t
10
.EB
lal
15
J.A. MOULIJN
De Ambachtsteekenschool.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
POTLOOD EN REVOLVER.
:k
Woensdag 23 Maart 1932
28^2 Jaargang
No. 23
en
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
i
f 650.-—
UITGAVEN.
- 250.—
- 200.—
A dve r t e n t i 6 n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
In het met bloemen en planten aardig
versierde teekenlokaal werd Vrijdag
avond de officieele herdenking van dit
Lesgelden
Contributiën
Subsidie
Gemeente
Gasthuis
Directeur
Leeraar
2 onderwijzers
Vuur en licht
Schoolbehoeften
Bode
Administratie
Onvoorzien
f 75.—
- 125.—
lange ervaring als leeraar aan de Am
bachtsschool heeft in de jaren dat hij
TANDARTS - FRANËKER
houdt Vrijdag 25 Maart
geen Spreekuur
te MAKKÜM en WITMARSUM
1175.
-125.—
-125.—
- 120.—
- 40.—
- 10.—
- 25.—
- 25.—
menschen gevonden zijn en gevonden
Worden, die niet alleen dat voor zich-
zelven zien, maar ook het voor anderen
mogelijk gemaakt hebben en willen ma
ken.
Deze gedachte bezielde mij, toen ik
mij dezer dagen zette om even een
woord te spreken op dezen avond, spe
ciaal belegd om het 40-jarig bestaan
der Ambachtsteekenschool te Bolsward
te gedenken.
Welkom, hartelijk welkom heet ik U
allen, die in verschillende kwaliteit zijt
opgekomen, om met ons dat feit te her
denken.
recteur, de heer Postma. Deze be
spreekt het 40-jarig bestaan als een
directeur was, een gansch andere en be- heuglijk feit. Het nut van teekenen
wordt in onze tijd door bijna alle vak-
menschen ingezien. Maar niet alleen
het teekenen, ook wordt in deze school
onderwezen de Ned. Taal, Wiskunde,
Werktuigkunde en Boekhouden. Het is
dus voor de jonge ambachtslieden een
vervolgschakel op het lager onderwijs.
Spreker wijst er op, dat de vele leerlin
gen uit de buitengemeenten steeds de
trouwste bezoekers zijn. Namens de
Naast het potlood beslist de kogel.
Daar is, neen, daar was een Krueger,
een Zweed, een knappe baas, een eco
nomische wereldorganisator. Hij bouw
de, niet voor zich zelf alleen, maar vooi
heel de maatschappij. Zijn potlood kras
te regelmatig over het papier, cijfers
schikkend en groepeerend, mogelijkhe
den beoordeelende of scheppende. Hij
kocht groote bedrijven, vernietigde an
dere. Voor heel de wereld maakte hij:
lucifers.
Landen, die in geldnood zaten, leen
de hij enorme kapitalen, waartegenover
hij zich dan het monopolie voor den ver
koop van zijn fabrikaat bedong. Het pu
bliek dat geen vertrouwen had in de
credietwaardigheid der staten, verschafte
geld aan den luciferskoning en die gaf
het weer aan de regeeringen der lan
den. Hij zelf kreeg er staatsfondsen voor
waarvan hij de risico’s kende.
Geen nood de winsten op de luci
fers zouden de risico’s ruim dekken. In
veertig landen verwierf hij zich aldus
een monopolie. Daar ineens bleek zijn
Het 40-jarig jubileum van de ambachts
teekenschool te Bolsward.
van gelukwensch tot het bestuur en
spreekt de wensch uit dat het gouden
jubilé met nog meer luister gevierd zal
mogen worden en dan onder betere eco
nomische omstandigheden.
In de pauze, die nu gehouden werd
was er gelegenheid de verschillende
werkstukken te bezien. Het tentoonge-r
stelde getuigde van ernstige studie. Bij
zonder viel ons op het verschil tusschen
de oude teekeningen uit de jaren 1895
1900, met die van den laatsten tijd.
Zooals op elk terrein is ook hier een
groote verandering merkbaar. Met
groote aandacht werden de diverse tee
keningen bezichtigd.
Na de pauze voerden verschillende
sprekers het woord. De heer J. H. King-
ma, de eenigste der nog aanwezige op
richters zeer zeker met zijn 88 jaren
de nestor onder de genoodigden
sprak enkele hartelijke woorden.
Wethouder Lunter sprak namens het
dagëlijksch bestuur der gemeente; de
heer H. Eisma feliciteerde de Ver. na
mens Gasthuisvoogden en de Ver. Han
del en Nijverheid. Voor de Weeshuis
voogden sprak de heer S. J. T. Plantin-
ga; voor armvoogden, de heer J. T.
Wiersma.
Namens de Raad sprak de heer D. B.
Eerdmans en voor de plaatselijke.,
schoolcommissie Dr. Beekhuis; de hee-
ren E. Statema en P. Th. v. d. Wal
brachten gelukwenschen over van de
Timmerliedenvereeniging.
tere rooster van werkzaamheden inge
voerd, meer overeenkomstig met den
eisch des tijds. Hij bracht met zijn me-
de-leeraren de school op hooger peil.
Mijnheer Bakker ontvang onzen harte-
lijken dank.
Wegens een besluit van de hoogere
overheid was het de heer Bakker niet
mogelijk, langer aan onze school zijn
krachten te geven. Voortaan moesten
die geheel aan de Sneeker inrichtingen leeraren.richt spreker hartelijke woorden
blijven.
Gelukkig dat de gemeenteraad van
Bolsward, ongeveer in dienzelfden tijd
een architect benoemde, die de door de
wet vereischte akten bezat om onze
ambachtsteekenschool te kunnen die
nen als directeur.
De heer J. P. Postma werd benoemd
en nam de benoeming aan. Sedert dien
hebben wij onder zijn leiding, gesteund
door de leeraren, welke thans aan de
school zijn verbonden te weten de hee-
ren T. v. d. Meer, S. Smit, P. Kooi en J.
van Dijk de school in bloei zien toene
men.
Het leerlingental vroeger gemiddeld
24, is de laatste jaren steeds tusschen
de 50 en 60. Ook dit afgeloopen jaar
werd de school door meer dan 50 leer
lingen bezocht.
Mijnheer de Directeur en leeraren
onzer school, van harte feliciteeren wij
U met het feit van dezen dag.
Dat het U gegeven zij nog lange ja
ren vele jonge menschen op te leiden tot
bekwame vaklieden, tot heil van hun-
zelven en tot nut der Maatschappij.
Aangenaam zou het mij zijn, wan
neer heeren hoofden van scholen ook bij
het verlaten der school door hunne leer
lingen, de attentie zouden willen vesti
gen, dat voor verder onderwijs voor am
bachtslieden, onze school de aangewe
zen inrichting is hier ter stede.
Al de jeugdige vakmenschen zijn ons
altijd welkom. Het onderwijs onzer
school is heel goed, kan ten volle de
vergelijking met andere dergelijke in
richtingen doorstaan.
Vele onzer oud-leerlingen nemen,
dank zij het hier geleerde, een goede
positie in de maatschappij in.
Het hier vervworven diploma is een
effect van groote waarde.
Op den dag van morgen hopen wij
weer aan eenige onzer leerlingen dat
diploma te kunnen uitreiken.
B. en W. van Bolsward, Voogden
van het Gast-, Wees- en Armenhuis,
Bestuur van Handel en Nijverheid, gij
hebt elk op zijn gebied en allen teza
men, Uw financieele steun an deze,
onze Ambachtsteekenschool gegeven.
Vroeger was dat meer noodig dan
thans. Voor de Nijverheidsonderwijswet
de mogelijkheid opende om bij hulpe
van 30 pCt. van de gemeente, 70 pCt.
te kunnen krijgen uit ’s Rijks kas, dreef
de school geheel op particulier initia
tief, en waren dan ook de subsidiën
van gemeente en Gasthuis de kurk,
waarop de school dreef.
Boven de financieele steun, hebt gij
Voogden van het Gasthuis Uw gebouw
in de Kerkstraat jaren achterelkaar
gratis voor dit doel beschikbaar gesteld,
en thans is het dat met Uwe bewilliging
de 30 pCt. die de gemeente moet geven,
eerst wordt afgenomen van het bedrag
hetwelk U disponibel stelt, uit de in
komsten Uwer stichting voor algemeene jongelui aan. Directeur Postma spreekt
zaken.
Ontvang onzen hartelijken dank voor
alles wat gij deed voor de jonge am
bachtslieden onzer stad.
Ook al de anderen met de leden on
zer vereeniging onzen welgemeenden
dank.
Dat de school verder moge groeien
en bloeien en velen ten zegen zij in stad
én omgeving.
Uit het verslag van den Secretaris,
den heer Jorritsma, stippen we aan:
Het begin der cursussen moet zeer
waarschijnlijk gezocht worden in het
jaar 1886, toen onder leiding van ar
chitect Poederbach, particuliere teeken-
lessen *verden gegeven. Dit particulier
initiatief heeft in 1891 geleid tot de op
richting van de school. De eerste Direc
teur was de heer K. Tromp. Voor de
eerste cursus gaven zich 35 leerlingen,
maar er was slechts voor 20 plaats. De
lessen werden gegeven in het lokaal i. d.
Kerkstraat, welwillend door Gasthuis
voogden afgestaan. Verschillende be
langrijke data’s worden door den Secre
taris herdacht en de ontwikkeling van
de school geschetst. Uit het keurige ver
slag van den Secretaris spreekt een
zeer enthousiaste toon voor het teeken-
onderwijs.
Hierna was het woord aan den Di-
Onder de genoodigden merkten wij
op het college van B. en W., heeren
Voogden van de verschillende stichtin
gen ter plaatse, Bestuursleden van di
verse corporaties, oud-leeraren en oud-
leerlingen en verdere belangstellenden.
De voorzitter, Burgemeester Praam-
sma, opent de bijeenkomst en spreekt
volgende herdenkingsrede:
Mijne Heeren,
Er zijn menschen, die het geld eerst
op zijn waarde schatten, als het is opr
geteerd; bij velen gaat het evenzoo met
den tijd.
Men laat de uren ongebruikt voorbij
gaan, en eerst als het leven voor een
groot deel voorbij is, begint men te
denken aan de plicht, om die uren nut
tiger te besteden.
Maar dan kunnen nalatigheid en le
diggang reeds tot een vaste gewoonte
zijn geworden, zoodat men niet in staat
is die ketenen te verbreken, waarin men
zichzelven heeft geboeid.
Verloren welvaart kan door vlijt en
inspanning, verloren gezondheid door
medicijnen en rust, gebrek aan kennis
door studie verholpen worden, maar
niets kan verloren tijd vergoeden; die
is voor altijd weg.
Door den tijd op zijn rechte waarde
te schatten krijgen wij ook de gewoonte
stipt te zijn.
Niets wekt spoediger vertrouwen,
dan het beoefenen dezer deugd, en door
niets wordt sneller het vertrouwen ge
schokt, dan door het gemis aan stipt
heid.
Wie zich stipt aan zijn afspraken
houdt, en niemand laat wachten, toont
dat hij achting heeft voor den tijd van
anderen, zoowel als voor zijn eigen,
want een afspraak is een overeenkomst.
De tijd uit te koopen is een groote
kunst. De tijd goed te besteden mis
schien nog grooter.
De tijd des levens kan soms zoo kort
zijn. Een feit is, dat degene die zijn
eerste kwarteeuw levens niet uitkoopt
op de meest juiste wijze, het niet ver
brengt in de maatschappij.
En helaas, vroeger en nu doen velen
dat niet. Het is zoo verkeerd gezien.
Het was in de jaren die voorafgingen
aan de oprichting der Ambachtsteeken
school, dat een paar bouwkundigen
de heeren Poederbach en Hoogeveen
hier particulier waren begonnen teeken-
lessen te geven voor het ambacht.
Deze heeren zijn dus de pioniers ge
weest voor onze school. Een woord van
lof aan hen voor hun daadwerkelijk op
treden is hier op z n plaats.
Hun optreden heeft tengevolge gehad
dat op initiatief van wijlen Burgemees
ter Peereboom een commissie in het le
ven werd geroepen om te komen tot op
richting van een Ambachtsteekenschool.
Die commissie bestond uit de heeren P.
Peereboom, N. L. J. Bruinsma, N. de la
Lande Cremer, J. R. A. Donker, H. Veen
Pzn., J. H. Kingma, C. W. Eisma, R. F.
Feenstra, J. van Reenen en K. H. Laag
land.
Die commissie had het genoegen om
te slagen. Steun van de gemeente, van
het Gasthuis, van Wees- en Armenhuis
en Handel en Nijverheid vooraan, de
den de burgers toetreden als lid en sa
men tot stand brengen de Vereeniging
voor ambachtsteekenonderwijs te Bols
ward.
De koninklijke goedkeuring werd ver
kregen bij besluit van 10 Maart 1892
no. 32 en zoodoende is het thans dat
wij herdenken het 40-jarig bestaan van
deze, zoo hoogst nuttige inrichting hier
ter stede.
Velen hebben van de lessen daar ge
profiteerd. Nog enkele van de eerste
leerlingen zijn hier ter stede woonach
tig. Wij noemen de heeren H. F. van
der Werf en D. F. Feenstra. Deze cur
sus telde 20 leerlingen.
De eerste begrooting van inkomsten
en uitgaven was alsvolgt gespeficeerd:
INKOMSTEN.
Zaterdagmiddag was de Tentoonstel
ling der teekeningen opengesteld voor
belangstellenden. Er was een druk be
zoek.
Te ruim 6 uur had de uitreiking der
diploma’s plaats.
Voorzitter Praamsma richt ook nu
eenige welkomstwoorden tot alle aan
wezigen, inzonderheid tot leerlingen en
oud-leerlingen. Het bestuur had graag
ook al de leerlingen genoodigd op de
officieele erdenking, maar dat was
door de beperkte ruimte niet mogelijk.
Er is gisteravond, aldus spreker, met
zeer veel waardeering van onze Am
bachtsteekenschool getuigd. Was dit
onderwijs in vroeger jaren alleen moge
lijk voor beter financieel sterke perso
nen, thans kan elke jonge ambachtsman
hier zijn kennis vervolmaken en de be
kwaamheid opdoen noodig om in zijn
vak vooruit te komen. Met nadruk wijst
spreker op het groote nut van het voort
gezet onderwijs. We mogen bij dit 40-
jarig jublieum dankbaar terugzien op’
de afgelegde weg, omdat in al die jaren
de school zich geheel heeft aangepast
aan de veranderde behoeften. De ver
houding tusschen leeraren en leerlingen
is zeer goed te noemen. Ook nu weer
hebben de jongelui hun uiterste best
gedaan. Nogmaals beveelt spreker de
verv<$gcursus in de belangstelling der
ook nog enkele woorden en wijst op het
groote nut dat van deze school kan uit
gaan. Spreker zegt namens leeraren
hartelijk dank voor de waardeerende
woorden aan het adres der school ge
richt.
Namens de leerlingen spreekt de jon
geheer Kuipers enkele woorden van
dank aan leeraaren en Bestuur en
spreekt zijn beste wenschen uit voor
het voortbestaan der school.
Uit het verslag van over de cursus
19311932 memoreeren we:
Het aantal leerlingen bedroeg 51, uit
de omliggende gemeenten 10.
De vorderingen en het schoolbezoek
is goed te noemen.
Van de eerste naar de 2e klasse zijn
bevorderd 7niet overgegaan 3.
Van de 2e naar de 3e klasse zijn be
vorderd 8; niet overgegaan 3.
Van de 3e naar de 4e klasse zijn be
vorderd 5; niet overgegaan 1.
Van de 4e klasse hebben alle leerlin
gen het diploma ontvangen.
De vervolgklasse geeft reden tot te
vredenheid.
In het personeel kwam geen verande
ring.
Van de schildersleerlingen zijn dit
jaar 2 geslaagd voor gezel en 1 voor de
acte L. O.
worden en
vergaan.
het verderf
duizenden.
Als ieder zich meer zijn verantwoor
delijkheid tegenover zich zelf en de
maatschappij bewust zou worden, kon
de regeering van het potlood een zegen
zouden revolvers in roest
berekening mis, heel het reuze-gebouw
van economische wereld'constructie
kraakte......
Toen nam Krueger een revolver en
schoot zich dood. Ontvluchtend de ver
antwoordelijkheid.
Dat bouwt en sticht, en bindt het lot
van millioenen aan zich, maar als het
misloopt, dan Rechten zie jiiefi langer
om met eenzelfde energie nog te redden
voor die anderen, wat ze bedierven,
maar dan steken ze den kop in het zand
van de eeuwigheid, om niet te zien en
niet te hooren. Hara-kiri van den veld
heer na den verloren slag.
Vandaag deed zoo een Krueger
eiken dag doen het zoo, niet hier dan
elders op de wereld, notarissen, ban
kiers, industrieelen, echtgenooten, va
ders.
De wereldorde wordt te bouwen ge
laten aan de wereldburgers, die door
gemis aan verantwoordelijkheidsgevoel
soms wangedrochten scheppen.
En wie werkelijk bouwtalenten heb
ben, lijden vaak aan zelfoverschatting.
Als het mis gaat met den bouw, de-
monstreeren ze bovendien eenzelfde ge
mis aan verantwoordelijkheidsgevoel,
als de massa. Een schot knalt, inluidende
voor één, de ellende voor
f 645.—
Het is mij, Mijnheer Kingma, een
voorrecht U in ons midden te zien.
U is nog de eenige van de oprichters,
die dit jubileum mag beleven, en ik
meen de tolk der vergadering te zijn,
door in Uw persoon, al de oprichters te
eeren voor hun daad, tot het in het le
ven roepen onzer Ambachtsteeken
school, die zoo groote en vele diensten
aan het vakonderwijs heeft bewezen.
Die school heeft nu 40 jaren gehol
pen voor de vorming van menig vak-
man. Ze heeft altijd-door billijk aan het
doel beantwoord.
Verschillende heeren hebben haar als
directeur en leeraar gediend. De eerste
directeur was de heer K. Tromp. De
eerste leeraren de heeren A. Veringa,
T. de Vries, G. Leverland en A. v. d.
Meer.
In het eerste jaarverslag wordt mel
ding gemaakt dat de heer A. v. d. Meer
door ziekte verhinderd was les te geven
en dat in zijn plaats is opgetreden de
heer De Vries voor handteekenen en
Leverland voor rekenen.
Achtereenvolgens zijn voorzitters ge
weest de Burgemeesters. Secretaris was
vele jaren wijlen de heer K. H. Laag
land, terwijl wijlen de heer C. W. Eisma
de financiën accuraat beheerde gedu
rende meer dan 20 jaren.
Persoonlijk heb ik de eer deze school
te dienen sedert 3 October 1913 als be
stuurslid en sedert 1921 als voorzitter.
Omstreeks dien tijd heeft de omzet
ting plaats gehad en is zij een volledige
inrichting geworden voor Ambachtstee
kenonderwijs, ingevolge de Nijverheids-
Gelukkig dat er door alle tijden heen onderwijswet.
Op de eerste vergadering die ik als
loco-burgemeester presideerde zijn de
veranderde statuten behandeld. Een
Werkzaam aandeel heeft daarin gehad
de toenmalige secretaris de heer
Keestra.
De moeilijkheden welke zulk een reor
ganisatie medebrengt, zijn niet gering.
De heer Keestra onzen hartelijken dank
voor al hetgeen oo khij in dien tijd voor
onze vereeniging deed.
Veel practische hulp hadden wij in
dien tijd van onzen directeur den heer
S. Bakker van Sneek.
H, de geschoolde man, met jaren-
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
Een revolver is niet kostbaar, een pot-
lood is het nog minder. Toch wordt met
het gebruik van deze voorwerpen over
's werelds lot en welvaart beslist. Met
het eerste voorwerp het potlood
kan worden gebouwd en vernietigd
een revolverschot beteekent altijd ruïne.
Ter illustratie dienen tweer actueele
gebeurtenissen.
Daar hebben we allereerst de jongste
presidentverkiezing in Duitschland. Hoe-
velen van de millioenen, wien daar het
potlood in handen werd gegeven om er
hun keuze mee kenbaar te maken, zou
den zich volkomen bewust zijn geweest
van het groote gewicht hunner hande
ling? Niet het lot van een partij alleen,
ook niet slechts de toekomst vati
Duitschland, maar misschien wel de ver
dere ontwikkeling der wereldgeschiede
nis werd bepaald door de wijze, waar
op de eenvoudige burgers het verkie-
zingspotlood zouden gebruiken. De ver
kiezing van j.l. Zondag zou het ramme
len betedkend kunnen hebben van de
poort der West-Europeesche beschaving
door aanstormende bolsjewisten. Een
zege van Hitler zou misschien den bur
geroorlog in Duitschland hebben ontke
tend en zeker den chaos daar hebben
ingeluid. West-Europa zou wantrou
wend naar het Oosten hebben gezien, de
druk op het politieke en economische jubileum gehouden,
leven zou voor heel de wereld zijn ver
zwaard, het einde van de crisis zou naar
een ver verschiet zijn teruggevloeid.
Gelukkig heeft het gezond verstand
nog gezegevierd. Bijna de helft der kie
zers verkoos hef aanblijven van Hinden
burg, die zijn volk in den oorlog diende
en gehoorzaamde, en die ook tijdens zijn
eerste ambtsperiode als rijkspresident
bewezen heeft, zijn persoon onderge
schikt te kunnen maken aan het alge
meen belang.
De.verkiezing werd een succes vooi
Duitschland en voor de wereld, maar
toch mogen we de oogen niet sluiten
voor het feit, dat ruim 11 millioen Duit-
schers met het verkiezingspotlood in de
hand hebben aangedraafd achter een
Don Quichotte, die het wereldbestel he
laas aanziet voor een windmolen. Even
min mogen we blind zijn voor het feit,
dat de fascineerende naam „Hinden
burg” hoort aan een man van 83-jarigen
leeftijd en dat onder de partijen, die de
mocratie en orde voorstaan in Duitsch
land, geen persoonlijkheid is te vinden,
wiens roemvol en eerbiedwaardig verle
den zoo suggestief werkt als van dezen
éénen.
Zoo zien we, dat de massa haar eigen
en der wereld lot meer door de toeval
lige omstandigheden laat bepalen, dan
door eigen doordacht handelen of door
eigen sterk gevoel voor verantwoorde
lijkheid.
Millioenen krassen met een dom pot
lood over schijnbaar waardeloos papier,
en ze weten niet, dat ze doodvonnisen
onderteekenen, een dreigbrief schrijven
aan de algemeene welvaart, dan wel de
rust verzekeren van eigen en anderei
bestaan, het lot bepalen van hun kinde
ren.
l
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland lx/a ct.
Buitenland 2H ct.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
DEJONG’S NIEUWSBLAD
r waarin opgenomen p—-
Din QH (TQ_ Pn
