GIMSCHOENEN
HOOG EN LAAG.
8. HENGST
Twee
dingen zijn noodzahelilii
om tot succes te komen
namelijk
J
De Bolswardsche Courant en Westergoo
DE 40-UKIGE WERKWEEK
FRISO
BAAI
D0UWE EGBERTS
Uit den Omtrek.
F
Stadsnieuws.
I
GOF.DKOOPE SCHOENWINKELS
1. Kwaliteit da beste!
2. Prijs de voordeeligste
29^2 Jaargang Woensdag 25 Januari 1933 Ne. 7
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
1
en
A
Zurich.
Arum.
Kimswerd.
Makkum.
I
l
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
Al deze dingen dient men te overwe
gen, alvorens men met hardnekkigheid
de gedachte van een 40-urige arbeids
week uitdraagt. We ontwikkelden de be
zwaren alléén, om te doen zien, dat ze
er zijn. Zelf zouden we slechts kunnen
verhopen, dat we verkeerd hebben gezien
en de invoering van de 40-urige werk
week een einde zou kunnen stellen aan
de trieste werkloosheid. Het zou een ze
gen zijn, welke we de wereld toewen-
schen, maar die we voorshands als zoo
danig niet kunnen erkennen.
21 Januari 1933.
Zaterdagavond werd de algemeene ver
gadering gehouden van de Begrafenis-
vereenlging „Kimswerd”.
In het verloopen jaar had de Vereeni-
ging 9 maal haar diensten verleend,
waarvan 2 maal bij niet leden*. De heer
D. Douma werd als bestuurslid herkozen.
e
1
n.
Ie
Ie
Bt
g
n
A
2
Dames maten vanaf 95 ct
Heeren maten vanaf 1.20
U betaalt steeds minder bij
Deze twee vindt gij in één
saAmgevoegd bij
WIERDSMA
VLEESCHHOUWERIJ.
Thans geheel gemoderniseerd.
Advertentiön per regel:
Woensdagsntimmer 10 cent
Zaterdagen timmer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
worden en daarom heeft het militairisme
zijn bestaansrecht verloren. De bewe
ring dat de oorlog is als een natuurver
schijnsel, er is niet aan te ontkomen, is
te naïef om verder serieus te behande
len. Hoe staat het nu met de ontwape-
ningsgedachte in onzen tijd? Na de we
reldoorlog is een golf van oorlogs-
afschuw gekomen in de oorlogvoerende
landen en daarna een sterk opkomende
vredesgedachte. De ontwapenings-con-
ferentie, waarop nog eenige hoop ge
vestigd was, is een totale mislukking
geworden. Het is een bewezen feit dat
belanghebbenden in de oorlogsindustrie
het werk van deze conferentie hebben
beïnvloed. Ook het ontwapeningsvoor
stel van de Amerikaansche president
Hoover (hoewel de strekking goed is) is
niet geheel van kapitalistische smetten
vrij. Amerika heeft groote materieele
belangen bij een vredig Europa. Dat de
oorlogsindustrie nog steeds voortgaat
nieuwe verdelgingsmiddelen te zoeken,
kunnen we eensdeels toejuichen, want
daardoor is de tijd niet ver meer, dat
onomstootelijk kan worden aangetoond
de onzinnigheid van den oorlog en de
waardeloosheid der bewapening. Angst
vallig klamt zich het kapitalisme vast
aan de oorlogsindustrie als het eenigste
redmiddel in crisistijd.
Wanneer we nog een korten tijd de
vrede kunnen behouden, dan zal de
techniek zich zelven hebben overwerkt
en de oorlog daardoor reeds onmogelijk
gemaakt. Niemand minder dan Dr. Co-
lijn heeft gezegd: De komende oorlog
is de algeheele vernietiging van de
Europeesche cultuur. Voor.die algeheele
vernietiging geeft ook de Nederland-
sche staat 90 millioen gulden per jaar
uit. Voor dit apparaat bouwen we hier
een derde kruiser die 12 millioen kost,
een schip dat nooit in staat zal zijn ook
maar iets ter verdediging van het
land te doen, om de eenvoudige reden
dat de kanonnen de schepen van de te
genpartij niet kan raken; ze dragen niet
ver genoeg.
Die 12 millioen wordt uitgegeven
voor een drijvende doodkist, zooals een
hoofdofficier in het maandblad „Onze
Vloot” openlijk verklaart. Ten slotte
wekt spreker allen op te steunen de ont-
wapeningsgedachte, omdat dit alleen
ons brengen kan tot een betere en vre
diger samenleving.
21 Januari 1933.
Door de betrekkelijk lichte vorst zijn
de vaarten in Friesland nog overal voot
het ijsvermaak onbetrouwbaar en is men
aangewezen op kunstijsbanen of onder-
geloopen land.
Wij mogen ons hier verheugen in het
bezit van een prachtige ijsbaan op de
z.g. „Putten”, een stuk land van bijna
een KM. lang. Hierop heeft Zaterdag de
Ijsclub „Zurich” hare eerste hardrijderij
gehouden van leden met dames, drie man
aan de haak.
De prijzen werden gewonnen door:
le prijs: Tj- Elgersma, J. Kuipers en
J. Nadema.
2e prijs: J. Kuipers, G. Waterlander
en S. Brandsma.
3e prijs: R. van der Wal, M. Bergsrna
en G. W. de Boer.
4e prijs: H. Waterlander, J. Bangma
en H. Groen.
De wedstrijd werd door een talrijk pu
bliek bi'gewoond, naar schatting een 300
personen.
Daar er In de omliggende dorpen geen
gelegenheid is om schaats te rijden, pro-
dteeren vele liefhebbers van onze prach
tige Ijsbaan.
4|
1
1
Er is in alle landen groote belangstel
ling gebleken voor de debatten, gevoerd
te Genève op de voorbereidende confe
rentie inzake den arbeidstijd. Het ging
daar over de 40-urige arbeidsweek.
Het staat thans reeds vast, dat voor-
loopig geen overeenstemming mogelijk
zal zijn, algemeen genoeg om het begeer
de doel wettelijk geregeld te krijgen- Dat
wil echter, nog geenszins zeggen, dat het
nimmer, of zelfs niet in afzienbaren tijd
zal worden bereikt.
We weten nog niet, ho^de economi
sche omstandigheden zich zullen ontwik
kelen en of in een nabijë toekomst mis
schien niet een nog radicaler verkorten
arbeidstijd aanvaard zal moeten worden.
Op het oogenblik verschillen de inzich
ten nog te zeer over de doelmatigheid
van een 40-urige arbeidsweek. Niet ieder
wil inzien, dat omtrent die doelmatig
heid speciaal wat de oplossing van de
crisis betreft verschil van inzicht mo
gelijk is.
Speciaal de werkloozen, die popelen
naar nieuwe arbeidsmogelijkheid, meenen
dikwijls, dat de kwestie uiterst eenvoudig
is. Er is een zekere hoeveelheid werk
voorhanden, aldus wordt geredeneerd, en
het spreekt dus vanzelf, dat daaraan b.v.
20% grooter aantal menschen kan wor
den geplaatst, wanneer de werktijd met
een zelfde percentage wordt ingekort.
Zóó eenvoudig echter is de zaak niet.
Mr. Oort van der Linden, een der Ne-
derlandsche vertegenwoordigers ter Ar-
beidsconferentie, herinnerde er in Genève
terecht aan, dat in deze kwestie de be
langen der werkgevers niet tegenover die
der arbeiders staan, want ook de werk
gevers verlangen natuurlijk een vermin
dering, nog meer een opheffing der werk
loosheid. Al zou het alleen maar uit eigen
belang zijn.
Is het echter wel zeker, dat de arbeids
gelegenheid zou groeien, naarmate de
arbeidstijd wordt ingekrompen? Verge
ten we niet, dat het overgroote deel der
arbeiders werkzaam is in kleine bedrij
ven. Een patroon, die met ’n paar knechts
werkt, zal er niet gauw toe overgaan om
een man méér in dienst te stellen, omdat
de werktijd per week van 48 op 40 uur
wordt gebracht. Het zou hem te duur
worden, óf hij zou voor een man mééi
niet voldoende arbeid hebben. Hij zal dus
pogen om uit zijn menschen meer te ha-
K len, zal zelf nog wat harder meewerken
en naar een enkele vereenvoudiging mis
schien streven in zijn bedrijf.
Op fabrieken staat de zaak anders. Ook
déér zal uit de menschen méér worden
gehaald, dan thans het geval was, maar
daarmee zal men niet aan de oude pro
ductie kunnen komen. Moeien dan nieu
we krachten worden aangesteld? In som
mige gevallen zal dat de oplossing zijn,
maar in vele gevallen niet.
Dikwijls laten de bestaande gebouwen
of de technische outillage het niet toe,
dat allereerst zal worden geprobeerd om
door grooter efficiency en door verbete
ring van technische hulpmiddelen (ge
perfectioneerde machines) het doel te be
reiken.
Men hoeft zich o.i. dus volstrekt niet
voor te stellen, dat in dezelfde verhou
ding, waarin de arbeidstijd wordt ver
kort, het aantal te werk gestelden zal
groeien.
Wél staan op het oogenblik zooals we
dat tenminste zien, tegenover aanzienlijke
beperking van den arbeidstijd tastbare
nadeelen. Loonsverlagingen worden op
het oogenblik doorgevoerd om de con
currentie mogelijk te houden tegenover
andere, speciaal buitenlandsche produc
ten. Waar niemand kan verwachten, dat
een 40-urige arbeidsweek plots volstrekt
internationaal zou worden aanvaard
Rusland, de Ver. Staten, Japan en Enge
land b-v. zijn er op het oogenblik vier
kant tegen daar is het duidelijk, dal
de werkgevers tegenover een verlaging
van den arbeidstijd zullen streven naar
een gelijkmatige verlaging van de loonen.
De practische gevolgen derhalve van
het nieuw gestelde ideaal zouden zijn,
dat de arbeiders die werk hadden, mei
veel minder loon naar huis zouden gaan
en dat daarnaast de werkgelegenheid niet
noemenswaardig zou worden verhoogd.
Zoude het mogelijk wezen om de loonen
bij een verkorten arbeidstijd te handha
ven, dan zou de boven geschetste prik
kel om efficiency te betrachten door de
aanschaffing van meer geperfectioneerde
machines, zich des te gevoeliger doen
voelen.
Gevolg: vermindering van arbeidsge
legenheid.
INBRAAK.
Naar we in verschillende couranten
lezen is vorige week ingebroken in het
kantoor van de fa. Boersma-Zelle, Verf'
handel, alhier. Volgens deze berichten
is'in het kantoor alles overhoop gehaald
en heeft men een poging gedaan de
brandkast te forceeren. Dit is niet ge
lukt, zoodoende is de buit gering ge
weest. Bij nadere informatie omtrent dit
feit, wat we jammer genoeg eerst he
den kunnen publiceeren, blijkt, dat een
aantal zegels vermist worden. Het moet
intusschen reeds aan de politie gelukt
zijn de dader op te sporen. De ons ver
strekte inlichtingen wijzen er op, dat
deze zaak wegens de geringe buit, niet
verder vervolgd zal worden.
Bolsward op Woensdag 25 Januari
a.s. ’s avonds 7 uur ten stadhuize en
waarin de navolgende punten zullen
worden behandeld.
1. Adres van mej. P. Schuite om eervol
ontslag als onderwijzeres aan School
II met voorstel van Burgemeester en
Wethouders.
Volksonderwijs (Afd. „Aruin”).
Op de bovenzaal van de heer D. Luk-
kes had een openbare vergadering plaats
van genoemde vereeniging.
Wegens voorloopige afwezigheid van
de voorz. opende de vice-voorz. de heer
M. Hidma deze bijeenkomst (die goed
was bezocht) met een kort woord. Na
deze opening zong het Gemengd Koor
een paar liederen en wel: „Maak front”
en „Eendracht maakt macnt”.
Daarna was het woord aan de heer
Th. J. Thijssen te Amsterdam, de alom
bekende en begaafde spieker voor het
openbaar onderwijs.
Als onderwerp had spreker: „De open
bare school de beste”.
In een duidelijk en klaar betoog gaf de
spr. aan waarom de openbare school de
beste is. Alhoewel de Rechtsche partijen
meenen, dat de goede opvoeding bij dé
openbare school ontbreekt, constateert
spreker met gegronde bewijzen dat dit
eenvoudig kletspraatjes zijn. Als het on
derwijl op de openbare school niet aan
de gestelde eischen voldeed, zou de com
missie van toezicht spoedig uit de hoek
komen, die meest uit Rechtsche leden be
staat.
Na een uitvoerige en glasheldere rede
komt de spreker tot de conclusie dat de
openbare school voor het kind het besté
DE WINTER.
Na eenige dagen geringe vorst, waar
bij het op enkele vaarten rond de stad
inogelijk was van de ijssport te genieten,
heeft het gepasseerde nacht iets meer ge
vroren, zoodat enkele vaarten officieel
kunnen worden uitgegeven.
We hoorden dat gereden kan worden
op de Dijlakker, de Turfgracht en de
Hartwerdervaart.
De Ijsbaan had Zaterdagavond een
zeer druk bezoek, te druk eigenlijk voor
het ijs, zoodat deze al vroeg ontruimd
moest worden. Daardoor was het niet
mogelijk de baan open te stellen en moest
ook de hardrijderij van Mannen, uitge
schreven door de Ijsclub Bolsward op
Maandag, uitgesteld worden.
Deze wedstrijd is thans bepaald op
Woensdag a.s. en wanneer de winter iets
blijft aanhouden, zullen er zeker meer
dere wedstrijden volgen.
30
Cent
21 Jan. 1933.
Als een onweersbui, zoo plotseling
kwam het op, dat hier een hardrijderij
zou worden gehouden door leden van
de Ijsclub „Makkum”.
Men had een geschikte gelegenheid
gevonden ten zuiden van Makkum, op
het IJselmeer.
Er werd gereden in drie leeftijdsgroe
pen. In den leeftijdsgroep van 35 jaar en
daar beneden werden winnaars:
M. v. d. Molen, le pr.; J. Kunst, 2e pr.
en J. Attema, 3epr.
In den middelgroep tot en met 50 jaai
werden winnaars:
H. v. d. Kooij, le pr.; K. Roedema, 2e
pr. en P- de Jong, 3e pr.
In’flen oudsten groep boven de 50 jaar:
E. v. d. Molen, le pr. R. Dijkstra 2e pr.
Er werd bijzonder druk gebruik ge
maakt van het rijden op de bijbanen en
het scheen dat iedereen nu voor ’t eerst
wilde schaatsrijden op het IJselmeer.
’t Was vanaf den dijk (zeedijk?) ook
2. Adres van M- Koopmans en J. Nawijn
om reductie op de huursom over 1932
met voorstel van Burgemeester en
Wethouders.
3. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot overneming van grond
in verband met de verbreeding der
Franekerstraat.
4. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot garantverklaring van ren
te en aflossing eener door de N. V.
Intercommunale Waterleiding Gebied
Leeuwarden aan te gane geldleening.
5. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot onderhandsche verhuring
der z.g. „Bokke Acht”.
6. Adres van de Directie der Ned Tram-
wegmaatschappij om subsidie over
1932 met advies van Burgemeester
en Wethouders.
7. Vaststelling comptabiliteitsbesluiten,
dienst 1932.
8. Voorstel tot het opnieuw samenstel
len van stembureaux en hoofdstem
bureau.
9. Benoemingen:
a. Leden Commissie van toezicht op
het agentschap der arbeidsbemid
deling en den dienst der werkloos
heidsverzekering. aftredend de h.h.
G. Keikes, J. Boekema en H. F. van
der Werf.
b. Leden pl. commissie van toezicht
op ’t Lager Onderwijs.
Aanbevolen worden:
1. Vac. Noordenbos: K. Rodenhuis
en S. I Faber.
2. Vac. Pannekoek Loois: Ds. J.
Vink en S. J. T. Plantinga.
3. Vac. v. d. Vliet: D. v. d- Vliet en
M. ten Ca te.
c. Lid commissie voor de strafver
ordeningen. Vac. W. Brandenburg.
10. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot wijziging der Algemeene
Politieverordening.
22 Jan. 1933.
Door het ijs gezakt.
Gisteren vermaakten eenige jongelui
zich-met schaatsrijden op de Bolswar-
dervaart. o.m. de heer F. M. H. van Gor-
kum en zijn nichtje G. van Qorkum.
Door een val die zij maakten, geraak
ten zij door het ijs.
De heer R. Kooijenga die juist ter
plaatse was, wist hun uit hare benarde
positie te helpen. Gelukkig liep het mei
de schrik en een koud bad af.
Alweer een goede waarschuwing o.n
voorzichtig te zijn, zoolang het ijs niet
betrouwbaarder is. ’t Wordt zoo lang
zamerhand tijd dat wij hier een ijsbaan
krijgen.
waarin opgenomen
f Maandag vergaderde de Afd. der
S. D. A. P. ahier in het Volksgebouw.
Spreker was de heer Paul Kiës, met het
onderwerp „Ontwapening of Onder
gang”.
De voorzitter, de heer De Jong, opent
met een kort woord van welkom deze
bijeenkomst, die evenals de meeste ver
gaderingen in dezen tijd, slechts matig
bezocht was.
Het is niet mijn bedoeling, alsdus de
spreker, U hedenavond over te halen
tot de idee ontwapening; omdat we ver
onderstellen dat die idee reeds vast in
Uw geest gegroeid is. We willen dit
vraagstuk eens in een algemeenen zin
bespreken. Voorop moeten we stellen,
dat, willen we de grondslagen van onze
hedendaagsche maatschappij wijzigen,
we dit niet kunnen doen zonder eerst
het ontwapeningsvraagstuk tot oplos
sing te brengen. Wil deze actie echtef
vruchtdragend zijn dan zal het denken
over het krijgsbedrijf moeten verande
ren. Men ontkomt in onze dagen niet
meer aan de dwingende noodzakelijk
heid den oorlog te verfoeien.
We kunnen ons de vraag stellen: Is
er oorlogsgevaar? en is dat gevaar ac-
cuut? We kunnen deze vraag bevesti
gend beantwoorden. De belangenge
meenschap tusschen het kapitalisme en
het militairisme drijft hoe langer hoe
meer naar een nieuwe oorlog, omdat
daarin voor de oorlogsindustrie afzet
mogelijkheden ligt in crisistijd. De oude
romantiek die rond het krijgsbedrijf ge
weven was het veld van eer de
heldendood enz. is door de moderne
strijdmethoden geheel vervaagd. Ook de
nog veel gelanceerde stelling van het
voorbehoedmiddel der kleine legers is
in den oorlog duidelijk weersproken.
Het inzicht in het oorlogsprobleem is in
den loop der jaren heel wat veranderd,
Zooals er een onverbreekbaar ver
band is tusschen kapitalisme en militai
risme, zoo is er ook een innig verband
tusschen socialisme en anti-militairisme.
Dat er bij de leiders der S. D. A. P.
niet altijd eenstemmigheid geheerscht
heeft over dit vraagstuk is waar, maai
na de wereldoorlog is er maar één ge
dachte: ontwapening. Kon men in vroe
ger jaren de arbeidersklasse opzweepen
tot een zekere graad van chauvinisme,
in onze dagen is dat niet meer mogelijk.
In 1914 en daarna heeft die klasse ge
voeld en aati den lijve ondervonden, dat
zij erin geloopen is, en niet alleen de
sociaal dem. arbeidersklasse, neen de
geheele arbeidende stand.
Voor 1914 was het militairisme uit
gegroeid tot een geweldige industrie.
Met verschillende voorbeelden bewijst
spreker dit. Het is in de groote wereld
oorlog niet de legerleiding geweest in
Duitschland en andere landen, maar de
industrieele leiding die de oorlog gerekt
heeft. We hebben ondervonden wat dat
zeggen wil in onze moderne oorlogs
voering en dat de strijd van het front
verplaatst wordt naar het achterland,
de industrieele centra’s. De oorlog is een
ontzaggelijke bron van inkomsten voor
de industrie, maar vooral is de moderne
oorlog onmenschelijk en onzinnig en
daardoor totaal overbodig. Tegen de
chemische oorlog is geen verdediging
mogelijk, niets kan er meer beschermd
is, daar het neutraal en niet eenzijdig
wordt opgevoed, zooals men vaak <>p an
dere scholen kan waarnemen. Aan het
slot van de rede zegt .le Geachte Spreker
dat het zijn vaste en heiligste overtuiging
is (al is het nog verre), dat de openbare
school eenmaal zal zegevieren, omdat
men recht en billijkheid wil en niet met
alle ongeoorloofde middelen wil si rijden.
’t Was in een woord n prachtrede.
Hierna zong ’t koor „Mei” en ..Sneeuw
klokjes”. Na deze zang las de heer Thijs
sen nog een paar fragmenten voor, die
zeer boeiend waren.
Tenslotte nog een dankwoord van de
Voorz-, de heer J. Wilkeshuts, aan de heer
Thijssen voor zijne rede en bijdragen,
„die klonken als een Klok”, aldus dé
voorz. Ook werd het koor dank gebracht
voor hunne welwillende medewerking.
’t Was ’n gezellige en leerzame avond.
„Sokke mear”, hoorde ik zeggen, waai
vrij zeker allen het mee eens waren.
Ingezonden Mededeelingen
De zonden der vaderen.
Door een samenloop van omstandig
heden kunnen we het verslag van bo
vengenoemde film, gegeven door de
Nat. Chr. Geheelonth. Ver. alhier op
Maandag j.l., vandaag niet plaatsen.
We komen hierop Vrijdag terug.
Vergadering van den Raad der gemeente
i
i
i
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l'/a et.
Buitenland 2J4 et.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
38
ONZE MEESTE AANBEVELING
Ui V uiffUan van gowt.
ko»T «en half
pond Frito-Baal
(G».lmerk) van
Douw. Egb.rK
Ook verkrijg
baar in omen
en halve onzen.
DE JONG s NIEUWSBLAD
