lad
Bnitenlandsche Revue.
HAWEKO BAZAR
38
23
i
De Bolswardsche Courant en Westergoo
UI. V. U. WERFF
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
i
LUCHTAANVALLEN.
APPELMARKT 5
BOLSWARD
31±g Jaargang
Woensdag 21 Augustus 1935
No. 66
r
4
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
o
IXCEZCMEX -
/TURKIN
Stadsnieuws.
waarin opgenomen
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD Telefoon No. 12
en
r
I
thans geen 85 ch maar
J
J. E. W. te BI.
KNIP DEZE BONNEN UIT
ZE HEBBEN EEN GROOTE WAARDE
A dve r t e n 116 n por regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
n te
Jan
5.
00
ORGELCONCERTEN.
Na lezing van de bemerkingen, welke
de heer Alt ontving, aangaande de Or
gelbespelingen in de Martinikerk, dacht
ik zoo, het is ook al weer de oude ge
schiedenis, er is maar zelden of ooit iets
dat een ieder bevredigt.
De schrijver der bemerkingen is niet
bijzonder op medewerking van anderen
gesteld bij de Orgelconcerten, wat na
tuurlijk zijn of haar recht is.
Maar de praktijk heeft toch bewezen,
dat dit door velen wel op prijs wordt
gesteld, getuige het zeer groote bezoek.
En ook de heer Alt waardeert wel deze
medewerking, zooals hij zelf schrijft.
Speciale inrichting voor
h. te
3 jr„
Op-
Pie-
tgen,
i. te
dei
I
Nu is de heer Alt, die de programma’s
sam>e|nstelt, toch zeker wel de eefrste,
die kan beoordeelen, wat voor genoem
de concerten geschikt is.
Hij zal zeker, intiie|i mogeilijk, <met
verzoeken van belangstellenden rekening
willen houden. Dit blijkt trouwens nu
ook al, omdat direct de eerste de beste
keer het programma algeheel wordt ge
wijzigd, wat mij nu niet zoo bijzonder
bevredigt.
Het is toch zeker ook wel mogelijk, om
op de programma’s één of twee grootere
werken te plaatsen, want de medewer
king vraagt van de toehoorders toch al
niet te veel tijd (wat trouwens ook niet
behoeft). Mij dunkt, dan konden de
meesten tevreden zijn en zal de ambitie
voor de concerten blijven bestaan, wat
voor de muzikale ontwikkeling en het
genot der bezoekers van groote betee-
kenis is.
De opmerking als zou een te groot
bezoek een orgelbespeling niet ten goede
komen, kan ik niet beoordeelen, maar
wel weet ik, dat een groot bezoek steeds
wordt gewaardeerd.
Het sluiten der kerk om 8.15 lijkt mij
een zeer goede regel, want enkelen kun
nen of komen nooit op tijd, wat voor
brganist en bezoekers zeer hinderlijk is.
F. VAN DER SPOEL.
Bolsward, Augustus 1935.
I
I
ND
een gezellige
WEERPROFEET
GO
O
een zwaar
SCflILMANDJE
met een prima
KEUKENMESJE,
hing, die een Katholiek priester voorstel
de.
Te Dortmund heeft de burgemeester
een verordening gepubliceerd, waarbij
de Joden verboden wiofdt gebfuik té
maken van de Bank van Leening.
Te Oldenburg mogen de Joden niet
meer op de veemarkt verschijnen.
Te Schwandorf zijn 40 graven op hei
Katholieke kerkhof geschonden. En wat
is nu het resutlaat van deze geloofsver
volging? De kerken zijn voller dan vroe-
zich rond zijn geestelijke leiders.
Een nieuw symptoom in Duitschland
is de steeds groeiende ontevredenheid.
Ontevredenheid over de dwang van het
eenzijdige systeem, dat zelfs de Duit-
scher te machtig wordt, nu er geen vrij
heid meer bestaat. Bovendien zijnl de
zorgen groot. Verreweg de metsten lij
den een kommervol bestaan. Alle levens
middelen zijn er in verhouding tot ons
land drie of viermaal duurder.
Geen wonder, dat men mokt over de
lage loonen, de geringe verdiensten en
het dure levensonderhoud.
Men stilt zijn honger niet met wat
Hitler-enthousiasme.
5e ORGELCONCERT.
Orgel-avond. Eén selectief publiek van
naar schatting een goede 100 minder dan
vorige keer, maar uitgelezen auditorium.
Voor zulk een aandachtige schare kan
ieder concertgever zich gelukkig prijzen.
Een Guilmant-programma. Alex Guil-
mant, de beroemde organist van de St.
Trinité en van de Trocadéro-zaal te Pa
rijs, was muzikaal gesproken de twee
lingbroeder van Charles Widor (die nog
in leven is). Beiden waren leerling van
Lemmens te Brussel, en dus studiemak-
kers en beiden werden ze wereldbe
roemd, zoowel als organist en als com
ponist. Guilmant’s „Herinneringen uit
mijn kinderjaren” werden later in af-
AANRIJDING.
De heer R. F. alhier had Zaterdagmid
dag een ernstige aanrijding op de Rijks-
straatweg nabij Opper-Kooten.
Komende uit de richting Leeuwarden
was de rijweg geheel vrij. Plotseling
kwamen uit de op de Rijksstraatweg
aansluitende Eestrumerweg de fietsers
Sj. Kooi en S. Koonstra van Eestrum,
die een waterschapsveirgadering te Veen-
zonderlijké nummers uitgegeven, waar
door het onderling verband verloren
ging. De nu gespeelde stukken vormden
daarvan het begin en het einde.
In de poëtische Prière et Berceuse
schetste hij zijn moeder, die, hoe kan het
anders, vanuit zijn jeugd de hoofdper
soon bleef. Del Marche funèbre daaren
tegen verklankt de sombere en smarte
lijke ure, waarin hij haar ten grave
moest brengen en typeerend voor dezen
geloovigen kunstenaar is hier het slot
van dit stuk waar hij het doet overgaan
in de wonderlijk mooie Chant sera-
(phique: onder harp-arpeggios uit den
hooge verneemt hij een ijle, bijna on
wélzenlijke vrouwenstem, de -stem van
zijn dierbare ontslapene als wilde zij hem
uit blijde verten vertroosten met de ver
zekerdheid des eeuwigen levens.
Dan hooren we de vloeiende, rijkmelo-
dieuse en naar den vorm zoo zeldzaam
klare 5e Orgelsonate, wel sterk beïn
vloed door Melndelssohn’s kunst, maar
niettemin fransch in alle onderdeelen.
De hartstochtelijke inzet van deel 1, het
verstillende Adagio, het levendige brui-
schende Scherzo zijn alle reeds hoogte
punten van compositie. Doch de kroon
spant de finale; zonder twijfel behoort
dit tot het beste wat Guilmant heeft ge
schreven.
Hoe grandioos wordt hier de fuga om
het koraal geweven, om niet te spreken
van de virtuoze staccato’s die met volle
werk weergegeven zulk een overweldi
gend klankeffect kunnen scheppen. Voor
al op ons orgel komen zij brillaat tot
hun recht en schenken wezenlijk vreugde
en verheffing aan speler en hoorder
beide.
In het schrijven dat de heer Alt heeft
ontvangen stond o.a. dat het kunnen zien
van het orgelfront zoozeer kan mede
werken tot ’t juiste genot van orgelspel.
Daar schuilt ontegenzeggelijk waarheid
in. Over het aangezicht van den koning
der instrumenten ligt inderdaad iets van
een stille majesteit gesprelid, die op zich
zelf alreeds menigeen weet te boeien.
Immers zoo’n indrukwekkend orgelfront,
dat haast een eigen gelaat, een eigen
persoonlijkheid bezit, staat daar in de
gewijde ruimte om straks met zijn mach
tige stem lof te brengen aan den Aller
hoogste. De aanblik alleen reeds spreekt
tot de fantasie en voor talloos velen is
dat pijpenfront als omstraald van een
verborgen helerlijkheid. En hoeveel
schooner nog wordt het wanneer het de
stem verheft in mysteriën van schoonheid
en aanbidding!
Inderdaad, de schrijver had gelijk, hef
orgelfront moet men kunnen zien; en al
zullen er ongetwijfeld zijn die dit niet
verstaan, zij ontberen veel schoons, wel
véél.
Wij worden den laatsten tijd vaak
genoeg op minder vroolijke manier her
innerd aan het gevaar, dat bij een vol
genden oorlog ook de combattanten op
groote schaal bedreigt door aanvallen
uit de lucht. Men heeft in enkele groote
steden bomvrije kelders ingericht, die als
schuilplaats moeten dienen, men heeft
gefingeerde luchtaanvallen in scène ge
zet om de burgerij te laten zien, wat men
in zulke gevallen te harer bescherming
zal doen en nu krijgen wij de wette
lijke regeling van deze lugubere aan
gelegenheid.
Deize is vooral noodlg gebleken, om
dat tal van gemeenten bezwaar maak
ten tegen het feit, dat een deel van de
kosten van deze bescherming ten laste
zouden moeten komen van de gemeente
lijke begrootingen, daar voelden de
vroede vaderen niet veel voor.
Aanvankelijk zelfs had de regeering
zich op het standpunt gesteld, dat deze
kwestie „geen regeeringszaak” was
evenmin als indertijd de kunst zoo-
dat de gemeenten geheel voor de te
maken kosten zouden opdraaien, terwijl
de regeering zich zou bepalen tot het
geven van deskundige voorlichting.
Verschillende gemeenten evenwel ble
ken een diametraal tegenovergestelde
meening te huldigen: zij beschouwden
de aangelegenheid uitsluitend als regee
ringszaak, waarmede zij, althans in fi
nancieel opzicht, niets te maken hadden.
De deskundige voorlichting zouden zij
ongetwijfeld, als zijnde gratis, wel heb
ben aanvaard, wijl in dit geval goede
raad nu ééns bij wijze van uitzondering
niet duur was.
Dit gemeentelijk standpunt heeft cr
toe geleid, dat de regeering thans een
wettelijken grondslag zal geven aan het
treffen van de noodige maatregelen,
zoodat zij een wetsontwerp in dien zin
heeft ingediend.
Uit de memorie van toelichting blijkt,
dat men de verschillende (gemeenten
voorloopig denkt te vetdeelen in drie
„gevarenklassen”. Men gaat n.l. zeer te
recht uit van de overweging, dat een
zeker aantal gemeenten veel eer zal zijn
blootgesteld aan1 een luchtaanval, dan
een andere. De aanwezigheid van mili
taire mobilisatie-centra, regeerings-
bureaux; belangrijke spoorwegbruggen
of knooppunten van spoorwegen, fabrie
ken van oorlogsmateriaal en andere
groote industrieën zal natuurlijk het eer
ste leiden tot een vijandelijken aanval
uit de lucht. Kleinere steden zonder in
dustrieën van belang en dorpen komen
daarvoor uit den aard der zaak veel
minder in aanmerking.
Men merkt echter op, dat dergelijke,
minder geëxposeerde plaatsen zich daar
om niet als immuun moeten beschouwen,
want ook voor deze bestaat het gevaar
wel degelijk, zij het dan in mindere
mate. Immers, een vliegtuig kan, hetzij
door een vergissing, hetzij door toeval
lige omstandigheden, overgaan tot het
werpen van bommeln op plaatsen, waar
men er in het minst niet op verdacht is.
De regeering acht het dan ook ge-
wenscht, dat in Alle gemeenten eenvou
dige maatregelen genomen worden, in
hoofdzaak van organisatorischen aard,
waardoor de bevolking zal worden
voorgelicht ten aanzien van de in zulke
gevallen te volgen gedragslijn en tevens
de werkzaamheden te regelen van de
aanwezige of in te stellen hulpdiensten.
Het komt de regeering billijk voor, dat
de maatregelen, welke reeds dadelijk in
alle klassen toepassing zullen moeten
vinden, voor rekening van de gemeenten
worden uitgevoerd. De kosten van maat
regelen, die uitsluitend in de meer bloot
gestelde gemeenten zullen moeten wor
den getroffen, zullen voor rekening van
het Rijk komen, op grond van de over
weging, dat deze niet samenhangen met
gemeentelijke belangen, doch worden
veroorzaakt door de aanwezigheid van
instelling ten dienste van het landsbe
lang.
Ongetwijfeld zal dit wetsontwerp,
hetwelk ons weer eens duidelijk maakt,
welke onheilen ook de onschuldige bur
gerbevolking bedreigen, bij een eventu-
eelen oorlog, in de Kamer aanleiding ge
ven tot levendige debatten.
VerechUlnt Diimdags-
Vr^jdagsavonds.
Leesgeld fr. p. p, per half jaar 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
spreekwoord en zeker met betrekking tot
datgene wat een courant de lezer moet
bieden.
Wanneer we week aan week als
hoofdschotel voor de revue de zeer be
langrijke kwestie Italië-Abessinië opge
diend krijgen, kan dat een gevaar ople
veren voor een zekere eentonigheid. Ons
eerste opschrift voor vandaag doet U
dan ook zien, dat er een nieuwe sensatie
op komst is.
Een Franschman, Henry Mignet, heeft
een miniatuur-vliegtuig gebouwd en dit ,ger ooit helt geval was, het volk schaart
vliegtuig als het nieuwe vervoermiddel
voor den kleinen man gedoopt. Volgens
dezen uitvinder moet het mogelijk zijn,
dat evenals ieder zijn eigen boot kan
bouwen, mén ook zijn eigen vliegtuig
bouwt. Deze bewering is niet louter fan
tasie, want Mignet is met zijn zelfge
bouwd vliegtuig het Kanaal overgesto
ken. Het toestel is niet grooter dan een
gewone auto en weegt in totaal 120 kg.
Zonder motor kost het toestel 150
gulden, met een motor van 20 p.k.,
waarmee een snelheid van 100 K.M. per
uur wordt ontwikkeld kost het geheel
500 gulden. Het verbruik aan brandstof
is 9 Liter op de 100 K.M. Een zeer
groot voordeel van deze nieuwe vinding
is, dat de machine niet kan vallen. Mig
net wil dit in de eerstkomende maanden
speciaal demonstreeren. Hij heeft nu
reeds 4000 K.M. in Frankrijk afgelelgd.
Niet alleen in Frankrijk, maar ook in
Engeland schijnt er belangstelling voor
deze nieuwe vinding te zijn.
We zullen maar rustig afwachten tof
er een Nederlandsche vertaling van hef
bouwschema wordt uitgegeven en dan
wanneer we het geld disponibel hebben
probeteren ons eigen vliegtuig te bou
wen
Zefer geachte Redactie,
Naar aanleiding van de opmerkingen
over de medewerking bij de orgelcon
certen nog gaarne het volgende:
Als ernstig orgelliefhebber en getrouw
bezoeker der concerten verheug ik mij
ook in de wijziging van het a.s. pro
gramma; toch zou het mij spijten, zoo
er door deze maatregel minder bezoekers
kornein opdagen. Want al moge het
prachtige orgel met zijn virtuozen bespe
ler niet aan allen besteed zijn, zéér ver
heugend stemt het in dezen tijd weer
eens een volle kerk.
In de stad mijner inwoning worden
twéémaal per week van gemeentewege
„echte” concerten op een haast even
mooi orgel gegeven. Deze, gratis toe
gankelijk, trekken echter bedroevend
weinig menschen, alleen een gering aan
tal trouwe bezoekers en enkele toeristen;
schril is dan bij het uitgaan het contrast
met de lange file voor een tweede voor
stelling van de bioscoop aan de overkant
Destemeer deed het mij goed in Bolsj
ward de kerk vol te treffen met men
schen uit alle lagen en richtingen der
bevolking bijeen, die zich werkelijk in
stille aandacht openstellen tot het ge-
bodene. Want behalve het publiek dat
dan door de medewerking getrokken
moge worden, weet ik, dat men van
heinde en verre zich opmaakt het
aantal fietsen getuige ook hiertoe om
als uit-je naar het orgelconcert te gaan.
En dit vind ik nogmaals een verheu
gend teeken in onze hedendaagsche cul
tuur.
De „getrouwe bezoekelr” van het vo
rige concert, wil het voor hem overtol
lige publiek weer terechtwijzen naar
onbenullige films en doelloos gehang en
geflaneer in stad of dorp, hij wil een
aristocratie van vakluisteraars.m.i.
onjuist, en verkeerd ook te spreken over
„verdwaalden” en „er niet thuis hoo
ren”.
Ik zelf ben, na er eens verdwaald te
zijn trouw bezoeker geworden en sinds
dien tot ernstig orgelliefhebber opge
kweekt. Hiermede wil ik het orgel niet
propageeren of degradeeren tot middel
tot volksopvoeding, maar de gelegenheid
tot wijding voor iedereen openstellen,
want ook ’n volkomen leek op muzikaal
gebied kan hier iets ontvangen (en de
medewerking vergemakkelijkt dit) zoo
goed als iemand die geen notie van too-
neelspel heeft, van een goed stuk iets
kan meenemen. Hiertoe dienen wij „hef
offer” van een volle kerk blijmoedig te
dragen. Voor een goede plaats kome men
vroeg.
Met beleefden dank voor de eventueele
plaatsing,
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
Een vliegmachine voor de
kleine man. Opstand in
Albanië. Nog steeds Italië
en Abessynië. De Kerk
strijd en ontevredenheid in
Duitschland.
„Verandering van spijs doet eten,”
dat is een oud, maar nog altijd waar
Een opstandige beweging in Albanië
gaf j.l. Vrijdag stof tot allerlei oncontro
leerbare geruchten. Gevechten tusschen
regeeringstroepen en opstandelingen.
Een aanslag op den Koning, een gene
raal in het gevecht gedood, enz. enz.
Wanneer we nu Maandag de verschil
lende berichten hieromtrent opnelmen,
dan valt de zaak weer heel wat mee.
Volgens een officieele lezing waren de
onlusten te Fiere ontstaan door de on
tevredenheid van eenige door een gen-
darmerie-officier gesteunde personen.
Aan deze groep gelukte het de stad
Fiere te veroveren en op te rukken naar
Loesjoeja.
De regeeringstroepen hebben dit op
roer zonder bloedvergieten onderdrukt.
Het eenige slachtoffer is generaal Gji-
larde, die zonder iets van de onlusten te
Friere te weten, zich naar het nabije Po-
jani begaf en door de opstandelingen
werd gedood. In geheel Albanië heerscht
nu volkomen rust.
We zijn nu dicht in de buurt van Italië
en kunnen gevoegelijk even de laatste
berichten betreffende de nog altijd drei
gende oorlog opnelmen. Precies een mil-
lioen man heeft Italië nu onder de wa
penen. De munitiefabrieken werken met
dag- en nachtploegen. De Frat en de
Alfa Romeo bouwen in de werkplaatsen
bombardements- en verkenningsvliegtui
gen voor Oost-Afrika, terwijl in afgeslo
ten dalen de fabrieken op volle kracht
gifgassen en andere strijdmiddelen voor
de chemische oorlog vervaardigen.
Voedselvoorraden komen uit Rusland.
Polen, Zuid-Afrika en Zuid-Amerika.
Met Polen wordt onderhandeld over
steenkolen, enz. enz. Maar dan moet je
een geweldige optimist zijn, wanneer je
dan nog gelooft, dat een vreedzame op
lossing mogelijk is.
De Parijsche conferentie kan er wel
licht toe bijdragen om vroegere misstan
den op te heldelren en Abessinië een laat
ste gelegenheid te bieden om zich te
verzoenen met zijn onvermijdelijk lof,
maar niemand in Italië gelooft dat men
te Parijs de Duce er toe zal kunnen bren
gen om zijn expansimistische plan
nen op te geven of zelfs maar uit te stel
len.
Volgens reeds eerder gepubliceerde
berichten is half September de datum,
dat Italië de oorlog officieel beginnen
zal, de tijd is dus nog maar kort. We
hopen mét de enkele groote optimist dan
maar op een gunstige wending.
Niet alleen de vrede m Oost-Afrika is
in gevaar, doch ook die op het Europee^
sche vasteland
De Kerkstrijd in Duitschland duurt on
verminderd voort. Speciaal de Katholie
ken en de Joden moeten het de laatste
weken ontgelden. Enkele sprekende be
richten willen we even aanhalen.
Te Breslau vormden de Nazi’s een op
tocht van zes auto’s waarin stormtroe
pen in spreekkoren te keer gingen tegen
de Katholieken en de Joden. Op een dei
auto’s stond een galg waaraan een pop
DEJONG® NIEUWSBLAD
1
1, 1\
uma.
ierrit
i
XCENT
VENT?
-ss===j^^3
