Buitenlandsche Revue.
r Een prima bril? 1
De Bolswardsche Courant en Westergoo
IV. y. d. IIIEIFF
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
I HOFSTEDE
Stadsnieuws.
Een gevaar voor onzen
landbouw.
De Rijksweg
Afsiuitdijk-Heerenveen.
No. 10
WliBBMBBIIBIIll111
I
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
1 6rooizandi8.snEEK.Tei.3C5a
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12
.32— Jaargang Woensdag 5 Februari 1936
en
A
W nr soiiede reparatieihrichtihq
c.
I
en
Speciale inrichting voor
b.
Ad ver ten tien per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prys.
Verschynt Dinsdaga-
Vrijdagsavonds.
NAAR
W Bollede REPARATIE-IRRICHTIRR
^11 Dlinilinmmnrnnnimnininnmimnnniiniiiiifflnnilllllllil’’^
Door het Propaganda-Comité Rijks-
weg 43, werd j.l. Vrijdagavond in het
Amicitia-theater te Sneek een bijeen
komst gehouden, waarbij Ir. J. C. N. Rin
geling een causerie heeft gehouden over
de nieuwe weg Afsiuitdijk-Heerenveen.
De voorzitter van het Comité, de heer
J. Joh. Tromp, sprak een openingswoord
Er waren zeer vele autoriteiten en
belangstellenden uit de diverse gemeen
ten aanwezig. Nadat de voorzitter een
bijzonder woord van welkom had toege
sproken tot den heer Ir. Ringeling, en
aan mevr. Ringeling bloemen waren
aangeboden, werd het woord verleend
aan Ir. Ringeling.
Spreker gaf een algemeen overzicht
over de verschillende wegenplannen in
verband met de afsluitdijk.
Toen de afsluitdijk Noord-Holland
Friesland gereed kwam, aldus spr., wa
ren er reeds van verschillende zijden
stemmen opgegaan, in het bijzonder uit
den Z.W.-hoek van Friesland, om te ko
men tot een behoorlijke verbindingsweg
loopende vanaf den Afsluitdijk over
Bolsward-Sneek-Joure naar Heerenveen.
Toen nu de weg over den Afsluitdijk
klaar was, bestond er wel een, zij het
ook bescheiden verbinding, naar Leeu
warden over Harlingen, die korten tijd
daarna aanzienlijk werd verbeterd.
Steeds werd meer aangedrongen op ver
binding met den Z.W.-hoek en eindelijk
met succes.
Nu was het zaak, een oplossing te zoe
ken, die zoo spoedig mogelijk in de
meest dringende behoefte voorzag, d.w.z.
Na alle bovengenoemde werkzaamhe
den, aldus betoogde de heer Ringeling,
moesten de plannen uitgewerkt en gede
tailleerd worden, de bestekken opge
maakt en deze naar het Werkfonds ge
stuurd worden, wat door de noodzake-
lijke onderhandelingen met verschillende
vakbonden en andere corporaties vrij
veel tijd in beslag nam, voor tot de aan
besteding kan worden overgegaan.
Spr. noemde dit alles zeer uitvoerig,
teneinde eenigszins te kunnen bewijzen
dat men, al wordt er gezegd: de voorbe
reidingen voor het werk zijn met spoed
ter hand genomen, men nog niet moei
denken, dat men dan twee maanden la
ter over den nieuwen weg kan rijden.
Deze dienst werd ingesteld ongeveer 15
April 1935, zoodat ik hoop, aldus spr.,
ook naar aanleiding van de hier door mij
gemaakte opmerkingen betreffende de
naam: „Comité van Actie” wel te mogen
beweren, dat het Comité vanavond ten
minste: „Comité van tevredenen” kan
worden genoemd.
Spr. behandelde vervolgens nog eeni-
ge details over verkanting, grootte stra
len in bochten, goede drainage, verbree-
de bermen, enz., terwijl hij in zijn slot
woord opmerkte, dat hij deze causerie
niet te technisch heeft gehouden, ten
einde ook goede vrienden te blijven met
de dames, wat z.i. toch wel belangrijk is.
Tot besluit eindigde spreker met den
wensch uit te spreken, dat het zal wor
den een goede weg die ruimschoots zal
voorzien in de behoeften en voldoen aan
de verlangens, die men hieromtrent in de
Z.W.-hoek van Friesland heeft gekoes
terd, en zal mogen medewerken tot de
bloei van deze streek.
Spreker blijft hopen op de zoo goede
medewerking van alle en in het bijzon
der van de aanwezigen om te komen tot
een snelle voortgang van de werken,
daar alleen door hem niets gedaan kan
worden, echter wel met medewerking
van allen.
Na afloop van deze interessante en
met groote aandacht gevolgde rede
werden verschillende vragen gesteld, die
door den spreker afdoende werden be
antwoord.
De Voorzitter dankte in een kort slot
woord den spreker voor zijn belangrijke
causerie en de aanwezigen voor hunne
belangstelling. De voorzitter hoopte, dat
het Ir. Ringeling gegeven moge zijn de
nu ontworpen plannen uit te voeren tot
groei en bloei van een groot deel van
Friesland.
Het groote gezelschap vereenigde zich
daarna in de bioscoopzaal, waar eenige
korte films werden vertoond.
holpen. Niet minder dan 29.108 Joden en
69.336 buitenlanders werden met even
groote vanzelfsprekendheid geholpen
als de overige behoeftigen. Ook bij het
geven van bijzondere ondersteuningen,
zooals bijv, ter gelegenheid van het
Herfstfeest werden de Joden niet uitge
schakeld. Houdt men rekening met het
feit, dat in het jaar 1934 volgens de cij
fers van de volkstelling ongeveer 33.500
Joden in Duitschland werkloos waren en
dat in dien tusschentijd een aantal Joden
geëmigreerd is, dan mag men daaruit
de gevolgtrekking maken, dat met deze
29000 Joden ook alle behoeftige Joden
omvat zijn.
Het is geenszins onze bedoeling hier
een verdediging te houden voor de
Duitsche politiek ten aanzien van de Jo
den. Wij willen er slechts op wijzen, op
welke gevaarlijke manier het Comité
voor bijzondere Joodsche belangen het
Nederlandsche volk beweegt zijn werk
te steunen. Het doel vinden wij zoo
als reeds gezegd uitstekend, doch
slechts tegen de methoden willen wij een
waarschuwend woord laten hooren.
primair was aanleg van de twee ontbre
kende rechtstreeksche schakels in de
verbinding AfsluitdijkHeerenveen. t.w.
Afsluitdijk-Harkezijl en Joure-Sneek.
Hiernaar werd dan ook in de eerste
plaats gestreefd.
Het belang hiervan was duidelijk, daar
de bestaande verbinding Afsluitdijk-
Harkezijl langs smalle kronkelende we
gen, gedeeltelijk zelfs zonder afschei
ding door weilanden met vee en met
verschillende vrijwel permanent gesloten
hekken, voor de opening waarvan dan
nog vergoeding (tol) moest worden be
taald, liep.
De afstand AfsluitdijkHarkezijl is
belangrijk verkort. De oude weg is 10.2
K.M. De nieuwe weg zal 5.5 K.M. lang
zijn. JoureSneek over Spannenburg is
een afstand van pl.m. 20 K.M., de nieu
we weg wordt 11 K.M. Dus daar een
bekorting van meer dan 9 K.M., terwijl
ook de toestand van de wegen door te
weinig breedte, scherpe bochten enz.
snel rijden onmogelijk maakte. Op de
nieuwe weg zal alleen snelverkeer wor
den toegestaan, met een vrijliggend rij
wielpad. Parallel met deze weg wordt
een weg voor het landelijk verkeer aan
gelegd.
Onder het opschrift „merkwaardige
ontmoetingen” mogen we deze week ook
wel stellen het bezoek dat Litwinof, de
Russische Minister van Buitenlandsche
Zaken, heeft gebracht aan den nieuwen
Eingelschen Koning.
Daar is toch heel wat veranderd in
de laatste dagen, ook in diplomatieken
kring, maar niet alleen heeft Litwinof, de
Communist, een bezoek gebracht aan ’t
hoofd van een der meest conservatieve
naties, ook Eden, de Engelsche Volken-
bondsminister, en Cooper, de Minister
van oorlog, hebben met den Rus gecon
fereerd.
Vooral in Duitschland heeft deze con
ferentie bijzondere aandacht getrokken,
temeer wanneer we letten op de geruch
ten, dat Duitschland plannen koestert de
demilitarisatie van de Rijnzöne op te
heffen. Krachtens het verdrag van Ver
sailles is elke militaire sterkte in deze
Rijnzöne voor Duitschland verboden.
Men kan zich indenken, dat deze toe
stand voor het opnieuw bewapende
Duitschland als een smaad beschouwd
wordt, de tijd zal zeker komen, dat dit
land in de overtuiging van eigen kracht,
dat juk zal willen afschudden.
Zal Europa zich hierbij moeten neer
leggen? Och, waarom niet? Als het ge
beurt, dan doet men zooiets op een mo
ment, dat de belanghebbende mogendhe
den de handen vol hebben aan andere
kwesties.
Voor Frankrijk zal dit feit evenwel
worden een versterking van de revanche-
idee, een niet denkbeeldige vrees, die
gedurende de laatste jaren meer en meer
veld wint en dit land noodzaakt, aan zijn
Oostgrens nog meer versterkingen te
bouwen.
Onwillekeurig begint men bij de over
denking van deze feiten te filosofeeren
over de kringloop der wereldgeschiede
nis die van het begin tot nu toe met de
ze geesel der menschheid is saamgewe-
ven. Niet tevergeefs bidden we: van
pest, hongersnood, en oorlog, verlos ons
Heer.
DE FILM „HARTEDIEF”.
De vorige week is in de Doele voor
een talrijk publiek de bekende film
„Hartedief” met ’t jeugdige filmsterretje
Shorley Temple in de hoofdrol, ge
draaid.
De algemeene indruk van deze film is
buitengewoon goed, een aardige vlotte,
deels komische, deels ernstige dialoog.
Uitstekende typeering van de hoofdper
sonen, waartusschen de kleine Shirley
als de clou van deze film genoemd mag
worden. Het spel van deze kleine dreu
mes is buitengewoon en is van een na
tuurlijkheid die ons het tooneelspel doet
vergeten.
Ook het voor-programma was uitste
kend verzorgd, waarbij natuurlijk het
bekende teekenfilmpje niet ontbrak.
Een geheel nieuwe vinding was het
korte reclame-filmpje van de Karel I fa
brieken. Deze in kleuren uitgevoerde re
clame is werkelijk suggestief en de film
biedt te dien opzichte nog groote moge
lijkheden.
Bespreking plannen.
Hierna ging spreker over tot een be
spreking van de thans in bewerking zijn
de plannen, t.w.:
dwarsprofiel;
lengteprofiel, overgangsbogen bij
bruggen met het oog op uitzicht;
grondboringen en grondonder
zoek;
bruggen;
verder de plannen Jour-Sneek.
Een brochure van het Comité
voor bijzondere Joodsche
belangen.
Van het Comité voor bijzondere Jood
sche belangen ontvingen wij een bro
chure „Stemmen van Nederlanders over
de behandeling der Joden in Duitsch
land” getiteld, met het verzoek hieraan
een bespreking te willen wijden. Uit den
naam van het geschriftje blijkt reeds
met welke „bijzondere Joodsche belan
gen” men hier te doen heeft, n.l. die der
Joden uit Duitschland.
Hoe denkt nu genoemd comité de be
langen van deze groep van het Joodsche
volk het best te kunnen behartigen? Het
comité doet dit door Joden, die in ver
band met den politieken toestand
Duitschland verlaten hebben, op vreem
den bodem, meestal in Palestina, Zuid-
Amerika of Zuid-Afrika, doch ook wel
in ons eigen door werkloosheid getrof
fen land, een nieuwe bestaansmogelijk
heid te verschaffen.
Eén goed doel dus, wat dit comité
voor bijzondere Joodsche belangen na
streeft. Heel wat minder mooi is intus-
schen iets anders, waar wij thans op
willen wijzen. Het comité heeft voor haar
werk geld noodig en liefst niet al te
weinig. Tot dit doel richt het zich niet
slechts tot de Joden in Nederland, doch
tot ons geheele volk. En aan de heeren
van het comité is niet onbekend, dat
waar veel medelijden is, gemakkelijk ge
geven wordt. Dus moet er medelijden
opgewekt worden. En hiertoe dient nu
de brochure „Stemmen van Nederlan
ders over de behandeling der Joden in
Duitschland”. Deze brochure bevat de
meening van een aantal Nederlandsche
hoogleeraren en andere personen, die
met alle respect voor hun geleerdheid
in het algemeen geenszins door eigen
aanschouwing tot oordeelen bevoegd
zijn (zooals bijv, professor Obbink zelf
toegeeft) over de Duitsche Ariërpara
grafen. Ondanks het feit, dat geen hun
ner wat uit de verschillende opstel
len duidelijk blijkt rechtstreeks met
dat, waarover zij schrijven, in aanraking
is geweest, ontzien zij zich niet tegen het
Derde Rijk van leer te trekken op een
wijze, die in vele gevallen ternauwernood
door den beugel kan. Wij behoeven
slechts een aantal opschriften uit deze
brochure, als: „De Waan der Zwak
heid”, „Eén logische Fout”, „Eén Tee-
ken van Zedelijk Verval”, „Óntrechting”,
„Für Jüdische kinder keine Milch” aan te
halen, om te laten zien uit welken hoek
de wind waait.
Dat een dergelijk geschrijf er geenszins
toe zal bijdragen om den toestand voor
de Joden in Duitschland te verbeteren
en er bovendien toe kan bijdragen, dat
de vriendschappelijke betrekkingen, die
Nederland met Duitschland onderhoudt,
ernstig in gevaar worden gebracht, be
hoeft wel geen betoog. Het ns er mee als
met de boycot-actie, de slag komt op
ons zelf neer. Koopen wij geen Duitsche
machines meer dan zien onze Oosterbu
ren van de Nederlandsche landbouw
producten af, waarvan de toch al zoo
zwaar beproefde Nederlandsche boeren
en tuinders dan maar weer de dupe zijn.
Maar dit alles raakt het comité, dat
een comité voor Joodsche belangen, niet
voor Nederlandsche belangen is, geens
zins. Geld heeft het noodig en mede-
ftjden. En dus schrijft prof. C. W. de
Vries onder den titel „Für Jüdische Kin
der keine milch”, o.a.: „Arme, veel ge
tergde Duitsche Jood, uitgehongerd Jo
denkind, in je bloeiende jeugd niet ge-
eerd en niet ontzien Duitsch Joden
meisje. Als dit de koorden van de
Nederlandsche beurzen nog niet opent.
Maar er is een „maar” aan verbonden.
Is het waarheid, wat prof, de Vries
schrijft? Kijken wij bijv, eens naar het
verslag, waarin het „Winterhilfswerk”
rekening en verantwoording over den
winter 1934-1935 heeft afgelegd.
Hieruit blijkt, dat deze organisatie
alle noodlijdende menschen, onverschil
lig van welke religie of stand, heeft ge-
De oorlog in Oost-Afrika.
De sancties.
We hebben in den laatsten tijd in ons
buitenlandsch overzicht slechts zelden
een beschouwing gegeven over den oor
log in O.-Afrika. De oorzaak hiervan
moet men zoeken in de bijna steeds
tegenstrijdige berichten die van het oor-
logsterrein binnenkomen. Nu is dat voor
wat betreft elke oorlog een gewoon ver
schijnsel, dat elke partij wel hemelhoog
opgeeft van de overwinningen die zij
behaalt, maar o zoo graag de teleur
stellingen zoo klein mogelijk houdt. Ge-
ruimen tijd heeft men van Italiaansche
kant het steriotype „van het Noordelijk
en Zuidelijk front geen nieuws” de we
reld ingezonden, terwijl daartegenover
de Abessiniërs van overwinningen op ’t
Noordelijk front melding maakten.
De vorige week is daar plotseling ver
andering in gekomen, door een succes
van Italiaansche kant op het Zuidfront.
Voorzoover men thans de berichten van
weerskanten mag gelooven, dan staat de
balans van deze oorlog momenteel zoo,
dat aan het Zuidfront de Italianen wer
kelijk succes gehad hebben. Maar daar
tegenover aan het Noordelijk front met
veel moeite tegenstand kunnen bieden
kan de talrijke en succesvolle aanvallen
der Abessiniërs. Alle teekenen wijzen er
echter op, dat deze koloniale oorlog
voor Italië een groote schadepost dreigt
te worden. Onnoemelijke bedragen zijn
er noodig om dit experiment te bekos
tigen. Nog pas is een nieuwe lichting
Alpenjagers naar de koloniën vertrok
ken, zoodat thans met elkaar meer dan
50.000 Alpenjagers in Oost-Afrika zijn.
De reserve-officieren van de luchtmacht
van de lichting 1912 zijn weer voor on-
bepaalden tijd onder de wapenen ge
roepen met het oog op de „dringende
toestand”.
Onwillekeurig denken we .bij de be
spreking van dit oorlogstooneel aan de
door den Volkenbond ingestelde sanctie’s
tegen Italië, en meer speciaal de moge
lijkheid aan een embargo op petroleum.
Van Italiaansche zijde wordt nu wel met
veel nadruk betoogd, dat Italië over zul
ke groote voorraden petroleum beschikt
dat het trots verscherpte sanctie’s de
oorlog tot een goed einde zal kunnen
brengen.
Maar deze bluf strookt in het geheel
niet met het Italiaansche manifest, deze
week tot de Europeesche studenten ge
richt. Luister even.
„Europa glijdt naar beneden langs ’t
hellende vlak der sancties, aan het ein
de waarvan onvermijdelijk zich de oorlog
bevindt. Het is tijd, dat wij de op bloed
beluste politicasters aan den muur hun
ner verantwoordelijkheid spijkeren. Wij
bereiden de vreeselijkste botsing der we
reldgeschiedenis voor. Als de sancties
worden uitgebreid, als men zich gewon
nen geeft aan den satanischen druk,
welke uitgeoefend wordt door imperia
listen en door bloeddorstige secten, dan
zal Europa onvermijdelijk oprukken
naar den verschrikkelijksten en meest
nufteloozen oorlog, welken de mensch
heid ooit heeft gezien. Doch het zullen
niet de politicasters zijn die dan ten
strijde zullen trekken.
Reeds meermalen heeft Italië verklaard
een dergelijke oorlog niet te willen, maar
is ook absoluut van meening, dat de
sancties niet het middel kan zijn om tot
de vrede te komen. We zullen deze
kwestie voorloopig maar aan de hoogé
diplomaten overlaten. Het oude spreek
woord: „waar twee kijven hebben beide
schuld”, zal ook hier wel een beetje van
toepassing zijn.
waarin opgenomen
AANRIJDING OP DEN SNEEKERWEG.
Maandagmiddag fietste de heer de H.
op den Sneekerweg toen van weerskan
ten een auto kwam aangereden.
Vanuit de richting Bolsward een
groote groentenauto uit Alkmaar en van
af de Sneeker kant de auto van den heer
Kloosterman. Toen deze laatste de fiet
ser gepasseerd was en toevallig even
omzag naar de andere wagen, ontdekte
hij, dat de H. aan den kant van den weg
geslingerd was.
Vermoedelijk heeft de achterkant van
de groote vrachtauto de H. bij het pas-
seeren geraakt, waardoor hij met het
hoofd tegen een langs den weg staande
paal is gevallen.
Vrijwat gewond werd de man opge
nomen en naar huis vervoerd. Dr. An-
dela verleende de eerste hulp.
Naar we hedenmorgen vernemen, Is
in de toestand van den patiënt nog niet
veel verbetering gekomen. Het voorhoofd
is nogal ernstig verwond en ook de
borstkas moet iets beschadigd zijn.
en
Vervolgens stond spreker stil bij den
stand van de werkzaamheden, waarbij
hij betoogde dat deze zoodanig is, dat
dit jaar het grondwerk en de kunstwer
ken voor Afsluitdijk-Harkezijl worden
aanbesteed en nagenoeg gereed zullen
komen. Het volgend jaar zal de verhar
ding worden tot stand gebracht.
Ook worden dit jaar nog uitgevoerd
de kunstwerken Joure-Sneek, en de 1ste
helft van het grondwerk Joure-Sneek,
daarna, in 1937 de 2de helft grondwerk
Joure-Sneek en de verhardingen.
Intusschen is Sneek-Harkezijl
Joure-Heerenveen in studie genomen,
maar een en ander zal ook afhankelijk
zijn van de hoeveelheid beschikbare
gelden.
Aan het overzicht van de hoeveelheid
werkzaamheden, verbonden aan de tot
standkoming van de aanleg van een
nieuw wegvak, ontleenen we het volgen
de:
Er was hier een groote moeilijkheid,
daarin gelegen, dat het geheel nieuw
te maken wegvak eerst kon worden ge
maakt, nadat de grond hiertoe overal
was aangekocht. Hiertoe moesten groote
bedrijvenkaarten gemaakt worden,
waarop alle perceelen met hunne eige
naren, gebruikers, wijze van gebruik, de
bestaande en te verleggen overwegen
enz. moesten worden aangebracht.
Daarna moest worden vastgesteld de
grootte van de onteigening en moesten
de verschillende bescheiden ter visie
gelegd worden, wat zeer veel tijd kost.
Dit werd echter gedaan, teneinde, indien
aankoop in der minne niet gelukt, direct
tot gerechteiijke onteigening over te
kunnen gaan. Daarna het aanbieden, het
onderhandelen hetgeen veel tijd in
beslag neemt het opmaken der koop
akten met alle daaraan verbonden narig
heden als daar zijn: Als voorbeelden
daarvan noemde spreker o.a.: menschen
die zoek zijn, minderjarigen, krankzinni
gen, diaconieën, kerkbesturen, Konink
lijke Besluiten enz., terwijl ook nog
aparte overeenkomsten moesten worden
aangegaan voor het opheffen en weder
vestigen van erfdienstbaarheden.
Alvorens tot de prijsvaststelling kon
worden gekomen werd een schattings-
commissie benoemd, die aan de hand van
door ons verstrekte gegevens alles uit
zoeken om zoodoende tot een redelijke
prijs te komen.
De benoodigde gronden voor het weg
vak Joure-Sneek werden in een record
tijd gekocht, en het is hier op zijn plaats,
aldus spreker, een woord van dank uit
te spreken aan allen die hunne mede
werking hiertoe hebben verleend.
Verder zijn de onderhandelingen met
Provincie, gemeentebesturen, Water
schapsbesturen enz. enz. vrijwel overal
zeer vlot verwloopen, wat het op zich
zelf zoo langdurige en vervelende werk
voor de onteigening bijzonder veel pret
tiger maakte.
Verder had spr. de beschikking over
goed personeel, dat er van doordrongen
was dat er hard moest worden gewerkt
en dat dit dan ook deed met een Ijver
en toewijding die werkelijk boven alle
lof verheven was.
I
I
I
Leesgeld fr. p. p. per half jaar 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.
d.
DE JONG s NIEUWSBLAD
