JELLEIÏIft’S KALUERDRARH
want dat middel is radicaal.
DE VRIES.
Voor engros: Het Witte Kruis, Joure
De Bolswardsche Courant en Westergoo
INVLOEDEN.
Woensdag 14 Mei 1930
25^wJaargan8
No 37.
Stadsnieuws.
Uit den Omtrek.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
en
tam,
A
r,
II
een
hef
on-
aver
r de
<!e
n de
enen
Wie was IJe Wijkstra? Uit de verkla
ringen der getuigen deelen wij het vol
gende mede:
Van der jeugd af aan, was hij gewoon
eigen heer en meester te zijn, waarbij
natuurlijk opvoeding, huiselijke omstan
digheden en omgeving als zoovele fak-
toren meewerkten.
Zoo werd hij een vrijbuiter, voor wien
jagen en stroopen een lust werd, en het
vrije veld zijn terrein. Met karabijn en
buks, met geweer en browning leerde
hij omgaan als een kameraad en als
scherpschutter miste .hij niet veel het
doel. In de jeugdjaren werd hij voeger,
om in ledigen tijd ook wel op klompen
maken zich toe te leggen en in beide be
drijven was hij geen brekebeen.
Zijn metselwerk was goed; zijn klom
pen voldeden best en degenen met wie
hij werkte mochten hem graag. Daarbij
was hij eerlijk, en vlijtig, en een man-van
zijn woord, die vanwege heel zijn op
treden een zeker overwicht over anderen
had.
IJe kon wat een ander niet kon. IJe
had een ontzag hetwelk anderen uit zijn
milieu niet hadden en dat niet het minst
ook, omdat IJe iets geheimzinnigs over
zich had, hetwelk hem bulten en ook bo
ven de samenleving plaatste. Daarbij
had hij het gevoel van meerwaardigheid
en stond vooral het „eigen ik” in het
middelpunt van zijn leven. Naast zijn
liefhebberij voor de jacht, beoefende hij
de muziek door het bespelen eener har
monica, naar het genoegen en vaak ter
bewondering van de dorpelingen. IJe kon
alles spelen wat hij hoorde, en vond in
die klanken zijn genoegen.
Voor dingen waar andere jonge men-
schen van zijn leeftijd zich mee bemoei
den, had hij geen oog en oor. Het sexu-
eele leven was bij hem niet tot ontwa
king gekomen. Eens ried hij een familie
lid, tevens patroon bij wien hij in dienst
was, dat hij zich onthouden moest van
drank en vrouwen omdat deze voor vele
mannen den ondergang werden.
Veel las hij, en kreeg ook daardoor
een zekere overwaarde over anderen uit
zijne omgeving. Vooral las hij socialis
tische en communistische geschriften,
zonder zich daarom bij een bepaalde
groep of partij aan te sluiten. Tegen
Wijnkoop had hij evenveel in te brengen
als tegen Colijn, en daarom bleef hij bui
ten de politiek. Eens weigerde hij aan
een staking deel te hemen, omdat hij
„vrij” wilde blijven en zich door nie
mand, ook niet door een organisatie over
heerschen liet.
het alleronverwachtst bij de uitoefening
van hun plicht aan hen ontnomen wer
den.
O. A. Leverland, f
De vorige week is alhier overleden de
ifeer G. A. Leverland een in Bolsward zeei
bekende en ook zeer geziene figuur op
onderwijsgebied.
Verschillende Bolswarders, wie nu ’n
zeer goede maatschappelijke positie be-
kleeden, hebben hun opleiding aan den
heer Leverland te danken.
Het was een onderwijzer met groote
liefde voor zijn taak. Ook als correspon
dent der Leeuwarder Courant en mede
werker aan het advertentieblad Wonse-
radeel stond de heer Leverland zeer goed
bekend en werden zijn verslagen altijd
met graagte gelezen.
Bijzondere liefde had de heer Lever-
land voor het tooneel en het is speciaal
het Krite-tooneel in Bolsward, dat onder
zijn leiding heel veel mooie stukken heeft
opgevoerd en verschillende prijzen wist
te behalen.
Na een welbestede onderwijzersloop
baan was hem nog eenige jaren van rust
gegeven, waaraan nog altijd te vroeg de
dood een einde maakt.
Derhalve meer in- dan afge
schreven
ARUM, 10 Mei. In de gisteravond ge
houden vergadering der afdeeling Arum
van de N. V. tot Afsch. van Alcoholh.
Dranken, werd onder meer medegedeeld,
dat de z.g. Blauwe Auto van Harders
met medewerking van de onthouders-
zangvereeniging te Bolsward op 12 Juli
ook Arum zal aandoen.
Verder werd in de door het vertrek
van den heer J. Faber ontstane vacature
voorzien door benoeming van mej. A.
Sinnema als bestuurslid.
A dve r t e n t i n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Aangesloten by het Bureau
voor oplaagcontrêle.
ei
elijlt-
slijke
Rijkspostspaarbank,
opgave betreffende het postkantoor
Bolsward, over de maand
April 193Ü.
Aan bovengenoemd kantoor werd in
den loop der maand op spaarbankboek
jes ingelegd f302694
en terugbetaald f7344.13
en
eno-
ivin-
mis-
30g;
ge-
wn-
De Zomertijd.
We herinneren onze lezers er aan, dat
de Zomertijd ingaat in den nacht van
Woensdag op Donderdag a.s.
Wanneer het in deze nacht 2 uur aan
wijst is het 3 uur geworden.
Wie dus Donderdag niet de gedachte
wil hebben, zich te verslapen, zette
Woensdagavond bij het naar bed gaan
de klok één uur vooruit
ild-
jen
:er-
ran
>u-
38
ijv.
n-
:on-
cht-
oge
ge
tan
de
ter
En
ter-
ge-
ais
nin-
agte
ut,
ou-
:ht-
het
erl-
'or-
Telegram I
Derhalve minder ingelegd dan
terugbetaald f4317.19
Het aantal nieuw uitgegeven spaar
bankboekjes bedroeg 7.
Door tusschenkomst van dit kantoor
werd ter Directie op staatsschuldboekjes
ingeschreven nominaal f 100
en afgeschreven f
De oplaag van het
Dinsdagnummer
is thans gestegen tot 4500
exemplaren.
Een welverdiende hulde.
Onze bekende vroegere stoombootka-
pitein de heer S. O. van der Meer vierde
de vorige week zijn zeventigsten verjaar
dag.
De Vereeniging voor Friesqhe Stoom-
eh Motorvaartbelangen waarvan de heer
Van der Meer een der oprichters is en
welke Vereeniging door hem vele jaren
als bestuurslid bij verschillende gelegen
heden is vertegenwoordigd, bood hem
op dien dag als dankbaar bewijs voor de
vele diensten aan de Vereeniging bewe
zen een wandelstok met zilveren knop
aan.
Wij willen hopen, dat het nog jaren
zal duren voor de heer Van der Meer
door ouderdom gedwongen een
practfsch gebruik van dit cadeau zal
moeten maken.
W1TMARSUM, 13 Mei. De traditio-
neele verhuisdag 12 Mei ligt weer achter
Het laat zich begrijpen dat elk vol ont
zetting vervuld werd, voor een man die
op deze ongehoorde wijze vier kostbare
levens uitblies, en zich schuldig maakte
aan een viervoudigen moord. Geen won
der, dat de vreeselijkste verwenschingen
vanuit het publiek over zulk een misdadi
ger werden uitgesproken en als hij zoo
in handen gevallen was van de massa,
zou ongetwijfeld ook zijn laatste ure ge
slagen zijn. Daarop werd deze zaak voor
de Groninger rechtbank behandeld, en
naar het hooren van de getuigen, ver
dachte veroordeeld tot levenslange ge
vangenisstraf. Een vonnis waarmede, ook
volgens het oordeel van het publiek aan
het recht was voldaan, getuige het ap
plaus van de publieke tribune.
Hiermede was evenwel de zaak niet
afgedaan. Niet het minst ook door het
pleidooi van den verdediger van verdach
te, ging deze in hooger beroep, waarbij
ook de Officier van Justitie zich aansloot
en kwam deze zaak thans voor het Ge
rechtshof te Leeuwarden, hetwelk na een
kort verhoor besloot tot een psychia
trisch onderzoek van verdachte en wel
door de bekende psychiaters Prof. Wier
sma en Dr. Mesdag van Groningen.
’t Resultaat werd, dat na maanden
lange waarneming verdachte als wel
toerekenbaar werd beschouwd en daar
om de zaak opnieuw moest dienen.
Deze is daarop j.l. Donderdag en Vrij
dag j.l. opnieuw behandeld en daarop
Maandag 11 dezer voortgezet in tegen
woordigheid van honderden belangstel
lenden, onder welke ook tal van leden
van de rechtelijke macht en vele advoka-
ten. Niet minder belangrijk werd deze te
rechtzitting omdat in Professor Grun-
baum en Prof. Roels beiden hoogleeraar
te UWecht nog twee deskundigen ge
hoord werden, die evenwel tot een ge
heel andere en tegenovergestelde con
clusie kwamen, dan de belde eerstge
noemde geleerden, maar waardoor zij
naar wij meenen de taak zoowel van den
advocaat-generaal als voor de raads-
heeren van het Hof, oneindig moeilijket
werd.
Districtsmeeting.
Zondag j.l. werd door de Werklleden-
vereen. een districtsmeeting gehouden in
het gebouw der afd. Bolsward.
Het groote en ruime gebouw was ge
heel gevuld met belangstellenden, ook
uit verschillende plaatsen uit den -om
trek.
De WelEerw. Pater Wouters O. E. A.,
hield een zeer mooie indrukwekkende
rede, die onder ademlooze stilte werd
aangehoord.
Het zangkoor der St. Franciscuskerk
zong in de patize en aan het slot der
meeting enkele liederen. Het geheel mag
als bijzonder geslaagd beschouwd en is
een succes geweest voor de organisa
tors.
ons en velen in het dorp en daarbuiten
moesten weder van huis en woonplaats
verwisselen,t dat vele adreswijzigingen
ten gevolge heeft.
Een drietal landbouwers en veehou
ders hebben het bedrijf opgeheven en
één verplaatste zich naar elders. Eene
bijzonderheid dat een viertal boeren zich
in onze omgeving hebben gevestigd.
WOMMELS, 10 Mei. In de heden ge
houden vergadering van den Raad dezer
gemeente waren aanwezig alle leden.
Medegedeeld werd dat een drietal re
clames in beroep tegen aanslagen in de
wegenbelasting door den Raad van Be
roep waren afgewezen.
Besloten werd bij den Minister in be
roep te gaan inzake de vaststelling door
Gedeputeerde Staten van het bedrag om
vattende de uitgaven voor politie, onder
wijs, armwezen en de voorzieningen te
gen werkeloosheid voor deze gemeente
ter uitvoering van de wet op financieele
verhouding tusschen Rijk en Gemeente
en wel alleen wat betreft tegen het
schrappen van de bedragen voor vakon
derwijs voor openbare en bijzondere
scholen.
Naar aanleiding van een adres van de
Nationale Commissie tegen het Alcoho
lisme, gevestigd te Utrecht, werd beslo
ten het aantal vergunningen voor den
verkoop van sterken drank in het klein
terug te brengen van 6 op 4 en in ver
band daarmede bepaald, dat het maxl-
mum-aantal vergunningen door B. en W.
te verleenen, zal bedragen voor de wijk
gevormd door het dorp Wommels 2;
voor Oosterend en Roodhuis 1, n.l. te
Oosterend en voor Lutkewierum en Rien
1.
Voor bewezen politiediensten werd
aan den Rijksveldwachter Bruinsma over
1929 een gratificatie toegekend van f35.
Besloten werd met de andere aange
sloten gemeenten te garandeeren een
geldleening groot f 2.000.000, aan te gaan
door de N.V. Intercommunale Waterlei
ding, gebied Leeuwarden, tegen zooda
nige koers en rentevoet dat de te betalen
rente omgerekend tegen pari koers niet
meer bedraagt dan 5y2 ’s jaars, af te
lossen in ten hoogste 40 jaren.
Verder werd het vermenigvuldigings-
cijfer voor de heffing van plaatselijke in-
komstenbellhstir^g, dienst 1930/31, be
paald op 3 (vorig jaar 2%).
Naar aanleiding van een adres van de
afd. Hennaarderadeel van de Friesche
Maatschappij van Landbouw werd na
ruime discussie met 6 tegen 5 stemmen
in beginsel besloten tot het oprichten van
een openbare lagere landbouwschool te
Wommels (voor stemden de heeren
TJERKWERD, 12 Mei. De timmer-
zaak eigen en bewoond door den heer
R. Posthumus, alhier, is onderhands ver
kocht aan den heer W. J. Wijnia te
Sneek.
ARUM, 12 Mei. De opbouw van ons
Dorpshuis vordert flink. Fundament,
wanden en een deel van het dak zijn
thans gereed, zoodat men zich nu eenigs-
zins een denkbeeld kan vormen, hoe het
gebouw in de naaste toekomst er uit zal
zien.
Waar deze Instelling de hoofden en
harten van vele ingezetenen onzer woon
plaats bezig houdt, was het niet te ver
wonderen, dat menig nieuwsgierige gis
termiddag een kijkje ging nemen. Het
gaf vrij wat drukte in het anders zoo
stille gedeelte van ons dorp.
0<is aller leven wordt beïnvloed. Alle
leven wordt beïnvloed. Daarvoor is het
leven. Wat dood is staat daarbuiten, wat
trouwens ook al weer in volstreken zin
niet gezegd kan worden, omdat ook daar
nog de negatieve werking van de ver
nietiging en de verderfenis wordt gade
geslagen, in de vernieling en ondergang
en het weerkeeren tot het stof. Zoo staat
dus alle leven onder de inwerking van
de omstandigheden waaronder het ge
leefd wordt, en hebben deze allen hunne
beteekenis en gevolgen.
Heel de atmosfeer waarin wordt ge
leefd, de menschen, de toestanden, de
omgeving, het milieu waartoe men be
hoort, het voedsel en de drank die ge
bruikt wordt, zelfs de lucht die men in
ademt, te veel om op te noemen, bewuste
ep onbewuste krachten1,, stoffelijke en
geestelijke factoren, zij allen te samen
werken mede om het leven te vormen,
te leiden, richting en stuur te geven, en
bf te maken tot een zegen öf tot een
vloek; aan zijne bestemming te doen be
antwoorden door hef tot de hoogste ont
plooiing en de grootste volmaking te
brengen, voor zoover zulks in een onvol
maakte wereld met tal van degenereeren-
de machten en invloeden mogelijk is, of
dat leven te vernielen, en te doen onder
gaan in donkerheid en nacht. Eene des
illusie misschien, maar een mislukking
ongetwijfeld.
Elk wie zich zelf kent, en het leven
heeft leeren kennen zal dit alles bij er
varing weten, en anders zal de tijd hem
bij een ernstige levensbeschouwing en
het nadenken over ’t gecompliceerde le
vensprobleem hem daartoe wel brengen.
Hoe wij tot de overweging dezer ge
dachten komen? Dezer dagen Is in onze
provincie een zeer belangrijke rechtzaak
behandeld. Voor het Hof stond ander
maal IJe Wijkstra uit de gemeente Groo-
tegast terecht linl Januari 1929 geheel
onverwacht algemeen bekend geworden,
uit het vreeselijk drama hetwelk zich al
daar in het vroege morgenuur heeft af
gespeeld, toen het blanke sneeuwkleed
rond de woning van „Lutje IJe” gekleurd
werd door het bloed van een viertal
plichtsgetrouwe ambtenaren, die zich al
daar krachtens hooger bevel bevonden,
voor de uitoefening van hunne taak, en
de handhaving van het gezag. Men zal
zich de geschiedenis herinneren.
Een gehuwde vrouw maar die geen
moeder voor hare kinderen was, had In
armoede deze achtergelaten terwijl haar
man wegens een vergrijp in de gevange
nis zat, en bij een anderen man, die niet
gehuwd was, haar intrek genomen.
Wegens deze verlating harer kinderen
had zij zich voor de rechtbank te ver
antwoorden en ontving daartoe de dag
vaarding. Toen deze kwam, weigerde
zij vrijwillig te gaan en omdat gevreesd
werd voor verzet van de zijde van den
man, bij wien ze inwoonde, gingen in
het vroege morgenuur een viertal politie
agenten gewapend er op uit om haar
goed- of kwaadschiks te halen.
Toen kwam het drama.
De politie vond de deur gesloten, de
vrouw ongenegen mee te gaan en toen
zij daarop gesommeerd werd, klonken
het volgend oogenblik schoten, gevolgd
door meerdere en werden al de vier po-
litie-agenten getroffen.
Daarop heeft de man, in wien het dier
ontwaakt was, zich geworpen op dege
nen die hem ontnemen wilden, wat hij nu
niet meer missen kon en heeft, hoewel
zelf door een schotwond getroffen in
zijri been, met eenj geopend mes den
slachting aangericht en heel de politie
macht, hetzij nog levend en in bewuste
lozen toestand neerliggend, hetzij reeds
gedood, afgemaakt. Daarop heeft hij
zijne woning in brand gestoken, ten ein
de deze van den aardbodem te doen ver
dwijnen en elk spoor van dit bloedig
drama uit te wisschen en is toen op pad
gegaan om voor zich zelf geneeskundige
behandeling in te roepen, en hoewel nog
zwaar gewapend, op weg daarheen zich
gewillig te laten gevangen nemen om
over deze gruweldaad gehoord te wor
den.
Ziedaar in het kort de feiten, die heel
het land in opschudding brachten, die
el kmet schrik en afgrijzen vervulde, en
n>et het minst medelijden deed hebben
met de vrouwen en kinderen, die zoo op
Toen kwam de vrouw in het spel. Aal
tje Wobbes, geboren Van der Tuin, zijn
naaste buurvrouw, wier man in de ge
vangenis zat, en waar hij voorheen wel
aan huis kwam om te luisteren naar de
gramofoon en daardoor de wijsjes leer
de voor zijn harmonica, kreeg hem in
haar net.
Toen hij uitbleef, en niet meer bij haar
kwam omdat hij ditongepast vond,
klopte zij op de ruiten en lokte hem naai
binnen.
Dat werd het begin van zijn onder
gang, waartoe hij gepraedistlneerd werd
en nu deze vrouw het middel moest wor
den. Wijl zij met hartstocht hem aanhing
ontwaakte in hem wat hij tot nog toe niet
gekend had, en kon zich niet meer van
haar los maken, toen zij, ten koste van
eigen vleesch en bloed bij hem onderdak
zocht. Zoo werd hun beider leven meer
en meer één, waardoor zelfs de moeder
van IJe hare plaats voor deze vreemde
vrouw ging ruilen, omdat hij zich niet
waarschuwen liet. Trouwens IJe was niet
de man er voor om zich door wie ook
te laten gezeggen en overheerschen.
En toen kwam de explosie, de uitbar
sting, en daarmede de ontgoocheling.
Politie in uniform die hem al eens zijn
geliefd jachtgeweer ontnomen had en
waardoor ongetwijfeld in hem een wrok
was ontstaan jegens het gezag, kwamen
hem nu de vrouw ontnemen, die hij nog
zou hebben laten gaan, indien zij dit
vrijwillig had goed gevonden, maar die
hij niet meer missen kon, toen zij zich
aan hem vastklampte.
En toen was de teerling geworpen.
Als Aaltje vrijwillig was meegegaan
naar Groningen, was er wellicht niets
voorgevallen, in de stellige verwachting
dat zij weer kwam. Als zij achterbleef en
de politie zonder haar aftrok, zou hij
een kip slachten en zou er maaltijd be
reid worden. Nu zij weigerde te gaan,
en door hare tranen in hem de begeerte
ontwaakte om te houden wat hij had,
werd meteen de beestmensch wakker. En
toenMaar de rest is bekend.
Wie is IJe Wijkstra? Volgens eerstge
noemde deskundigen een misdadiger,
volkomen toerekenbaar en als zoodanig
verantwoordelijk voor zijne daden; vol
gens de anderen een patiënt, die behoort
te worden opgeborgen in een gesticht,
om zoo voor de maatschappij onschade
lijk te worden gemaakt.
In beide gevallen verdient de man hei
diepste medelijden van elk, die weet wat
het leven is; hoe groot de gevaren van
hdt leven zijn, ert waarvoor dus elk,
hoofd voor hoofd, voor bewaard moei
worden.
Wij vinden de taak van het Hof èn
met het oog op den ongelukkigen moor
denaar die te midden van het verhoor
onder anderen nog zeggen ging: „Heel
de wereld weet niet welk een leed ik
draag”, èn met het oog op de slachtoffers
met hunne families, èn terwille dus van
het recht, niet gemakkelijk.
En de waarschuwing voor elk uit heel
dit drama, kent en volgt hetwelk slechts
een onderdeel nog is van al de treurspe
len, die zich hier beneden dag in dag uit
voordoen is deze: „Wie meent te staan,
zie toe dat hij niet vallei”
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
WOMMELS, 11 Mei. Hedenmiddag
werd bij onderlinge wedstrijd uitgemaakt
welk partuur de afd. „Wommels” zal
vertegenwoordigen op de a.s. Bondswed
strijden van den Ned. Kaatsbond.
Er hadden zich voor dezen wedstrijd 3
parturen aangegeven, t.w.:
1. Ids Roukema, A. Hiemstra en E.
de Groot.
2. Rinze Boorsma, Joh. Twerda en
Sj. Struiksma.
3. A. Feitsma, M, van der Zee en
F. Wiersma.
Na spannende momenten traden| de
kaatsers van no. 3 als winnaar uit- het
strijdperk, zoodat deze de Wommelser
eer Pinkster-Maandag op het Franeker
sportterrein hebben te verdedigen.
waarin opgenomen
„Friedrich Nietsche” de man van de
„Uebermensch”, de drager van het we
reldleed, was zijn beeld, en de incarna
tie van zijn leven. Gelijk de Grieksche
wijsgeeren en de groote toonkunstenaars
was ook hij tot groote dingen geroepen,
maar, naar een steeds vaster bij hem in
gewortelde overtuiging, krachtens de
praedestinatie, voorbeschikt voor onder
gang.
In de godsdienst vond hij geen bevre
diging. De calvinistische opvattingen van
zijne moeder en andere aanverwanten
kon hij niet deelen, en tegenover het
stelsel van den een plaatste hij het stel
sel van een ander, zonder voor zich per
soonlijk partij te kiezen. „Vrijheid, blij
heid!” dat was de leus, en als niemand
hem tena kwam, deed ook hij niemand
kwaad. Vandaar dat men (hem nogal
mocht, niemand hem vreesde, en velen
hoog bij hem opzagen. Daar kwam nog
bij het geheimzinnige, hetwelk langza
merhand zijn leven meer en meer ging
beïnvloeden, niet het minst door het le
zen van spiritistische geschriften. Hij zag
én hoorde wat een ander niet zag, getui
ge soms zijn vreemd lachen en eigenaar
dig „staren” naar iets, hetwelk niet ge
zien werd door anderen. Hij had spo-
ken-verschijningen; hij hoorde geheim
zinnig tikken; eens in een nacht werd hij
met bed en al opgetild en in het rond
gedraaid. En hoe langer zoo meer ver
vreemde IJe van zijne omgeving, juist
omdat hij zoo vreemd werd, en, zoo
vreemd deed, en anders was als ande
ren.
r
IS
f 100
If
t
1
11
3.
i be-
een
ooJ
il-
iep
)e-
Ig-
>rij
nt-
let
i, de
vac
age.
i I
i,
11-
ie-
11-
in
1 het
sche
man
r te
alen
fer
tiele
rge-
leze
den
jrste
aan
t het
acht
de
zijn,
«gin
1 in
alles
brd-
Honderden kalveren sterven
aan kalverziekte. Geef direct
een lepel
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l‘/a et.
Buitenland 2^ ct.
DE JONG s NIEUWSBLAD
- I
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.