ra
Autc-Veriiuiir
UI. V. d. WERFF
Hij
dacht
ia een
De Bolswardsche Courant en Westergoo
WORDT ONS LAND RIJP VOOR
BET FASCISME
BOLSWARD Tel. 86
HOESTBUI te blijven
Stadsnieuws.
Woensdag £‘2 Maart 1933
No. 23
29!^ Jaargang
Uit den Omtrek
Ill
OFFICIAL FORD DEALER
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
en
Ingezonden Mededeelingen
Arum
A dve r t e n t i n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prys.
Kimswerd
Het woonhuis met kruidenierswinkel,
eigen aan den heer K. Tiemstra alhier,
is onderhands aangekocht door den heet
De haringvisscher C. Stellingwerf al
hier, ving in een zijner fuiken een zee
hond. Het dier leefde nog toen het uit
zee werd opgehaald, ’t Was een kanjer
met een gewicht van ruim 100 Kilo.
Voetbal.
C. A. B. I speelde Zondag j.l. met
eenige invallers een uitnoodigingswed-
strijd tegen Lemmer I aldaar en won met
den stand 4-2.
tafels tentoongesteld. Deze werkstukken
getuigden van een groote liefhebberij en
net lijkt ons toe dat de manier waarop
de jeugdige werkloozen hier bezig ge
houden worden de steun van de burgerij
ten volle verdient. Het was jammer, dat
niet meerderen een kijkje genomen heb
ben.
Witmarsum
Benoeming!.
Onze vroegere stadgenoot de heer I.
de Jong leeraar aan de R.K. Nijverheids
school te Hilversum, is benoemd als
leeraar aan het R-K. Lyceum voor meisjes
te Amersfoort
Maar Colijn is een man van beginsel
en karakter!. Onze Voorname politijekg
leiders hebben slechts op het oog om
staat en volk te dienen, als de verte
genwoordigers van het volk, niet als
heerschers. Zij weten, dat een volk
slechts bestuurd kan worden in willekeur
of met eigen medezeggenschap. Maar
dan met verstandige medezeggenschap.
De democratie, maar gezonde democra
tie moet leidend beginsel zijn of dwang.
Dwang is hard, doch kan in bepaalde
omstandigheden noodig zijn om wille
van het algemeen- en staatsbelang.
In alle landen, waar het fascisme
zegevierde, is de democratie vermoord
geworden door de democratie zelve; ze
pleegde derhalve zelfmoord; ze liet de
ontbinding in zich zelve woekeren.
Als we boven willekeur de democratie
stellen, dan moeten we aan de laatste
gelegenheid geven om te leven. We moe
ten er niet enghartig tegenover staan.
We kappen geen kostelijke fruitboomen
om, omdat er ook wel eens een minder
goede vrucht aan voorkomt. Zoo moeten
we het gezag van de groote partijen en
derzelver leiders niet ondermijnen, om
dat we wel eens daden zagen gesteld,
welke ons persoonlijk minder aange
naam waren. De beste boom draagt wel
eens een slechte vrucht en: wat ons niet
smaakt, kan misschien een kostbare gave
voor anderen zijn geweest.
De candidaatstelling voor de a.s. Ka
merverkiezingen heeft weer doen zien,
dat talrijke kleine groepjes probeeren om
brekebeentje te spelen. We nemen het
hier niet voor een bepaalde partij op,
maar waarschuwen nog eens met nadruk
dat zulk spel de komst en de zege van
het fascisme in ons land zal verhaasten.
Voor besturen is een wilskrachtige
meerderheids combinatie in de Volksver
tegenwoordiging noodig. Kleine partijtjes
brokkelen aan de fundamenten, waarop
het partijwezen is opgetrokken. Waar
kleine partijtjes succes hebben in den
politieken strijd, daar wordt de kans op
regeeren en besturen te minder.
Onze groote volksleiders dienen ons
nog met onze eigen medewerking, maar
als we ze oprechte medewerking onthou
den, dan zullen ze wellicht nog hun roe
ping trouw blijven' om land en staat te
besturen, maar in het belang van het
volk zelve zullen ze zich moeten ontdoen
van wat ze in hun taak belemmert: de
lastig en schadelijk geworden democra
tie.
Het fascisme krijgt ook ten onzent een
kans en het krijgt haar groote leiders,
als we van de democratie een politieken
kruidenierswinkel maken.
Toen de zeer begaafde spreker ein
digde, was een daverend applaus zijn
deel. Er waren pl.m. 100 belangstellen
den waaronder enkele dames.
De voorzitter sloot met een kort
woord en dankte de aanwezigen voor
hun opkomst en den spreker in het bij
zonder voor zijn kernachtige rede.
Bedankt
De heer C. Versluis, onderwijzer te
Herwijnen, heeft voor de benoeming als
onderwijzer aan de openbare lagere
school II alhier, bedankt
Goed uitgeruste wagens
staan voortdurend
voor U gereed.
Wij voor ons, we hopen, dat die
meester ook no.oit komen zal, want in
derdaad hebben we onze vaderlandsche
vrijheid te lief om deze voor het fascisti
sche dwangjuk te willen ruilen. We wil
den in dit artikel zelfs nog eens extra
waarschuwen tegen de mogelijkheid van
een groeiende beteekenis van het fas
cisme in ons land.
Na het succes der Nationaal-Socialis-
tische beweging in Duitschland, begin
nen ten onzent velen over de kansen van
het fascisme te oordeelen, dan voor kor
ten tijd terug. Het begint als iets onont
koombaars te lijken. Italië, Portugal,
Joego-Slavië, Roemenië, Duitschland,
Oostenrijk, achtereenvolgens zegevierde
in die landen de fascistische staatsge-
dachte. Zouden we die aan onze grenzen
kunnen tegenhouden?
Ja, als we het gevaar maar niet onder
schatten en evenmin het overdrijven.
Die paar fascistische groepen, welke we
rijk zijn, beteekenen niets, maar er is
in breede kringen sympathie voor de fas-
cistische gedachte groeiende; velen
wachten op een bekwamen leider, om
dat men zich niet belachelijk wenscht
te maken door mee te doen aan een rel.
Er zijn tenslotte in ons land wel be
kwame mannen te vinden, die een fas
cistische beweging groot kunnen maken,
maar zij paren aan hun geschiktheid het Burgemeester Praamsma, de bijeenkomst
noodige gevoél voor verantwoordelijk- J
heid. Zij willen de geestelijke vrijheid
van het volk als een kostbaar goed blij
ven beschermen, zeker zoolang dat volk
zich die vrijheid waardig toont.
Men lispelt bijv, den naam van Colijn.
20 Maart 1933.
De afdeeling S. D. A. P. hield heden
avond in het logement van den heer
Bruinsma een openbare vergadering, met
als spreker de heer Paul Kiès van Am
sterdam, die tot onderwerp had: „Ont
wapening of ondergang”.
De voorzitter, der afdeeling, de heei
P. Halma, sprak een woord van welkom
tot de aanwezigen (pl.m. 120) en sprak
zijn vreugde uit over de groote belang
stelling en gaf vervolgens het woord aan
den spreker.
De boeiende rede welke ruim drie uut
duurde, afgebroken door een kleine
pauze, werd door allen met groote aan
dacht gevolgd.
Er werden eenige vragen gesteld, die
op voldoende wijze werden beantwoord.
Met een opwekking om zich aan te
sluiten bij de S. D. A. P. en zich te abon-
neeren op de arbeiderspers, werd deze
goed geslaagde bijeenkomst gesloten.
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
met een woord van welkom tot de aan
wezigen. De belangstelling voor het am-
bachtsonderwijs is de laatste jaren in
stijgende lijn. Ondanks de minder gun
stige tijdsomstandigheden in bijna elk
vak, heerscht toch de algemeene opvat
ting, dat het voor elk vak thans dringend
Jeugdige werkloozen.
In het Volksgebouw werd Zaterdag
middag een tentoonstelling gehouden van
de verschillende werkstukken door jeug
dige werkloozen in dit afgeloopen win
terhalfjaar gemaakt.
Een groote collectie houtsnij- en fi-
guurzaagwerk was op de verschillende
18 Maart 1933.
De S. D- A. P. en de Arbeiderspartij
hadden een propagandavergadering be
legd, die in het Dorpshuis werd gehou
den.
Als spreker trap ou de heer Paul Kiès
van Amsterdam.
Na een zeer gepast woord van den
voorzitter, den heer O. Kooijenga, was
het woord aan den spreker van dezen
avond, die als onderwerp had: „Ontwa
pening of ondergang”.
Op een zeer duidelijke en bevattelijke
wijze schetst spreker de groote ellende
en naweeën die uit een oorlog voort
vloeien. Hij bracht In herinnering de
groote wereldoorlog van 1914-1918. En
als wij nu weer oorlog krijgen, zegt
spreker, zal de ellende enorm veel groo-
ter worden, wanneer men oorlog gaat
voeren met vliegtuigen en giftgassen. Ja!
het geheele menschdom loopt dan ge
vaar geheel verdelgd te worden. En wat
is nu de eenige oplossing om die groote
ramp voor het volk te keeren? Ontwa
pening van alle landen! Als de oorlog
wegr uitbreekt, hetgeen volgens spreker
niet verre meer is, raadt hij alle dienst-
BijHoest - Griep - Bronchitis - Asthms
‘““•Abdijsiroop
„Foor de Borst**
Oud-leerlingen der Rijkszuivelschool
benoemd.
Benoemd tot assistent-directeur der
Coöp. Zuivelfabriek te Bergum de heer
J. Zwart te Donkerbroek.
Benoemd tot assistent aan de Coöpe
ratieve Zuivelfabriek te Wirdum, de heet
A. H. L. Ens te Warns.
AMBACHTSTEEKENSCHOOL
Zaterdagmiddag werd in het teeken-
lokaal achter de R. Z. S. een bijeen
komst gehouden als slot van den cursus
1932-’33.
In het lokaal waren de teekeningen
door de leerlingen vervaardigd, op over
zichtelijke wijze voor het publiek ten
toongesteld, waarvoor zeer groote be
langstelling bestond. De totaal-indruk
van dit werk is, dat er aan deze school
met veel ijver door leeraren en leerlin
gen gewerkt wordt. De nieuwe richting
om elke jongeman zooveel mogelijk in
zijn eigen vak te laten teekenen, vinden
we deze keer nog iets meer toegepast.
We wijzen hier op de zeer corecte
teekeningen in het kleermakers- en meu-
belmakersvak, ook waren er zeer aardige
natuurteekeningen.
Te ruim 5 uur opende de voorzitter,
ma A Nijeholt, Piet Boekema, Pieter
Wiersma, Eduard IJsels, Lieuwe Breeuw-
sma, Jan Lichthart, Frederik Wouters en
Jan Wijma.
Vervolgklas. De 9 leerlingen van
deze klas hebben ook goede vorderingen
gemaakt.
Greidhoek
Voorjaars-impressie’s.
Maart 1933.
Gedurende het geheele wintertijdperk
kon de aanblik der landerijen geenszins
aantrekkelijk heeten, daar buiten dat
hier en daar een koppeltje wolvee stond
samengeschoold, weinig blzonders viel
te ontdekken.
Eenige zomersche dagen begin dezet
maand deden velen de verzuchting sla
ken „mochten we het genoegen hebben
wat vaker van dergelijke dagen te kun
nen genieten, doch één mooie dag maakt
nog geen zomer, wat volkomen waarheid
bevat, daar kort daarop de Maart weder
geducht haar staart begon te roeren en
de regen en wind in behoorlijke dosis
werd aangevoerd. Toch bleek er eenige
verandering in de natuur te zijn, daar
groote troepen kieviten en scholeksters
zich alras begonnen te vertoonen, oni
na een verblijf van eenige maanden iri
warmere streken zich wederom op de
uitgestrekte greiden te vestigen, welke
weliswaar nog kaal zijn, doch de eerste
teekenen van groei weer laten merken,
zoodat een enkeling reeds het eerste
jongvee heeft buiten gelaten.
De vogelwereld komt ook meer en
meer in rep en roer. Deze bedrijvigheid
wordt door den enthousiast eierzoekei
met blijdschap gadegeslagen en het doet
deze weldadig aan de roepstem der man
netjes kievit aan te hooren. Nog weinige
dagen of de periode van het eierzoeken
is weer aangebroken; de tijd van de ge
zonde eierzoekerssport, welke bij velen
in dezen omtrek zoo geliefd is. Oud en
jong trekt dan weder het veld in om
te genieten van het intens mooie vogel
leven, maar tegelijkertijd met de innigste
wensch vervuld een groenachtig donker-
gevlekt eitje, door den kievit in haat
eenvoudig nestje gedeponeerd te vinden,
terwijl medio April de kans op het vinderi
van één of meer eieren dermate vergroot
wordt, dat ook door grito, tureluur en
scholeksters de gelegenheid aan de ama-
teurseierzoekers wordt gegeven hunne
eieren te rapen.
Werden vroeger In deze omtrek vele
beroepseierzoekers aangetroffen, sinds
langen tijd is dit niet meer loonend en
derhalve meer amateurswerk geworden,
daar rijp en groen de velden intrekt om
te pogen de eieren te bemachtigen.
Wil men evenwel van succes verze
kerd zijn, om de eieren van de diverse
weidevogels te kunnen vinden, zoo zal
men in de eerste plaats een rustig veld
moeiten aantreffen en bovenal met de
verschillende houdingen en gedragin
gen der vogels op de hoogte moeten zijn.
Deze gezonde sport, welke nog altijd iri
dezen omtrek een gróote aantrekkelijk
heid heeft, zal binnenkort weer hoogtij
vieren, waf weldra op onze markteri
merkbaar zal zijn.
Dat velen, ondanks alles hierdoor weet
een gezonde ontspanning mogen vinden.
Er waart een golf van fascisme over
de wereld. De menschheid schijnt niet
meer te gelooven in het vermogen der
oude politieke groepen om nog eenige
economische welvaart te doen weerkee-
ren. Het lijden en zorgen is men moe en
men leent een gewillig oor aan degenen
die een nieuw politiek geluid lieten hoo
ren en beweerden, dat alle narigheid
ter wereld juist door het politieke spel
der oude partijen is gewekt. De nieuwe
volksleiders propageeren een heel an
dere zienswijze dan die, welke we ge
wend waren en “ook hun strijdmiddelen
zijn ongewoon. DAt juist trekt de massa
aan, welke meent, dat het in ieder ge
val slechts een tot heden ongebruikelijke
politiek kan zijn, welke tot een hernieu
wing van maatschappelijke welvaart kan
leiden.
Het succes van het fascisme is meer
te danken aan gewekte suggesties, dan
aan de logica van de nieuwe leerstellin
gen. on vandaar is het ook te verklaren
dat het fascisme het snelst opkwam on
der volkeren, welke voor suggestie zeer
ontvankelijk zijn, onder de zuidelijke vol
keren derhalve van Europa en Zuid-
Amerika, alsmede onder de Slavische
volkeren.
Op het oogenblik echter is het fascis
me in alle richtingen groeiende, hetgeen
verklaard moet worden uit de omstan
digheid, dat de oude politici er ook thans
na jaren van pogen daartoe, nog niet in
zijn geslaagd om de groote internatio
nale kwesties, waarvan de mate der
economische welvaart afhankelijk is, tot
eenigerlei oplossing te brengen we
denken daarbij aan de ontwapenings-
kwestie, het schulden vraagstuk, de
rechtsgeleerdheid der volkeren enz. ter
wijl daartegenover het fascistisch regiem
in bepaalde landen eenig nationaal her
stel te aanschouwen heeft gegeven en er
bovendien baten werden behaald aan
orde, rust en vertrouwen.
Algemeen werd ten onzent het fascis
me als een product beschouwd, dat heel
geschikt kon zijn voor buitenlandsche
consumptie maar voor ons, nuchtere Hol
landers, ongenietbaar en onduldbaar.
Het fascistisch beginsel heette niet te
rijmen met onzen spreekwoordelijken
vrijheidszin, enfin, al zou heel de wereld
zich in de armen van het fascisme wer
pen, dan nog zou ons land altijd blijven
een democratische oase in een dorre
woestijn van willekeur.
En we lachten en schamperden over
de vele fascistische groepjes, welke met
elkaar, wedijverden in de schoonheid van
haar uniformen en in de heftigheid,
waarmee ze elkaar aftuigden. Het was
en is voor een ernstig mensch ook inder
daad om er hartelijk om te lachen. Zoo-
als men schik kan hebben over het spek
takel, dat een klasse met kinderen kan
maken, als de meester even weg is.
Het ongeluk van de Nederlandsche
fascisten is, dat ze nog nooit een echten
meester hebben gehad.
DAArop is de wacht.
gereikt, n.l.; Tjerk Timme, Tjitte Lyckla- plichtigen aan: schouder aan schouder
te staan en eenparig te zeggen: wij wil
len niet vechten. Al zijn er in ieder dorp
maar tien man die staken, dat voorbeeld
zal vast door velen opgevolgd worden,
is spreker’s vaste overtuiging. En daar
om kameraden gaat U met hand en tand
verzetten om aan den oorlog deel te
nemen.
Op soms scherpe, maar toch beschaaf
de wijze liet spreker uitkomen, dat het
oorlogvoeren en wat daarmede in ver
band staat, onchristelijk en redeloos werk
is.
De rede die ongeveer twee uren duur
de en in twee gedeelten werd afgehan
deld is met groote aandacht door de aan
wezigen beluisterd.
De etalagewedstrijd.
We hebben gisteren eens een kijkje
genomen langs de verschillende etala
ges, waarbij er enkele zijn die zeer
kunstzinnig zijn uitgevoerd.
Natuurlijk willen we niet op het oor- R- Zoethout van Bergum,
deel van de Jury vooruitloopen en ont
houden ons dus van beoordeeling.
Met het weer trof het de eerste dagen
niet bijzonder. Koud en guur, zoodat de
animo voor vreemdelingen om onze stad
te bezoeken, niet groot was.
We willen maar hopen dat de komen
de dagen het weer iets milder zal zijn,
opdat de deelnemers aan deze etalage
wedstrijd nog eenigszins beloond mogen
worden voor hun moeiten en kosten.
noodig is meer theoretische kennis. De
mechanische drijfkracht heeft heel wat j
handenarbeid overbodig gemaakt, maai i
juist daarom dient de toekomstige vak- i
man theoretisch onderlegd te zijn, om- I
dat over het algemeen zijn werk meer
verantwoordelijkheid draagt. i
In dit verband is de ambachtsteeken-
school een zeer nuttige en noodzakelijke
instelling. Met een opwekking tot trouw
schoolbezoek en een dankwoord aan de
leeraren besluit de voorzitter zijn toe
spraak.
Hierna werd overgegaan tot uitreiking
der diploma’s en rapportboekjes.
Uit het jaarverslag stippen we enkele
gegevens aan.
Leden. Het aantal ieden is thans 35.
Personeel. Hierin is verandering ge
komen. De heer S. Smit heeft eervol ont
slag gekregen met ingang van 1 Decem
ber, wegens zijn benoeming in Apel
doorn, als leeraar der 11. L. O. Met groo
te toewijding heeft de heer Smit steeds
zijn lessen gegeven en nog wel op zeei
bekwame wijze. Een waardig opvolget
hebben wij gekregen in den heer Ebens,
die de lessen geeft in wis-, natuur- en
werktuigkunde.
De heer Kooi geeft les in Ned. Taal,
ambachtsrekenen en boekhouden.
De heer T. van der Meer geeft les aan
alle leerlingen in het handteekenen en
aan de schilders en aanverwante vakken
les in vakteekenen en materialenkennis.
De heer J. van Dijk geeft les in vak
teekenen en materialenkennis aan de
metaalbewerkers en le klas lijnteekenen.
De Directeur J. P. Postma, geeft les
in dezelfde vakken aan timmerlieden en
meubelmakers. Voor het personeel is een
instructie samengesteld op last van den
Minister en voorzien van zijne goedkeu
ring. Deze instructie wordt goed nage
volgd.
Leerplan. Het leerplan werd in enkele
opzichten gewijzigd, doordat het aantal
wekelijksche lesuren van 12^} op 10 is
teruggebracht. Op dit leerplan is de ver-
eischte goedkeuring verkregen van Zijne
Excellentie den Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen.
Aantal leerlingen. Het aantal leerlin
gen van dezen cursus was 55; het vorig
jaar 53. Drie leerlingen hebben de school
verlaten, 1 wegens langdurige ziekte, 1
wegens vertrek en 1 wegens te weinig
belangstelling.
Op 31 Dec. 1932 was-het aantal leer
lingen 52, verdeeld over de verschillende
vakken, klassen en leeftijden. Het aantal
leerlingen is tot het einde der cursus
52 gebleven.
Gedrag der leerlingen. Het gedrag
der leerlingen was gedurende den gehee-
len cursus goed.
Verzuimen. De meeste leerlingen
hebben de school zeer trouw bezocht.
Het aantal verzuimen is gedurende den
geheelen cursus in verhouding minder
dan vorige jaren.
Bevorderingen. Over de vorderingen
der leerlingen kunnen wij in het alge
meen dit jaar zeer goed tevreden zijn.
In doorsnee is goed werk geleverd in
alle vakken waarin onderwijs is gegeven.
De tentoonstelling geeft een overzicht
van het gemaakte teekenwerk.
Op de vergadering van leeraren 10
Maart j.l. gehouden en waarop is be
handeld het onderwijs aan onze school
met de vorderingen en het gedrag dei
leerlingen, was het oordeel algemeen om
aan het bestuur voor te stellen het vol
gende betreffende de vorderingen:
1ste klas. Van de 18 leerlingen van
deze klas 10 ohvoorwaardelijk bevorde
ren naar de 2e klas, n.l.: Nico van der
Meer, Rinze Stellingwerf, Klaas Grouw-
stra, Wijbrand Dijkstra, Frederik Tim
me, Anne Kramer, Jan de Jong, Klaas
van der Werf, Johan Gerritsma, en Rie
mer A. Brouwer. Voorw. bevorderen
Hidde Teernstra, Martinus Vallinga, Ju
lius Vallinga, Wiebren Bootsma, Douwe
Osinga en Willem Koopmans. Niet be
vorderen 2.
2de klas. Van de 7 leerlingen van
deze klas 5 onvoorwaardelijk bevorde
ren naar de 3de klas, n.l.: Harmen Lam-
mertsma, Gerben Conradi, Dooie van det
Zee, Hendrik Kuur en Gerrit van der
Ploeg. Voorwaardelijk bevorderen Auke
Dalstra en Antoon Palstra.
3e klas. Van de 9 leerlingen van deze
klas 6 onvoorwaardelijk bevorderen naar
de 4e klas n.l.: Jacobus Franzen, Sijtze
Talsma, Jan van der Wal, Tjalling van
der Meij, Gosse Dooper en Thomas Kam-
sma. Voorwaardelijk bevorderen Auke
van der Weide en Jan Stevens. Niet be
vorderen 1.
4e klas. Aan al de 9 leerlingen van
deze kla£\kan een diploma worden uit-
Leesgeld fr. P- p. Per half jaar 11.50
Juiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
„Vele jaren aan de borst te sukkelen en
's nachts hoestbuien die wel een half uur
duurden, dat was mijn vroeger leven.
Slapen deed ik weinig en eten, ho maar!
Radeloos klaagde ik mijn nood aan een B
Duitsche vriend. Deze raadde mi) Abdij- 1
siroop aan. Ik lachte erom, maar kocht B
den volgenden morgen Abdijsiroop. Na B
gebruik van 3 lepels van dat wondermid
del, voelde ik al verlichting en na 5 fles-
schen was ik heelemaal genezen, zoodat
ik mi) nu weer prettig voel, goed slaap,
kortom een gelukkig mensch ben.
(Origineel ter inzage) L. K. te a-H.
Alom verkrijgbaar. Thans Fl. l.-,Fl. 1.50, Fl.2.75
Gebruik buitenshuis Abdijsiroop-Bonbons
1 per doos 35 ct, per dubbele doos 60 ct
ABDIJSIROOP-BONBONS (GestoUs Abdijsiroop
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
