DAMES
JUMPERS en VESTEN
na,
HEEREN
TRUIEN en VESTEN
KINDER
JUMPERS en VESTEN
JONGENS
TRUITJES en PAKJES
BOLSWARD - APPELMARKT
nzen
Beschikbaar diverse Kapilalen
op eerste hypotheek.
Rente voor mooie laudposten (hoog
ster’» 1/a der taxatie) 5%
W. ZEUL zoors MIK
SA
:mer
aar
7
Officieel Orgaan der Gemeente Bolsward
is
Groot is de sorteering in:
men
iak,
ten.
N
Brieven en
<R
ee,
f. 88.
rijs
>ut
IA
/ard
IG
125
terij
iliteit
JOD.
jke
T.
r
stukken voor de Redactie en Administratie, opgaven van advertentiën enz., te zenden aan het Bureau van Uitgave:
Firma B. CUPERUS Az. te Bolsward - Telefoon No 4
P. B. VAN HAM
63ste Jaargang
Zaterdag 6 December 1924
No. 96
DEVRIES, Meppel,
OPTICIEN,
f
I
N
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
and”
GEN
irg
■LEEUWARDEN-
enz.
sen
rker
voor
De nieuwe wet op de
coöperatieve vereenigingen.
De
de
PRAISltlAvANVALKEMBURG'S--
Ie A -‘iLEVERTR/W -
'.lend.
ram.
.Alt
aar
?RA,
rs
:n
Spaarbank - Deposito’s
Deskundig advies in
geldbeleggingszaken
Sneek - Oude Koemarkt 36
Het aangewezen adres voor bet koopen
van een PIANO of ORGEL ia
GROENEVELD’S
Piano- en Orgelhandel
SNEEK, Telef. 271
HEERENVEEN, Lindegracht
GRONINGEN, O. Ebbingestraat
Advertentieprijs 10 cent per regel. Bij contracten aanmerkelijke korting
Dienstaanbiedingen, Koop- en Verkoopadvertentiën, Personeelaanvragen,
enz., enz., van 15 regels 50 cent. Iedere regel meer gewoon tarief
•is a.s. Dinsdag 9 Dec. van 9-8 uur
in Hötel „De Wijnberg” te Bolsward te
spreken en te ontbieden voor de levering van
BRILLEN.
N.B. Vroeg komen gewenscht en
aan te bevelen.
gegeven om te onderzoeken of wijziging
der wet wenschelijk was dan wel of een
nieuwe wet noodig was te achten. De toen
malige Nederlandsche Coöperatieve Bond,
die in 1919 zijn jaarlijksch nationaal
congres aan het vraagstuk van de herziening
der coöperatieve wet had gewijd, kan zich
ongetwijfeld de eer toerekenen het laatste
stootje in de gewenechte richting te hebben
gegeven. De aldus ingestelde Staatscom
missie, waarin vertegenwoordigers van de
verschillende bonden der verbruiks-coöpe-
raties, van de groote coöperatieve, centrale
leenbanken en van de zuivel-en landbouw
coöperaties zitting verkregen, heeft geraimen
tijd behoefd alvorens zjj, per 23 Mei 1922,
haar verslag aan den Minister van Justitie
kon uitbrengen. Dit is ongetwijfeld voor
een deel te wijten aan het feit, dat een
aantal, in deze materie op den voorgrond
tredende punten in de commissie niet door
onderling overleg ken len worden opgelost,
en aan de beslissing van den Minister van
Justitie moesten worden overgelaten. Het
verslag van de commissie, opmerkelijk kort
en bondig, ging vergezeld van een wets
ontwerp met bijbehoorende memorie van
toelichting. Het wetsontwerp is grooten-
deels, de memorie van toelichting voor een
aanmerkelijk deel door den Minister van
Justitie overgenomen. De schriftelijke ge
dachtewisseling met de Tweede Kamer
heeft eenige veranderingen noodzakelijk
Advertentiën voor dit blad worden gratis geplaatst in „Wonseradeel”,
Makkumer Courant en „Hennaarderadeel”, welke bladen door geheel
Wonseradeel en Hennaarderadeel geregeld huis aan huis worden bezorgd.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags Abonnementsprijs franco per post 62'/2 cent per 3 maanden
schappelyken aankoop van hulpmeststoffen,
voederartikelen e.d.; thans overtreft het
aantal dergelijke coöperaties de duizend en
zal de omzet de honderd millioen *1 naderen.
Een slechts iewat kleiner, bedrag wordt
bereikt o-p de coöperatieve veilingen van
groenten en fruit. Verschillende suiker
fabrieken, echter op lange na niet de meerder
heid, zijn op coöperatieven grondslag ge
vestigd; de aardappelmeelfabricage is voor
het grootste deel in handen van de coöpe
ratieve fabrieken, die een 830 millioen
■C.G. aardappelen per campagne verwerken.
Dan zijn er de tallooze, honderden coöpe
ratieve «redietvereenigingen; boerenleen
banken, spaarbanken, Raiffeisenkassen e.d.,
vereenigd in drie centrales, te Utrecht, te
Eindhoven en te Alkmaar, die bijna f 250
mill, aan spaargelden en meer dan f 100
mill, aan voorschotten omzetten. En dan
zijn er last not least nog de talrijke coöpe
ratieve bouwvereenigirgen, ten aanzien
waarvan gegevens ontbreken, maar die toch
ook, vooral in de groote steden, invloed
oefenen. Vermelden wij dan nog de
belangrijke middenstandscoöperaties op ver
schillend gebied, de hier en daar opko
mende vormen van z.n. industrieels c< ope
ratie dan dient daar tegenover slechts
gewag gemaakt van de volledige mislukking
van wat men productie-coöperatie kan
noemen, die dan ook de hoogste vorm van
samenwerking is.
Cijfers dus voldoende om te doen zien,
dat de coöperatie, een halve eeuw geleden
in opkomst, thans, vooral op landbouw
gebied, een aaumerkeljjke hoogte heeft
bereikt. Aan die toenemende beteekenis
van de coöperatieve vereeniging als ver
schijnsel in het maatschappelijk leven, in
het bijzonder ten plattelands, is voor een
deel de ndodzakel(jkheid van wijziging der
wet te 'danken. Voor een ander deel aan
omstandigheden, die vijftig jaren geleden
niet waren te voorzien. Met dat al heeft
deze, bij uitstek bevoegde Staatscommissie,
dat artikel van de wet, hetwelk betrekking
heeft op de omschrijving der coöperatieve
vereeniging, geheel ongewijzigd gelaten.
Zoozeer zelfs, dat er uitdrukkingen in
voorkomen, die de werkelijkheid niet meer
dekken. Art. 1 toch van het ontwerp
bepaalt: »Onder coöperatieve vereenigingen
verstaat de wet vereenigingen van personen,
waarbij de in- en uittreding van leden is
toegelaten en die bevordering van de
stoffelijke belangen der leden ten doel
hebben, als door middel van gemeenschap
pelijke uitoefening van hun nering of hun
ambacht, door aanschaffing van hun be-
noodigdhedeu of het hun verstrekken van
voorschot of crediel”. Ongetwijfeld, er zijn
bezwaren tegen deze omschrijving vernomen.
Zij kwamen vooral van den kant dergenen,
die deze omschrijving te ruim oordeelen,
zoodat er niet alleen coöperatieve, maar
ook andere vereenigingen onder vallen,
en dus de mogelijkheid bestaat in de
praciijk gebleken dat de bepalingen
der wet te eeniger tijd toepasselijk worden
geacht op vereenigingen, die met de
coöperatie niets hebben uit te staan. Waar
nu bij verschillende leden der Staatscom
missie, die dit gevoelen waren toegedaau,
bovendien de overtuiging bestond, dat het
in de toekomst noodig zal blyken, vooral
op fiscaal gebied, uitsluitend voor coöperaties
geldende wetsvoorschriften te maken, is
het begrijpelijk, dat zij aan een meer
beperkte omschrijving: eene, die niet te
ruim gesteld is, voorkeur geven. Intusschen,
de omschrijving, die op een staat van dienst
van een halve eeuw mag wijzen, is gehand
haafd, en alleszins waarschijnlijk is hef,
Gezien het feit, dat deze wet betrek
king heeft op alle bestaande Coöperaties,
zooals Coöp. Boerenleenbanken, Coöp.
Zuivelfabrieken, Coöp. Verbruiksvereeni-
gingen e. d., komt het ons voor, dat ook
vele lezers van ons blad, zoowel voor-
als tegenstanders van coöperatie, belang
zullen stellen in den inhoud dezer nieuwe
bepalingen.
Toen, in den aanvang der zeventigerjaren,
de pioniers der coöperatie, zoowel op het ge
bied der landbouw- als der verbruiksvereeoi-
gingen, hunne organisaties oprichtten, von
den zij aanvankelijk geen bezwaren op
hun weg als zij aan die organisaties den
vorm der vereeniging volgens de wet
van 1855 (zedelijk lichaam) gaven. Wel
iswaar werd erkend, dat de bepalingen
dier wet niet toepasselijk zijn of beheoren
te zijn op den burgerlijken maatschap en
op de vennootschappen van koophandel,
maar de leer, dat de uitzonderingen, die
in art. 14 van de wet van 1855 zijn
genoemd, een limitatief karakter hebben,
vond, tot zelfs bij den Hoogen Raad,
ingang, en de enkele vermelding van eenig
zedelijk doel nevens de materieele, was
voldoende om de vereischte koninklijke
goedkeuring te verkrijgen. Totdat Minister
de Vries bij zjjn bekende beschikking van
21 Februari 1874 er toe overging om aan
een coöperatieve credietveraeniging te Ame-
rongen die goedkeuring te weigeren, wijl
hij deze vereeniging beschouwde als een
vennootschap, waarop naar zjjn meening,
juist op grond van art. 14 der wet van
1855, de bepalingen van het zedelijk
lichaam niet van toepassing waren,
aandrang reeds tevoren geoefend, om
Tandarts, SNEEK,
houdt eiken DONDERDAG ZITTING
te Bolsward
in 't Hotel WIEBES (Hkttkma) Marktplein
Wacht m Spreekkamer boven.
de
uur.
afzonderlijke wet te regelen, werd na dit
besluit nog sterker. De regeling zelve
werd urgent Minister de Vries werd door
de spoedig volgende crisis verhinderd aan
zijn voornemen om een wetsontwerp in te
dienen, gevolg te geven, doch zjjn opvolger,
Minister van Lynden, nam de taak over.
In het begin van 1875 werd het wets
ontwerp <tot regeling van vennootschappen
met veranderlijk kapitaal” ingediend, doch
de schriftelijke gedachtewisseling met de
Tweede Kamer duurde zoolang dat eerst
op 12 October 1876 de openbare behan
deling kou beginnen. Zij heeft, gelijk
reeds uit den naam der wet blijkt, heel
wat veranderingen tengevolge gehad. Maar
de wet van 1876, eenmaal vastgesteld, is
bijna onveranderd geblevei. Wel is zij
gewijzigd in 1878, in 1886 en in 1896,
en is zij tenslotte in 1918 aangevuld, toen
de Handelsregisterwet werd ingevoerd en
de coöperatieve vereenigingen verplicht wer
den zich in het Handelsregister te doen
inschrijven de voornaamste barer bepa
lingen bleven echter van kracht. Dit
ondanks den aandrang, zoowel van de
zijde der verbruik»- als der landbouwcoöpe
ratie op achtereenvolgende Rageeringen
uitgeoefend om verschillende bepalingen,
die niet alleen verouderd, doch bijna onhan
teerbaar waren geworden, te wijzigen!
Bij Jxoninkl. besluit van 8 Juli 1919 werd
aan een Staatscommissie onder voorzitter-
Heemskerk en Aalberse bij de Tweede
Kamer ingediend. Indien de Kamer, nadat
zij den begrootingsarbeid heeft verricht,
nog tijd vindt om aan deze nuttige regeling
aandacht te schenken, voordat zij uiteengaat,
zal zij aaa de ontwikkeling der coöpera
tieve vereenigingen op menigvuldig gebied,
een grooten dienst hebben bewezen.
Byna een halve eeuw scheidt de oor- I
spronkelijke wet van deze verbeterde editie,
die weliswaar in geheel nieuwen vorm is
gekleed, doch niettemin op vele punten
gelijkenis met de oude wet toont. Een
halve eeuw van krachtige ontwikkeling der
coöperatieve vereenigingen, op bijna elk
gebied. Van 1874 dateeren de eerste werke
lijke ccöp. verbruiksvereenigingen; daarna
zjjn zij opgericht in bijna alle belangrijke
steden des lauds, en sedert de z.n. neutrale
zich met de arbeidereer operaties in 1919
hebben gefusionneerd, is de veelal hatelijke
concurrentiestrijd in gelijke plaatsen ver
dwenen. De coöperatieve vereeniging ^Voor-
uitgang” te Rotterdam met 40.000 leden
spant hier de kroon, maar ook in andere
plaatsen zijn er belangrijke, die een totaa
van 400 met een paar honderdduizend leden
bereiken.
In 1886 wsrd in het kleine Friesche
dorpje Warga, de eerste coöperatieve ^uivel-
fabrisk opgericht; thans bestaan overa
provinciale organisaties, vereenigd in den
F.N.Z., en zijn er 640 coöperatieve tegen
Memorie van Antwoord door de Ministers
toen nog niet duidelijk werd gezien, bij
schap van den Kaadsheer in den tLoogen
Raad, Mr. J. A. A. Bosch, opdracht
haafd zal worden. Wordt vervolgd.
Bolswardsche Courant
k
Frits Oosterbaan
4»
F
■K.
87,
verhoogt het genot van
een uitstapje, door
den verfrisschenden in
vloed die ervan uitgaat
VAN SLOOTEN HARLINGEN
I»
