DE N.E.B.A.T. TE BOLSWARD
p
is. tl
exen
TtNTCONJTLLlINüfTHiKtm ..NLiJAI
DE CLOU VAN FRIESLAND,
Jlij
'I
1
HEI
B®
w*1"
Do LULL
-i'l
Herinneringen.
Samenwerking.
I Li
11
Lijst van Standhouders die komen exposeeren
op de N.E.B.A.T., bijgehouden tot 1 Mei.
Onze groots BakkerijtentoonstellinQ
WORDT DEZE ZOMER GEVORMD DOOR
*3)e aantrekkingskracht
c
A
2*
1.0
toonstelling nadere bijzonderheden wel
ke mij bewaard bleven te beschrijven.
D. J. STEENSMA.
Verse
Vrijdags
Leesgeld
Buiten de
Voor het
Leesgeld f
Da
op oi
leven
hetge
Initia
schap
te vei
de w
In
het v
het li
ses c
richt.
Zo
het F
het E
bestr
wat i
bevoi
niet I
uit te
daan
meni
dragi
Na
heel
als s
kleur
zegg'
dit w
over;
eene,
't Is
volk,
nog v.
Wij
zichte
ke lev
en var
de on<
schen
tot el
gen.
En
vast,
lif-lafj
lauwh
het sn
hetwe
elk n.
juiste
scient
dit or
Var
de mt
ten o
waart
zelfs
in vel
de ho
soms
kiest.
Hei
wat
wordt
onze
drach
krach
vaak
lange'
en de
zinnig
speelt
gevoli
wordt
toen a
chenk
ben v
sen g
dat h
of nu
ders
men
meer
moet!
der d.
en zij
En
ven d
staan
laten
stand
soortl
deze
dat rr
te bei
Het is niet voor de eerste maal, dat
Bolsward in het middelpunt van de be
langstelling staat, vanwege een te hou
den Tentoonstelling.
Het is juist dat we, hoewel onze plaats
tot de z.g. kleine steden behoort we hier
op dit gebied een zekere vermaardheid
hebben verkregen.
Reeds in 1889 toen het tentoonstel-
lingsweken nog zeer in het beginstadium
zich bevond;, was het hier, dat de voor
dien tijd groote Bakkerij tentoonstelling
werd georganiseerd. En het is wel deze
tentoonstelling geweest, waardoor de
naam van Bolsward als plaats van ten
toonstelling voor goed is gevestigd.
Deze bakkerij-tentoonstelling ook toen
met medewerking van de‘ vereeniging
voor „Handel en Nijverheid” georgani
seerd, is in alle omzichten een succes ge
weest
Door de ouderen die zich deze nog
herinneren wordt hierover nog altijd ge
sproken, als een onderneming waar het
allernieuwste niet alleen op vakgebied,
doch ook op ander terrein was tentoon
gesteld, doch ook en dit is wel het voor
naamste waar een prettige geest
heersehte, w.aardoor de bezoekers niet
anders dan .aangename indrukken ont
vingen.
Het aantal bezoekers was zeer groot
en de financioele uitkomst dan ook zeer
bevredigend.
Kenmerkend voor de goede geest op
deze tentoonstelling is wel, dat in een
der vakbladen kort geleden een deelne
mer uit Amsterdam daaraan nog een
sympathiek artikel wijdde en zijne her
inneringen weergaf, waaraan hij nu nog
die van de NEB A T uitgaat,
is zoo groot, dat thans reeds
bijkans alle beschikbare ruim
te is verhuurd.
Wekt Uwe vrienden op deze Bolsward gehouden is.
tentoonstelling te bezoeken.
De Heer Osinga, voorzitter van de
Commissie voor Reclame en Publiciteit,
ingesteld door het Hoofdcomité van de
Internationale Bakkerij Tentoonstelling
welke vanaf 7 12 Juli in Bolsward
gehouden zal worden, verzocht mij in
enkele krantenartikelen mijne herinne
ringen weer te geven omtrent de Bak
kerij-tentoonstelling, welke in 1889 in
Overheid, corporaties en burgers heb
ben telkens elkaar weten te vinden, en
door loyale samenwerking iets daar we
ten te stellen dat heinde en ver de aan
dacht trok.
Op grond van de geschiedenis van
Bolsward, verstouten wij ons nu tot een
nog geweldiger onderneming, en wij
zijn er zeker van dat ook nu geen mis
lukking, geen vrees behoeft te bestaan,
indien de aloude geest over ons weer
vaardig wordt. Dan geeft elk burger
belangeloos wat hij geven kan, om sa
men het algemeen belang te dienen.
Met erkenning van elkanders begin
selen, en mijdende wat deswege zou
kunnen krenken, staan wij schouder aan
schouder, één, als echte Bolswarders,
om de nationale Bakkerij-tentoonstel
ling schitterend te doen slagen.
Alle Nederlanders kunnen dan de
overtuiging wegdragen dat zij tijdens
de tentoonstelling zich hier aangenaam
kunnen verpoozen, en de geest van sa
menwerking welke de bevolking siert,
zal niet nalaten de bezoekers te inspi-
reeren, die hier van kennis en kunst, bij
een gastvrij en gul onthaal veel schoons
kunnen genieten.
Bolsward, April 1930.
D. B. EERDMANS.
Vele ingezetenen der stad en omlig
gende plaatsen zullen zich deze schitte
rend geslaagde Tentoonstelling, welke
gehouden is op het z.g. Hengstepad en
in de Broerekerk, nog wel herinneren,
doch het is mogelijk dat de Heer Osinga
gelijk had, toen hij beweerde dat er
maar enkele menschen meer zullen zijn,
die hiervan bijzonderheden kunnen ver
tellen.
Dat mij vele en aangename herinne
ringen aan deze tentoonstelling be
waard bleven, wil ik toeschrijven aan
het toeval n.l. dat zij gehouden werd in
den tijd, dat ik als jongmensch van 18
jaren geroepen werd de leiding van de
bakkerij mijner moeder in Nijland op
mij te nemen.
Met bakker Kooijenga, thans te
Kimswerd, die mij daarbij als bediende
werd toegewezen, en al heel spoedig
mijn vriend werd en bleef tot op dezen
dag, zagen wij met belangstelling uit
naar de groote gebeurtenis die er speci
aal voor de beoefenaren van ons vak in
Bolsward zou plaats hebben. Wij bakkers
maakten destijds overal zeer moeilijke
tijden door; tengevolge van algemeen
heerschende malaise, wierpen vele jon
ge menschen zich op het bakkersvak in
de hoop zich na enkele jaren van onder
richt, ergens in stad of dorp als patroon
te kunnen vestigen. „Bakkers moatte
der altyd bliuwe”, zoo redeneerde men,
eene redeneering die ongetwijfeld waar
heid bevat, doch niet heelemaal opgaat.
Men verloor uit het oog dat tengevolge
van deze overproductie van jonge bak
kers, die overal nieuwe bakkerijen op
richtten, de concurrentie zoo scherp
mogelijk gevoerd werd, waardoor het
schier onmogelijk was, zich ergens ’n
bestaan te veroveren.
De helderste voormannen uit de Bak
kerswereld in ons land zagen heel goed
in dat deze toestand op den duur on-
S. L FABER_
Wij maken Hoofdcomité en Sub-
commissies er op attent, dat de ®°fl
verschijnende nummers van deze Ten-
toonstellingscourant benut kunnen
worden voor het publiceeren van ver
schillende mededeelingen betreffende
het door hen verzorgde onderdeel der
feesten.
De datums van het verschijnen doer
speciale Tentoonstellingscourant «F
voorloopig vastgesteld op 23 Mei, i
(of 13) Juni an 27 Juni.
N.V. J. H. HAMMINGH’s Fabrieken Groningen.
Fa. J. A. BAKKER Bolsward.
Fa. OLLAND Utrecht
THE BRITISH HOLLAND ARKADY COMP. Anstenfe»
TABAKSFABRIEK LIEFTINCK Groningen.
ERVEN Wed. J. VAN NELLE Rotterdam.
N.V. G. J. BENIER Den Haag.
N.V. MEELFABRIEK „HOLLAND” Amsterdam.
N.V. BISCUITFABRIEK „VICTORIA” Dordrecht
SOJA MEELFABRIEKEN.
N.V. BAKKERIJ-CENTRALE Amsterdam.
N.V. Nieuwe Schiedamsche GISTFABRIEK Schiedam.
N.V. E. N. O. D. Amsterdam.
Fa. KOOPMANS en VAN DER MEULEN Haüum.
N.V. BRUINKOOLBRIKETTEN MIJ. Amsterdam.
Fa. ZWARTENKOT en VAN DER WOUDE Groningen.
N.V. MARGARINE-UNIE Rotterdam.
Fa. NIEULANT PELKMAN Rotterdam.
Verkoopkantoor KON. SHELL PROD. Den Haag.
'Firma Wed. P. CUPERUS Bolsward.
FRIESCHE SCHILDERSVEREENIGING.
N.V. GIST- en SPIRITUSFABRIEK Delft.
DETHMERS en C. Sneek.
JFa. WOLDRING en IDEMA Groningen-
IFa. M. J. VOS Haarlem.
N.V. VAN DEN BERGH’s BROODFABRIEK Leeuwarden
N.V. NOURY en VAN DER LANDE Deventer.
W. O. J. NIEUWENKAMP’s HANDEL-MIJ. Amsterdam
H. J. DOELEMAN Zierikzee.
N.V. MEELFABRIEKEN DER NED. BAKKERIJ R’dam.
N.V. HANDELSv. J. S. POLAK Steenwijk.
N.V. MEELFABRIEK „FORTUNA” Leeuwarden.
(JEMEENTELIJK GASBEDRIJF Bolsward.
N.V. Fabriek van Melkproducten „HOLLANDIA” Bolsward.
N.V. BISCUITFABRIEK „DE LINDEBOOM” Mijdrecht
N.V. HET LANDBOUWHUIS Sneek.
I'ï.V. E. OSTERMAN en Co. Amsterdam,
Fa. H. v. d. ZEE Jr. Amsterdam.
N.V. Fabriek van Voedingsmiddelen „MAGGI” A'dam.
N.V. KOOPMANs MEELFABRIEKEN Leeuwarden.
GRIECHISES KORINTHEN SYNDICAT Hamburg.
Fa. BIEDERMAN Amsterdam.
Fa. K. PLANTINGA en Zn. Bolsward.
N.V. „NUTRICIA” Zoetermeer.
Fa. SASSEN.
Fa. GEBR. SCHOUTEN De Bflt
F a. BROEKHUIZEN Leeuwarden.
Fa. BAKKER Leiden.
Fa. KRAMER Amstelveen.
Fa. BUISMAN Zwartsluis.
houdbaar moest worden en besloten
reeds in 1880 tot oprichting van den
Nederlandschen Bakkersbond.
Tot de oprichters van dezen Bond
behoorden ook enkele Bolswardsche
bakkers, o.a. de heer W. H. Nederhoed,
W. Propstra, I. S. Faber, H. J. Hommes
W. Harkema, A. Veen, die allemaal
sinds lang niet meer zijn, en de heer A.
O. Kroeger, die zich thans in Amerika
bevindt, doch naar men ons van be
trouwbare zijde mededeelt die a.s. Ten
toonstelling nog hoopt mee te maken.
Genoemde bakkers vormden met el
kaar te Bolsward onmiddellijk ’n Afdee-
ling van den pas opgerichten Bond en
namen van den beginne af met zeer veel
belangstelling deel aan alles wat ter
vergaderingen behandeld werd. Eén
hunner, wijlen de Heer W. H. Neder
hoed, werd zelfs gekozen als lid van
het Centraal Bestuur, wat waarschijn
lijk mede aanleiding geweest is, dat er
in 1888 besloten werd de volgende jaar
vergadering te Bolsward te houden.
Meestentijds werd toen, evenals nu
nog, ter plaatse waar deze verga
dering gehouden werd eene Tentoon
stelling georganiseerd, en we kunnen
ons voorstellen dat de Bolswardsche
bakkers indertijd met gemengde gevoe
lens het besluit der vergadering geac
cepteerd hebben. Ze spraken er over ter
vergadering van „Handel en Nijver
heid”, precies zooals ook nu gebeurd is
eri in overleg met het Bestuur dezer
plaatselijke vereeniging werd besloten
tot het houden eener Tentoonstelling
vanaf 613 Augustus 1889.
Zooals ik reeds schreef, zagen wij als
jonge vakmenschen de dingen die er
zouden gebeuren met bijzondere be
langstelling tegemoet; dagen van te
voren gingen we ’s avonds naar Bols
ward op verkenning uit om inrichting
van het terrein, bouw van ovens enz.
enz. goed te volgen tot eindelijk de
groote dag aanbrak, waarop de opening
zou plaats hebben.
Het spreekt wel van zelf dat wij des
tijds nog slechts mochten toekijken; we
behoorden nog tot de jongere generatie,
die eerst later in de georganiseerde bak
kerswereld ’n woordje zouden meespre
ken. Doch om vooral tijdig ’s middags
op het Tentoonstellingsterrein aanwezig
te kunnen zijn, waren we ’s morgens ’n
uurtje vroeger begonnen, zoodat we on
getwijfeld tijdig op ’t appèl geweest
waren; doch ’s morgens omtrent 8 uur
begon de klok te kleppen en ging de
mare van mond tot mond „de pleats fen
Lqlke v. d. Meer stiet yn ’e brÊn.” Dit
was voor ons even ’n leelijk oponthoud,
doch het gelukte ons ’s middags op tijd
aanwezig te zijn. De houten schuttingen
waren weggebroken en vervangen door
’n keurig met vlaggen en wimpels ver
sierd hek, waarmee het Hengstepad voor
publieke toegang afgesloten was. Bij de
controlepost voorzag de algemeen beken
de heer Nieuwenhuis ons van ’n doorloo-
pende kaart en vertelde ons direct al dat
er veel moois te zien was en voor ons in
vele opzichten iets viel te leeren. Op het
terrein en in de Broerekerk, welke zich
bijzonder goed leende als Tentoonstel
lingsgebouw was het propvol met
menschen, die van heinde en verre
saamgestroomd waren om de nieuwste
vinding van Bolsward’s burgerij op het
gebied van feestelijkheden een Bak-
kerij-Tentoonstelling bij te wonen.
Van eene nauwkeurige bezichtiging der
vele stands kwam deze middag niet veel
terecht, althans bij ons niet, die er nog
zooveel anders aantroffen waarin ’n
jongmensch van ongeveer 20 jaar be
lang stelt, maar toch herinner ik mij nog
heel goed dat de eerste Tentoonstel-
lingsdag voor ons aangenaam verliep.
’n Volgende keer hoop ik van de Ten-
Er wordt onder de volkeren veel ver
deeldheid gevonden, in godsdienstig, po
litiek en maatschappelijk opzicht
Hetzelfde vindt men onder het volk
van elk land afzonderlijk, en zet zich
voort in de steden en dorpen.
Ook Bolsward ontkomt daaraan niet.
Welk een verschil in godsdienst, ge
tuige de vele kerken, welk een onder
scheid in politieke richting, gezien de
vele politieke partijen, welk een uiteen-
loopende ideeën op allerlei terrein over
al, en dus ook in de plaats onzer inwo
ning. En dan iets te willen zeggen over
samenwerking lijkt hoogst moeilijk.
Samenwerking onder een bepaalde
groep der bevolking is nog denkbaar,
waar allen een gelijk beginsel of doel
voorstaan, hoewel ook dan zelfs nog de
zoo gewenschte saamhoorigheid niet
steeds tot zijn recht komt.
Maar algemeene samenwerking van
heel de bevolking in al zijn schakeerin-
gen zou men bijna ondenkbaar achten.
En toch zal die te Bolsward gevonden
moeten worden, om de groote nationale
Bakkerij-tentoonstelling te doen slagen.
Een onderneming die tot nu toe alleen in
de groote steden van ons land werd ge
organiseerd, zal nu te Bolsward de ten
ten opslaan, en voor het welslagen van
dit grootsch gebeuren neemt de burge
rij van Bolsward de verantwoordelijk
heid op zich.
De vraag dringt zich aan ons op of
een kleine stad deze verantwoordelijk
heid wel kan dragen met hoop op suc
ces.
En het antwoord zou beslist ontken
nend moeten zijn, indien niet heel de
burgerij, zonder uitzondering, bereid
was tot het welslagen mee te werken.
Nu heeft elk land en volk zijn ge
schiedenis, en blijkt uit de historie dik
wijls, hoe *n klein volk tot groote daden
in staat was. Ook ons kleine Nederland
heeft in vroeger eeuwen wel kloeke da
den mogen verrichten.
Zoo gaat het ook met de bevolking
van een kleine stad, die ook weer een
eigen geschiedenis heeft.
Als men ons vraagt wat in Bolsward,
ook in het verleden steeds tot groote
ondernemingen in staat stelde, dan is
het de geest van eendrachtige samen
werking, die hier steeds geheerscht
heeft. Zulks is gebleken bij tal van ge
beurtenissen binnen onze veste, waaron
der ook vele tentoonstellingen, zooals de
groote Bakkerij-tentoonstelling in 1889,
de groote schilderstentoonstelling, enz.
Ook de groote herinneringsfeesten, zoo
als het Gysbert-Japiksfeest, de onafhan-
keüjkheldsfeesten in 1013, waarvan het
schoone Jullana-Earic nog aan blijvend
aandenken bindt.
lijke kansel alleen is een studie waard.
Niet zoo overoud nog. „Maar” 250 jaar
ruim.
En dan is er eindelijk nog de oudste
van onze kerken: de Broerekerk.
Er was een tijd, dat de Broerekerk
een verouderd gebouw was, bezig te
vervallen tot een ruïne. Booze tongen
spraken toen van een leelijke oude
steenklomp. Wat men zich niet vergis
sen kan! Is de unieke voorgevel mis
schien, in plaats van een „steenklomp”
het monument van Middeleeuwsche
bouwkunst.
Gelukkig dat Minister Kuyper, eere
zij zijn nagedachtenis, die vervallende
oude, neen niet poederkwast en lippen
stift heeft gereikt, neen, wat doet zoo’n
oude stAnfries” daarmee! De Middel
eeuwen waren daartoe veel te gezond.
Maar wel, dat knappe dokters door hem
in staat gesteld zijn de kwalen van den
ouderdom te genezen. En zoo goed zijn
ze genezen, dat de oude Broerekerk nu
schittert in de oude schoonheid. Het zou
ons veel te ver voeren. U de schoone lijn
te wijzen; gaat er liever eens voor
staan en ziet dat niet alleen moderne
bouwers durven.
Mijn epistel is al schrijvende langer
geworden dan ik had bedoeld, ik ga
eindigen, maar niet zonder U allen die
dit lezen, te noodigen, komt zelf naar
hier, bezoekt de N. E. B. A. T., maar
ook Bolsward”s oude gebouwen. Ze
zijn iederen dag voor vreemdelingen te
bezien.
Aangenaam zal het mij zijn dat velen
mogen komen en genieten in onze goede
stad van hetgeen geboden wordt.
S. J. PRAAMSMA.
1
steeds als een der prettigste zijne’ va-
canties terugdacht
Later zijn op deze bakkerij-teitoon-
stelling nog een viertal andere gevolgd,
welke allen, zonder] uitzondering ge
slaagd zijn.
Sindsdien is er langen tijd over ver-
loopen dat op dit gebied in Blsward
iets werd georganiseerd.
De ontwikkeling van het tenoonstel-
lingswezen en de hooge eischei die te
genwoordig aan een dergelijke expositie
worden gesteld, maken dat aat het or-
ganiseeren er van groote bezwaren zijn
verbonden.
Men durfde het eigenlijk alleen aan In
groote plaatsen, welke gemakrelijk zijn
te bereiken en die de bezoekers op zich
zelf reeds veel hebben aan te bieden om
het te ondernemen.
In bakkerskringen was er echter
reeds lang over gedacht ooi hier de
groote jaarlijksche bakkerijteitoonstel-
ling eens te houden en de gelegenheid
was daarvoor dit jaar bijzonder gunstig.
Vajnwege den Nederlandschen Bak
kersbond kregen we de toezegging, dat
de groote algemeene vergaderiig hier in
Bolsward zou worden gehouden eti we
daardoor verzekerd werden van de komst
van een talrijke schare bakkes uit ge
heel Nederland.
Een beroep werd weer gedatn evenals
in 1889 op de vereeniging „Handel en
Nijverheid” welks bestuur direct haat
volle medewerking toezegde, zoodat we
het hebben aangedurfd de groote bakke
rij-tentoonstelling hier ïn Bolsward te
doen houden.
De groote bezwaren en het vele werk
er aan verbonden, heeft het Uitvoerend
Comité op zich genomen in de verwach
ting dat het op de spontane medewer
king van de Bolswardsche burgerij zon
kunnen rekenen.
En het is gebleken dat deze, door leder
voor de volle 100 wordt gegeven.
Er zijn in de verschillende sub-comité’s
reeds een groot aantal personen belan
geloos werkzaam voor het welslagen van
onze tentoonstelling.
We twijfelen er dan ook niet aah of
met deze medewerking zal ook de N. E-
B. A T. in Bolsward schitterend slagen.
Wanneer het weder medewerkt zul
len we zeker op een zeer groot bezoek
kunnen rekenen.
Reeds thans staat de N. E. B. A. T- H
het middelpunt van de belangstelling van
de bakkers uit het geheele land.
Bolsward heeft In dit opzicht een goe
den naam en we vertrouwen, dat de tal
rijke bezoekers hier prettige dagen zul
len doorbrengen en aangename indruk
ken medenemen.
,r
JA VOOR HET GEHEELE NOORDEN,
Het zij, zooals het wezen mag, het
plechtige wit staat ook
eerbiet
terwerk van den schilder moge dan
schuil zijn gegaan, de houtsnijkunst kan
Fa. H. J. HOOGHOUDT Groningen.
tige wit staat ook goed bij het
:dwaardige bouwwerk. Het mees-
1
I
'9,
MÏ||
I
I
Wj
voora
bijzoi
wann
de nc
perso
geda;
van 1
i?j*w»** —I
I 1
