Illlllllllllllllll
Illlllllllllllllll
I
AUTO
VERHUUR
De Bolswardsche Courant en Westergoo
HET ZWAKZINNIGE.
BUITENLAND.
W. VAN DER WERFF
Stadsnieuws.
23^12 Jaargang
en
A
It lüde hüntsjeklappen op ’t ein wie;
[DRAISlJlAvANVALKEriBURGVj
Ie A »jLEVÈRTRAATI-i
20 CENT PER KM.
f
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
Frankrijk.
De staking der havenarbeiders te Bor
deaux neemt ’n dusdanige wending, dat
de autoriteiten zich verplicht hebben ge
zien buitengewone maatregelen te ne
men. Detachementen infanterie en artil
lerie, alsmede koloniale troepen werken
met de’gendarmerie en de politie samen
tot handhaving der orde.
Stakers zijn eenige schepen binnen
gedrongen en hebben de daar werkende
arbeiders met knuppels weggejaagd.
Verscheidenen werden gewond.
Op de kaden hadden ’s middags
eenige lichte incidenten plaats, waarop
eenige arrestaties volgden.
ping van den rijksdag noodzakelijk om
door onmiddellijke maatregelen van
staatswege het staatsgezag en het ge
schonden recht te verzekeren.
Te Parijs is een in aanbouw zijnd
huis van zes verdiepingen ingestort. Be
vestigd wordt dat er geen slachtoffers
zijn. Poincare, die gewaarschuwd werd,
was spoedig op de plaats des onheils
aanwezig.
Een V. D.-bericht meldt nog, dat de
beide nachtwakers zich op het oogen-
blik van de instorting in een ander deel
van het gebouw bevonden; zij konden
van agitatie geen woord uitbrengen en
zelfs geen beschrijving van de toedracht
van het gebeurde geven. In verband met
het late uur waren er op dit punt slechts
weinig voorbijgangers. De brandweer
heeft het opruimings- en bewakings-
werk met kracht ter hand genomen, ter
wijl door het parket een uitgebreid on
derzoek wordt ingesteld.
Het gebouw was bestemd om als
theater te worden ingericht.
ker, om troch it jaen fen Fryske Winter-
jounenocht üs memmeteal yn dizze om-
kriten to stypjen en hat it bistjür der-
foar it Duo Van der Veen oerkomme lif
ten.
Hy hjit Barend en Matsje, sa't se
meastal neamd wirde, seit Sprekker, her-
telik wolkom en hoopt det it in fleuriche
joun wirde mei op ’t ein werfen in hiele
Pluimvee tentoonstelling.
Gaarne wenschen wij nog even ’de
aandacht te vestigen op de groote
Tweede Nationale Tentoonstelling van
hoenders, watervogels en konijnen, welke
Woensdag en Donderdag a.s. wordt ge
houden in de tram-remise alhier.
Voor een uiterst gering bedrag, de en
tree bedraagt slechts 35 cent, met inbe
grip van catalogus, is men in de gelegen
heid het tentoongestelde In oogenschouw
te nemen.
Liefhebbers van pluimvee kunnen nu
eens echt genieten.
wol fortejinne.
Nei djt stik waerd opfierd: ,*Kryne
Geart” et de mislearre reis, klucht yn ien
bidriuw.
Om dizze echte Fryske klucht, dy’t in
aerdiche banneling werjowt en troch-
stringele is mei forskate rake ütfallen, en
A dve r t e n t i n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Aangesloten by het Bureau
voor oplaagcontrOle.
Kerk en Vrede.
Ds. Vink verzoekt ons mee te dee-
len dat het bericht omtrent pogingen tot
oprichting van een afdeeling van „Kerk
en Vrede” alhier, niet geheet juist is.
Hem is slechts gevraagd een aantal
nummers van „Kerk en Vrede” te willen
verspreiden onder menschen, die mis
schien voor het doel der vereeniging iets
gevoelen. Dezen kunnen zich dan bij
hem opgeven als lid. Of het resultaat
van dien aard zal blijken, dat reden
voor het oprichten van een afdeeling
hier bestaat, dient te worden afgewacht.
De opzet is het niet geweest.
Ien gaan exploiteeren, en gebruiken voor
hunne vaak lage bedoelingen.
We meenden op deze dingen wel eens
de aandacht te mogen vestigen. Omdat
nu eenmaal elke gemeente zijn zwakzin
nigen heeft, waar tegen misschien hun
geheele leven, vanaf de jeugd tot den
ouderdom gezondigd wordt, en omdat
het misschien nog zou kunnen meewer
ken, om een weinig vreugde in hun
droefgeestig bestaan te brengen. Waar
zij zelf in de eerste plaats, maar dan ook
verder, hunne familie, en ten slotte de
gansche maatschappij bij gebaat zou
zijn.
Het is een onderwerp waarbij wellicht
velen onzer lezers nooit hebben stil ge
staan. Het kan zijn dat deze regelen ge
lezen worden door ouders, die zelf of in
hunne familie zulk een zwakzinnig kind
hebben en dagelijks hun lijden aanschou
wen. Misschien doet het dezen goed, dat
de aandacht eens gevestigd wordt op
die paraia’s in de maatschappij, die ge
woonlijk gedurende hun gansche leven
een voorwerp van bijzondere zorg en on
dersteuning blijven om ten laste te komen
van de gemeentelijke of publieke liefda
digheid.
Daar bestaat gelegenheid om van de
ze stumperds te maken wat van hen te
maken is, maar dan in eene omgeving,
waar zij verstaan en begrepen worden.
En wanneer de uitwerking dezer regelen
mocht zijn, dat ook maar één van deze
zwakzinnigen voortaan met een andêr
oog beschouwd, en op andere, liefderij
ker wijze behandeld werd, dan tot nu
toe het geval is, dan is ons doel be
reikt en zullen wij ons daarmede geluk
kig achten.
publiceert een verklaring, waarin scher
pe maatregelen worden geëischt tegen
degenen, die openlijk de veiligheid van
het leven der bevolking bedreigen.
De bond eischt volledige schadever
goeding van de zijde der werkgevers,
die contractbreuk pleegden door hun
bedrijven stop te zetten.
Hij acht een vervroegde bijeenroe- dy ek wer tige moai spile waer, is danich
lake.
Yn it skoft binne in stikmannich nog
net Ófhelle priizen fen ’e lotterij yetris
op’e nij forlotte.
Nei it skoft waerd nog opfierd: „De
Omkesizzer”, fleurich toanielstik yn twa
bidriuwen.
Dit stik is tige flot skreaun. Alles slót
prachtig ynenoar. It hiele stik troch lit
moaije hünnelingen sjên.
It spyljen fen Jiffer van der Veen as
hüshaldster en omkesizzer en det fen de
hear Van der Veen as rintenier en slach-
tersfeint, wier yn alles öt
Dit fleurich stik foei wol yn ’e smaek.
Er kaem hast gjin ein oan 't hêntsjeklap-
pen.
It it in tige moaije jonn west Min kin
hast net bigripe, det tw aminsken al dy
forskillende karakters sa goed ütbyldsje
kinne. Fen elts hearde men den ek:'
„Hwet spylje dy ljue moai.”
Ek de grime wier wol yn oarder.
De foarsitter bitanke Barend en Matsje
foar de moaije joun fen echte Fryske
nocht en wille.
Nei öfrin is er fensels nog tige drok
dounse.
het presidium van den Rijkslandbond bütengewoane gearkomste is, seit Sprek-
door den rijksminister van financiën
ontvangen.
De vertegenwoordigers van den Bond
schilderden volgens de „D. Tageztg.”
den noodtoestand, waarin breede krin
gen van den landbouw verkeeren, en
wezen er met name op, dat in weerwil
van den gunstigen oogst de landbouw
geenszins rendeert, daar tegenover de
grootere opbrengst aanzienlijk lagere kliber nije leden hjar opjaen scille by de
prijzen staan.
De minister erkende, dat de toestand
moeilijk was en beloofde het mogelijke
te zullen doen o mte helpen. Vooreerst
zullen de nog steeds bestaande voor
schriften tot leniging van den toestand
gehandhaafd blijven. Gedwongen, ver-
koopingen wegens belastingschulden
zullen zooveel mogelijk worden verme
den, waarbij rekening zal worden ge
houden met het financieele prestatiever
mogen der landbouwers.
Omtrent nieuwe belastingen was nog
geen beslissing genomen, maar ook
hierbij zou met den toestand van den
landbouw rekening worden gehouden.
Het getal der uitgesloten metaalbe
werkers in Noordwest-Duitschland
wordt thans op 222.000 begroot; De
rust blijft gehandhaafd.
In de ijzerindustrie aan de Sieg zijn
de arbeiders van de ertsmijnen met in
gang van 15 November ontslagen, om
dat de mijnen door de uitsluiting in het
Roergebied geen afzet meer hebben.
Door dezen maatregel worden 400 ar
beiders getroffen.
De vakverenigingen verdedigen het
standpunt, dat de patroons niet tot uit
sluiting maar tot sluiting van hun be
drijven zijn overgegaan. Indien zij deze
opvatting ingang weten te doen vinden,
zullen de slachtoffers van de uitsluiting
werkloozensteun ontvangen.
De bond van chr. vakverenigingen
Woensdag 7 November 1928
Toanieljoun duo Van der Veen.
De Krite Boalsert fen it Boun fen Sel-
skippen for Fryske Tael- en Skriftenken-
nisse hat hjar winterwirk ynset mei it
halden fen in bütengewoane gearkomste
op forline Sneintojoun.
It bistjür fen ’e Krite hie it Duo B. en
M. van der Veen, fen Huzum, oerkomme
litten foar it jaen fen in toanieljoun.
De grate seal fen ’e Doele wier alhiel
biset
De foarsitter, master Schokker fen
Hartwird, iepene de gearkomste mei in
wirdsje fen wolkom. It doelwyt fen dizze
Duttschland.
Ter bespreking van den noodtoestand
van dén landbouw werd de vorige week
gebruiken voorwat zij zelf niet wilden,
of durfden, of bnden.
Ongetwijfeld lebben allen, die dit le
zen, herinnerinen uit hun jeugdleven,
aan zulk een ahterblijver, voor wie het
ten slotte maa een geluk was dat de
leeftijd bereikt werd, waarop zij van
school konden aan, al of niet met eenige
kennis toegerut.
Maar waar dj toen wellicht nooit in
kwamen, het t dit, dat die stumperds
zulk een ontzrtend zware jeugd gehad
hebben, omdafzij door hunne omgeving
niet begrpen rerden, en omdat zij nooit
mee konden opkomen, en omdat zij
„toch” mindevaardig waren.
Is het wel iet gebeurd, dat ook over
hun droef gelat een verlegen lach kwam
wanneer andten zich over hen gingen
vroolijk make, endeed de meester
dit soms niet nee? En men had er geen
erg in, althar niet in meerderheid, dat
daar zoo die; en zooveel geleden werd,
en de jeugd dzer misdeelden zoo zwaar
en droef was.
Toch was lit het eenigste nog niet.
Want toen kram voor die ongelukkigen
de tijd waaro zij de wereld in moesten,
en zoo goeden zoo kwaad het ging,
moesten traden een stuk brood te ver
dienen.
Al weer ea bron van lijden, en nieu
we smart. Voreerst omdat zij als min
derwaardige! moeilijk aan den slag kon
den komen. )an, omdat hunne verdien
sten geringe Waren dan die van ande
ren op denztfden leeftijd, en dan omdat
niet zelden <k meende met deze zwak
zinnigen te togen doen wat goed in
hunne oogeiwas.
Wat werdr zij wel getreiterd op het
werk, in derustpoozen, na volbrachte
dagtaak, tofaelfs door de krullejongens
of de straatugd toe, en hoe werd er
dikwerf op rierlei wijze van deze onge-
lukkigen mhruik gemaakt. Daar weet
elke stads- i dorpshistorie van mee te
praten, en reien staan hier schuldig.
Want het ötiiet te zeggen, omdat im
mers elk meschenleven een aan-een-rei-
ging van gefeurtenissen is waarvan geen
enkele op zit zelf staat en die allen on
derling vertild met elkaar houden,
het is niet t neggen wat daarvan de la
tere gevolgazijn geworden. Menige jon
gen of meitekwam in een tuchtschool,
of een verbtirhuis, of een Rijkswerkin-
richting, ofineen krankzinnigengesticht
of in de gvaigenis terecht, doordat in
de jeugdjfen niet nauwlettend op hen
werd toegziei; het aan de noodige vor
ming ont'rak, en dien tengevolge dat
leven straiden png.
Dat isontzetend, maar waar, en het
zou volsrekt net onmogelijk zijn, dat
menigee:, die neent nooit iemand te
zijn te :a gekonen, en elk het zijne te
hebben gegeven, onbewust heeft mede
gewerk om deze zwakzinnigen voor al
tijd te ioen ondegaan.
Gelrkkig, dat vtor deze misdeelden en
hunn< bizondere woden in onzen tijd
mede de oogen opn gaan. Reeds vanai
hunje prille jeugd,ils het tijd is om naar
schtol te gaan. Dar voor deze kinderen
allewege bizondermderwijs te doen ge
vet hetwelk in n»nig opzicht afwijkt
val het onderwijs de gewone, lagere
sciolen. Vooreerst óor het voornamelijk
„ioofdelijk” te don zijn en dan zoo
plastisch” mogelijk Om door het aan
schouwen en het volen en tasten, tot
aangewezen en de gemeenschap zich niet den omfloersten geestvan den leerling te
om het lijden van anderen bekommerde^ doen doordringen, wa men deze nader-
Het ligt voor de hancdat zulk „bijzon
der onderwijs” aan zuil» „bizondere kin
deren”, ook „bizondere gevolgen moet
hebben en zij op deze Mjze zooveel ont
vangen, als doof hen georgen kan wor
den. Ook, dat er bizoncfre takt, en aan
leg, en vooral liefde nodig is, om dit
onderwijs te geven.
Daar komt nog bij, dddeze geestelijk
zwakken, die gewoonlijk >ok lichamelijk
misdeeld zijn, in onzen til kunnen wor
den opgenomen in Vhcaiiekolonies die
ook al weer uitsluitend var hen bestemd
zijn, zooals bijv. „Zonntoord” op de
Doesburger heide bij Ede, <n waar tege
moet gekomen wordt aan lunnen licha-
melijken nood. Hier zijn zi thuis. Hier
gevoelen zij zich op hunne paats, en hier
kunnen zij niet zelden in wenige weken
iets ontvangen, wat voor hee’^hun verder
leven van onberekenbare warde blijft.
Teln slotte wordt door cj Centrale
Vereeniging van zwakzinnige, die zich
speciaal met het leven en lot lezer mis
deelden bemoeit door de zogenaamde
„Nazorg”, ook nog over hen gewaakt,
wanneer zij reeds de maatschppij zijn
ingegaan. Óm daar voor hen als raad
geefster op te treden, hen te s»unen en
te bemoedigen, en hen bovenal uit han
den trachten te houden van degmen, die
deze onvolwaardige krachten zotden wil-
skriuwer en forsiket it earste fers fen it
Frysk Folksliet steande to sjongen.
Den is de bar oan it Duo Vjn der Veen
det bigjint mei de opfiering fen: „It grea-
te offer”, earnstich stik üt it sémans-
libben yn twa bidriuwen.
It stiek spilet yn ’e wenning fen in Üld
en earm fiskerman, op yn fen de Fryske
eilÊnnen. De man seis sit yn ’e finses
om’t er in troch de sé oanspield lyk bi
stellen hat. It wiif en de soan moatte hjar
rédde mei hwet ünderhêld fen ’e diake-
nije. As de diaken de gave bringt hat er
frij hwet to sizzén oer de plichten fen de
minsken dy’t Onderholden wirde.
It wiif kin dy formaeningen net goed
to plak bringe, wylst se de soan, hwa’s
tinzen mear ütgeane nei de nije tiid, al
hiel net nei it sin binne en ek de man net
bifredichje.
Om syn ülden foar gebrek to biwarjen,
nimt er tsjinst op ’e loadsboat „Emma”,
dy’t lang net séweardich is.
As de man den nei in stoarmeftige
nacht wer thüs komt is, is de „Emma”
forgean en de soan omkomt.
De ülden witte dit beide al gau, mar de
iene wol it foar de oare forswije.
It duo Van der Veen hat dit stik moai
spile.
Jiffer van der Veen as Gelbrich hle as
Ijeafhebbend wiif en mem in swiere rol
dy’t moai werjoun is.
De Ünderskate rollen dy’t de hear Van
der Veen as diaken, soan en fiskerman
hie, kaemen ek allegearre goed ta hjar
doel.
VOETBAL.
Lemmer IIC. A. B. IL 25.
Voor dezen wedstrijd verscheen C. A
B. alweer met een gewijzigd elftal in het
veld en met succes. Dit elftal kan op een
goeden wedstrijd terug zien.
Direct na de aftrap is C. A B. in de
meerderheid doch weet dit zelf niet in
doelpunten om te zetten. Daarvoor zorg
den de Lemmer-backs, die al spoedig
een goal voor hun rekening namen (0-1).
Ook het tweede doelpunt werd door mid
del van een der Lemster spelers verkre
gen (0—2).
Dit vindt Lemmer te bar en valt ver
woed aan. C. A. B. houdt stand. In deze
periode valt vooral het spel van Tolsma
op, die zeer tactisch weet in te grijpen.
Hoewel de Lemmer achterhoede zich
goed weert kan zij niet verhinderen, dal
Schuurmans met een goed schot er 03
van maakt
De daarop volgende inzinking van de
Bolswarders kost hun een goal (13).
C. A B. wordt wakker. Het spel gaat
dan vrij gelijk op.
Ook na de rust is dit het geval. Lang
zamerhand komt C. A. B. iets in de meer
derheid. Het duurt niet lang of A. Hoek
stra maakt er 14 van. Dan neemt Lem
mer het spel even in handen. Bij een van
hun aanvallen raakt een der achterspe
lers van C. A B. de bal met de hand. De
fluitist wijst naar de witte stip en aan-,
gezien de Lemster speler geen fout maakt
wordt het 24.
Nu is het C. A B. weer die de leiding
neemt en uitdrukt in een doelpunt, door
Langendijk gemaakt (25). Dan is het
vrij spoedig einde.
Het C. A B.-elftal speelde goed. Ook
Roorda kan op een goeden wedstrijd te
rug zien, hoewel een voorsprong geen re
den mag zijn, om op het laatst wat laks
te gaan spelen.
Scheidsrechter De Jong leidde correct.
„Jeka.”
Daar is nog nooit een tijd geweest,
waarin men zich van alle kanten, en niet
het minst van de zijde der overheid, zóó
bemoeien ging met het zwakke, het ver
latene, het verlorene, en dien die geen
helper heeft, als in onze dagen.
Dat is één van de lichtpunten uit on
zen tijd, waar toch ook de aandacht wel
eens op gevestigd mag worden. Temeer
waar er zooveel droefs is waar te ne
men, waarbij het harde en koude ego-
isme aan het woord komt en de bekende
vraag: „Ben ik mijns broeders hoeder?”
op zoo veler lippen zweeft en uit zoo-
veler daden spreekt.
Daar is ook een tijd geweest, waarin
men zich over veel dat in onze dagen de
aandacht trekt en de belangstelling
gaande houdt, niet bekommerde. Wel
was er de eeuwen door een open oog
voor den nood der armen en de be
hoeften der weduwen en weezen, ge
tuige de zorg die steeds voor dezen be
stond, en de kapitalen welke aan ar
menhuizen, weeshuizen, gasthuizen, e.d.
geschonken werden. Rijke families heb
ben in voorgaande eeuwen groote som
men gelds voor schamele weezen of be
hoeftige weduwen achtergelaten of nog
bij hun leven afgestaan, en wij herinne
ren alleen maar aan sommige rijke stich
tingen, die in verschillende plaatsen van
ons land gevonden worden, waar men
ternauwernood weet waar met het telken
jare vermeerderend inkomen heen te
moeten en het daarom maar voor allerlei
nuttige, of aangename doeleinden ge
bruiken gaat. In dit opzicht is er van hel
voorgeslacht nog wel iets te leeren, en
blijkt het dat -er door alle tijden heen
menschen geweest zijn met wat men
noemt een „goed hart”.
In de laatste jaren evenwel is het ge
bied der philantrophie en armenzorg, en
verpleging van allerlei ongelukkigen der
mate uitgebreid, dat men van alle kan
ten wordt aangeklampt om lid of dona
teur van Vereenigingen te worden die in
velerlei nooden en behoeften van onze
dage trachten te voorzien.
We herinneren maar aan een nuttige
inrichting als de vereeniging „Het Groe
ne Kruis” die zooveel leed verzacht, en
zooveel kommer wegneemt, en zooveel
tranen droogt, en daarmede in menig
donker leven een vroolijke lichtstraal
werpt Of aan de zorg van ouden van
dagen, in de tegenwoordige „Rusthui
zen”, die ’n heel anderen indruk maken
dan de ongezellige kille armenhuizen van
weleer, waar de oude, afgewerkte en af
geleefde stumperds werden opgeborgen,
én wachtten op den dood. Of aan onze
Diaconessen-inrichtingen en ziekenhuizen
en hospitalen, en de verzorging van
krankzinnigen in verschillende paveljoens
x heel anders dan vijftig en nog meer ja
ren geleden, toen elk op zich zelf was
waarin opgenomen
Officiéél orgian der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
Voor dit alles kunnen wij slechts dank- bij zoekt te brengen,
baar zijn, 't Is een bewijs dat in elk ge
val voor zoover het de stoffelijke dingen
betreft, er een stille doorwerking is <*n
een hooger beginsel, waarbij de litfde
tot den naaste of het gevoel van veünt-
woordelijkheid den grondslag vorm, en
dat de prediking en de arbeid va*» een
anderen geest dan die welke ul’ het
bloote natuurleven opkomt, niet geheel
vruchteloos is.
Inzonderheid is het de moeitr waard
pm op te merken wat in onze cfrgen ge
daan wordt voor de zwakzinnigen, die
gewoonlijk niet alleen lichameijk bij an
deren achterstaan, maar vaarvan de
oorzaak niet zelden gezoch' moet wor
den in hunne gebrekkige gèstelijke ver
mogens.
Wie herinnert zich zulk ongelukkigen
niet uit eigen jeugdjafer Toen zij mede
op de schoolbanken z?en; mede in de
klas waren, mede de lssen bijwoonden,
maar nooit, of zeer langzaam vooruit
kwamen. Dommen; mnoozelen; idioten.
Een ergernis voor dn onderwijzer vaak,
die zich kwaad mri^6 over dien „stom
men” jongen; of *at „half gare” meisje;
een mikpunt en peelbal niet zelden van
de andere leggen, die zich over
hen vermaak<n> omdat zij zelf veel
knapper en vjzer en vlugger van begrip
waren d* hen ook wel eens gingen
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l1/2 et.
Buitenland 4 ct.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld.per looper 40 ct. p. kwartaal.
NIEUWE 6-PERS.
WAGENS.
GROOTE RITTEN
SPECIALE PRIJS!
Official Ford Dealer
BOLSWARD
- W r~- '*~ltl - rmTri'- 1-1 -r i --*i. <0*1 H.r nnri~l<IA*r ~TT-r»«
DE JONG s NIEUWSBLAD
i
