iDD
Officieel Orgaan der Gemeente Bolsward
larl
nek,
No. 22
Woensdag 19 Maart 1924
63ste Jaargang
jd,
Officiëele Advertentiën.
OUD-BOLSWARD.
DE
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
in
enz.
WEEK-AGENDA.
□f
DE PHOTOGRAFIE.
1
ROEPING.
SMART.
LIJDEN.
BEVOLKING.
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62‘/2 cent per 3 maanden
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
ZOMERTIJD.
Toelating leerlingen tot de
O.L. scholen I en II.
VERPACHTINGEN.
DE PINGUÏNS.
Bolswardsche Courant
Knife en Iliee
fa. H. C. de Haas
voorbij het brugje van den
slapende menschen,
.M,
08
ie
Een leerling is de mensch,
De smart zyn school ter goede,
En niemand kent zichzelf
Die niet geleden heeft.
Alfk. de Musset.
dat jaar
den beer
(0,90.
noge-
als
n om
enz.,
cor-
wen-
aan-
begin
iding.
m- en
!8-
lw
,n
d
te
te
Geheel zonder lyden te zyn, is geestelijk
ongezond. Een zekere dragelijke mate daar
van moet men volstrekt niet tot iederen
prijswillen wegnemen. Ze bewaart voor bederf.
0. Hilty.
Burgemeesteren Wethouders van Bolsward
herinneren ingezetenen aan hunne verplich
ting tot het doen van aangifte ter gemeente
secretarie van verhuizing binnen degemeente.
Den ingezetenen raden wy in eigen belang
aan, van plaats gehad hebbende verhuizingen
alsnog ten spoedigste kennis te geven.
N.B. Op overtreding is straf gesteld
van ten hoogste veertien dagen hechtenis
of geldboete van ten hoogste honderd gulden.
Burgemeester en Weth. van Bolsward,
8. J. PRAAMSMA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
vele
mals:
wet-
i den
wing
tegen
ding,
istra-
stel-
ding,
blad
post
deze
ons beiden,
Deze en eenige andere soorten bevolken
de zuidelijke zeeën; zij zwemmen uitmun
tend en duiken zeer goed, doch bewegen
zich op het land bij een opgerichten gang
zeer langzaam, terwijl zij zich vlug kunnen
voortspoeden, wanneer zij met de borst
over den grond glyden en daarbij met
vleugels en pooten werken. Zy voeden zich
met visschen, weekdieren enz.
Gedurende den broedtijd komen niet
alleen de wijfjes, maar al de vetganzen
aan land en vormen er talrijke scharen,
waarin deze vogels zich volgens den ouder
dom rangschikken. Voor hunne eieren
graven zy veelal diepe holen, welke door
onderaardsche gangen met andere holen
gemeenschap hebben. Andere broeden in
droge laagten en bouwen hunne nesten
dicht bij elkander. De eieren zijn groen
en blauw gevlekt en worden zorgvuldig
bewaakt, omdat de grootere soorten gaarne
eieren rooven. Deze zyn zeer goed van
smaak, maar het vleesch der ganzen is een
slecht voedsel.
ipgeorganiseerden”
amateur-fotografen,
verschillende den naam van
O dat ik mensch ben, mensch zooals jij,
mensch allebei.
Dragend de smarten van sterven en leven,
dragend de wereld en liefde gaan geven,
mensch allebei.
O dat wy samen de waan gaan verscheuren,
zwak zyn doet treuren,
O dat wij, samen kracht gaan uitdragen,
werelden door - en kunnen niet klagen -
’t Levenslicht beuren.
Hoog over wereld en
stijgend* menschen,
dragen wy God en Zijn liefden en smart
uit tot de wereld en 's menschen hart.
Burgemeester en Wethouders der ge
meente Bolsward maken bekend, dat de
wettelijke tijd met ingang van 30 Maart a.s.
met een uur wordt vervroegd, in dier voege,
dat wanneer de openbare uurwerken twee
uur voormiddags aanwijzen, het geacht
wordt drie uur te zijn.
Burgemeester en Weth. van Bolsward,
8. J. PRAAMSMA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
een bekend
Burgemeester en Wethouders der ge
meente Bolsward brengen ter openbare
kennis, dat de toelating van leerlingen
zal plaats hebben op Dinsdag 1 April 1924.
De aangifte behoort te geschieden op
Woensdag 26 Maart a.s., des namiddags
van 45 uur in een der lokalen van
school I in de Kerkstraat, onder overleg
ging der vaccinebewyzen.
O dat ik mensch ben, mensch zooals jij,
mensch allebei,
diep in Zijn kracht als een eeuwigheidskind
Smarten en vreugden vergaan als de wind.
God is nabij.
Wij twee ineenen en God om
nimmer te scheiden,
Zien wij Hem niet in den dag en in nacht,
Hebben wij Hem niet ten offer gebracht
al ons klein lijden.
O dat ik mensch ben, mensch zooals jij,
mensch allebei
Blij te getuigen van eeuwigheidsvuur,
’t Woord te gaan heffen gouden en puur,
Mensch weet u vry.
Menschenkind kom,
God is nabij in duister en lichten,
brandend en vlammend uit onze gezichten,
brekend en levend in onze gedichten:
God is alom.
Leven, o heerlijkheid, glans en genade,
leerend te gaan ongewetene paden
Licht zijn gezicht niet - immer te raden -
duister doorschijnend? God wekt de daden.
Doet hen die treuren
’t levenslicht beuren,
God is naby
Mensch maak u vrij.
Wybrand G. Reddingius
LXXV.
In Maart 1871 werd door de heeren
T. H. en J. H. Kingma te Makkum aan
vraag gedaan om den grond by de St. Jans-
poort, voorheen als aschland gebruikt. Dat
terrein tusschen de stadsgracht en den
vyver was, dat zag men in, of eigenlijk
dat kon men ruiken, te dicht by de be
bouwde kom om te dienen voor bergplaats
van faecaliën en toen daar binnen by de
brug de gasfabriek zou komen, een inrichting
die ook nog al geur verspreidt, vond men
noodig dat dit niet kon blijven de plaats
der gemeente-reiniging. Daarom ging dat
bedrijf verhuizen; het kwam bij de Lange
brug, dus aan den trekweg by de Har-
lingervaart. Maar het oude terrein was
geschikt gelegen bij de poort aan weg en
vaart en daarom vroegen Gebrs. Kingma
het aan voor de stichting van een Stoom-
oliefabriek. Nog in dezelfde maand werd
dat plan door den Raad goedgekeurd en
na eenige onderhandeling over de conditiën,
den toegangsweg enz. werd in de Raads
vergadering van 22 April voor notificatie
aangenomen waarin het terrein op grond-
pacht van de gemeente werd overgenomen.
En toen is daar gebouwd de bekende
fabriek en sedert is in onze stad gevestigd
het omvangryk bedrijf, dat zich nog steeds
uitbreidt.
Een tweede aanteekening van
geeft aan het overlyden van
8. Deinum, sedert 1852 hoofd aan de
Tusschenschool. Een niet lange, maar
hevige ziekte maakte aan zijn werkzaam
leven een einde. Hij bereikte den leeftijd
van 54 jaren en zyn versterven werd ten
zeerste betreurd door leerlingen, oud-leer-
lingen en allen die den bezadigden man
hadden leeren kennen pn waardeeren. Van
hem lees ik deze beoordeeling»Hy was
wakker op zijn post; trouwe plichtsbetrach
ting was zijn streveneenvoud, het kenmerk
van het ware, was zijn wezenhij vroeg
niet, wat de menschen zeiden, maar hield
rekening met plicht en geweten”.
Ik meen hier dadelyk te moeten by voegen,
dat de heer M. van der Feen, hoofd der
Armenschool, verzocht om overgeplaatst
te worden haar de Tusschenschool. De
Raad heeft dit verzoek toegestaan en voor
hoofd der Armenschool zijn toen sollici
tanten opgeroepen. Uit het tal van ge
gadigden werd, na gehouden vergelijkend
examen, een tal opgemaakt en daaruit werd
no. 1 der aanbeveling de heer H. Groenier,
eerst te Veendam, maar tydens den duur
dezer sollicitatie, verhuisd naar Harlingen,
benoemd. En wij Bolswarders weten allen,
dat de heer Groenier an als Hoofd der
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maken op ons adres voor de levering
van alle soorten vereenigings-drukwerk als
convocatie-biljetten, reglementen, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 19 Maart:
F.C.A. en B.V.C. Gecombineerde ledenverg.
’s avonds 8 uur in café Hoekstra.
N.V., afd. Bolsward. Vergadering ’s avonds
8 uur in café „Voorwaarts”.
Geheelonth.-Jeugdorganisatie „De Hoop der
Toekomst”. Vergadering ’s avonds 6 uur
in „Ons Gebouw”.
Schaak- en Damclub „Westergoo—Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”,
leeszaal, boven.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7--8 uur.
Biljartclub „jan Wiemers”. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in café Gaarmann.
Donderdag 20 Maart:
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Lezing met lichtbeelden over Noorwegen des
avonds 8 uur in „De Doele”.
Volksonderwijs. Jaarvergadering des avonds
8 uur in café Hoekstra.
Jeugd-Tempelieren. Vergadering des avonds
8 uur in café „Voorwaarts”.
Verkooping van een Burgerhuis door notaris
D. Feitsma des avonds 7 uur in café
„Den Hof van Holland”.
Vrijdag 21 Maart:
Zangvereen. „Voorwaarts”. Repetitie des
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Sted. Muziekkorps „Bolsward”. Gewone
repetitie des avonds 8 uur in de muziek
school.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Zaterdag 22 Maart:
Ambachtsteekenschool. Jaarlijksche Tentoon
stelling des nam. van 3—4'/2 uur en des
avonds van 7—S’/z uur in het Teeken-
lokaal der Rijks-Zuivelschool.
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van ö'/z—6'/z uur in „Ons
Gebouw”.
Dinsdag 25 Maart:
Gemengd Koor „Bolsward”. Repetitie van
’t Oratorium „Judas Macabeus”, ’s avonds
8 uur in „De Doele”.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Zwemschool „Bolsward”. Jaarverg. ’s avonds
8’/z uur in „De Wijnberg”.
Burgemeester en Wethouders van Bols
ward, zullen op Woensdag 26 Maart a.s.,
des voormiddags te elf ure, ten Stadhuize
publiek verpachten: het recht van het
bevisschen van de wateren der gemeente
voor ’t jaar 1924/25 in de perceelen:
1. de geheele gracht om de stad (uit
gezonderd het Kruiswater) met de Hart-
werder vaart;
2. de Harlingervaart en de Leeuwarder-
vaart vanaf de Lange brug tot de Stads
gracht;
3. de Sneekervaart en het Kruiswater;
en verder des voormiddags ten half twaalf
ure bij inschrijving en opbod verhuren
voor bet jaar 1924, de volgende perceelen
grasgewas
1. van den kunstweg van Bolsward
naar Harlingen, strekkende vanaf de Harlin-
gerstraat tot aan de scheidingssloot aan de
Oostzijde van de tolgaarderswoning even
voorbij de Groote Klaver onder het behoor
der gemeente. Het stukje bouwland aan
de opreed naar de Kleine Klaver, is niet
in de huur begrepen;
2. van den weg van Bolsward naar
Hichtum, loopende van de zoogenaamde
Oude Steden tot aan de grens bij Hichtum;
3. van den Stadswal van de Sueekerbrug
voorbij de kolk bij de gasfabriek tot de
Harlingerbrug, het terrein van de muziek
tent en het grasgewas van de Oude Steden
voor het huis van Y. Ykema;
4. van de Cnossenlaan vanaf de Sneeker-
brug tot even
tuinbouw;
5. van den trekweg vanaf de Franeker-
straat tot de Gronsertille;
6. van den trekweg BolswardLeeu
warden van de Burgwerderpyp tot de
Krommezijl;
7. van de Krommezijl tot Waeksenserzet;
8. van de Waeksenserzet tot de voor
malige tille no. 23;
9. van de voormalige tille no. 23 tot
Pijphorne (Bolswarderbrug).
Conditiën liggen ter Secretarie ter inzage.
Bolsward, 18 Maart 1924.
Burgemeester en Weth. voornoemd,
8. J. PRAAMSMA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
De kinderen moeten om toegelaten te
kunnen worden, den leeftijd van 51/2 jaar
bereikt hebben, dus geboren zyn vóór of
op 1 October 1918.
Burgemeester en Weth. van Bolsward,
8. J. PRAAMSMA.
De Secretaris,
H. HAITSMA.
In de ook hier ter stede vertoonde film
»De eeuwige stilte” hebben de vele bezoe
kers kennis kunnen maken met een bij
zonder soort vogel n.l. de pinguin. Omtrent
deze vogel hieronder eenige bijzonderheden.
Pinguins of vetganzen zyn vogels, die tot
de familie der duikers (Alciuae) behooren.
Zij onderscheiden zich door een min of
meer langen, rechten, saamgedrukten en
gegroefden snavel, door korte, neerhangende,
slechts met schubvormige vederen bedekte
vleugels, zeer korte pooten, platte teenen
en volkomene zwemvliezen tusschen de
voorteenen. De pinguins bewonen de zeeën
van het zuidelyk halfrond tusschen 30 en
75 gr. Z. B. en bezoeken het land alleen
gedurende den tijd van broeden. De eigen
lijke vetgans is ongeveer een Nederl. el
lang, heeft een vrij langen, aan de spits
gekromden snavel, tot aan de teenen be
vederde pooten, is aan den kop en keel
zwart, op den rug donkergrijs, van onder
wit met een donkergele streep aan de zijden
van den hals, een zwarten, aan de punt
gelen snavel en donkerbruine pooten.
Zou er wel iemand zijn in de beschaafde
landen, die niet op een foto staat? vraagt
Haka in de N. P. Gr. Crt.
Zoo ja, zegt hij dan verder, dan zullen
het er weinigen zijn. Want het fotogra-
feeren is zoo algemeen geworden, dat
menigeen een eigen toestel heeft en zich
in zyn vrijen tijd bezig houdt met het
portretteeren van familieleden en kennissen,
of, zoo hij een heel goed amateur is, van
natnurtafereelen en anderszins.
Er zyn zelfs in onzen
tijd vereenigingen van
waarvan er
Daguerre” dragen.
Niet ten onrechte, want het was deze,
die uitvond de kunst, om de beelden in
de camera te bestendigen.
Alvorens hiervan iets te vertellen, moet
eerst worden meegedeeld, wie de eigen-
lyke uitvinder van het fotografeeren was.
Voor ongeveer drie en een halve eeuw
geleden, leefde in Italië een zekere Jean
Baptiste Porta, een natuurkundige van
naam. Hy was het, die de camera obscura
uitvond.
Men verkreeg, door de plaatsing van
een bolle lens voor een opening, in een
der wanden van een gesloten doos, op een
scherm, dat tegenover de lens geplaatst
was, een juiste afbeelding van alle om
ringende voorwerpen. In een klein bestek
teekende zich met buitengewone nauw
keurigheid, het veranderend tooneel, het
wisselend voorkomen van het landschap
buiten de doos.
Maar deze zoo volkomen schilderijen
waren niet dan vluchtige indrukken, die
in een helder daglicht geheel verdwenen.
Men was, wat men zoo graag wilde,
niet in staat, die beelden blijvend te maken,
al zocht men er nog zoo naar. Dat was
zeer spytig, want men voelde wel, dat
deze uitvinding niets beteekende, wanneer
de beelden niet bleven bestaan. Evenwel
was men na drie eeuwen nog even ver.
Wel hadden een natuurkundige en een
scheikundige, resp. Wedgwood en Davy,
alle pogingen aangewend door gebruik te
maken van de verandering, die sommige
zilverzouten ondergaan, als zij aan de
werking van lichtstralen worden bloot
gesteld, maar geen van beiden slaagde in
zijn pogingen.
Alle hoop was verdwenen, toen eens
klaps het gerucht zich verspreidde, dat
de man was gevonden, die had uitgevonden
de kunst, om de beelden in de camera te
bestendigen.
Die man was Daguerre,
Fransch natuurkundige.
Het was een schitterende overwinning
van de wetenschap en allerlei mogelijk
heden werden door deze uitvindingen ge
opend.
Het bleek weldra, dat men niet ver
keerd had gezien want er kwam een reeks
van verbetertngen in de Daguerretype,
zooals de kunst werd genoemd.
Toen de eerste voortbrengselen daarvan
bekend waren, kon men zich nauwelijks
voorstellen, dat zy voor verbetering vat
baar waren.
Maar, zooals gezegd, dat duurde niet
lang, daar, na de eerste verbetering, men
inzag, dat er meer te verbeteren viel.
Zoo een verbetering, dat daarby verge
leken de eerste voortbrengselen maar ruwe
schetsen genoemd mochten worden.
Het eigenlyke fotografische beeld, dat
vroeger zoo teer en los was, dat een kind
het kon wegblazen, werd weldra volkomen
blijvend gemaakt. De metaalspiegeling, die
het scboone voorkomen der beelden zoo
zeer benadeelde, werd voor het grootste
gedeelte vermeden, terwyl het beeld in
fijnheid en zuiverheid won.
Een dunne metaalhuid, van goud of
koper of zilver, electrotechnisch op de
Daguerreotype nedergesiagen, verbeterde
zyn tinten kleur aanzienlijk en het gebruik
van zoogenaamde gevoeligmakende zelf
standigheden, verkortte de blootstelling
aan het licht, die vroeger een kwartier
duurde, tot op eenige seconden.
De fotografie kwam weldra in een geheel
nieuw tijdperk. De wensch, zoo dikwijls
uitgesproken, om fotografische beelden op
het papier te doen vervaardigen, werd
geheel en al vervuld en de vinding van
onberispelijke voorschriften, ter uitvoering
van de fotografiie op het papier, was een
nieuwe schrede voorwaarts op den weg
naar belangrijke ontdekkingen.
Daarna kwam de methode der vergroo-
tingen en verkleiningen, die toeliet een
beeld dermate te vergrooten en te ver
kleinen, dat het een groot schilderij wordt
maar ook kan afgebeeld opeen... speldeknop.
Ten slotte voegde zich bij deze reeks
wonderbare uitvindingen een gelukkige
vereeniging van de galvanoplastiek met de
fotografie, waardoor men in staat werd
gesteld, naar fotografiën, koperplaten een
zoodanige bewerking te doen ondergaan,
dat zy even als gegraveerde metaalplaten
afgedrukt kunnen worden en de afdruk
kende fotografiën met groote nauwkeurig
heid weergeven.
Wij zien in onze dagen tot welke hoogte
deze kunst reeds gekomen is en wie zal
zeggen voor welke verrassingen wy nog
komen te staan.
Niets is op dat gebied onmogelyk, naar
het schijnt.
We behoeven niet in den breede te gaan
toelichten, wat met de fotografie is bereikt.
Niet alleen hebben wij de portretten
van onze dierbaren, wanneer zij ver van
ons verwijderd zijn, of wanneer zy door
den dood van ons zijn weggenomen, maar
ook bewijst deze kunst der politie groote
diensten door het opsporen van misdadigers
van wie zij de afbeelding in bezit heeft.
Denk verder, om maar niet meer te
noemen, aan de geïllustreerde bladen, die
ons het wereldnieuws in beeld vertoonen
of ons mooie, kunstvolle reproducties geven
van schilderijen van onze groote meesters,
toen ons land, hoe klein eok, zoo groot
was in Europa.
Kortom, de kunst van fotografeeren
heeft zoo een groote beteekenis verkregen,
dat het ons een onmogelijkheid schijnt,
die te kunnen missen.
