it
der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
re
R
I?
F
5
lll i
en
Woensdag 28 Mei 1924
63ste Jaargang
Officiëele Advertentie.
en
i»(f)
ige
wel
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
No. 42
VERGEET NIET
morgen (Hemelvaartsdag) eens een
bezoek te brengen aan den
GROENTE- en FRUITHANDEL
Dijkstraat 39
Malta-kruim 13 cent per pond
Aanbevelend,
J. NAWIJN
X Het mooie weer komt
Koopt n Burgers E.N.R.
Superbe.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62‘/2 cent per 3 maanden
Jaarlijksch onderzoek.
WEEK-AGENDA.
Van den Hak op den Tak.
Van Muggen en Malaria.
Blijft het Kantongerecht?
ik.
-
HEMELVAARTSDAG.
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
Eens moge ’t groen doortrillenzangen
Van hemelsch, niet van aardsch verlangen...
Ook onze ziel weergalme ’t lied
Ter eere van den Heer der Heeren,
Die ’t eeuwig Lente worden liet!
De Burgemeester voornoemd,
8. J. PRAAMSMA.
Bolsward, 22 Mei 1924.
van Bolsward brengt,
de ten Stadhuize aan-
Het jonge groen doortrillen zangen,
En onze borst ook galmt een lied,
Dat met den zang uit boom en heester
Ter eere jubelt van den Meester,
Die ’t weder Lente worden liet!
trillen in zuivere accoorden worden wij
als ’t ware gedrongen naar en vervuld
met hemelsche gedachten. Ja, zij heeft
een boodschap aan den geest. Goethe
noemde de natuur: het kleed der Godheid.
Veel en velerlei is er morgen te genieten...
Schier overal in den lande feest en jubel.
Voor zoover het gepaste ontspanning be
treft, kan niemand daartegen overwegende
bezwaren aanvoeren.
Doch vergeten wij daarbij niet de kern,
de grondgedachte van dit Christelijk feest!
De Apostel verlangde van zijn Gemeente
en in hen, óók van onsdoet alles
ter eere Gods.
bediening van
te belasten.
Dit adres, dat dus feitelijk is een propa
ganda voor een reizend Kantonrechter,
geeft een oplossing, die naar de Res. bode
meldt, ook door den Minister aanvaard
zou zyn. Is dit juist, dan zal dus Bolsward
haar Kantongerecht behouden, al zal de
bediening, in de toekomst geschieden niet
door een hier wonend rechter, doch door
iemand, die voor het leiden der zittingen
overkomt.
De vraag is thans echter, zal de Minister
bij uitvoering van de idéé Heusden, de
regeling zóó maken, dat pas dan een reizend
Kantonrechter wordt benoemd, wanneer er
b.v in Bolsward een vacature komt of zal
het stelsel van judex ambulans direct ingaan.
Het eerste is hier te prefereeren, te meer
waar de leden van de Rechterlijke Macht
voor hun leven zijn benoemd en hiervoor
geen wachtgeldregeling geldt bij opheffing
hunner functie, doch volledige bezoldiging,
zoodat van directe bezuiniging geen sprake
is. Bovendien zal de regeering het ontstaan
der vacatures kunnen bevorderen door de
vaceerende Kantonrechter- en Rechtersbe
trekkingen in groote plaatsen te laten
innemen door Rechters van die plaatsen,
welke voor een reizend Kantonrechter in
aanmerking komen.
en de dieren- en plantenwereld om haar heen.
Het zou van het grootste belang zijn, om
haar natuurlijke vijanden te leeren kennen.
26. Men kan zonder schade voor vee
of visscherij de malariamuglarven dooden
door het water te besproeien met fijn ver
deelde paraffine.
26. In Denemarken is malaria tegen
woordig onbekend, hoewel de mug er
talrijk genoeg is, maar deze vergenoegt zich
daar met het bloed van het vee.
27. In Engeland komt malaria tegen
woordig by na niet voor.
28. ’t Is nog al bedenkelijk, dat de
knappe Nederlanders nog steeds door malaria
geplaagd worden. Door samenwerking van
buurtschappen en gemeenten, zoo noodig
met steun van het Rijk, maar ook en
vooral door verdelging van muggen en larven
in eigen stal en sloot, zou dat spoedig
anders kunnen zijn.
Wy hopen dat uit het hiervoren vermelde
voldoende zal zijn gebleken van welk groot
nut dit boek van den heer Thijsse is en
het ware te wenschen dat elk bewoner van
ons malarialand zich van een ex. voorzag.
’t Was Donderdagavond ter gelegenheid
van de onthulling van «Aurora” in ons
Julianapark. 'k Stond tusschen eenige
bejaarde, eenvoudige menschjes samen
alzoo genietend van de onthulde Grieksche
Godin. Opeens zei één mijner omstanders:
«My dunkt,zelijktnietveelopdeKoningin!*
Och, dat sommige luitjes in de boonen
raken met Godin Aurora en Koningin
Wilhelmina zit 'm hierin: dat de Jubileums-
commissie 't beeld heeft geschonken. Ook
hoorde ik nog van een grappenmaker, toen
er Zaterdags daarna zoo’n harden wind
stond, dat onzen Park-opzichter, meneer
Hazenberg, lang geen gemakkelijk baantje
bad: beur haren, die toch eiken morgen
gekamd moeten worden, zaten toen zoo in
«tiezen*, zei hy. Natuurlijk was dat’n ui,
en meer niks. Doch wat anders is, dat de
heer H. bovengenoemd, zoo’n welverdiend
pluimpje ontving van den voorzitter van
het Jubileumscomité 1928. Werkelijk, ons
Park is eenig in z’n soort! En wie durft
tegenspreken, dat het onderhoud ervan
hierby een grooten rol speelt? Over groote
rollen gesprokenDirk-om, die had er
laatst bij de Krite een ellen-lange! Trouwens,
ook kleine zyn vaak, trotsch hun kleinheid,
moeilyk en beteekenisvol. Zoo sprak eens
een inbreker, die voor de rechtbank stond:
«Zes jaar? en de rol, die ik speelde,
duurde maar zes minuten!* Eén troost zou
ik dien man nog kunnen meegeven: vele
kleintjes maken één groote. Immers! de
zes jaren bestaan uit zooveel keer zes
minuten. Welke flinke schooljongen rekentdat
eens fluks voor me uit? Laat 'm de uitslag
dan bezorgen aan het bureau dezes. Men
moet namelijk weten, dat ondergeteekende
op het gebied der rekenkunde niet thuis
is. Daarom vind ik een dergelijke aardig
heid wel eens aardig Wie alzoo morgen
avond éérst is met de uitkomst van: hoe
veel keer 6 minuten gingen er in die zes
jaren, waartoe dien inbreker veroordeeld
werd, ontvangt van mij een leesboekje, 't
Is nu juist wel niet de geschikste tyd voor
zulk-soort dingen, maar anders had ik vrees
voor een teveel aan inzenders. En u moet
weten, dat ik hedenavond, telkens als ik
maar iets in de brievenbus hoor vallen,
uit myn kooitje zal moeten vliegen om
aldus het voor mij ongewone ambt van
postbode waar te nemen, ’k Hoop dus, dat
er niet veel meer dan één éérste inzending
komt! Wat zeg jij, Van Puffelen
De Burgemeester
met verwijzing naar
geplakte openbare kennisgeving, ter kennis
van den verlofganger JAN BIJ KERSMA,
lichting 1915, voormalige L.W.lichting
1921, dat hy op Vrydag 20 Juni a.s.,
des nam. 8 uur, aanwezig moet zyn te
Bolsward, Muziekschool, Kerkstraat 30, tot
deelneming aan het onderzoek van verlof
gangers.
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Wanneer dus het hiervoren vermelde
bericht van de Residentiebode juist is, zal
het Kantongerecht voor onze plaats naar
alle waarschijnlijkheid behouden blijven.
Dit hopen wy ten zeerste, temeer daar
ons Kantongerecht niet is een «crisismaat
regel” dateerende uit de oorlogsjaren, maar
misschien reeds meer dan 100 jaren in
onze plaats gevestigd is geweest, zoodat
wij in opheffing geen gerechtvaardige
bezuiniging, maar eer een verslechtering
ten koste van onze plaats, zouden kunnen
zien.
veeleer zouden wij een groot
gewicht willen toekennen aan het adres
van Heusden, dat voorstelt de Kantonge
rechten te laten bestaan, maar met de
meerdere Kantons één rechter
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maken op ons adres voor de levering
van alle soorten vereenigings-drukwerk als
convocatie-biljetten, reglementen, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 28 Mei:
Zangvereen. „De Lofstem”. Uitvoering des
avonds 8 uur in het Julianapark.
J.V.O. afd. „Bolsward”. Ledenvergadering,
des avonds 8 uur in café „Voorwaarts”.
Schaak- en Damclub „Westergoo—Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”,
leeszaal, boven.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7—8 uur.
Biljartclub „Jan Wiemers”. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in café Gaarmann.
Donderdag 29 Mei:
Gewestelijke gymnastiek-uitvoering, kring
Sneek, op het sportterrein. Des avonds
8 uur groot avondfeest in „De Doele”.
Vrijdag 30 Mei:
Bolsw. B. B. Openluchtmeeting, met mede
werking van het zangkoor „Voorwaarts”
des avonds 8 uur op het Hengstepad.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Zaterdag 31 Mei:
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 6—7 uur in „Ons Gebouw”.
Stadsspaarkas. Gelegenheid tot ’t inbrengen
van gelden, des avonds 7 uur in het
lokaal Politiebureau.
Dinsdag 3 Juni:
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Aankondigingen in deze rubriek worden
kosteloos opgenomen. Opgaven moeten
Dinsdagsavonds in ons bezit zijn.
Voor eenige weken hebben wij gemeld,
dat een wetsontwerp in gereedheid werd
gebracht, waarby de opheffing van een
groot;aantal Kantongerechten geregeld werd.
Ook Bolsward behoorde tot de plaatsen
waar men geen Kantongerecht meer noodig
achtte en waarvan samenvoeging met Sneek
en Harlingen werd voorgesteld.
Waar nog maar kort geleden ook de
rechtbanken van Heerenveen en Zierikzee
als «slachtoffers der bezuiniging” zyn op
geheven, nam men in vele kringen het
opheffen der Kantongerechten reeds als
vrijwel vaststaand aan.
Wannneer er voldoende meerderheid in
de Kamers te vinden is om rechtbanken
op te heffen, dan zal dit zonder twyfel
ook het geval wel zyn ten opzichte van
Kantongerechten, die minder belangryk zijn
dan Rechtbanken.
Toch blykt dit niet juist en in parle
mentaire kringen vindt dit wetsvoorstel
meer oppositie, dan wy hadden durven
verwachten. Hier komt nog bij, dat de
gemeentebesturen en vele vereenigingen,
zich tot de regeering hebben gewend met
adressen tot behoud van haar Kanton
gerecht, hetwelk ook ons Gemeentebestuur,
alsmede de Vereeniging van Handel en
Nijverheid hebben gedaan. Al valt de waaide
van dergelyke adressen niet te ontkennen,
toch gelooven wy niet, dat een adres, enkel
bepleitende bet laten voortbestaan van een
Kantongerecht, zoo veel invloed op de
Regeering zal hebben, dat deze op grond
hiervan, de Kantongerechten zal laten
bestaan.
Neen,
Van de uitgeversfirma Oosterbaan Le
Cointre te Goes, ontvingen wij ter recensie
in ons blad een exemplaar van het zeer
belangrijke boek «Van Muggen en Malaria”
door Dr. Jac. P. Thijsse. Prys is slechts f 1.
De uitgave van dit boek heeft ten doel:
de bevordering van de bestrijding der
malaria door de plattelandsbevolking zelve.
Met genoegen hebben wy het boek ge
lezen en achten het ook voor onze lezers
van zeer groot belang er kennis van te
nemen. Een groot aantal clichés is er in
opgenomen ter verduidelijking van de tekst.
Dr. Thijsse werd in het voorjaar 1923
door den Inspecteur der Volksgezondheid
in Utrecht en Noord-Holland, Dr. Alders-
hoff, aangezocht dit boekje te schrijven.
Om mij vertrouwd te maken met het werk,
zoo zegt de schryver in een voorbericht,
werd ik benoemd tot lid der Malaria-
commissie voor Noord-Holland. Het boekje
is dan ook geschreven onder gestadige
medewerking en critiek van die commissie
en een der leden Dr. P. Honig uit Nienweu-
dam, was zoo vriendelijk, om het hoofdstuk
over de ziekte zelve te schryven. Een
ander lid der commissie, Prof. Dr. N. H.
Swellengrebel hielp mij met het micros
copisch onderzoek, voor zoover dat bij dit
eenvoudige boekje te pas kwam, terwijl
Dr. Hehewerth en de heer Voorbergen, de
directeur van publieke werken te Hoorn,
my aanwijzingen gaven in het veld, ia de
stallen en de weiden, het eigenlijke stryd-
perk.
Ten slotte is de eerste proef nog gelezen
door al de leden van de commissie en
daarom geef ik thans het boekje aan de
openbaarheid met meer vertrouwen, dan
ooit eenig ander van mijn vorige werken.
Ik heb er met groote vreugde aangewerkt
en al onderzoekend en schrijvend is bij my
de overtuiging steeds sterker geworden, dat
ook voor de malariabestryding het meest
verwacht kan worden van den onderwyzer,
die in dit en andere opzichten veel eerder
door zijn leerlingen den eeretitel mag dragen
van hope des Vaderlands. Ook verwacht
ik, dat de onderwijzers de eersten zullen
zijn, die mij zullen helpen, om de leemten
en tekortkomingen van dit werkje te ver
beteren, die de praktyk wel aan den dag
zal brengen.
Aan het slot van het werk somt de
schrijver de voornaamste waarheden omtrent
malaria en haar bestrijding nog eens op.
In het kort samengevat, komen deze op
het volgende neer:
1. De malaria in haar verschillende
vormen heeft het menschdom reeds sinds
overoude tyden geteisterd.
2. Malaria wordt veroorzaakt door de
aanwezigheid in het bloed van parasitaire
één-cellige wezentjes, die zich snel door
deeling kunnen vermenigvuldigen en hun
ontwikkeling volbrengen binnen in de roode
bloedlichaampjes, die ze daarbij vernielen.
3. Deze celdeeling geschiedt telkens om
de 48 of 72 uren. De omstandigheid, dat
dan duizenden nieuwe parasieten vry komen,
veroorzaakt een min of meer hevigen koorts
aanval.
Sursum Corda!
De harten omhoog!
Zoo ooit, dan is op den dag van morgen
vooral van toepassing dat Latijnsche woord
vorengenoemd.
Ach, ons menschenbart is maar èl te
veel verkleefd aan het aardsche en het
Hoogere wy denken er in doorsnee zoo
zelden aan. Alsof wij hier ons einddoel
hadden. En toch: wij moeten om ons
eigen bestwil niet vergeten, dat wij bestemd
zyn voor een hooger bestaan. De gedachte
daaraan schenkt ons moed en vertrouwen,
adelt bovenal onze handelingen.
Moed en vertrouwen.
Christus had geleden, zooals geen rnensch
ooit geleden heeft. Doelbewust en niet
twyfelend, met bewonderenswaardigen moed,
die z’n oorzaak vond in het stellige geloofs
vertrouwen, was hy zyne vijanden tegemoet
gegaan, immers; na den strijd kwam de
overwinning, na het lijden de verryzenis
en de hemelvaart!
De eeuwigheidsgedachte adelt ook onze
handelingen. Indien deze niet den Meester
had bezield, hoe zou Hij ooit Golgotha’s
kruin hebben bereikt?
De harten omhoog!
Hemelvaartsdag de kroon op hl het
werken
En nn vooral, nu de Meimaand de
natuur heeft herschapen in een lustoord
van groen en bloemen, waartusschen het
vogelenheir zijn duizendvoudigen zang doet
4. Men onderscheidt drie soorten van
malaria: de derdedaagscbe, de anderdaagscbe
der warme landen en de gewone ander-
daagsche. Alleen de jaatste is voor ons land
van beteekenis.
5. Onze malaria is in den regel niet
doodelyk, maar kan in verband met andere
ziektetoestanden noodlottig worden. Zij
veroorzaakt bloedarmoede en lusteloosheid
en berokkent dus door verlies aan werk
kracht reeds ontzaglyk groote schade.
6. Het ziektebeeld van malaria is niet
altijd even duidelyk en kan verward worden
met dat van andere aandoeningen. Door
bloedonderzoek is echter met groote zeker
heid de diagnose te stellen. Dit onderzoek
wordt op groote schaal verricht door de
Gemeentelyke Geneeskundige Diensten te
Amsterdam en te Zaandam.
7. De malariaparasiet kan na het oogen-
schynlijk herstel van den patiënt geruimen
tijd in het bloed aanwezig zijn zonder koorts
aanvallen te veroorzaken en te kwader ure
door snelle deeling weer een nieuwen aanval
teweeg brengen.
8. Behalve door deeling, vermenig
vuldigt de parasiet zich ook door geslach-
telyke voortplanting, die plaats heeft in
het lichaam van bepaalde muggensoorten,
bij ons zoo goed als uitsluitend in dat van
de vrouwelijke malariamug.
9. De vrouwelyke malariamug is dadelyk
te herkennen aan haar kaaktasters, die even
lang zyn als de zuigsnuit zelf. Zij heeft
duidelijk gevlekte vleugels en ongevlekte
pooten en een karakteristieke rusthouding.
10. De verschillende muggen voeden
zich met allerlei sappen, maar de wijfjes
hebben, voordat zij eieren leggen, bloed
noodig, hetzij van menschen, vee of vogels.
Ontneemt zij dat bloed aan een malaria-
lijder, dan raakt zij zelf besmet.
11. De bevruchting van de vrouwelijke
malariaparasiet heeft plaats in de maag
van de mug. Het bevruchte wezentje dringt
door den maagwand heen en vormt een groot
aantal kleine levende celletjes, die in ’t
muggenbioed worden uitgestort en zich ten
slotte ophoopen in de speekselklieren. Dit
gebeurt alleen bij temperaturen boven 16°C.
12. Als een besmette mug een rnensch
steekt, brengt hij met zijn speeksel meteen
de malariakiemen in diens bloed.
13. De malariaparasieten in het men-
schelijk bloed kunnen gedood worden door
kinine, dat dus een specifiek geneesmiddel
is tegen malaria.
14. De malariaparasieten worden aange
vallen en vaak vernietigd door de witte
bloedlichaampjes. Goed bloed verschaft
dus eenige bescherming tegen malaria.
15. Het is niet zeker, of het geregeld
innemen van kinine wel een afdoend voorbe
hoedmiddel is tegen malaria.
16. Wie nooit door een malariamug
gestoken wordt, zal ook nooit malaria
krijgen.
17. Malariamuggen rusten overdag op
beschutte plaatsen en beginnen hun werk
kort voor zonsondergang. Het is dus van
het allergrootste belang, om slaapvertrekken
te beveiligen tegen muggen. By den bouw
van huizen dient men er voor te zorgen,
dat gemakkelijk ijzergaasafsluitingen kunnen
worden aangebracht.
18. Men vangt en doodt de muggen
(alle soorten) gemakkelijk door middel van
een prop watten, gedrenkt met petroleum
op een stok of een glas, dat met petroleum
is omgespoeld.
19. In October-November sterven de
mannetjes en de wijfjes gaan overwinteren
in varkenshokken, veestallen en op zolders.
Daar behooren ze in massa gevangen en
gedood te worden, hetzy door middel van
den stofzuiger, hetzy door besproeiing met
lysol e.d.
20. In Maart en April vliegen de
malariamuggewyfjes uit en gaan eieren
leggen in helder water met eenigen planten
groei. De eieren liggen los van elkander
en lijken kleine bootjes.
21. De larven van de malariamug liggen
lang uit aan de oppervlakte van het water.
Ze hebben korte ademhalingsbuizen.
22. De duur der ontwikkeling van ei
tot volwassen insect is zeer ongelyk, maar
kan affoopen binnen drie weken. De
poptoestand duurt slechts enkele dagen.
23. Onze Hollandsche muggelarven
kunnen een tamelyk hoog zoutgehalte in
het water verdragen.
24. Wij weten nog maar weinig van
de betrekking tusschen de malairimuglarve
Bolswardsche Courant
IBT
en,
