n
IIAH DER NEER &OERRUIII
HOFSTEDE
landarts itUN - Boisuiard
is Woensdag 15 Jan.
AFWEZIG.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Administratiekantoor
Voor allen die Sukkelen
met Verstopping of moeilijken, tragen
en onregelmatigen Stoelgang zijn
Mijnhardt’s Laxeertabletten
onmisbaar. Werken vlug zonder kramp
of pijn. Bij Apothekers en Drogisten.
Doos 60 ct.
Woensdag 15 Januari 193Ö
25?^ Jaargang
No. 4
RUST.
Blauw of Blommig?
Stadsnieuws.
(irootzand 18, SNEER. Telef. 332
BRILLEN
BREUKBANDEN
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
j Rheumatiek^k
en
A
Ingezonden Mededeelingen.
VALKENBURG'S"!
H-EEUWARDtrb
f 1759.37
I
too
ntal
als
uin-
Het aantal nieuw uitgegeven spaar
bankboekjes bedroeg 6.
A dve r t e n t i n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prfjs.
Aangesloten bij het Bureau
voor oplaagcantröle.
tlf te
telijk
HEERENVEEN
«ge
ssen.
Igen
estal
baar
aakt
zich
lant,
Dben
n.
oote
kun-
iflijk
ioor
den,
lan-
n.
taat
een
riem
Een
cel
een
Wel
)ge-
htig
/eer
t Ds. J. C. Loor, predikant bij de
Vereeniging voor Evangelisatie alhier,
heeft bedankt voor zijn beroep naar de
Ned. Hejrv. Geme'dnte te Hollandsche-
veld (Dr.).
Het werktijdenbesluit voor winkels.
Sedert 1 Januari 1930 is dit besluit in
werking en allerwege worden beschou
wingen over de werking en toepassing
van dit besluit gegeven.
Niet zoozeer de belangen der bedien
den (immers deze worden door de wet
voldoende gewaarborgd) als wel de uit-
eenloopende belangen der winkeliers,
zijn voor het grootste deel de grondtonen
dezer artikelen.
Waar in verschillende plaatsen de Ge
meenteraden (door ingediende adressen
van vóór- en tegenstanders der verplich
te winkelsluiting) een beslissing in deze
moeilijke kwestie moeten nemen, is het
goed eens te wijzen op enkele groote be
langen, die bij het vormen van een juist
oQird^'l in. 'het oog gehpuden moeten
worden.
In de eerste plaats is daar het belang
van den winkelier zelve. We kunnen
gerust zeggen, dat de meeste winkeliers
niet op een uniforme regeling der win
kelsluiting gesteld zijn en zeker niet op
een gemeentelijke verordening. Zij toch
zullen er de voorkeur aan geven, elk voor
zich, rekening houdende met hun clien
tèle de vrije halve dag voor hun perso
neel zelf of in onderling overleg te kie
zen.
Deze belangen zijn trouwens geheel
verschillend. De eigenaar van een groote
zaak met veel personeel zal hoogst
waarschijnlijk dat personeel in ploegen
kunnen indeelen en hierdoor zijn zaak
den geheelen dag open houden.
Daartegenover staat het belang van
die winkelier die niet over voldoende
personeel beschikt voor groepsindeeling
klachten hooren over „blauwe” aardap
pelen, zelfs zoo erg, dat in sommige ge
vallen de aardappels niet voor de con
sumptie bruikbaar waren. Het meest
komt dit verschijnsel voor op kleigrond.
Daar deze gronden van nature een voor
raad kali herbergden, heeft men vroeger
daar met kalibemestingsproeven geen
positieve resultaten gehad en... de con
clusie gtrokken dat klei geen kali noo-
dig heeft, met het gevolg, dat thans de
kalivoorraad (althans de beschikbare,
want daar gaat het om), zoo gering is
geworden, dat positief ,kaljgebrek be
staat.”
Zoo zegt „De Boer” (R.K. weekblad
van den N. B. C. B. kring Breda):
„Ik constateerde hier (op kleigrond)
vaak „blauw” dus dat kaligebrek in
erge mate voorkwam. Men kan nu van
meening zijn, dat geen kali noodig is
bij ernstige proeven blijkt het tegendeel.
Dergelijke verklaringen zijn met tien
tallen te vermeederen. Men leze daar
voor Slechts de algemeen verspreide
brochure „Blauw of blommig” der N.V.
Ver. Kalimaatschappij of de diverse vak
bladen.
Vooral in 1928 is het „blauw” buiten
gewoon sterk opgetreden, waarschijnlijk
ten gevolge van de abnormale droogte,
waardoor de bodemkali niet tot volle
werking kon komen. Op de proefvelden
heeft men dit nadeel weten te voorko
men door het rijkelijk geven van oplos
bare kalizouten. Schitterend bleek dat
p.a. te Hedel, op het z.g. Centrale Proef
veld der N. V. Ver. Kalimij. De aardap
pels met kali zijn mooi; hard en gaaf.
De velden zonder kali geven het tegen
beeld; slechte sponsachtige aardappelen,
die thans reeds in sterke mate het z.g.
„blauw” vertoonen.
Wij zelf hebben door het aanleggen
van een kaliproefveld bij den heer H.
Bierma te Midlum waar ook het veldje
zonder kali buitengewoon de typische
verschijnselen van kaligebrek vertoonde
de overtuiging gekregen dat ook in
Friesland het „blauw” meer en meer zal
optreden, als men niet gaat zorgen voor
een ruime kalibemesting.
Ten slotte de practische vraag: „Hoe
veel kali moet men dan geven en wan
neer?”
Waar het hier geldt prima consumptie
aardappelen te willen verbouwen, gebrul-
ke men patentkall of zwavelzure kali per
pondemaat 150 tot 300 K.G. patentkali
of 75 tot 150 K.G. zwavelzure kali.. Het
is nu te laat om 40 kalizout te ge
bruiken (om den nadeeligen invloed van
het chloor op de kwaliteit).
Het kan echter gegeven worden mits
het in den herfst aangewend wordt.
Bl. L.
en ten derde de winkelier die het werk in
den winkel zelf of met behulp van huisr
genooten verricht.
Hij, noch zijn hulsgenooten, vallen on
der dit besluit en toch... bij een ge
meentelijke verordening zou een wettelij
ke bepaling alleen en uitsluitend gemaakt
voor de bedienden, ook die winkelier de
uitoefening van zijn beroep belemmeren,
iets wat ons inziens nooit de bedoeling
van den wetgever kan geweest zijn.
Dan is er nog het belang van het koo-
pende publiek, wat wel als een alge
meen belang te beschouwen is.
We gelooven niet; dat het knopend pu
bliek met een algemeene sluiting op be
paalde uren en een vrije morgcn ol mid
dag ih de week, gediend is.
Voor een algemeen geldende Gemeen
telijke verordening een groot bezwaar.
Immers de gemeente en de gemeentera
den in hare beslissingen hebben in de
eerste plaats te zorgen voor het alge
meen belang. Kan door een of andere
verordening zonder schade voor het al
gemeen belang ook het individueel be
lang gediend worden, uitstekend, maar
dit belang niet op de eerste plaats.
We kunnen hierop deze week niet ver
der ingaan. Wel gelooven we, dat elke
gemeenteraad die deze kwestie te be
handelen krijgt^ zich ernstig zal dienen
af te vragen op welke wijze de gemeen
schap het beste gediend wordt.
Rijkspostspaarbank.
Opgave betreffende het postkantoor
Bolsward, over December 1929.
Aan bovengenoemd kantoor werd, In
den loop der maand op spaarbankboek
jes ingelegd f4294.17
ën terugbetaald f 2534.80
Derhalve meer ingelegd dan
terugbetaald
Eiken Donderdag van 11
tot 1 uur te spreken Sociëteit
,DE DOELE”, Bolsward.
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
En toch en toch? En toch heeft ons
denkend hoofd en begeerend hart daarbij
alleen géén vrede. Wij moeten iets an
ders, en iets heerlijkers en iets zaligers
hebben dan de wederkeering tot het
stof; het af dalen in de aarden bet weg
geborgen worden onder de groene zo
den. Dóórin ligt geen vertroosting en
blijdschap en voldoening.
En nu denken wij aan het woord van
een groot man, die de heimelijke onrust
van zijn leven ook in haar oorsprong had
leeren kennen er toe kwam om uit te
roepen: „Gij hebt ons tot U geschapen,
o God, en ons hart rust niet eerder dan
wanneer het rust vindt in UI”
Dat is de zalige rust, die waarlijk blij-
venden vrede> geeft en eens volkomen en
ongestoord het deel zal worden van al
len, die deze in Hém gezocht en gevon
den hebben, die eenmaal sprak: „Komt
herwaarts tot Mij, allen die vermoeid
en belast zijt en Ik zal u „rust” geven.”
Onder de woorden die een bijzonder
lieflijke klank hebben, omdat zij zoo wel
dadig aandoen, behoort ook dat kleine
woordje „rust”.
Feitelijk heeft het veel overeenkomst
met het woordje „Vrede”, en beiden gfe-
ven weer de diepe, stille gemoedsgesteld
heid, waardoor de innerlijke begeerte
van het leven bevrediging krijgt, en dat
leven „zich zelf” wordt. O, die rustl Zij
is niet te koopen, zij is niet te geven
door den eenen mensch aan den ander;
zij is niet te verdienen, zij moet als een
hemelsche gave geschonken worden.
Gij hebt een vermoeiden dag achter
den rug, waarin veel van uw lichaams-
of geesteskracht gevergd werd, hoe wel
dadig is het dan, in eigen huis en eigen
kring, de lieflijke rust van eigen haard
te gevoelen, en door de vermoeide le
dematen uit te strekken, of de gedachten
te zien afgeleid van de onderwerpen, die
in spanning brachten.
Gij zijt dagelijksch omringd van de
velerlei huishoudelijke zorgen, of van die
welke aan de opvoeding uwer kinderen
verbonden zijn; welk een genot als dan
de avond komt en het kleine volkje aan
kant is, en de Lptimiteit van een gezel
lige woonkamer%ver u vaart.
Gij zijt krank en de koorts woelt door
uwe leden en verhit uw bloed en ver
snelt uw ademhaling en benauwt uwe
borst, en hamert in uw hoofd, en pijnigt
uw hersenen, en dreigt den levensfakkel
uit te blusschen. En alle middelen ter
herstelling worden aangewend, en elk
doet zijn best om de pijnen te verlichten
en de koortsgloed te temperen, en het
lijden dragelijk te makèn en het leven te
verlengen en de geneesheer zegt: „Als
er maar rust kwaml”
Want rust is de beste medicijn voor
alle kwalen.
Hiervoor moeten alle drankjes en poe
ders en pillen wijken en daarom behoeft
ge dezen niet in te geven als de patient
slaapt. Daarom nemen wij alle voor
zorgsmaatregelen in acht, om hen in
hunne rust niet te storen. Wij spreken
fluisterend; wij loopen op de teenen; wij
schakelen de huisbel uit, en voorkomen
het knersen en knerpen der deuren; wij
laten in het uiterste geval de klok stil
staan en voorkomen alle bezoek. Want
het leven hangt aan een draad, het gaat
er hier meer dan ooit om, daarom neemt
elk zich zoo in acht.
En als dan werkelijk de slaap de oog
leden doet sluiten en de vermoeide geest
wegzinkt in dien wonderlijken toestand
waarbij wij persoonlijk geheel lijdelijk
zijn, en het leven in onbewusten staat
schijnt weggegleden, heel ver, «n heel
diep, dan kan het zijn dat bij het ontwa
ken oogenblikkelijk gezien wordt, aan
den helderen oogopslag en de klank van
de stem hoe goed die rust gedaan heeft
en zij nieuwe levenskracht schonk.
Geen wonder dus, dat wij deze rust
Uitslqg ver hooping.
Bij de Zaterdagavond ten overstaan
van notaris F. J. Bruinsma alhier ge-
hotfden finale toewijzing der vastighe
den, eigen aan den heer J. P. van An-
holt alhier, werden koopers van:
Het Burgerhuis met Timmerwerk
plaats en achtergel. Houtschuur met
Veestal (perc. I, II en III) bij den ver-
kooper in eigen gebr., de heer W. Fran
sen alhier, voor nader te noemen last
gever, voor de som van f 7446.
Het Burgerhuis a.d. KI. Dij lakker, in
hüur bij W. Tolsma (perc. IV), de heer
W. J. Bootsma alhier, voor nader te
noemen lastgever, voor de som van
f 2242.—.
De Huizing a.d. Gr. Kampen (perc.
VI) in huur bij wed. J. Zijlstra, de heer
W. Fransen alsboven voor de som van
f 1320.—.
De Woning a.d. Kapelstraat (perc.
VII) in huur bij W. Vonk, de heer Anne
Dijkstra alhier, voor de som van f419
Twee Woningen daarachter (perc.
VIII en IX) in huur bij S Ruiter en P.
Hendriks, de heer Douwe Zwaga alhier
voor resp. f 425.en f 350.
De Woning daarachter (perc. X) in
huur bij H. Hobma, de heer Johs. G.
Dijkstra alhier voor de som van f280.
De Woning a.d. Looiersgracht b.d.
Gr. Kerk (perc. XI) in huur bij A.
Draaisma, de heer R. F. Feenstra alhier
voor de som van f 438.
De Woning a.d. Kampensteeg b.d.
Gr. Kampen (perc. XII) in huur bij T.
Visser, de heer P. Platje alhier, voor de
som van f 458.
De Woning daarnaast (perc. XIII) in
huur bij T. Adema, de heer Douwé
Zwaga voornoemd, voor de som van
f 255.—.
Perc. V, het Burgerhuis a.d. Harlin-
gerstraat, in huur bij F. L. v. d. Veer
werd uit de hand verkocht.
Toen wij voor eenige jaren begonnen
met het aanleggen van proefvelden in
Z.W. Friesland, en o.m. ook kaliproeven
namen op grasland, mochten we van ver
schillende zijden daarvoor groote belang
stelling en medewerking ondervinden.
Een der proefnemers zei ons o.a.:
„Het doet me genoegen, dat nu eens ka
liproeven worden genomen op grasland,
ze kunnen wel ophouden met kali proef
velden voor aardappels en bieten. Elk
practisch landbouwer weet onderhand
wel, dat die beslist „kalivreters” zijn en
’t dus noodiger is ze ferm met kali te
bemesten, wil men goede consumptie
aardappelen telen en een flink gewas
bieten verbouwen.”
Toch blijkt, speciaal wat de aardappe
len betreft, dat het nog terdege noodig
is de kalibemesting te herzien en aan te
vullen. We bedoelen hier speciaal het
optreden van het z.g. „blauw”, dat
in welke verschillende vormen het op
treedt en welke oorzaken deskundigen
als bijv. prof. Oortwijn Botjes e.d. er
ook voor aangeven toch terug te voe
ren is tot dit feit, door alle landbouwdes
kundigen als vaststaan erkend: een te
kort aan opneembare kali.
Men meene niet, dat dit verschijnsel
alleen optreedt op zandgronden,’ die uit
den aard der zaak weinig kali bevatten,
maar het treedt even sterk ja nog
sterker op op kleigronden.
Zoo constateert de heer Rauwerda te
Akkrum bij onze lezers wel bekend
„blauwe” aardappels bij landbouwers in
Friesland die geen of weinig kali ge
bruiken (L. Crt. van 8 Dec. 1928).
De heer D. Stieltjes rijkslandbouw-
consulent te Meppel schrijft o.a.
over het verbouwen van aardappels in
de Ysel (klei) streek.
„Herhaaldelijk moeten in den ïaatsten
tijd de verbouwers van aardappelen
naar altijd iets anders, ook nog een an
dere oorzaak hebben kan, namelijk dat
de mensch niet tot „zich zelf” durft te
komen.
Om het leven te overzien en de toe
komst te overdenken. Want dat kan ook.
De mogelijkheid bestaat dat de drukte
wordt gezocht om een andere stem niet
aan het woord te laten, de stem van het
genieten binneif in ons; die getuige en
rechter tevens is.
Want bij de onrust van ons natuurlijk
leven, kan er ook nog zijn een diepere
onvrede, waardoor ons innerlijk leven
uit het evenwicht komt, omdat wij mis
sen de overgave en rust in Hem die de
oorsprong van ons leven is. Die zich
zelf heeft leeren kennen en afgedaald is
tot de diepte van zijn bestaan weet daar
wel wat van, vooral wanneer hij zich
plaatst tegenover hetgeen van hem ge-
eischt, en waarin zoo te kort geschoten
wordt.
Daarom kan de heimelijke onrust ook
haar oorzaak hebben in vrees. Zooals ’t
kind in zijn ongedurigheid verraadt, dat
het iets misdreven heeft. Zooals de schul
dige afleiding zoekt en juist daardoor
vaak aanleiding geeft, dat de aandacht
op hem gevestigd wordt. En hoe verder
van de levensoorsprong en hoe dieper
weggezonken, en hoe meer vervreemd
van het leven Gods,, dolend op eigen
gekozen wegen, vol zonde en strijd, en
verlatenheid en nacht, hoe méér onrust,
totdat eindelijk de levenskruik breekt en
het einde dóór is. Is het niet opmerkelijk
dat als opschrift van schier elke graf
plaats het woord geschreven staat:
„Hier rust?” Alsof ons geslacht daardoor
te kennen wil geven dat eindelijk het
lang begeerde doel is bereikt en verkre
gen werd waarnaar men zoo haakte „de
rust?”
L KLOOSTERBALSEIK^
zoo op prijs stellen en waardeeren en
waar noodig in bescherming hebben te
nemen. Waar dit niet plaats heeft, is
overspanning gewconlijk het gevolg.
Daarom is het zoo’n voorrecht dat wij
één dag in de week hebben, waarop de
arbeid moet stilstaan volgens Hooger
bevel en de menschheid tot zich zeli
heeft te komen.
Dit is maar niet een gril, dit is geen
willekéurige instelling, zonder zin, dit
is een noodzakelijkheid waarop elk acht
te geven heeft. Wie het niet doet, wie de
rustdag misbruikt, wie altijd in hét ge
touw wil zijn, om tijdelijk voordeel te
behalen, of omdat hij n^eent dat het niet
anders kan, hij weet niet hoe hij zich
zelf daarbij benadeelt.
Daar zijn door alle tijden duizenden
menschen geweest, die gedaan en geleefd
hebben, alsof er geen voorschrift betref
fende den rustdag was. Tot hun eigen
schade hebben zij zoowel in hun persoon
als hun bedrijf daarvan de gevolgen on
dervonden. De mensch is nu eenmaal
geen machine en al ware hij dat, dan
was hij nog aan slijtage onderhevig en
moest op tijd rusten om te worden na
gezien of hersteld.
Meermalen zijn er ook in het volkeren
leven pogingen aangewend om zich zoo
los te maken van het rustdag-gebod.
Napoleon heeft de rustdag om de tien
dagen willen vastleggen en in Rusland
krijgt men thans vijf-daagsche werk
week zonder rustdag, maar het zal blij
ken hoe dit de ondergang van het land
zal zijn.
Ook dit gebod wordt niet straffeloos
overtreden, en wreekt zich op den over
treder. Trouwens, de bewijzen dezer
waarhe|id liggen vx>or handen bij elk,
die door de omstandigheden daartoe ge
dreven, wel eens bovenmatigen arbeid
verricht en buitengewoon lange arbeids
tijden heeft. Dan spreken wij immers van
over-spanning.
Hoe menigmaal wordt deze of gene
in de kracht van het leven weggenomen
van hier, als gevolg van te veel arbeid'.
Men heeft de rust niet in acht genomen.
Daar werd van het hoofd tot het hart,
van de spieren en de zenuwen te veel
gevergd en de gevolffti bleven niet uit.
De inzinking volgde, de onttakeling
kwam; de reactie bleef niet uit. Misschien
heel langzaam, maar juist daarom niet
minder gevaarlijk en ook pas na langen
tijd weer te genezen. Of ook wel plot
seling in die mate, dat voor altijd het le-
vensuurwerk stil stond, en de arbeid
voor goed was afgeloopen.
Spreken wij er niet van, dat menschen
weggerukt worden uit het midden hun
ner jaren, of van hun drukke praktijk of
van hun overvloedig werk? En van ach
teren wordt vaak te laat ingezien, dat ’t
anders, had gekund en gemoeten, omdat
te veel gevergd werd van het leven. Het
leven, dat kunstig samenstel van spieren
en weefsels en organen, die allen onder
ling ten nauwste met elkaar in verbinding
staan, zoodat wanneer het eene lid lijdt,
alle leden daarvan de gevolgen onder
vinden, maar waarvan het geheim ons
niet bekend is. Alléén weten wij, dat
het teer is, en dat wij daar voorzichtig
mee hebben om te gaan, en dat niemand
onzer het weer terug kan roepen als het
eens aan het lichaam is ontvloden.
Nu doet zich hier een eigenaardig ge
val voor.
’t Léven heeft de rust zoo noodig,
vanaf het eerste oogenblik dat het er is;
deze is een der eerste voorwaarden van
haar voortbestaan, en toch leven wij in
de onrust en de beweeglijkheid, niet het
minst in onze dagen. Het jacht en het
vliegt en het loopt en het draaft, zoodat
zelfs de Regeering meent te moeten in
grijpen om door wettelijke voorschrif
ten de bedrijven te zeggen hoe en wan
neer en hoe lang de zaken moeten stil
staan om het personeel te doen rusten.
We gedenken hier aan de lange werk
dagen die voorheen in het landbouwbe
drijf voorkwamen en waardoor het leven
van de landarbeiders feitelijk verdeeld
werd door werken en slapen.
Niet minder noodzakelijk was de ver
ordening op de rusttijden in onze fabrier
ken en werkplaatsen, vooral met het oog
op de ontwikkeling van de techniek waar
door de onrust nog meer vermeerderd
werd, omdat anders de jonge levens hier
veel te spoedig gesloopt zouden worden.
Dat alles te samen genomen bezwaart
het leven en doet onwillekeurig vragen:
„Moet dat nu zoo?”
Waat gaat het met ons Jachtend ge
slacht heen hetwelk door materialistische
overwegingen er toe gebracht wordt om
altijd sneller en vlugger en langer te
werken ten koste van het levensgeluk?
En een andere vraag komt daarbij te
vens meermalen boven. Of namelijk die
rustelooze gejaagdheid, dat hunkeren
I
f
f
SOLIED ADRES VOOR
EN
BUIKGORDELS
Inrichten, bijhouden en controleeren
van Boekhoudingen Belastingzaken
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
J De pijn is te verzachten, M
het lijden te verminderen!
Wacht niet tot de kwaal vei* W
ergert, masseer direct met A
L AKKER JV
versacht verrassen
soo goed
