d
der Gemeente Bolsward
Officieel Orgaan
63ste Jaargang
Woensdag 11 Juni 1924
No. 46
OUD-BOLSWARD.
W/
droog!
Voor de komende
Brieven en stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No. 4
jes
WEEK-AGENDA.
Van den Hak op den Tak.
I!
u I
1
2
tte
44
1641
1360
720
640
270
60
600
2025
195
7555
en gaande man zijn wij rijk voor
zien en hebben wij een reuzen-
sorteering in alle CHOCOLA en
SUIKERWERKEN.
Prijzen billijk. Vraagt bij ons eens
prijsopgave van
fijne bussen POEDERCHOCOLA
Advertentieprijs: 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting.
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62‘/2 cent per 3 maanden
Bolsward
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd
Bolswardsche Courant
kwart voor acht uur in „Ons Gebouw”, f 1000 afge?c
IppQ-zaal hnvpn
OBSERVATOR.
naar
GAS.
meters
5
2
714
ff
WATERPROOF
3
5
10
20
30
60
100
3
5
3
527
244
63
32
4
1
4
675
39
Bakkerijen
Bierbottelarjjen
Boekdrukkerijen
Café’s
Distilleerderijen
Gasfabriek
Kerkgebouw
Koffiebranderij
Meelfabriek
Schoenmakerijen
Schoolgebouwen
Slagerijen
Smederijen
2
4
2
1
1
1
1
1
tt
n
e
H
O
H
O
U
e
o
M
U
tt
H
n
H
n
o
K
U
V
H
H
tf
n
ft
tf
tt
H
ft
tt
tt
H
tf
ft
van
leden
toen
it zij
roces
Lnder
raren
>nder
rillen
die
mde,
van
haar
«gen.
naast
kend
eurig
n aan
naai
eigen
roces
van.
niet
eruit,
istadt
3nder
erden
hmer
enige
jzien.
ingin
ruwe
tleine
weet
5.256 K.W.U.
2.933 K.W.U.
8.189 K.W.U.
11.677 K.W.U.
MN BUITEN HAT «AH Burnt» OBOOC
VMS HOIKA WATBOPVOOr CS
WLUAEHWBS AMSTEPQAM
natte droge
19
20
28
9
30 K.V.A.
30 K.V.A.
schakelkast is geplaatst in het
Stroomverbruik.
De N.V. Hollandia, fabriek van melk
producten, werd van 1 Januari af niet
meer over ons bedrijf, doch rechtstreeks
door het P. E. B. van stroom voorzien.
De door het P. E. B. geleverde hoe
veelheid electriciteit bedroeg 58.656 K.W.U.
Verkocht werden 50 018K.W.U.
Verlies 8.638 K.W.U.
of 14.7 0/0 tegen 6.716 K.W.U. of 14.3°/0
in 1922.
Volgens het contract werden door het
P. E. B. berekend als
transformator verliezen
weerstands verliezen
2
13 5
0.5
2
10
1
2
4
1
1.5
5.5
0.6
4
4
3.5
5.1
]4
0.3
4
109.6 P.K.
Stroomlevering.
Voor het stelsel van stroomlevering zie
men het vorig jaarverslag. De stroomleve
ring door het P. E. B. in Friesland werd
7 maal onderbroken en wel op 15 Jan.
ged. pl.m. !/2 uur, 27 Jan. P/4 uur,
7 Mrt. 10 min., 10 April t/2 uur, 11 Juni
11/4 uur, 17 Juli li2 uur en 23 Oct. 3/4 uur.
Storingen in het laagspanningsnet hadden
plaats op 15 Jan. (sluiting proefdraden
dubbel tarief) en op 13 Nov. (doorsl.
hoogsp. zekering transformator Kapelstraat.)
Transformatoren.
De volgende transformatoren zjjn opge
steld:
1 Kapelstraat
1 Achter de Smeden
Een i
Stadhuis.
van 2 (Gasthuisbrug) alleen des zomers,
27 steeds als nacht-, 1 als avondbrander
en 2 (Stadhuis) slechts bjj enkele gelegen
heden brandden.
Het totale stroomverbruik werd berekend
op 6237 K.W.U.; geplaatst werden 52
gloeilampen van 60 watt, 9 van 75 watt
en 5 van 100 watt en 2 zekeringen.
De gemeente vergoedde totaal f 1600,
terwijl het bedrijf f 20 betaalde aan Hol
landia, voor haar lantaarn op het inrjjhek,
die ook voor de publieke verlichting dienst
deed.
LXXXII.
Ofschoon ik over het jaar 1872 nog
niet uitgepraat ben, voerde de bouw van
't postkantoor mij reeds naar ’t volgend
jaar. En nu word ik opnieuw genoopt een
sprongetje in den tijd vooruit te doen.
Het artikel in onze Bolswardsche van den
vorigen Woensdag over Het Kantongerecht
Bolsward, deed mjj besluiten, iets te zeggen
over den vroegeren toestand van „het Vrede-
Door de bijzonder gunstige uitkomsten
van ons bedrijf kunnen wij dus den zeer
lagen gasprjjs handhaven waardoor weer het
gasverbruik bevorderd wordt, hetgeen omge
keerd noodig is, om het bedrijf zoo econo
misch mogelijk te kunnen exploiteeren.
Voor uitbreiding en verzwaring buizen
net, aanleg muntgasinstallaties. aankoop
meters, inbouw 7 ret. oven, enz. is f 7925.42
uitgegven.
Door de Bedrjjfscommissie wordt voor
gesteld dit bedrag als extra afschrijving
over 1924 te bestemmen.
Van het Belegd Reservefonds is weer
reven wegens uitloting van
2 aandeelen ad f 500.
De boekhouding werd gecontroleerd door
het Centr. Bureau der Ver. van Ned.
Gemeenten.
ik o.a. #Van ouds is op de Vroedmans-
kamer van ons
van Wonseradeel gehouden en de Kaak is
nog pas weder massief vernieuwd”.
Die Kaak, eigenlijk de schandpaal, stond
bjj de brug voor ’t Raadhuis, en daar
werden oudtijds de personen, die zich aan
dronkenschap, burengerucht, scheld- en
vechtpartijen schuldig maakten, te pronk
gesteld. Was ’t misdrijf erger, er kon
geeseling en brandmerk op volgen. In ’t
oude „Kalverboek” nog ten stadhuize be
waard, staan vele dergeljjke strafoefeningen
omschreven, en ook is nog een verkleind
model van »de Kaak” op de archiefkamer
te zien.
Echter, ik zou het niet hebben over de
oudere rechtspleging, doch wensch te spreken
over ons Kantongerecht.
In den tijd, waarvan ik zoo een en
ander in herinnering tracht te brengen,
was de zetel van ’t Kantongerecht in het
zoogenaamde Justitiehuis, staande tegenover
bet Raadhuis. Dit gebouw werd in ’tjaar
1828 door de gemeenten Bolsward en
Wonseradeel voor gezamelijke rekening
aangekocht, onder reserve, dat, wanneer
in vervolg van tijd ook andere gemeenten
grootte
2 lichts
v
tt
muutm.
muntm.
Totaal 83 1592 1675
Bovendien waren op de fabriek geplaatst
12 It. natte, 23 It., 110 It. en
220 It. droge meters.
Aangekocht werden 305 It. munt
meters en 55 It. droge metersafgekeurd
werden 13 It. en 15 It. droge, 4 2 lt.,
10—3 lt., 2—5 lt., 3—10 lt. en 1—20 lt.
natte metersopgezonden ter reparatie
werden 33 meters.
Financieel overzicht.
Het bruto winstsaldo bedraagt f 16.584.23
tegen f 21.397,82® over 1922.
Uit de Verlies- en Winstrekening blijkt
dat, na afschrijving van f 8000 en na
betaling van f 3140 aan rente en f 2000
Op mjjn vraag van de vorige week,
hoeveel keer 6 minuten er gingen in die
6 jaren, waartoe die inbreker veroordeeld
werd, zijn 22 antwoorden binneugekomen.
Er waren er 12 afkomstig van jongens en
tien kwamen van meisjes. Heusch, ik had
niet durven denken, dat er nog zooveel
animo zou bestaan in den zomertijd en
dat nog wel, nu ’t daags daarop Hemel
vaartsdag (turndag) was! Voor de zooveelste
maal is me weer gebleken, dat mijne
sprongen nog al door ’n vrij groot aantal
belangstellenden ook der jongere garde
worden gadegeslagen, iets, waarmee ik be
grijpelijkerwijs zeer ingenomen ben; och,
tot het kleinste schepseltje toe, is min of
meer ijdel. Doch ter zake: van die 22
ingekomen brieven waren er slechts 14 goed
de andere waren fouttief. En wel, omdat
de inzendsters en inzenders ervan niet
gedacht schijnen te hebben aan ’n schrik
keljaar. Eén dier alhoewel onjuiste bere
keningen, was niettemin in zoo’n leuken
dicht-trant geschreven, dat ik werkelijk lust
had, hetzelve af te laten drukken, ware
het niet, dat het schrijvertje nadrukkelijk
verzocht, niets van dien brief in de krant
te zetten; z’n naam hoopte hij (wanneer
ELECTRICITEIT.
Bestuur en Personeel.
Wat de Commissie betreft, wordt ver
wezen naar het verslag van de Gasfabriek.
In de samenstelling van het personeel
kwam dit jaar geen wijziging. Omdat er
niet voldoende werk was voor den monteur,
was deze geruimen tijd werkzaam voor de
Gasfabriek.
Voor het plaatsen van advertenties bevelen
wij ons blad bij H.H. bestuurders van ver-
eenigingen aan, terwijl wij hen tevens
attent maken op ons adres voor de levering
van alle soorten vereenigings-drukwerk als
convocatie-biljetten, reglementen, diploma’s,
programma’s, tekstboekjes enz. enz.
FIRMA B. CUPERUS Az.
Woensdag 11 Juni:
Jeugd N.V. Vergadering des avonds 8 uur
in café „Voorwaarts”.
Schaak- en Damclub „Westergoo Tavenu”.
Speelavond eiken Woensdag. Aanvang
1
leeszaal, boven.
Bibliotheek St. Vincentiusgebouw, ’s avonds
van 7—8 uur.
Biljartclub „Jan Wiemers”. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in café Gaarmann.
Donderdag 12 Juni:
Verkooping pramen roeibooten en gereed
schappen des voorm. 11 uur bij de St.
Jozefbuurt door den heer G. Keikes.
Muziekcorps „Hollandia”. Concert ’s avonds
8 uur in het Julianapark.
Muziekgezelschap „Andante”. Repetitie des
avonds 7'/2 uur in de Muziekschool
Kerkstraat.
Geref. Zangvereen. „Pro Rege”. Repetitie
’s avonds 8 uur in het Wilhelminagebouw.
R.K. Zangkoor. Repetitie ’s avonds 8 uur
in café Slippens.
Vrijdag 13 Juni:
Sted. Muziekkorps „Bolsward”. Gewone
repetitie des avonds 8 uur in de muziek
school.
Mannenkoor „Hollandia”. Repetitie ’s avonds
7 uur.
Chr. Gemengd Koor. Repetitie des avonds
8 uur in de Chr. School „Rehoboth”,
Hengstepad.
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 7—11 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Zaterdag 14 Juni:
Onderling Ziekenfonds. Contributie-afdracht
’s avonds van 6—7 uur in „Ons Gebouw”.
Stadsspaarkas. Gelegenheid tot ’t inbrengen
van gelden, des avonds 7 uur in het
lokaal Politiebureau.
Zondag 15 Juni:
Kaatsvereen. „Bolsward”. Ledenkaatspartij
om luxe voorwerpen. Aanvang 12 uur.
Dinsdag 17 Juni:
Bolswardsche Biljartclub. Speelavond des
avonds van 711 uur in het clublokaal
„De Doele”.
Aankondigingen in deze rubriek worden
kosteloos opgenomen. Opgaven moeten
Dinsdagsavonds in ons bezit zijn.
deels raad verzocht Bolsward, de helft van
stadhuis ook het gerecht ’t Justitiehuis over te nemen, maar Bols
ward had geen trek er in.
Beide gemeentebesturen richtten zich tot
den Minister van Justitie met het verzoek,
dat het Rijk de onderhoudskosten voor
zijne rekening zou nemen, en bij beschik
king van 17 Augustus 1855 werd goed
gekeurd, dat de opgaaf van de noodzake
lijke reparatiën aan ’t Departement van
Justitie kon worden ingezonden, en van
toen af werden jaarlijks de kosten van
onderhond aan ’t gebouw door onzen Ge
meen tearchitect (Stadsbouwmeester noemde
men het toen) betaald en door het Rijk
gerestitueerd.
Toch was hiermede de zaak nog niet in
't reine. In 1860 maakte de Rekenkamer,
bij ’t onderzoek der Staatsuitgaven bezwaar
over de declaratie van 1859, omdat niet
gebleken was, dat over deze aangelegenheid
tusschen den Minister en de gemeenten
Wonseradeel en Bolsward bepaalde! jjk over
eengekomen was. De Minister drong er
daarom op aan, dat beide gemeenteraden
een besluit zouden nemen, dat zij in het
voortdurend kosteloos gebruik van het
gebouw bewilligen, onder voorwaarde dat
bij dit Kanton mochten worden gevoegd, door het rijk de kosten van onderhoud
van gebouw en meubelen worden betaald
en ook de verzekeringspremie tegen brand
schade wordt vergoed. En beide ge
meenteraden hebben een dergelijk besluit
genomen.
En zoo bleef deze zaak marcheeren tot
bij de wet van 9 April 1877 Bolsward
de hoofdplaats werd van een veel grooter
Kanton, omdat toen de Zuidwesthoek er
bijgevoegd werd. In de raadsvergadering
van 27 April diende de heer W. A. Peere-
boom een schriftelijk voorstel in om in
medewerking met Wonseradeel aan den
Minister van Justitie kennis te geven, dat
beide gemeentebesturen vanaf 15 Mei a.s.
ongenegen zjjn het pand langer in massa
liteit te houden, en ’t ook niet langer
gratis willen afstaan voor de zittingen van
’t Kantongerecht, en zij tolden openbaren
verkoop van het gebouw wenschen over te
gaan, tenzij het Rijk bedoeld pand van de
betrokken gemeenten wil overnemen.
’t Verloop hiervan een volgende keer.
Gegroet,
De stroominkoop was
of 24.8 °/q, de verkoop 9.755 K.W.U. of
24.2 °/0 meer dan in 1922 (exclusief
Hollandia).
De hoogste dag- en nachtbelasting be
droeg 44.35 K.W. in Augustus, de hoogste
avondbelasting 43.82 K.W. in November.
Stroomprijs.
Deze was evenals in 1922 volgens tarief
A (enkel 42 ct. per K.W.U., tarief B
(dubbel) in de speruren 50 ct., daarbuiten
25 ct. en tarief C (gemengd) 25 ct. per
K.W.U., benevens een vast recht, afhan
kelijk van het aantal lichtpunten.
Financieel overzicht.
In het verslag wordt verwezen
Balans, Verlies- en Winstrekening, Kapitaal-
staat en Overzicht der leeningen.
Na nitkeering van f 6434.60 aan rente
en f 500,aan recognitie aan de Gemeente
en afschrijving van f 3853.55 werd het
verlies over dit jaar f 5854.75®.
Voor de verliezen der beide voorgaande
jaren, bedragende samen f 12.195.74, werd
door de Gemeente kapitaal versterkt, even-
zoo voor uitbreiding van het bedrijf tot een
bedrag van f 9747,42.
Hoewel algebeele verlaging van den
stroomprijs niet mogelijk is, zal toch over
gegaan moeten worden tot een tarief,
waarbij het stroomverbruik aangemoedigd
wordt, omdat alleen op deze wijze gunstiger
financiëele resultaten zijn te bereiken.
De boekhouding werd gecontroleerd door
het Centr. Bureau der Ver. van Ned.
Gemeenten.
Bolsward, 19 April 1924.
De Directeur-Boekhouder
D. H. TOLLE.
Kabelnet.
Dit werd in 1923 uitgebreid met:
Hid Herostr. 208 M. 4 X 16 4X1 m.M«.
N.Turfkade 214 M. 4 X16 4X1 m.M2.
De totale lengte van het net bedroeg
op 31 December ’23 4325 M. 4 X 25
4Xlm.M2., 2135M.4X16 4Xlm-M2.,
221 M. 4 X 10 4 X 1 m.M2., totaal
6681 M. kabel en 240 M. 4 X 16 m.M1.,
420 M. 2 X 10 m.M2., samen 660 M.
spanleiding.
Stroomverbruikers.
Het aantal geplaatste meters was op
31 Dec. 175 t.w.: 86 stuks 3 amp.,
8 stuks 3X3 amp., 5 stuks 3 X 10 amp.,
33 stuks 5 amp., 41 stuks 8X5 amp.,
2 stuks 3 X 20 amp.
De 161 aangesloten verbruikers konden
worden verdeeld als volgt: 118 voor licht,
31 voor licht en krachten 12 voor kracht.
De totale aansluitwaarde bedraagt 189 K.W.
Motoren waren geplaatst in:
15 stuks, totaal 31.1 P.K.
tt
M
ft
U
V
ft
tt
Melkproductenfabr.l
Mosterdmaalderij 1 v
Pann. en Buizenfbr.l
Scheepstimmerwerf2
3
3 tf
2 o
5
Timm.werkplaatsen 3 K
Theehandel 1 e
Wagenmakerij 2
Totaal 52 motoren
Straatverlichting.
Vijf gaslantaarns in de Kerkstraat, Broere-
straat, Djjkstraat, Polstraat en op het Groot-
zand werden veranderd in electrische en op
het Lan geland werd nog 1 avondbrander
Gasmeters.
Het aantal uitstaande gewone
verminderde dit jaar met 8, terwijl 41
muntmeters bijgeplaatst werden, zoodat op
31 December 1923 uitstonden 961 gewone
en 714 muntmeters, verdeeld als volgt:
aant. meter-
totaal lichten
22
547
272
72
32
9
1
6
die naar verhouding in de kosten van
aankoop en onderhoud zouden moeten bij
dragen.
Toen na de rechterlijke organisatie in
1838 ook Hennaarderadeel bjj 't Kanton
Bolsward was getrokken, is het bestuur
dier gemeente uitgenoodigd om het onder
houd van 't gebouw mede te dragen en
door betaling eener zekere som mede-eigen-
dom in ’t gebouw te verkrijgen.
Heunaarderadeels gemeentebestuur be
toonde zich weigerachtig en daarom werden
Heeren Ged. Staten verzocht, om het on
willige bestuur te dwingen. De Staten
evenwel konden geen termen vinden om
daarop hun invloed te doen gelden, ^vermits
tot beginsel was aangenomen, dat de hoofd
plaatsen der Kantongerechten verplicht zijn,
om den Kantonrechter, voor het houden
zijner zittingen, een behoorlijk lokaal te
verschaffen”.
Die mededeeling bracht het bestuur van
Wonseradeel tot het inzicht, dat die gem.
ook van het verder onderhoud des gebouws
zich ontslagen kon rekenen, ’t Gaf daarvan
kennis aan den raad te Bolsward, en ver
zocht tevens, de aan Wonseradeel behoorende
helft in koop over te nemen of wel daarvan
huur te willen betalen.
Daar was ons gemeentebestuur natuurlijk
niet zoet aan, en t besloot zich tot den
Koning te wenden, om daar de oplossing
dezer kwestie te zoeken. Een langdurige
correspondentie en conferentiën met den
Gouverneur der Provincie was ’t gevolg,
maar tot een Koninklijke beslissing kwam
het niet.
De zaak bleef intusschen hangende, tot
in 1852 Wonseradeel bericht zond, dat
hun raad voornemens was, hun helft te
verkoopen. Ons gemeentebestuur wendde
nog al pogingen aan, om dat opgevatte
plan te laten varen, doch men wilde door
zetten en vroeg bij de Kroon autorisatie
om: bf de helft van den eigendom in het
Justitiehuis publiek te verkoopen, bf op
taxatie aan Bolsward te mogen overdoen.
Naar aanleiding hiervan werd er een
conferentie gehouden door gecommitteerden
uit beide hierbij betrokken gemeentebesturen
met Ged. Staten, doch resultaat leverde
dit niet op. Eerst in 1855 werd door den
Minister van Binnenlandsche Zaken, namens
den Koning, aan Wonseradeel bericht, dat
besluiten tot vervreemding van onroerend
goed, ingevolge art. 194c der gemeentewet,
de goedkeuring van Ged. Staten, doch niet
van den Koning behoeven; echter er werd
bijgevoegd, dat ingeval het de bedoeling
was, van het onderhoud des gebouws te
zijn ontheven, het Departement van Justitie
bereid was, in de toekomst in het onder
hond te voorzien. Ged. Staten voegden bjj
deze beschikking het bericht, dat de Minister
van Justitie van oordeel was, dat dit be
treffende gebouw, nadat het voor den open
baren dienst was ingericht en afgestaan,
de vrije beschikking er over had opge
houden en het evenmin geheel of gedeel
telijk verkocht kon worden. Er bestond
echter geen bezwaar tegen, dat de gemeente
Uittreksel Jaarverslag van den Toe
stand en de Exploitatie der Gem.
Gas- en Electriciteitsbedrjjven, alhier,
over het dienstjaar 1923.
f 3444.23 netto winst overblijft, die volgens
de bedrjjfsverordening op het volgend dienst
jaar moet worden overgeschreven.
In het bekende historische werk ^Tegen-
woordige staat van Friesland” door J. H.
Knoop, uitgegeven in de 18e eeuw, lees
ting op het eind des jaars bestond uit
32 lichtpunten en wel 25 van 60 watt,
6 van 75 watt en 1 van 100 watt, waar-
zijn, het aan Wonseradeel behoorend dee
over zou nemen.
Men was dus nog even ver. Wonsera-
