der Gemeente Bolsward
Officiéél Orgaan
Jubileum dr. C. J. Niemeyer.
63ste Jaargang
Woensdag 21 Mei 1924
No. 40
0UD-B0LSWARD.
Ons dagelijksch brood.
Allerverschrikkelijkst
J. NAWIJN,
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
WEEK-AGENDA.
weinig de
de lezers van
prys
ging
goedkoop is onze Spinazie.
Nu is het tijd van inmaak.
Wij zijn voorzien van Aardbeien,
Komkommers, Bloemkool, Poste
lein, Rabarber, Sla, Spinazie, Raap
stelen, Radijs, Witlof enz.
Fijne Likeuren en Limonades.
PRIJS BILLIJK.
Beleefd aanbevelend,
DIJKSTRAAT 39 - BOLSWARD
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
er was niet veel aan te tornen, wilde men
voldoen aan de door den Minister gestelde
eischen. De raad wilde hoogstens f 6600
besteden, maar de aannemers vroegen ruim
duizend gnlden meer. Het nader rapport
van den architect dat 27 September behan
deld werd, wees aan dat de gestelde som
te laag was om een goed gebonw te kannen
stichten. Dn zoo zat dos de kwestie vast.
Gelukkig kwam er een onverwachte
maar toch zeer welkome hulp. Van Heeren
Gasthuisvoogden werd een missive ont
vangen, dat hun College de gewone sub-
sidiën voor onderwijs en andere gemeente
lijke inrichtingen voor 't volgend jaar
weer beschikbaar stelde (een bedrag van
f 5822.88s) en bovendien een som van
f 5000 zou schikken voor een nieuw post
en telegraafkantoor.
Met zulk een steun in den rug kon de
raad nu wel stevig op stap gaan. In dezelfde
vergadering werd besloten den bouw alsnog
te gunnen aan den laagsten inschrijver
S. Homminga, die zich bereid had verklaard
het nader gewijzigd bouwplan uit te willen
voeren voor f7532.60. Op het eind van
't jaar kwam van Ged. Staten de goed
keuring dezer onderhandsche aanbesteding,
zoodat men op den tgd, waarop men eerst
gewild had, het nieuwe gebouw in gebruik
te stellen, pas kon beginnen te bouwen.
De stichting van ons post- en telegraaf
kantoor behoort alzoo tot het jaar 1878,
doch ik meen het best te doen, deze zaak
nu maar ineens af te handelen.
De bouw ging, naar ik meen, nog al
vlug van de hand en 't gebouw was oogen-
schijnljjk al eenige weken gereed, terwgl
men toch van geen betrekken er van ver
nam. De timmerlieden waren al lang niet
meer bezig en ook de schilders hadden
hun werk voorloopig afgemaakt, en men
hoorde er verder niet van. Toch was men
tiog al benieuwd naar den gang van zaken
in dezen. Er was namelgk een adres naar
den Minister verzonden, waarin werd ver
zocht dat de heer C. C. de Koek telegra
fist alhier, benoemd zou worden tot directeur
van het nieuwe post- en telegraafkantoor.
Ieder heeft gewoonlgk zijn vriendjes en
de élite vond het aanmatigend, dat men
Jhr. L. C. van der Feltz, directeur van
't Postkantoor, op die manier voor 't hoofd
ging stooten. Er werd dan ook eentegen-
adres opgemaakt en verzonden, waarin werd
verklaard dat men den heer Koek liever
niet aan ’t hoofd van den vereenigden dienst
zou zien. De Minister zal dus destgds wel
even hebben moeten twgfelen aan de voor
beeldige eensgezindheid der Bolswarders,
eneerlang kwam het bericht, dat de
heer van der Feltz was benoemd tot post
directeur te Goes en dat te Bolsward tot
directeur van ’t Telegraafkantoor is benoemd
de heer H. J Massink. Waar de heer de
Koek geplaatst is, kan ik niet achterhalen,
doch in de raadsvergadering van 14 Oct.
kwam verzoek in van hem, om het nieuwe
postkantoor te mogen meubelen en droog
stoken, jpopdat de nieuwe directeur het bg
zijne komst op 1 November in bewoon
baren toestand aantreffe”.
Hierover ontstond nog al discussie in
den raad, en waren de Burgemeester en
zgn beide Wethouders niet eensgezind. De
Voorzitter wilde het verzoek afwezen, omdat
het gebouw nog niet door het Rijk is
overgenomen. Wethouder Binkes daaren
tegen wilde, dat men de zaak niet langer
zou tegenhouden. De huursom was reeds
lang goedgekeurd en er was ook al aange-
kondigd dat 1 November het gebouw voor
den post- en telegraafdienst zou worden
opengesteld. Toch ging de meerderheid van
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62*/2 cent per 3 maanden
Er is geen ander product, dat in de
voeding van het Nederlandsche volk een
zoo belangrijke plaats inneemt, als „ons
dagelijksch brood”. En toch ook geen ander
voedingsmiddel, waarvoor zoo i
aandacht wordt gevraagd van
dag-, week- en maandbladen.
Waarom ook zou dit noodig zijn? Brood
is even onmisbaar voor ons leven als lucht
en water. En al is ^water en brood” een
uitdrukking, die gedachten opwekt aan een
schraal dieet; deze woordcombinatie bewijst
tevens, dat brood een voedsel is als geen
ander. Een voedsel, dat op zichzelf een
vrijwel volledig maal vertegenwoordigt.
In de advertentiekolommen onzer nieuws
bladen lezen wij dagelijks de loftuitingen
over krachtvoedsels, speciaal bereide meel
spijzen, lekkernijen en versterkende mid
delen; doch zou ééu Uwer een oogenblik
twijfelen, indien hem de keuze werd gesteld
voortaan ’s-morgens, ’«-middags en ’s-avonds
uitsluitend één van die zoo hoog aange-
prezen spijzen te moeten nuttigen of het
gewone, en toch zoo heerlijk voedzame,
smakelijke dagelijksche wittebrood?
Het is niet van belang ontbloot, even
stil te staan bij de groote voedingswaarde
van het brood, dat juist door zijn alge
meenheid in dit opzicht voor velen nog
een onbekende is.
Het is in het algemeen gebruikelijk bij
de vergelijking van de voedingswaarde van
Als men het eens kan zijn met de
woorden van een der sprekers, ter gelegenheid
van het in de vorige week gevierde jubi
leum van den heer B. J. van Santen als
Hoofd der R.-K. School hier ter stede,
gebezigd, nl. dat jubilea als dat van genoem
den heer van grooter belang en van meer
beteekenis zijn, dan de vele herinnerings
feesten, die vooral in de maand Mei wor
den gehouden, dan kan men ook accoord
gaan met diens meening, dat het 25 jaren
lang verrichten van geestelijken arbeid in
de allereerste plaats herdacht dient te
worden.
En dan past het zeker, een jubileum
als dat hetwelk dr. C. J. Niemeger thans
viert, onder de meest belangrijke te rang
schikken en zou het een verzuim zijn,
hiervan in ons blad geen melding te maken.
Feitelijk is de heer Niemeijer reeds 85
jaren in zijn ambtsvervulling, want 5 Mei
1889 werd hij te Zuiderwoude als predikant
bevestigd en stond vervolgens te Blokker,
Waaxens en Brandgum en Tjalleberd, van
waar hij in 1899 naar hier werd beroepen.
5 Mei 1914 is dan ook op grootsche wijze
zijn 25-jarig jubileum als predikant gevierd.
Maar heden, Woensdag 21 Mei, is ket
25 jaren geleden, dat de in zoo ruimen
kring bekende jubilaris zijn intrede deed
als predikant der Ned. Herv. Gemeente
te Bolsward. Het was op Pinkster-Zondag
21 Mei 1899 dat hij door wijlen zijn vader
dr. M. Niemeijer van Sneek werd bevestigd,
en dat de nieuwe leeraar ’s avonds zijn
intrede deed.
Vijf-en-twintig jaren lang heeft dr. Nie
meyer hier ter stede zijn geestelijken arbeid
verricht, heeft hij heilige en hooge geestelijke
zaken besproken, heeft hij medegewerkt
aan de opvoering der menschheid.
Hoe menigmaal heeft hij in die lange
reeks van jaren, buitengewoon begaafd
redenaar als hij is, zijn gemeente onder
den indruk gebracht van zijn woorden, bij
het leiden der godsdienstoefeningen. Hoe- verschillende levensmiddelen uit te gaan
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
waarde van het brood te verhoogen. Daar
naast echter is van niet te onderschatten
beteekenis de hoedanigheid van het gebezigde
rijsmiddel, zonder hetwelk het gebak stijf
zou worden en moeilijk verteerbaar.
Ons Hollandsche wittebrood dankt zijn
vluchtigheid” en aangenamen smaak aan
het rijsmiddel, d.w.z. de voor de rijzing
gebezigde »Gist”.
Gist, zooals ze in den handel wordt
gebracht, is een samengeperste zelfstandig
heid, die feitelijk bestaat uit milliarden
kleine gistcellen, die elk op zichzelf een
levend organisme vormen. Er wordt dan
ook wel eens gezegd, dat de gist de ziel
van het deeg is. Inderdaad brengen deze
gistcellen in het mengsel van bloem en
vocht (het deeg) het levend element, hetwelk
het deeg zoodanig doet uitrijzen, dat het
na afloop van het bakproces uit den oven
komt als een luchtig en smakelijk gebak.
De voedende bestanddeelen van het graan
ondervinden de inwerking van de gist,
en deze doet hen lichter verteerbaar worden.
Deze gist, bg ons vooral bekend onder
den naam Koningsgist, een product van de
Nederl. Gist- en Spiritusfabriek te Delft,
vervult een zeer belangrijke rol in het
bakproces en bovendien hebben de nieuwere
theorieën over de voedingsleer nog weder
meer licht geworpen op de belangrgkheid
van dit levend product, hetwelk in over
vloedige mate de voor het leven onmisbare
^vitaminen” bevat.
In de fabrieken te Delft wordt de
Koningsgist gemaakt of liever gekweekt
op volkomen wetenschappelgken grondslag,
en het is uitsluitend aan de ontwikkeling
van deze zijde van genoemd bedrijf, gepaard
aan een zeer moderne bedrijfstechniek, te
danken, dat men erin geslaagd is een pro
duct in den handel te brengen, dat onder
wisselende omstandigheden aan een uit
muntende kwaliteit een zeer groote unifor
miteit paart, een factor, die voor den
bakker van veel belang is.
Verzekerd van dit kostbaar hulpmiddel
en volkomen vertrouwd met de techniek
van het zich meer en meer in wetenschappe
lijke richting ontwikkelende bakkersbedrgf,
kan de bakker regelmatig hét heerlgke
wittebrood leveren, dat meer dan eenig
ander product den grondslag vormt van
de gezondheid van het Nederlandsche volk.
LXXXI.
In een mijner vorige artikelen is gemeld,
dat men verlangde naar een vereeniging
van den post- en telegraafdienst. Gelijk
men weet, was het postkantoor op den
Grooten Dijlakker, in ’t huis thans door
Dr. Beekhuis bewoond, terwijl het telegraaf
kantoor op 't Hengstepad stond, thans het
woon- en winkelhuis van den heer Bakels.
Toen bij den Minister van Finantiën werd
verzocht de twee takken van rijksdienst
onder één dak te brengen, werd geantwoord,
dat dit zou kunnen gaan, wanneer de
gemeente zorgde voor een geschikt gebouw,
dat ook meteen als woning voor den post
directeur moest dienen.
Na vele onderhandelingen hierover, was
het in 1872 zoover gekomen, dat het
bouwplan door den Minister was goedge
keurd, en het rijk jaarlijks f 300 huur
zou betalen. Op 10 Mei van genoemd jaar
had de aanbesteding plaats maar... geen
gunning volgde, want de inschrijvingen
waren allen beduidend boven de begrooting.
Het gerucht ging, dat de termen van
oplevering te vroeg was gesteld, onze aan
nemers zagen geen kans in ruim 4 maanden
een dergelijk gebouw gereed te maken. Het
gemeentebestuur verlengde den tgd van
aflevering tot 12 Novenber en op 25 Mei
had een herbesteding plaats, echter de in
schrijvingssommen waren weer te hoog.
Men had gehoopt, de zaak heel spoedig
klaar te krijgen, en het was juist dezen
spoed, die vertragend werkte.
Men wendde zich toen weer tot den
Minister, stelde Z. Ex. in kennis met den
van 't bouwen en vroeg een verhoo-
van huursom. Na eenigen tgd kwam
bericht terug dat de huursom bleef bepaald
De bakker is erin geslaagd, op f 300, en daarvoor moest de gemeente
een geschikt gebouw beschikbaar stellen,
wilde men de gewenschte vereeniging van
den post- en telegraafdienst.
De stadsbouwmeester zocht eenige ver
eenvoudiging in het plan te brengen, maar
van de verbrandingswaarde der daarin aan
wezige koolhydraten, eiwitten en vetten.
Daarvan uitgaande zou de voedings
waarde van 800 gram wittebrood gelijk
gesteld kunnen worden met die van:
3 Liter Melk
3 pond Biefstuk
of 23 eieren.
In zeker opzicht gaan dergelgke verge
lijkingen altijd min of meer mank, daar
ongelijksoortige grootheden nimmer vol
komen met elkander vergeleken kunnen
worden.
Wat eiwitstoffen betreft, is de verbran
dingswaarde bgv. niet de hoofdzaak, want
zij dienen hoofdzakelgk tot bouwstof. De
verbrandingswaarde van vet en koolhydraten
is wel hoofdzaak, omdat zij vrijwel uitsluitend
als brandstof in het lichaam optreden en
warmte en energie leveren.
Een volkomen ideaal voedingsmiddel,
zooals de melk voor de zuigeling is, bestaat
niet, en hetgeen aan het eene voedsel
ontbreekt, moet aangevuld worden door de
bestanddeelen van een ander levensmiddel.
Het betrekkelgk lage vetgehalte van het
brood wordt aangevuld door de daarop
gesmeerde boter. Brood met melk bereid,
besmeerd met boter en belegd met een
stukje kaas, behoort zeker tot de beste
voedingsmiddelen, en tot de goedkoopste.
Het is wel goed eens de aandacht te
vestigen op het feit hoe gezond en ver
sterkend en tevens hoe goedkoop in ver
houding tot zgn voedingswaarde, het brood
is, dat de bakker ons dagelgks levert.
De eeuwen door reeds is brood het voor
naamste voedsel van den mensch, en de
geschiedenis van de brood bereiding loopt
parallel met de geschiedenis van de mensch
heid.
Wie een liefhebber is van het nasnuf
felen van oude kronieken, zal herhaaldelijk
het bedrijf van den bakker vermeld vinden
als een bedrijf, dat door het groote publiek
niet voldoende werd gewaardeerd, doch zal
tevens in de vaak onbillijke beoordeeling
en strenge reglementeering, een bewijs zien
geleverd van zgn universeele belangrijkheid.
Het bakken van brood oorspronkelijk en
in sommige streken nog tot in dezen tgd,
het werk van de huisvrouw, die ook zelf
het graan tot meel stampte, werd in den
tijd der Pharao’s reeds gespecialiseerd en
in het Oude Testament vinden wij dan ook
reeds vermeld, dat er een opperbakker aan
het hof werkzaam was. Tgdens het verblijf
van de Israëlieten in Egypte was het bakken
van gerezen brood big k baar reeds algemeen
en het was alleen aan den haastigen uittocht
te wgten, dat de deegen ongezuurd werden
meegedragen, en men dus genoodzaakt, was,
ongezuurde brooden te eten, waaraan de
^Matzes” ook nu nog de herinnering
levendig houden.
Ook Plinius vertelt veel over de bakkers,
die onder de Romeinsche keizerregeering
onder zeer strenge voorschriften leefden,
doch tevens bgzondere privilegiën genoten.
Dat het brood, hetwelk in die dagen en
zelfs nog in veel later eeuwen werd gebakken,
in geen enkel opzicht de vergelijking kan
doorstaan met het brood van de moderne
bakkerg, spreekt vanzelf. Wg zouden deze
brooden, als wij ze nu konden proeven, en
die vaak juister ^gezuurde” koeken konden
worden genoemd, niet lekker vinden, en
den zuren smaak (het gevolg van een
onvoldoende rgzing met onvolmaakte rijs
middelen) onaangenaam vinden.
En zelfs nu weten misschien slechts
weinigen U te vertellen, waardoor een van
de groote omwentelingen in de broodberei-
ding is veroorzaakt, en waaraan de aangename
smaak en de gemakkelgke verteerbaarheid
van bet Inchtige wittebrood moet worden
toegeschreven.
In de allereerste plaats houdt deze betere
hoedanigheid verband met het gebruik van
betere grondstoffen. Daarnaast is een ver
betering in de werkmethodes een hoogst
belangrijke factor. De moderne bakker
heeft de keuze uit de beste bloemsoorten,
die de moderne maaltechniek kan verkrijgen
uit een keur van tarwesoorten. Het wereld
verkeer maakt het mogelijk, de beste
tarwesoorten, die voor de gewenschte melange
noodig zgn, van alle deelen der wereld aan
te voeren.
gesteund door een meer wetenschappelijke
opleiding, de omstandigheden, waaronder
het bakproces plaats vindt, belangrijk te
verbeteren, en, voor het melkbrood o.a.
door het gebruik van de melk, de voedings-
vele duizenden beeft hij troost gebracht en
woorden van moed toegesproken, hoevelen
heeft hij nader tot God gebracht en God
leeren kennen, de God die in ieder onzer is.
Leer mij, o God, begrijpen
dat G’ in ons allen woont
en dat in ieder onzer
een kiem van ’t God-zijn troont.
Dr. C. J. Niemeijer heeft een groot aantal
vereerders en aanhangers, niet alleen hier
in onze stad, in onze provincie, maar ver
daarbuiten. Door het geheele land geniet
hij een goede bekendheid èn door het
gesproken wo rd, maar ook door zgn vele
pennevruchten. Veel, zeer veel heeft hij
gedaan aan de verkondiging van het Evan
gelie en de verspreiding van godsdienstige
begrippen.
Wij memoreeren in dit verband slechts
de Teekenen des Tyds, waarin zoo vaak zeer
lezenswaardige artikelen van zijn hand
voorkwamen. De vele vlugschriften waar
onder bijv. Ons recht en onze plicht in de
Ned. Herv. Kerk zooveel opgang heeft
gemaakt. Verder het Weekblad voor de
Vrijz. Herv. waarvan hij zoovele jaren de
hoofdleiding heeft gehad. Lange jaren was
hij de Voorzitter van de groote vereeniging
van Vrgzinnig Hervormden, van welke
vereeniging hem, wegens zijn groote ver
diensten, niet lang geleden, onder treffende
huldebetuiging het eere-lidmaatschap is
aangeboden. Ook is hij langen tgd secretaris
geweest van den Nederl. Protestantenbond
en heeft hij nog zoo oneindig veel meer
werk gedaan.
Het heeft dan ook in het geheele land,
bij duizenden groote instemming en vreugde
verwekt, dat de jubilaris juist in de vorige
week als afgevaardigde is benoemd voor de
Synode.
Wij meenen te weten, dat omstandig
heden den jubilaris noodzaken de herden
king van zgn jubileum te beperken tot
intiemen kring. Er zal dus in het openbaar
geen gelegenheid zijn, hem persoonlijk te
complimenteeren. Wij zijn er zeker van
tot veler spijt, want velen zouden gaarne
blgk willen geven van hunne achting en
sympathie, en vooral van hunne dankbaar
heid.
Toch zullen honderden gelukwenschen
hem en zijn gezin bereiken en willen ook
wij gaarne bij dezen den welgemeenden
wenscb uitspreken, heer Niemeger, dat God
U nog vele jaren spaart en de kracht geeft
Uw zegenrijken arbeid tot heil Uwer ge
meente en velen daarbuiten, te blijven
verrichten.
Bedenkt bij uwen arbeid:
dat het niet de slechtsten zijn
wien God het kruis te dragen geeft.
En dikwijls is ’t de meest beminde
die ook het meest te Igden heeft.
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maken op ons adres voor de levering
van alle soorten vereenigings-drukwerk als
convocatie-biljetten, reglementen, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 21 Mei:
Meubelmakersbond. Ledenvergadering, des
avonds 7 uur in café „Voorwaarts”.
N.V. afd. „Bolsward”. Ledenvergadering,
des avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Geref. Zangver. „Pro Rege”. Repetitie des
avonds 8 uur in het Wilhelminagebouw.
Schaak- en Damclub „Westergoo—Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”,
leeszaal, boven.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7—8 uur.
Biljartclub „Jan Wiemers”. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in café Gaarmann.
Donderdag 22 Mei:
„Floralia”. Uitgifte van stekken in het
Park van des nam. 3‘/2—5‘/2 uur.
Onthulling van het beeld „Aurora” en
concert van het Stedelijk Muziekkorps, des
avonds 7 uur in het Park.
Vrijdag 23 Mei:
Zangvereen. „Voorwaarts”. Repetitie des
avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Zaterdag 24 Mei:
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 6—7 uur in „Ons Gebouw”.
Stadsspaarkas. Gelegenheid tot ’t inbrengen
van gelden, des avonds 7 uur in het
lokaal Politiebureau.
Maandag 26 Mei:
School no. 1. Ouderavond, des avonds 8
uur in café „Voorwaarts”.
Dinsdag 27 Mei:
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Jeugd Tempelieren. Vergadering,’s avonds
8 uur in café „Voorwaarts”.
Aankondigingen in deze rubriek worden
kosteloos opgenomen. Opgaven moeten
Dinsdagsavonds in ons bezit zijn.
Bolswardsche Courant
