f Door een prima BRIL*
111. V. UUERFF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
HOFSTEDE
Dr. A. A. EECEN
Autciferliuur
NATIONALISME.
B.
BOLSWARD - Tel. 86
29— Jaargang
No. 64
a.
Uit den Omtrek
Gemengd Nieuws.
Stadsnieuws.
is afwezig
Ill
OFFICIAL FORD DEALER
Woensdag 16 Augustus 1933
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA. Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
f
en
A
Wommels
r.
d
Arum
FLORIS C.
(Nadruk verboden).
Kimswerd
voor de acte
Advertentiön per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Verschijnt Dinsdags-
Vrijdagsavonds.
POSTDUIVENNIEUWS.
Zondag 6 Augustus had de wedvlucht
voor jonge vogels vanaf Dieren plaats.
Met mooi helder weer werden de vo
gels om half acht gelost.
De eerste duif bereikte haar hok om
9.13.51, eigenaar A. Bangma; no. 2 werd
D. Bangma, 9.13.52; no. 3 Th. de Jong
9.15.09; no. 4 Th. de Jong 9.21.36; no. 5
A. Bangma 9.24.9; no. 6 I. Gerritsma
VAN EIEREN GESPROKEN.
12 Augustus 1933.
Toen iemand van de fam. L. Relnsma
in het kippenhok kwam om te zien of er
ook eieren waren, vonden ze een ei, dat
^naar eventjes ruim 150 gram woog.
Een flinke kip die zulke eieren produ
ceert. Als men van eieren houdt en je
wordt op zoo’n eitje getracteerd, bof je
niet weinig.
f Hedenavond (15 Aug.) zal de
K. J. C. (Katholieke Jeugd Centrale)
alhier, een optocht door onze stad or-
ganiseeren.
ZWEMSCHOOL.
De temperatuur van het water is he
den 20 graden.
voor vroedvrouwen) te Heerlen, slaagde
mej. R. Belksma, afkomstig van Arum.
GAS- EN ELECTRICITEITSBEDRIJF,
DIENSTJAAR 1932.
Aan het verslag van den toestand en
de exploitatie der gemeentegasfabriek
alhier, ontleenen wij het volgende:
GROOTZAND SNEEK
van ouds het
aangewezen adres
i-
1.
kaar waren en elk er een eigen leger op
na hielden, gereed om tegen elkaar ten
oorlog te trekken. Af en toe stond er wel
eens een militair of staatkundig genie
op, die zulke onafhankelijke steden of
provincies in een groot rijk vereenigde,
zooals het Babylonische, het Assyrische,
het Byzantijnsche of het Ottomaansche
rijk. Doch deze vielen tenslotte door ge
brek aan samenhang uiteen. Slechts toen
het begrip van de moderne staat op
daagde, die binnen zijn grenzen de men-
schen van één taal, politieke overtuiging
en dezelfde stoffelijke belangen veree
nigde, scheen er een politieke eenheid te
zijn geboren, welke nuttig was voor het
volk en daarom duurzaam zou zijn. En
niettegenstaande er in de wereld een
groote mate van samenwerking tusschen
de naties plaats vindt, het internationa
lisme ondanks alles groeit, de staten een
deel van hun souvereiniteif opgeven, op
dat de geheele wereld daarvan moge
profiteeren, kan men dat toch niet be
schouwen als een opgeven van de natio
nale gedachte. In de nationale gedachte,
de nationale trots en de nationale be
hoeften heeft men tot nu toe steeds de
grootste prikkels voor den stoffelijken
vooruitgang gevonden, terwijl interna
tionale wedijver, mits deze niet tot een
scherp uiterste wordt opgevoerd, over
het algemeen gesproken, die mate van
gezonde concurrentie heeft opgeleverd,
welke men op kleiner schaal wel eens
het leven van den handel heeft genoemd.
Het valt zeer te betwijfelen of Enge
land of Amerika wel zoo groote materi-
eele vooruitgang zou hebben vertoond,
indien de revolutie er niet ware geweest,
welke deze twee groote staten tot con
currenten maakte.
Doch hoe nuttig' een gezond nationa
lisme ook in het verleden moge zijn ge
weest, men dient niet uit het oog te ver
liezen, dat de wereld er thans anders
uitziet. Verkeerswezen en moderne tech
niek hebben afstanden en z.g. natuur
lijke grenzen weggevaagd, en de nood
zakelijkheid geschapen van internationale
samenwerking. Dit wil niet zeggen, dat
men daardoor nu maar de liefde en trouw
die men jegens het eigen land koestert,
overboord moet gooien, integendeel;
doch deze trouw aan het eigen land kan
dus een nuttiger vorm aannemen, wan
neer men voor oogen houdt, dat hoe
onafhankelijk een land ook moge zijn in
politiek opzicht, het in economisch op
zicht door afhankelijkheid met de rest
van de wereld onverbrekelijk verbonden
is- Materieele zelfgenoegzaamheid van
welke staat ook is in onzen tijd met zijn
verschillende nieuwe behoefetn, onmoge
lijk geworden, altijd indien men niet wil
terugkeeren tot de middeleeuwen. Het is,
zooals een zeer wijs en ervaren waarne
mer van Internationale toestanden eens
heeft gezegd: Het fundamenteele feit
van onzen tijd is, dat wij in een nieuw
soort van wereld leven, een wereld van
onafhankelijke, zoo men wil, doch ook
onderling afhankelijke naties, waarvan
geen enkele op den duur kan bloeien of
Invloed verwerven, zonder de medewer
king en samenwerking van zijn mede-
naties. Tenzij de menschen in het alge
meen dit fundamenteele feit in hun
hoofden krijgen, zullen ze geen begrip
hebben van onze tijden, en geen practl-
sche bijdragen kunnen leveren tot de
oplossing van de wereld-verbijsterende
problemen, die ons aan alle kanten toe
grijnzen.
13 Augustus 1933.
Heden werd hier een kaatspartij ge
houden van ingezetenen, waaraan 17
parturen deelnamen. De wedstrijd, waar
bij als altijd met veel animo werd ge
speeld, had de volgende uitslag:
1ste prijs: J. Kuipers, A. J. de Haan,
J. K. Westra.
2de prijs: M. Weidema, R. Volbeda,
B. Postma.
3de prijs: K. Hoitinga, G. van der Meer
J. Joltinga.
f Bij de Zondag j.l. te Sneek gehou
den kaatswedstrijd werd door onze
Bolswardsche kaatser W. Bosma twee
medailles gewonnen voor de meeste en
verste bovenslagen; de»derde prijs werd
mede gewonnen door K. Alkema; de 4e
prijs mede door B. Wolthuizen alhier.
GESLAAGD.
Voor het examen van kraamverpleging
aan de Wilhelminaschool (Kweekschool i
□E DROOGTE.
De nogal langdurige droogte laat zich
op de hooge greiden scherp manifestee-
ren Vooral die landerijen, welke al ge-
ruimen tijd door het vee zijn afgegraasd,
demonstreeren deze droge periode dan
ook sterk, daar ze op deze wijze een dor
en kaal aanzien geven.
Onderscheidene slooten vertoonen een
vieze watermassa terwijl die slooten,
welke nog iets waterrijker zijn, onge
twijfeld geen hygiënische watervoorzie
ning voor het vee genoemd kan worden.
In verband hiermede wordt door vele
veehouders dan ook uitgezien naar wat
regenwater, wat zeker velen ten goede
zou komen.
Makkum
Benoemd tot onderwijzer aan de o. 1. dat de man aldaar bij een inbraak tal
school te Haaften (Gld.) de heer G. van van goederen had ontvreemd, is hij, na
Heijen Gort, die sedert kort aan de open- verhoor, ter beschikking gesteld van den
bare lagere school alhier verbonden is.burgemeester van Leersum.
DIEFSTALLEN TE LEERSUM.
De politie te Arnhem heeft een 34-
jarigen Duitscher aangehouden, die klee-
ding te koop aanbood, welke bij nader
onderzoek bleek te zijn ontvreemd te
Leersum. Aangezien aan den dag kwam,
Oor-, Neus-, Keelarts, Leeuwarden
van Vrijdag 18 tot en
met Zondag 27 Aug.
Zaterdag 2 Sept, géén spreekuur
Reusachtige' bewapeningen
worden in stand gehouden ten
koste van ongeloofelijke uit
gaven en de naties beweren,
zooals Ruskin zei: „Dat het
een goede politiek is om ver
schrikking van elkaar te koo-
pen ten koste van honderden
millioenen per jaareen
vrede, die op vrees berust,
is niets anders dan een on
derdrukte oorlog.
HENRY VAN DYKE.
OPRICHTING ZANGVEREEN.
11 Augustus 1933-
Hedenavond werd In het lokaal der
Geref. Kerk een zangvereeniging opge
richt met aanvankelijk 38 leden. Deze
zangvereeniging kreeg den naam van
„Hallelujah” en staat onder leiding van
den heer J. Osinga te Tzum.
Het doel is om met September een
aanvank met de repetities te nemen.
In onzen tijd zien wij allerwegen een
overdreven vorm van nationalisme tot
uiting komen, welke beschouwd kan
worden als een product van de econo
mische depressie en dus indirect ver
oorzaakt wordt door de onbevredigende
regeling, welke de vredesverdragen tot
stand hebben gebracht.
Wanneer men de verhoudingen tus
schen de naties wat nauwkeuriger be
kijkt en de krachten bestudeert, welke
de menschelijke gedachte besturen, zoo
als de vermaarde Amerikaansche pu
blicist Willis John Abbot de geslaagde
leerlingen van de bekende Principia Col
lege onlangs aanraadde, dan zal men
inderdaad, als hij, tot de conclusie moe
ten komen, dat aan de moeilijkheden
van heden een overdreven nationalisme
ten grondslag ligt, een bekrompen, zelf
zuchtige en onverdraagzame opvatting
van de juiste houding die menschen, dié
onder een zekere regeering leven, be-
hooren aan te nemen tegenover burgers
van een andere staat.
In oorlogstijd wordt ons geleerd, dat
het onze plicht is, zelfs onze Christelijke
plicht, om zonder onderscheid allen té
haten, die het met „den vijand” houden.
En zelfs met de uiterste wreedheid fris-
sche jonge kerels te dooden, welke wij
onder normale omstandigheden misschien
tot onze beste vrienden zouden achten.
En in vredestijd poogt men on$ onder
den druk van een kortzichtig nationa
lisme er toe te brengen afgunst en strijd
te koesteren jegens hen, die een andere
taal spreken.
Juist in een tijd als deze, wanneer er
sprake is van nationalisme in allerlei
vormen, is het goed zich daarom reken
schap te geven, wat dit feitelijk inhoudt.
Tot goed verstand dlene, dat men een
gezond nationalisme als een macht zou
mogen beschouwen, die iets goeds tot
stand kan brengen. Doch men let wel:
het moet een „gezond" nationalisme zijn
en geen overdreven. Want Inderdaad
kan men de meening van Abbot deelen,
dat op het huidige oogenblik het na
tionalisme in de wereldgeschiedenis wel
licht de grootste kracht is geweest, die
werkzaam was voor de economische, in-
dustrieele en sociale vooruitgang in dé
wereld. De historische ontwikkeling van
het nationalisme is volkomen logisch en
verdedigbaar. De eerste stap naar den
vooruitgang werd in de oudste tijden
gedaan, toen de mensch voor het eerst
ontdekte, dat het noodzakelijk was zich
met zijn medemenschen aaneen te slui
ten voor bescherming en voor het tot
stand brengen van een nijverheid, welke
gecombineerde inspanning vereischte.
Oorspronkelijk was het gezin de eerste
Coöperatieve eenheid, en dat is het nog,
bijvoorbeeld in China.
Naarmate de bevolkingen toenamen
en de politieke problemen ingewikkelder
werden, vereenigden de menschen zich
in dorpsgemeenschappen en daarna in
steden. Het is betrekkelijk gesproken nog
maar heel kort geleden, dat het schier
eiland Italië verdeeld was in een groot
aantal kleine steden: Florence, Pisa,
Rome, Verona, die onafhankelijk van el-
Goed uitgeruste wagens
staan voortdurend
voor U gereed.
GESLAAGD.
12 Augustus 1933.
Te Utrecht slaagde
Fransch (l.o.) de heer T. Zeilstra, on
derwijzer aan de Chr. U. L. O.school
(Spann.weg) alhier.
Dronrijp
ERNSTIG AUTO-ONGELUK BIJ
DRONRIJP MET DOODELIJKEN
AFLOOP.
Zaterdagmorgen 8 uur reed een auto,
bestuurd door den heer A. Bouma te
Leeuwarden, met drie personen de stad
uit den Harlingerstraatweg op.
Mejuffrouw Marie Terpstra zou door
haar zwager en zuster, de heer G. van
der Zee en echtgenoote naar haar woon
plaats Nieuwveen bij Alphen aan den
Rijn worden gebracht. Het was regen
achtig weer en het asfaltwegdek, dat
achter Marssum begint, was glad. Even
achter de brug over de Berlikumervaart
bij Dronrijp slipte de wagen en vóór de
inzittenden wisten wat er gebeurde,
botste de auto tegen een boom aan den
linkerkant van den weg. Alles kraakte,
de glassplinters van voorruit en portier
stoven naar alle kanten.
De bestuurder Bouma bleek er al da
delijk het ergst aan toe te zijn, Menschen
uit de omgeving schoten spoedig te hulp
om de getroffenen uit hun benarde positlé
te redden. Toen men de vier menschen
uit de auto had gehaald, werd allereerst
om geneeskundigen bijstand gevraagd.
Dokter H. Ruiter, die juist van een pa
tiënt terug kwam, verscheen en stelde
een onderzoek In. Bouma had ernstige
snljwonden aan den hals, terwijl zijn lin
kerarm op meer dan één plaats was ge
broken. Bovendien had hij inwendige
kneuzingen opgedaan. Er werd vanuit
Leeuwarden een ziekenauto ontboden,
waarmede hij naar het Diaconessenhuis
werd vervoerd, waar hij al spoedig aan
de bekomen verwondingen overleed
De andere drie inzittenden, de heer G.
van der Zee, diens vrouw B. Terpstra en
haar zuster Marie werden binnenge
bracht In de woning van P. J. Tolsma,
waar ze liefderijk werden verzorgd.
De heer van der Zee had een lichte
hersenschudding gekregen, terwijl zijn
vrouw wonden aan de linkerwang had.
Beiden werd voorzichtig een ligplaats in
een der kamers bereid. Marie, die er
lichamelijk ongeschonden was afgeko
men bevond zich in een ander vertrek.
Op advies van den dokter mochten
de patiënten niet dadelijk vervoerd wor
den. Toen daarvoor later toestemming
was gegeven, werd de familie naar
Leeuwarden teruggebracht.
9.2929; no. 7 I. Gerritsma 9 5621; no.
8 1. Gerritsma 9.31.35; no. 9 Th. de Jong
9.55.36; no. 10, 11 en 12 D. Bangma resp.
10.00.58, 10.1.36 en 10.2.09; no. 13 R.
Postma 10.04 37; no. 14 D. Bangma
10.7.31; no. 15, 17 en 21 Y. de Vries
10.9.10, 10.12.07 en 10 39.37; no. 16 R
Postma 10.14.28; no. 18 P. van der Zee
10.14 34; no. 19, 20, 23 en 24 D Bang
ma 10.36.38, 10.36.40, 10.56.18, 10.56.26;
no. 22 A. Bangma 10 40.34.
Adspiranten no. 1 en 2 H. Fockema
9.30.04 en 10.08.29.
Het nieuwe mechanische bedrijf was
voor ’t eerst een vol jaar ia werking.
In het begin van het jaar vooral, moes
ten daarmee enkele kinderziekten wor
den doorgemaakt. Het is verblijdend, te
mogen constateeren, dat het nieuwe be
drijf aan de gestelde verwachtingen tot
dusverre heeft voldaan
In de tweede helft van 1932 zette zich
een daling in van het gasverbruik, welke
daling tot op heden voortduurt. De
oorzaak hiervan moet worden toege
schreven aan de slechte economische
tijdsomstandigheden, de toenemende
electrificatie en te weinig acquisitie. Ai
en toe werd wel in het plaatselijk blad
het gasverbruik gepropageerd, eenmaal
werd zelfs aan de gewone gasverbrui
kers een propagandablaadje bezorgd;
dit alles is echter nog geen krachtige
acquisitie.
Deze taaiste kan alleen in de toe
komst onder normale tijdsomstandighe
den het gasverbruik op peil houden en
de noodige en zeer wel mogelijke uit
breiding geven. Er zullen dan ook mid
delen beraamd moeten worden, om zoo
spoedig mogelijk tot een intensieve
acquisitie te geraken.
De uitkomsten van het bedrijf zijn nog
gunstig te noemen.
De jaarproductie gas bedroeg in het
bedrijfsjaar 1932 1.130.215 kub. M-, het
vorig jaar was dit 1.101.640 kub. M.
Straatverlichting.
Op 31) December waren in gebruik
166 (163) lantaarns, waaronder 5 (5)
abonnementslantaarns. Het aantal avond-
branders bedroeg 66 (65) en het aantal
doorbranders 100 (98), het aantal lich
ten 336 (330), onderverdeeld in 313
(307) hang- en 23 (23) staande lich
ten.
De tusschen geplaatste cijfers zijn
de aantallen op 31 Dec. 1931.
Financiën.
Het bruto winstsaido bedroeg dit jaar
f 28.991.00i/2.
Hiervan blijft na afschrijving van
f 9.264.34, betaling van rente aan de ge
meente van f 4.229 98 en recognitie
bijdrage voor het hebben van buizen in
gemeentegrond en kosten van beheer)
ad f 5000.en versterking van het On-
derhouds- en Vernieuwingsfonds met
f 1000.nog over een netto-winst van
f 9.496.68j£. Een nader te Jïepalen ge
deelte hiervan, zal aan de gemeente uit
gekeerd worden.
De verbouwing liep in 1932 af. Des
tijds werd hiervoor een crediet verleend
van f80.000.Noodig bleek te zijn
f75.604 01. Van dit bedrag werd
f45.604.01 uit eigen middelen betaald.
De balans sluit in ontvangsten en
uitgaven met f293.020.98.
ELECTRICITEITSBEDRIJF.
Het aantal aansluitingen nam ook dit
jaar weer toe. Door de meerdere me
chanisatie in de gasfabriek werd deze
fabriek ook een grooter stroomafneem-
ster van het G. E. B., dan tot dusverre.
Door het een en ander steeg de stroom-
verkoop. De stijging werd echter wat
geremd door de slechte tijdsomstandig
heden.
In aanmerking nemende de stroom-
prijsverlaging, die in 1932 werd toege
past, en het voor dit bedrijf zeer hooge
bedrag, dat aan ziekengeld moest wor
den uitgekeerd, zijn de behaalde resul
taten over het dienstjaar gunstig te noe
men.
Op 31 December bedroeg het aantal
verbruikers 455, ondervecdeeld in 368
voor licht en 87 voor licht en kracht.
Ten opzichte van 1931 vermeerderde
het aantal verbruikers met 37.
De electrlsche straatverlichting be
stond op 31 Dec. uit 40 lichtpunten en
wel 5 van 60, 19 van 75, 8 van 100 en
8 van 150 Watt, waarvan 34 steeds als
nachtbranders, 4 als avondbranders en 2
(Stadhuis) slechts bij enkele gelegenhe
den brandden.
Het totaal stroomverbruik werd bere
kend op 14.200 k.W.h.
Financiën.
Het bruto winstsaido bedr. f 10.131.49.
Hiervan blijft, na afschrijving van
f4.514.74, betaling aan de gemeente van
f4.268.67 aan rente, nog over een netto
winst van f 1.348.08.
De balans sluit in ontvangsten en uit
gaven met f 141.031.78.
Heerlijke
nieuwe snert 10iy2.
BRANDSMA’s WINKEL.
Zondag 13 Aug. eveneens een wed
vlucht voor jonge vogels vanaf Nijme
gen.
Gelost met helder weer om 8 uur.
De eerste vogel bereikte haar hok om
10.03.26, eigenaar A. Bangma; no. 2 cn 3
werd Th. de Jong 10.11.14 en 10.11.20;
no. 4 I. Gerritsma 10 13.09; no. 5 D.
Hoeben 10.13.14; no. 6 I. Gerritsma
10.23.13; no. 7 A. Bangma 10.24 17; no.
8, 9, 10, 11, 12 en 13 D. Bangma resp.
10.29.01, 10.29.10; 10 29.19, 10.37.51,
10.43.21, 10.44.40; no. 14 I. Gerritsma
10.48 19; no. 15 en 16 D. Bangma
10.57.18 en 10.58.23; no. 17 P. van der
Zee 11.17.55; no. 18 en 19 I. Gerritsma
11 50.48, 11.51.08; no. 20 Th. de Jong
1.03.20; no. 21 D. Hoeben, 1.13.29.
Adspiranten werd no. 1 H. Foekema
10.43.14.
Op het gehouden nationaal concours
vanaf Bordeaux op 22 Juli behaalde D.
Bangma de 21ste prijs over geheel Ne
derland, wat zeker voor Bolsward wel
de moeite waard is.
Zondag a.s. zal de wedvlucht plaats
hebben voor jonge vogels vanaf Box
meer 160 K.M.
Inkorven Vrijdag a.s. bij café Van der
Werf, ’s avonds om 6 uur.
Cornwerd
Zondag j.l. werd hier een kaatswed
strijd gehouden, waarvoor in totaal 66
spelers meedongen. De prijzen bedroe
gen f 24.f 15.en f 9.en werden
als volgt gewonnen:
1. J. Wielinga, Bolsward, R. Hibma
en Y. Blom, beiden te Makkum.
2. B. Sieswerda te Cornwerd, P.
Tjeerdema te Arum en R. D. Reitsma te
Makkum.
3. L. van der Weerd te Arum, T.
Prins en J. Ringnalda, beiden te Frane-
ker.
De eerste prijswinnaars wonnen met
groot verschil (5-1 en 6-0) van de twee
de prijswinnaars, terwijl de winnaars
van den derden prijs geen enkel eerst van
eerstgenoemden verkregen.
10.04 37;
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
I
