IS DE VREDE IN GEVAAR?
AutcVerhuur
UI. V. WERFF
f lloor een prime BRIL
HOFSTEDE
GROOTZAND SNEEK
van ouds het
aangewezen adres
De Bolswardsche Courant en Westergoo
IRQ
Stadsnieuws.
MERCURIUS
HAVERMOUT
25 cent per pondspak
BOLSWARD - Tel. 86
a
i
Ill
29— Jaargang
Woensdag 25 October 1933
No: 84
A
Ingezonden Mededeelingen
9-1.
eit
iiiiiiiiiiiiiwiiiimiiiiyiiiiiiiw
A dve r ten 116n per regel:
Woensdagsnummer 10 cent,
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. pry s.
Verschijnt Dinsdags- en
Vrijdagsavonds.
C. A. B. III speelde te Sneek tegen
Black Boys II en verloor met 2-3.
6
6
5
5
6
6
6
8
2
2
1
1
2
2
2
2
2
3
4
9
7
7
6
6
5
4
1
DEMONSTRATIEDAG
NED. FABRIKAAT.
Vrijdag werd in de Doele door het
Nederlandsch Fabrikatenhuis te Utrecht
een demonstratiedag gehouden voor het
Nederlandsch fabrikaat.
Het streven om door meerdere bekend
heid belangstelling te wekken voor onze
t.
15—9
12—7
20—14
14-15
6—5
11—13
6—11
9—19
Goed uitgeruste wagens
staan voortdurend
voor U gereed.
OFFICIAL FORD DEALER
De crisispachtwet is wel niet het ide
aal, maar deze heeft toch reeds veel boe
ren van den ondergang gered.
Dat door de hoofdbesturen van diver
se bonden niet meer gewerkt wordt
voor de noodlijdende boerenstand, vindt
zijn oorzaak in het feit, dat de leidende
persoonlijkheden belang hebben bij hoo-
ge pacht- en grondprijzen. Die leiding
moet weer terug naar de mannen uit de
praktijk. Alleen door georganiseerde
strijd is verbetering te krijgen.
De opbrengst van een groot deel der
boerensteun komt niet ter bestemder
plaatse, maar voor een groot deel aan
grond- en hypotheekkapitaal. We zullen
thans allereerst moeten strijden voor een
executieverbod, dan voor een goede
pachtwet en verlaging dér waterschaps
lasten. Voor 11 jaar terug heeft spreker
de noodklok geluid, maar nu is bijna de
doodsklok die luidt over den boeren
stand.
Met een vurige peroratie, zooals deze
spreker dat kan, wekt hij allen op te
strijden voor verbetering van de levens
voorwaarden op het platteland, dat komt
niet alleen den boer, maar ook de arbei
ders en uiteindelijk de kooplui en vak-
menschen ten goede.
De laatste dagen werd ons herhaalde-
lijk en van de meest uiteenloopende zij-
den de vraag gesteld, of het besluit van
Duitschland, om de ontwapeningsconfe-
rentie den rug toe te keeren en voor het
lidmaatschap van den Volkenbond te
bedanken, beteekende, dat thans de vre
de in Europa ernstig in gevaar is ge
bracht. i
Het antwoord op deze vraag is tege
lijkertijd gemakkelijk en moeilijk. Ge-
makkelijk, omdat wij zouden kunnen
antwoorden, dat de vrede in Europa
reeds voor het besluit van Duitschland
zeer problematisch was, moeilijk, om
dat geen mensch op het oogenblik de
draagwijdte van de plotselinge stap van
Duitschland kan overzien.
Hierbij komt nog, dat de grootste oor-
logsdreiging niet in Europa, maar in het
verre Oosten, is gelegen, waar de toe
stand tusschen Japan en Rusland zeer
gespannen is en waar men reeds zoo ver
is, dat de scherpe nota-wisseling kracht
wordt bijgezet door de troepenconcen
tratie aan de grenzen. De geheele Rus
sische politiek der laatste maanden is er
op uit geweest om het voorheen niet
denkbeeldige gevaar van een aanval uit
het Westen teniet te doen. We behoe
ven slechts te wijzen op de opmerkelijke
vriendschap tusschen Rusland en Polen',
en tegelijkertijd op het verbreken der
vriendschapsbanden, die jange jaren tus
schen de Duitsche republiek en Rusland
hebben bestaan. Van het Westen heeft
Rusland geen gevaar meer te duchten.
Het kan al zijn krachten dus concen-
treeren in het verre Oosten en het ziet
er naar uit, dat Rusland niet terugschrikt
voor een oorlog. Het zou vooral een
ontzaggelijke luchtvloot in de bedreigde
gebieden hebben samengetrokken.
Dat het in het verre Oosten noodzake
lijkerwijze op een oorlog moet uitloopen
dat is zoo zeker, als twee maal twee
vier is. En een oorlog in die gebieden is
juist ook in ons land zoo gevaarlijk, om
dat onze koloniën met hun rijke hoeveel
heid aan stookolie, benoodigd voor de
Japansche oorlogsvloot, er zoo dicht bij
liggen. Want een oorlog tusschen Ja
pan en Rusland beteekent, dat ook an
dere landen, welke in het verre Oosten
hun koloniën en handelsbelangen be
zitten, het niet bij toekijken zullen laten.
Bestaat er verband tusschen de oor-
logsmogelijkheden in Europa en in het
Verre Oosten? Natuurlijk bestaat dit
verband. Het is geen toevalligheid, dat
er tusschen Japan en Duitschland de
laatste maanden zulke vriendelijke woor
den gewisseld zijn, dat Duitschland Ja
pan gepolst heeft over het terugontvan
gen van de in den wereldoorlog verloren
koloniën, een verzoek dat Japan voor-
loopig energiek heeft afgewezen.
Dat Duitschland de stap van Japan
volgde om den Volkenbond te verlaten
is ook niet zonder beteekenis.
Japan heeft er groot belang bij in
Europa een hem goedgezinde natie te
bezitten. Dit kan men moeilijk van
Frankrijk of Engeland zeggen, die van
het Japansche imperialisme niets moe
ten hebben.
Tot nu toe bespraken we enkel de po
litieke moeilijkheden, die tot een oorlog
kunnen voeren. Maar politieke moeilijk
heden zijn een resultaat, een bewust re
sultaat van heel andere handelingen.
Een oorlog wordt niet gevoerd om ge
krenkt eergevoel, om een onaangename
beleediging, om een of ander grensinci
dent of omdat twee volken elkaar haten
Een oorlog wordt gevoerd om zeer con
crete dingen, om het heel eenvoudig te
zeggen, om materieele winst.
Er bestaat een categorie van bewuste
oorlogsmakers. Zij zien er niet in het
minst uit als dolende roofridders uit ver
voorbije tijden, zij zijn van alle roman
tiek ontbloot. Zij terroriseeren geen
Ingeschreven werd als volgt:
K. B. Kroon, Bolsward,
E. Statema, id.,
Gebr. v. d. Hauw, id.
A. de Boer, id.
R. Feenstra, ld.
H. Jorritsma id.
W. Postma, riartwerd
M. v. d. Bosch, Longerhouw
f1350
-1295
- 1206
- 1067
- 994
- 921
Gegund aan den laagsten inschrijver,
terwijl de overige inschrijvers 5 gulden
ontvingen voor hunne moeite.
ONTHULLING GEDENKSTEEN.
Naar wij vernemen zal a.s. Vrijdag 27
Oct. ’s nam. halfdrie in de Groote Kerk
een gedenksteen worden onthuld, ge
wijd aan de nagedachtenis van Dr. C. J.
Niemeijer. Bij deze plechtigheid zal het
woord gevoerd worden door Prof. Lin
deboom te Groningen, Voorzitter van
de Vereeniging van Vrijzinnig Her
vormden in Nederland.
De toegang voor belangstellenden is
vrij.
BEDANKT.
Ds. E. Broekema, Pred.-Evang. bij de
Vereen, voor Evangelisatie alhier heeft
bedankt voor het beroep naar de Ned.
Herv. gemeente te Drogeham.
eigen industrie verdient ten volle onze
aandacht, omdat ook deze actie kan bij
dragen tot verbetering der crisis, waar
onder onze Vaderlandsche nijverheid
gebukt gaat.
Langs de wanden der Doelezaal wa
ren op bescheiden voet (in verband mei
de ééndags-actie) enkele demonstratie-
koffers geplaatst met producten van Ne-
derlandsche fabrieken.
De Directeur van dit fabrikatenhuis te
Utrecht de heer Born, hield ’s middags
en ’s avonds een kernachtige rede. Met
tal van voorbeelden toonde spreker aan
voor hoeveel millioen gulden nog steeds
aan buitenlandsche producten wordt in
gevoerd, op elk terrein, zoo vertelde hij
o.a. dat in de laatste maanden voor meer
dan 7 millioen buitenlandsche tapijten
zijn ingevoerd; 80 van alle gebreide
bovenkleeding komt uit het buitenland.
Meer dan de helft van alle metaalwa
ren komt uit het buitenland. Zoo noemde
spreker meerdere getallen, die een ont
stellend beeld gaven van den geweldigen
invoer van buitenlandsche producten:
Daartegenover staat onze Nederlandschö
industrie met haar meestal betere pro
ducten bijna machteloos, tenzij de Ne-
derlandsche huisvrouw eindelijk eens
gaat breken met de oude sleur.
In een zeer onderhoudende causerie
wekte de spreker allen op onze Neder-
landsche Industrie te steunen door het
koopen van Nederlandsche producten.
Door deze daad maken we het moge
lijk, dat de werkloosheid op afdoendè
wijze wordt bestreden.
Zoowel ’s middags als ’s avonds was
de toeloop van het publiek geweldig
groot, zoodat een zeer groot aantal niet
kon worden toegelaten. Als propaganda
middel voor Ned. Fabrikaat is deze de-
monstratiedag uitnemend geslaagd.
BOND VAN LANDPACHTERS
EN HYPOTHEEKBOEREN.
Deze vergadering had Maandagmor
gen 11 uur in de Doele plaats. Afgaande
op de verwachting was de opkomst zeer
matig.
De Voorzitter der plaatselijke afdee-
ling opende met een woord van welkom
tot de aanwezigen, waarna door den
eersten spreker werd behandeld het on
derwerp: Verleden, heden en toekomst.
Door den boerenstand is in het verle
den altijd gewerkt, van ’s morgens vroeg
tot ’s avonds werken met de gedachte,
ook de vruchten van dat werk uit hel
bedrijf te plukken. Maar dat was jann
mer genoeg niet het geval. Ook in onzen
tijd vergeet men al te dikwijls dat de
boerenstand de kurk Is waarop de maat
schappij drijft. Immers een onontgonnen
stuk grond wordt bewerkt door den
boer en vruchtbaar gemaakt, vóór an
dere takken van bedrijf er iets op kun
nen verdienen. Het aanpassen en de
grondprijzen aan de productie-prijs is
oorzaak geweest, dat lang voor deze
prisis de reserves bij den boerenstand
zijn opgebruikt. Spreker is voorstandet
van een goede pachtwet, omdat in onzen
tijd de vrije verhuring een gevaar
blijft voor den boerenstand. De grond
is een speculatieve, maar geen werk-
object.
Ook de door de Regeering ingestelde
studie-commissie Ebels spreekt in haai
rapport van 500 bladzijden over de wen-
schelijkheid van een pachtwet.
Met een opwekking om zooveel moge
lijk de kracht van den bond te doen uit
groeien door toetreding als lid beslui!
deze spreker.
Na een kwartiertje pauze verkreeg de
heer van Houten, lid van de Tweede
Kamer, het woord. Deze sprak over:
Stride of mar stil öfwachtsje.
De stemming onder den boerenstand
staat tegenwoordig onder het nulpunt
en de groote landbouworganisaties ad-
viseeren zonder onderscheid: afwach
ten.
Ook de boeren zijn onder elkaar te
veel verdeeld. Het is moeilijk de boeren
stand tot activiteit te brengen, maar
wanneer we zelf slapen hoe kunnen we
dan van de Regeering verwachten, dat
zij met ons meeleeft. De allereersté
pliicht van,1 iden boerenstand (ïn Fries
land is die laksheid af te schudden en
het de besturen van diverse boerenor
ganisaties duidelijk te maken dat er ein
delijk eens daden gesteld dienen te wor
den.
kleine landstreken, maar geheele wereld-
deelen. Niet in den banalen zin des
woords. Het zijn eerbiedwaardige heeren
met Vriendelijke gezifchten, die in het
dagelijksche leven geen vlieg kwaad
doen en misschien wel lid zijn van een
vereeniging tot bescherming van dieren
of van een anti-vivisectiebond.
Zij tronen achter schrijfbureaux en
hun machtigste wapen is de telefoon.
Hiermee roepen zij de geesten op, die
het werk moeten doen. Als men eens in
de gelegenheid zou worden gesteld op
een morgen te mogen luisteren, wat er
door die telefoon voor orders worden
gegeven, zou men versteld staan. Men
zou de meest tegenstrijdige opdrachten
hooren geven aan de meest uiteenloo
pende groepen van de maatschappij.
De heeren achter de schrijfbureaux,
die wij op het oog hebben, staan aan het
hoofd van de groot-industrie, de staal-
nijverheid, de vliegtuig industrie, de pe-
troleumondernemingen. Zij kennen
zakelijk slechts één vaderland: de we
reld. Zij doen zaken met iedereen, met
toekomstige vijanden evengoed als met
het land, waarin hun industrie is geves
tigd. Er is bijv, geen handel zoo inter
nationaal als de wapenhandel. Hebben
wij dezer dagen niet kunnen lezen, dat
enkele Russen naar Den Haag zouden
komen om er in contact te komen met
Duitsche phgenieurs, die plannen voor
een moderne oorlogsbodem hadden ont
worpen, welke tegelijkertijd aan de Ne
derlandsche regeering waren aangebo
den.
De wapenen, waarmee men in het
verre Oosten en in Zuid-Amerika vocht
en vecht, zijn voor het meerendeel af
komstig van Europeesche munitiefabrie
ken, van de Schneider Creuzotwerken in
Frankrijk, van de Vickers Armstrong in
Engeland, van de Skodafabrieken in
Tsjecho-Slowakije, van de Krupp-fabrie-
ken in Duitschland. Wapens worden ge
leverd aan iedereen, die er slechts geld
voor over heeft.
De oorlogsindustrie heeft het lot van
de wereld in handen. Ze onderhoudt de
nauwe relaties met regeeringskringen
van zooveel mogelijk landen, ze tracht
de meerderheid van de aandeelen te ver
werven in krantenondernemingen. Zij
laat de journalisten van de verschillen
de landen tegen elkaar in schrijven, zij
tracht tweedracht te zaaien op conferen
ties, kortom ze tracht alle landen van de
noodzakelijkheid te overtuigen een groot
leger en een groote vloot te onderhou
den. Hiertoe werkt dag en nacht een le
ger van geheime agenten en spionnen.
Het was duidelijk dat achter het be
sluit van Duitschland de groot-industrie
stond en ze heeft het zelfs niet onder
stoelen of banken gestoken, want den
dag na het officieel bekend worden van
de uittreding uit den Volkenbond zond
cle Duitsche groot-industrie bij name
van Dr. Krupp een telegram aan Hitler,
waarin de volkomen instemming met
deze stap betuigd werd.
Is de vrede in gevaar? Ja. Zal er spoe
dig oorlog komen? Waarschijnlijk niet.
Niet uit overwegingen van moreelen
aard, maar enkel en alleen omdat men
in Europa nog niet volkomen toegerust
is om een nieuwen oorlog te beginnen.
Zeker kunnen we er van zijn, dat de mu
nitiefabrieken en aanverwante bedrijven
met koortsachtigen ijver zullen gaan
werken.
J i
VOETBAL.
M. S. C. I—C. A. B. I
HET DRAMA TE MEPPEL.
Het was werkelijk een drama, dat de
supporters in Meppel kregen te aan
schouwen.
Het spel was nog geen tien minuten
oud of voor de grootste optimist was ’t
reeds duidelijk welk elftal zou winnen.
C. A. B. speelde een klasse minder
dan vorige Zondag, terwijl het spel van
M. S. C. daarentegen een klasse hooger
stond.
Deze spelers vergastten ons op een
vlug en aantrekkelijk spel, dat C. A. B.,
welke ons toch in de vorige wedstrijden
ook vlug spel liet zien, volkomen over
rompelde.
Speelde C. A. B. in de eerste helft een
kort spel, na de rust veranderde zij, zeer
terecht, van tactiek en hield het spel
meer open, waarmede echter de Meppe-
lers geen moeite hadden.
Vooral de achterhoede van C. A. B.
was tegen het vlugge spel der gasthee-
ren niet opgewassen, waardoor dan ook
reeds direct gevaarlijke momenten voor
het doel ontstonden.
Door onzuiver schieten gingen echter
eenige fraaie kansen verloren.
Ook C. A. B. kreeg in het eerste half
uur een paar opgelegde kansen te doel
punten, zoo zien wij een der spelers vrij
voor het doel staan, maar op het laatste
oogenblik wordt hem de bal voor de
voeten weggewerkt.
Ten slotte weet de rechtsbuiten met
een zuiver schot het eerste en eenigste
doelpunt te scoren.
De stand was toen 2-1.
Even later weet echter de midvoor
van M. S. C. nummer drie in het net te
deponeeren, waarmede de rust Ingaat
Na de rust zien wij dat de linksbuiten
door ’n blessuur aan de knie niet verder
meespeelt. De linksback speelt nu in de
voorhoede, terwijl de oud-speler Schuur
mans zijn plaats inneemt.
Bijna direct is M. S. C. weer in de.i
aanval, doch weet in het eerste kwartier
niet het doel te vinden. Inmiddels kan
de voorhoede van C. A. B. het niet ver
der brengen dan de goed spelende backs
van M. S- C. Deze achterhoede was niet
te passeeren.
In het resteerende half uur weet M.
S. C. zes keer te doelpunten, vooral het
vierde doelpunt was een juweeltje.
Tien minuten voor het einde moet de
keeper van C. A. B door een wond aan
zijn hand, zijn plaats afstaan aan de
linkshalf.
Wij hopen, dat beide spelers a.s. Zon
dag weer present mogen zijn.
M. S. C. heeft dus op overtuigende
wijze revanche genomen.
Onze conclusie is, dat de Meppelers
op eigen terrein bijna niet te verslaan
zijn, en dus in dit oijzicht met C. A. B.
veel gemeen hebben.
Met veel genoegen hebben wij kunnen
constateeren, dat C. A. B., ondanks de
achterstand, tot het laatst met energie
heeft doorgespeeld.
De wedsrijd werd in een prettige ver
standhouding gespeeld en wij hopen M.
S. C. nog eens in Bolsward bij een
vijiendschappelijke wedstrijd te mogen
ontmoeten.
C. A. B., stel uw supporters a.s. Zon
dag niet teleur.
De stand is nu:
Oesp. Oew.Oel, veri, pnt. v.
Heerenveen 6
Roodgeel
M.S.C.
C A B.
De Kooy
Black-Boys
F.V.C.
L.S.C.
Jongensclubs.
Zaterdagmiddag speelden op het Lan
ge land de clubs V. I. O. S.V. D. L.
Vios wist te winnen met 2-1.
„Friesland II” klopte „de Zwaluwen"
met 4-1.
VISCHCLUB „ONS GENOEGEN”.
Begunstigd door mooi herfstweder
werd Zondagmorgen 5 uur, naar Burg-
werd gewandeld, waar de 6e en laatste
wedstrijd in dit seizoen werd gehouden
en met succes, niet minder dan 45 baar
zen boven de wettelijke maat werden
verschalkt, waarvan een der hoofdprij
zen verwierven:
1ste prijs: B. de Jong, met 117 pnt
2de prijs: O. de Jong met 77’/2 punt.
3de prijs: N. Ebbendorf, met 67
punt, welke tevens een taart ontving,
met als grootste baars 24^ c.M.
Welvoldaan over het behaalde succes
werd pl.m. 12 uur de terugtocht aan
vaard.
AANBESTEDING.
Zatërdag j.l. had de onderhandsche
aanbesteding plaats van de nieuw ta
bouwen steenhouwerswerkplaats voor
den heer A. P. Cuperus, Franekerstraat
alhier, onder architectuur van den heer
Sj. Burggraeff te Lollum.
Ultgenoodigd waren 8 timmerlieden.
Zondagmiddag speelden hier C.A.B. II
tegen Aristides.
We hebben er ons wel eens eerder
over" verwonderd, dat er bij de wed
strijden van het tweede elftal doorgaans
zooveel minder belangstelling is dan bij
die van het eerste.
Voor een groot deel ligt hier ons in
ziens de schuld bij dit elftal zelve. Tel
kens wanneer we een wedstrijd van het
tweede meemaken, ergeren we ons aan
de groote laksheid van deze spelers, en
kele spelers uitgezonderd zooals rechts
buiten, aanvoerder en backs. Daar zit
te weinig spirit in de overige spelers,
wat tenslotte ook weer terugslaat op de
enkele enthousiaste werkers.
De belde ploegen waren Zondag juist
aan elkaar gewaagd, zoodat de uitslag
2-2 de verhouding vrij goed weergeeft.
Over het geheel genomen was C. A. B.
Iets sterker, maar de zeer veel goed op
gezette aanvallen werden niet voldoen
de benut.
De linksbuiten dient zich eens wat te
oefenen in het zuiverder plaatsen. 3 tot
4 maal achtereen de bal in goede positie
achter het net te deponeeren is wel wat
veel. De midvoor kan soms heel goed
werk doen, maar is over het algemeen
te langzaam en een beetje lijm aan „des
keepers” handen, lijkt ons niet ondien
stig.
Laat C. A. B. II onder aanvoering van
hun ambitieuzen aanvoerder ons de vol
gende wedstrijd eens doen zien, wat ze
kunnen.
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
IA-vanVALKEMBURG'S
L ♦■iLEVÈRTRAATl
9
I
l
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
1
1
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
- 1074
4
3
3
3
3
1
1
0
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
k-LEEUWARDEN- 1
