
voor het front van iedere schutterij zal
worden voorgelezen.
’s Gravenhage, 18 Sept. 1870.
De Minister v. Binnenl. Zaken
FOCK.
De Minister van Oorlog:
J.J. vanMULKEN.”
Ziezoo hiermede is weer een pak van
mijne schouders en kan ik opgelucht verder
gaan. Er was reeds langen tijd geklaagd,
dat de uren waarop men telegrammen kon
verzenden en ontvangen nog al beperkt
waren. De vereeniging Handel en Nijverheid,
die, als altoos wanneer er iets ter ver
betering noodig is, had al lang een adres
over deze zaak naar den Minister verzonden
en nu werd ook de Raad aangepord om
mee te helpen. Doch zie, daar kwam van
den betrokken Minister een missive of
ons gemeentebestuur genegen was een
gebouw disponibel te stellen voor den post
en telegraafdienst. De Raad had hier wel
ooren naar, doch meende, dat het bestaande
gebouwtje op het Hengstepad, (thans de
winkel van den heer Bakels) toen alleen
voor telegraafdienst bestemd ook wel kon
worden ingericht voor de posteryen. Spoedig
daarop kwam bericht uit den Haag, dat
dit onvoldoende was en er moest ook een
goede woning zyn, voor den postdirecteur.
Het Rijk wilde een nieuw te stichten
gebouw van de Gemeente huren, maar
dat moest dan ook aan de redelijke eischen
voldoen. Er is daarna nog heel wat onder
handeld en beraadslaagd, doch dat behoort
in het jaar 1871 ondergebracht te worden
en komt dus later aan de orde. Hier wil
ik nog zeggen, dat in dezen tyd een heele
verandering kwam inzake het brievenport.
Voorheen was het gewoonte, tenminste
veeltijds, de brieven ongefrankeerd te ver
zenden. De ontvanger moest dan de port
betalen. Voor menig brief van kennissen
of vrienden had men dan ook gaarne vijf
centen over, of meer soms. De kooplieden,
die een bestelling per brief ontvingen be
taalden ook met genoegen de port, echter
er waren ook wel gevallen, dat men den
brief duurkoop noemde. Het groote bezwaar
van die wijze van verzending was echter
hierin gelegen, dat de brievenbestellers
zoolang bij de deur moesten wachten, want...
beneden geslingerd, zoodat de vliegenier
kans zal kunnen zien een afstand van vele
kilometers over een breedte van 100 meter
totaal in den asch te leggen.
Vijf nieuwe kruisers voor Engeland.
De arbeidersregeering van Engeland vindt
het noodig vijf kruisers van een bepaald
type met vèrdragend geschut te bouwen
voor het in standhouden van den bestaanden
standaard. De premier Mac Donald wees
er in bet Lagerhuis ter verdediging van
het regeeringsbesluit op, dat er onder de
dienstdoende kruisers tien zijn, die meer
dan vyftien jaar oud zijn. Vijftien jaar
is de levensduur van kruisers. Tien zyn
er feitelijk dus reeds ^dood”, terwijl nog
zeventien binnen de eerstkomende vijfjaar
vijftien jaar oud zullen zyn.
Wij dienen te weten, aldus de eerste-
minister, waarheen wij willen en hoe onze
bewapeningspolitiek zich moet regelen, naar
onze buitenlandsche politiek, naar onze
internationale betrekkingen en naar den
Volkenbond. Hij geloofde niet, dat één
enkele conferentie, zooals b.v. die, welke
thans te Rome byeen is, van oordeel kan
zijn dat de Engelsche regeering iemand
bedreigt door een belangrijk deel van het
versleten materiaal te vervangen.
Over de aard der nieuwe kruisers ver
nemen de bladen dat de vijf lichte kruisers,
die zullen worden gebouwd om de ver
ouderde te vervangen, terwijl de bespoe
diging van den bouw er op is gericht
om de werkloosheid te verlichten, elk
ongeveer 10 000 ton inhoud zullen hebben
en acht-inch kanonnen zullen hebben. De
contracten voor alle vijf schepen zullen aan
particuliere scheepsbouwondernemingen wor
den verstrekt. Naar wordt geschat zal de
bouw er van rechtstreeks aan 82000 man
en indirect aan duizenden anderen nuttig
werk verschaffen.
Het verschijnsel heeft zich nu voor
gedaan in het Britsche Lagerhuis dat de
conservatieven de regeering steunden tegen
de liberalen en een klein deel van de
arbeiderspartij, zoodat dank zij dezen steun,
een tegen het beleid der regeering geeiscbte
liberale motie met een belangrijke meerder
heid werd verworpen.
De liberalen betoogden, dat de verhouding
van de aantallen moderne lichte kruisers
der groote mogendheden zoo sterk in het
voordeel was van Groot-Britannië, dat dit
land niet tot den bouw van deze kruisers
behoefde over te gaan, terwijl het bovendien
wel eens een nieuwen wedijver in den bouw
van kruisers zou kunnen ontketenen. Zij
achtten het juister dat de regeering, zoo zij
geld te missen bad, dit besteedde voor den
bouw van vliegmachines, die evengoed in de
centra derscheepsbou wnij verheid konden wor
den geconstrueerd, waardoor de werkloosheid
eveneens zou kunnen worden verminderd. Zij
meenden evenwel, dat de regeering met haar
voorstel geen goed begin maakte met de
pacificatie van Europa, de herordening van
de wereld en het te zamen brengen van de
menschheid in een organisatie, die ten slotte
oorlog moest voorkomen.
Zij voerden verder aan, dat de werkloos
heid thans, vergeleken bij een jaar geleden,
toen het voornemen tot den bouw werd
aangekondigd, sterk verminderd was en er
sedert in de scheepsbouwnijverheid een
algemeene verbetering was ingetreden en er
teekenen waren, die wezen op een kleine
herleving van de koopvaardij-scheepsbouw-
nij verheid. Het op stapel zetten van de
kruisers was daarom thans, ter leniging
van de werkloosheid, lang niet zoo dringend
meer en zou een slechten invloed hebben
op den bouw van schepen in het algemeen.
Ook een deel van de Arbeidersfractie
heeft zich tegen het op stapel zetten van
de kruisers verzet. Hudson betoogde, dat
hij bij de algemeene verkiezingen met betrek
king tot de vlootpolitiek der vorige regee
ring had betoogd, dat uitgaven voor oorlogs
schepen, van welk type ook, op het oogen
blik schadelijk zou zijn voor de ontwape-
ningsbeweging, en zeide onder gejuich op
de banken der arbeiders, dat hij zich op
hetzelfde standpunt stelde ten aanzien van
het program der Arbeidersregeering. De
«oorgestelde vijf kruisers waren volgens
hem een bedreiging voor de wereld en
zouden b.v. voor Amerika aanleiding zijn,
zijn vlootprogram uit te breiden. Hij deed
daarom op de regeering een beroep om een
En nu het tweede ffpunt van aanval”
om op militaire wijze verder te gaan.
Ik heb en dat geef ik toe niet
afzonderlijk vermeld, welk aandeel onze
stad had in de bydragen voor het Roode
Kruis. Om niet te wijdloopig te worden,
schreef ik, zal ik geen specificatie geven,
alleen de einduitkomst vermelden. Men
prest mij nu, wel specifieke cyfers te geven.
Welnu, zie hier: De laatste opgaaf van
de Commissie Roode Kruis Bolsward en
Omstreken, onderteekend door alle com
missieleden (in mijn vorig schryven
vermeldt), luidt als volgt:
Bolswardsche Courant
L.
